0 6 Yaş Grubu Çocuğu Olan Annelerin Düşmelere İlişkin İlkyardım Uygulamalarının İncelenmesi

0 6 Yaş Grubu Çocuğu Olan Annelerin Düşmelere İlişkin İlkyardım Uygulamalarının İncelenmesi Kadriye ÇALIŞKAN*, Özlem AVCI*, Vesile ACAR*, Yelda CANDAN DÖNMEZ** ÖZET Amaç: İzmir ili Ödemiş İlçesi 2 Nolu Sağlık Ocağı na kayıtlı 0 6 yaş grubu çocuğu olan annelerin düşmelere yönelik ilkyardım uygulamalarının incelenmesi amacıyla tanımlayıcı tipte bir araştırma olarak yapılmıştır. Yöntem: Araştırma verileri 19 Şubat 25 Nisan 2007 tarihleri arasında toplanmış olup toplam 209 anne araştırma kapsamına alınmıştır. Verilerin toplanmasında annelerin ve çocukların tanıtıcı özellikleri, annelerin düşmeler ile ilgili bilgileri ve ilkyardım uygulamalarını içeren 17 maddelik bir soru formu kullanılmıştır. Araştırma verileri SPSS 11.0 istatistik programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Annelerin % 87.1 inin düşmelere yönelik ilkyardım eğitimi almadığı saptanmıştır. Araştırma kapsamındaki annelerin 1. çocuğu düştüğünde annelerin % 26.5 inin buz uyguladığı, % 16.7 sinin bol su ile yıkadığı, % 15.4 ünün pomad sürdüğü, 2. çocuğu düştüğünde % 35.3 ünün buz uyguladığı, % 15.7 sinin bol su ile yıkadığı, % 15.7 sinin pomad sürdüğü ve çocukların düşmemesi için annelerin % 15.0 inin eşyaların yerlerini düzenlediği, % 14.1 inin yer ve zeminin ıslak olmamasına dikkat ettiği, % 13.5 inin ayağına takılacak eşyaları ortada bırakmadığı saptanmıştır. Sonuç: Düşme sonrası doğru ilkyardım uygulaması yapan annelerin sayısının az olduğu saptanmıştır. 0 6 yaş grubu çocuğu olan annelerin düşmelerden sonra yapılacak olan ilkyardımın öneminin kavratılması, bu amaçla eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Anne, çocuk, düşme, ilkyardım ABSTRACT Examination of Mothers' First Aid Practices Regarding With Falls Their 0-6 Year Old Children Objectives: This study was planned as a descriptive type of research for the purpose of determining mothers' first aid practices regarding with falls their 0-6 year old children who to Number 2 Clinic of Public Health in the Izmir, Odemis. Methods: The data of the research were collected between February 19 and April 25, 2007. The totals of 209 mothers were included in the research. A 17-item questionnaire which contained information and first aid practices regarding with falls and the mothers' and children's descriptive characteristics was used for data collection. The research data were analyzed in the SPSS program. * 4. Sınıf Öğrencisi, Ege Üniversitesi Ödemiş Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü **Yrd. Doç. Dr. Ege Üniversitesi Ödemiş Sağlık Yüksekokulu

0 6 Yaş Grubu Çocuğu Olan. 3 Results: According to the findings 87.1% of the mothers had not received any education about first aid about falls. When the first child of mothers falls, 26.5% of them applied by ice, 16.7% of them wash down, 15.7 % of them put ointment, when the second child falls, 35.3% of them applied by ice. To prevent falls 15% of the mothers had rearranged the location of objects, 14.1% made sure the floor was not wet, and 13.5% were careful not to leave objects out that could be tripped over. Conclusion: There was a small number of mothers who had the correct first aid application after falls. It is necessary for mothers of 0-6 year old children to understand the importance of first aid practices after a child falls and for an educational program to be prepared and implemented for this purpose. Key Words: Mother, child, fall, first aid GİRİŞ VE AMAÇ Dünyada çocukluk yaşlarında karşılaşılan kazalar, önemli sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Toplumsal gelişmenin ön koşulu olarak gelecek nesillerin sağlıklı olması istenmesine rağmen, ülkemizde sağlıkla ilgili risk faktörlerinden en çok etkilenen grubun çocuklar olduğu görülmektedir. Bu grubun korunması ve desteklenmesi, sağlığın evde başlatılması, dolayısıyla sağlıklı aileler ve sağlıklı toplum için vazgeçilmez bir yaklaşımdır. Kazalar içerisinde önemli bir yer teşkil eden ev kazaları, ev ya da eve bağlı kısımlar(ev içi, avlu, bahçe, garaj vb.) meydana gelen kazalardır (Çınar 2004; Kırılmaz ve Arısoy 2002). Kaza, beklenmedik bir anda ani olarak karşılaşılan, yaralanma, insan kaybı veya sadece mal kaybı meydana getiren bir olaydır. Diğer bir tanıma göre vücutta tespit edilen, bir zarar meydana getiren ve istenmeden meydana gelen olaya kaza denir. Dünya Sağlık Örgütü nün (DSÖ) tanımına göre kaza; bireyin iradesi dışında süratle etki yapan; dış bir güç tarafından açığa çıkan mental ve vücuda ait bir hasar ile sonuçlanan bir olaydır. L' Hrondel kazayı şöyle tanımlamaktadır; kaza beklenmeyen, ani gelişen ve zarar veren bir dış kuvvetin karşısında bireyin dikkatinin azlığı ve gevşemesi ile oluşur. Sonuçta çocuğun kazaya uğramasındaki başlıca sorumlu çevresindeki bireydir (Dramalı ve ark. 2005). Kazaların çocuk sağlığı üzerine etkisi küçümsenmeyecek kadar fazladır. Kaza, sağlık üzerine fiziksel, psikolojik ve sosyal yönden etki ederek dengeyi bozmakta, hastalık oluşturmaktadır. Bu nedenle kazalar, üzerinde durulması gereken önemli bir toplum sağlığı sorunudur (Çınar ve Görak 2003). Avrupa Devletleri nde çocuk ölümlerinin 1/3' ü kazalardan olmaktadır. Örneğin; 1992 yılında Fransa'da hastanelere kabul edilen çocukların % 11'inin kaza ve intoksikasyon nedeni ile başvurdukları ve bunların % 43.5' inin öldüğü belirtilmektedir. Bir yaşından önce (özellikle 5 9 ay arasında) düşme, yanma ve 1-4 yaş arasında boğulmalar sık görülmektedir. Fransa'da 1-4 yaş arasında kazalardan ölüm oranı 100.000 çocukta % 15.5 dir. Hollanda'da DSÖ nün değerlendirmelerine göre kazalar 1-6 yaş ölümlerinin % 30-40'ından sorumludur (Akgüngör 2002). Ülkemizde 0-4 yaş grubu çocuk ölümleri arasında kazalar, 5. sırada yer almaktadır. 5-14 yaş grubunda ise kazalardan ölüm ilk sıradadır. Ülkemizde kazalarla ilgili kayıtlar yetersizdir. 0-4 yaş arasındaki çocukların % 25 inden fazlası bir çeşit kazada yaralanmaktadır. Trafik kazaları hariç tutulduğunda, ülkemizde çocuk yaşlarda kazalardan; yaralanmalar, yanıklar, yabancı cisim aspirasyonları, zehirlenmelerden ölümler % 38 e ulaşmaktadır. Ülkemizde tüm zehirlenme olgularının % 60 ını çocuklar oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalara göre; 0-6 yaş grubundaki çocuklarda düşmelerin en sık karşılaşılan kaza türü olduğu saptanmıştır. Karataş ve arkadaşları(2006) yaptıkları bir çalışmada en sık geçirilen kaza tiplerinin düşme (% 66.7), yanık (% 43.9) ve yabancı cisim aspirasyonları (% 12.1) olduğunu belirtmişlerdir (Bebiş ve İnanç 2000; Karataş, Kettaş ve Yurtsever 2006).

4 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:3,Sayı:3. 2010 Kazaların çocuk sağlığı üzerindeki etkisi, küçümsenmeyecek kadar fazladır. Kaza çocuğun sağlığı üzerine fiziksel, psikolojik ve sosyal yönden etki ederek dengeyi bozmakta, hastalık, sakatlık hatta ölüme neden olabilmektedir. Bu nedenle çocukluk çağı kazaları, üzerinde önemle durulması gereken bir toplum sağlığı sorunudur(altundağ ve Öztürk 2004; Çam 2002; Çınar ve Görak 2003; Kıran, Şemin ve Ergör 2001). Yapılan bir araştırmada 0-6 yaş grubu çocukların ev kazası geçirme durumlarının % 38.4 ile ailedeki diğer bireyler arasında ilk sırada yer aldığı saptanmıştır(erkal ve Şafak 2003). Çocuklar diğer gereksinimlerinin karşılanmasında olduğu gibi kendileri için güvenli bir çevrenin oluşturulması ve kazalardan korunmada bir yetişkin yardımına gereksinim duyarlar. Bu yetişkinde çoğunlukla çocuğun annesidir(çam 2002). Dünyada ve ülkemizde yapılan birçok araştırmada 0-6 yaş grubu çocuklar arasında ev kazalarından özellikle yanma, düşme, zehirlenme, boğulma ve yabancı cisim aspirasyonları nedeniyle sakatlık sakat kalma ve ölüm hızlarının yüksek olduğu bildirilmektedir(çam 2002; Hamzaoğlu, Özkan ve Janson 2002; Kıran, Şemin ve Ergör 2001; Aşırdizer, Yavuz, Albek ve Cantürk 2005). 0-6 yaş grubu çocukların güvencesi, çocuğun bakımından sorumlu kişilere ve çevresine bağlıdır. Kazalar kapsamına giren düşme, özellikle çocukların hayatını tehdit eden önemli bir durumdur. Her ne kadar mortaliteden çok morbidite nedeni ise de, kazalara bağlı çocuk ölümlerinde düşmeler 4. sırada yer alır. Düşmeler ölümlerden çok sakatlık nedenidir. Çocukluk çağındaki düşmeler sonucu en fazla meydana gelen olaylar; kafa travmaları, kırıklar, çıkıklar, burkulma ve incinmeler, bayılmalar ve çeşitli vücut bölgelerinin yaralanması sonucu oluşan izlerdir. Düşmenin en tehlikeli komplikasyonu ise kafa travmalarıdır. Kafa travmaları çocukluk çağında mortalite ve morbiditeye yol açan en sık nedenler arasındadır (Akgüngör 2002; Dramalı ve ark. 2005; Yaycı 2003). 0-6 yaş grubu çocuklar zamanlarının büyük bir kısmını evde ve çoğu kez annesiyle birlikte geçirmektedir. Bu da çocuğun ev ortamında çeşitli kazalarla yüz yüze gelme olasılığını arttırmaktadır. Nitekim yapılan bir araştırmada, 0-6 yaş grubu çocuklarda ölümle sonuçlanan düşme olaylarının % 50-80 inin ev ortamında meydana geldiği vurgulanmaktadır. (Çınar 2004). Bu yaş grubu çocukların ev kazalarından korunmasında anneler tarafından çocuğun fiziksel ve sosyal çevresinin düzenlenmesinin önemi açıktır. Yapılan çalışmalar, ev kazalarının bazen çevredeki tehlikeli durumlardan, bazen de hatalı davranışlardan fakat genellikle her ikisinin birleşmesinden ileri geldiğini göstermektedir(çınar 2004). Ev kazalarında evde yapılan ilk müdahale çok önemlidir. Çocukların sağlığını olumlu ya da olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle ev kazalarında ilkyardımın herkes tarafından bilinmesi ve uygulanması gerekir. Anneler, çocuklarının en yakınında olmaları nedeniyle ayrı bir öneme sahiptirler. Ancak çocuğun tüm yaşamını etkileyebilecek bir kaza ve yaralanma durumunda, evde ilk müdahaleyi yapan kişi olarak annenin ilkyardım konusundaki bilgi, tutum ve davranışları çocuğun gelecekteki yaşamını etkilediği gibi toplum sağlığını da etkiler. Bu bilgiler doğrultusunda; İzmir ili Ödemiş ilçesinde yer alan 2 Nolu Sağlık Ocağı na bağlı 0 6 yaş grubu çocuğu olan annelerin düşmelere yönelik ilkyardım uygulamalarının incelenmesi amacı ile bu çalışma tanımlayıcı tipte yapılmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Araştırma evrenini; İzmir ili Ödemiş ilçesi 2 Nolu Sağlık Ocağı na kayıtlı 0-6 yaş grubu çocuğu olan (N= 648) anneler oluşturmuştur. Araştırma örneklemini İzmir ili Ödemiş ilçesi 2 Nolu Sağlık Ocağına kayıtlı 0-6 yaş grubu çocuğu olan 19 Şubat-25 Nisan 2007 tarihleri arasında sağlık ocağına kontrole gelen ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan anneler (n=209) oluşturmuştur. Araştırma planlanırken; Ege Üniversitesi Ödemiş Sağlık Yüksekokulu Etik Kurulu ve Ödemiş Sağlık Grup Başkanlığı ndan yazılı izin alınmıştır. Araştırma kapsamına giren annelere sözel bilgi verilmiş ve bu bilgilendirmeden sonra da annelerden izin alınmıştır.

0 6 Yaş Grubu Çocuğu Olan. 5 Veriler araştırmacılar tarafından oluşturulan; annelerin ve çocukların tanıtıcı özelliklerini, annelerin düşmeler ile ilgili bilgilerini ve çocukları düşmeyle karşılaştıklarında yapacaklarını içeren 17 maddelik soru formu kullanılmıştır. Araştırma verileri; İzmir ili Ödemiş ilçesi 2 Nolu Sağlık Ocağı na kayıtlı 0-6 yaş grubu çocuğu olan annelerle yüz yüze görüşme yöntemi literatür doğrultusunda hazırlanan soru formu ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS for windows 11.0 programı ile sayı, yüzde analizleri kullanılmıştır. BULGULAR VE TARTIŞMA Araştırmaya katılan annelerin % 49.8 i (104 kişi) 20-29 yaş, % 41.1 i (86 kişi) 30-39 yaş, % 5.7 si (12 kişi) 19 yaş ve altı ve % 3.4 ü (7 kişi) ve 40 yaş ve üstü olduğu saptanmıştır. Bu sonuca göre katılanların büyük bir çoğunluğunu orta yaş grubu anneler oluşturmaktadır. Annelerin % 46.9 u (98 kişi) ilkokul mezunu, % 19.1 i (40 kişi) ortaokul mezunu, % 15,.8 i (33 kişi) lise mezunu, % 15.3 ü (32 kişi) yüksekokul mezunu, % 1.9 u (4 kişi) okuryazar olduğu ve % 1 i (2 kişi) okuryazar olmadığı saptanmıştı. Bu sonuca göre annelerin okuryazarlık oranının çok yüksek olduğu dikkati çekmektedir. Çınar ve Görak ın (2003) bir çalışmasında ev kazaları nedeniyle hastaneye başvuran 3-6 yaş grubu çocukların annelerinin % 66.7 sinin ilkokul mezunu olduğu belirlenmiştir(çınar ve Görak 2003). Ev tipine göre dağılımı incelendiğinde; % 77 si (161 kişi) apartman, % 19.6 sı (41 kişi) müstakil ve % 3.4 ünün (7 kişi) gecekonduda oturduğu saptanmıştır. Ailede yaşayan kişi sayısına göre dağılımı incelendiğinde; % 44 ü (92 kişi) 4, % 38.3 ü (80 kişi) 3, % 10.5 i (22 kişi) 5, % 4.8 i (10 kişi) 6, % 2.4 ü (5 kişi) 7 ve üzeri kişi olduğu saptanmıştır. Erkal ve Şafak ın (2003) bir araştırmada, % 37.3 lük oran ile 4 ve daha fazla kişilik ailelerde düşme ile karşılaşma oranının daha yüksek olduğu saptanmıştır (Erkal ve Şafak 2003). Ailenin çocuk sayısına göre dağılımı incelendiğinde; % 50.2 si (105 kişi) 2 çocuk, % 40.2 si (84 kişi) 1 çocuk, % 7.7 si (16 kişi) 3 çocuk ve % 1.9 u (4 kişi) 4 çocuğu olduğu saptanmıştır. Erkal ve Şafak ın (2003) yaptığı bir çalışmada ailedeki kişi sayısı ile ev kazası geçirme durumu incelendiğinde; 5 ve daha fazla kişilik ailelerde ev kazası geçirenlerin ilk sırada yer aldığı saptanmıştır (% 37.3) (Erkal ve Şafak 2003). Ailede kişi sayısı arttıkça kaza geçirenlerin oranı da artmaktadır. Çocuk ve ailedeki birey sayısının artmasıyla her çocuğa ayrılan zaman azalacak ve kaza oluşma riski de artacaktır. Annelerin ilkyardım eğitimi alma durumlarına göre dağılımı incelendiğinde; % 87.1 i (182 kişi) eğitim almadığı ve % 12.9 u (27 kişi) eğitim aldığı saptanmıştır. 1. çocuğun yaş grubuna göre dağılımı incelendiğinde; % 33.5 inin (70 kişi) 49-72, % 26.3 ünün (55 kişi) 13-36, % 23 ünün (48 kişi) 37-48 ve % 17.2 sinin (36 kişi) 0-12 aylık olduğu saptanmıştır. 2. çocuğun yaş grubuna göre dağılımı incelendiğinde; % 44.6 sının (29 kişi) 13-36, % 41.5 inin (27 kişi) 0-12, % 12.4 ünün (8 kişi) 37-48 ve % 1.5 inin (1 kişi) 49-72 aylık olduğu saptanmıştır. 3 yaşındaki bir çocuk, süt çocukluğu dönemine göre daha dengeli motor fonksiyona sahiptir. Buna karşılık çevreyi tanıma arzusu ve aktivitesinde artma çocuk psikolojisi açısından daha bağımsız olma arzusuna sahip bir döneme girmesi, neden sonuç ilişkisini tam anlamı ile kuramaması sebebi ile daha çok travmaya maruzdur. Çocuğun yaşı ilerledikçe çevre ile ilgili bilgisinin artması ve motor fonksiyonları daha iyi koordine etmesine rağmen kazalardan düşme sık görülmektedir (Yaycı 2003). 1.çocuğun cinsiyetine göre dağılımı incelendiğinde; % 53.6 sının (112 kişi) erkek ve % 46.4 ünün (97 kişi) kız çocuk olduğu saptanmıştır.

6 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:3,Sayı:3. 2010 1.çocuğun cinsiyetine göre dağılımı incelendiğinde; % 50.8 inin (33 kişi) kız ve % 49.2 sinin (65 kişi) erkek çocuk olduğu saptanmıştır. Erkal ve Şafak (2003) yaptığı bir çalışmada ise erkek çocukların % 51.6, kız çocukların % 32.9 olduğu ve erkek çocuklarının kaza riskinin kız çocuklarından daha yüksek olduğu saptanmıştır (Erkal ve Şafak 2003). Erkekler biyolojik olarak daha aktif olup, ilgi alanı daha fazladır. Daha ilk günden itibaren çevre, erkek çocuğuna aktif rol vermekte ve erkek çocuğunun fazla hareketinden, saldırganlığından daha az ceza görüp daha fazla kazaya uğramaktadır (Yaycı 2003). Çocuğun düşme durumuna göre dağılımı incelendiğinde; % 56 sının (117 kişi) düştüğü ve % 44 ünün (92 kişi) düşmediği saptanmıştır. Erkal ve Şafak (2003) yaptığı bir araştırmada; ev kazası geçiren çocuklar yaş gruplarına göre incelendiğinde % 38.4 ile 0-6 yaş grubu çocuklar ilk sırada yer almaktadır (Erkal ve Şafak 2003). 1.çocuğun düştüğü yaş grubuna göre dağılımı incelendiğinde; % 59.6 sının (68 kişi) 13-36, % 21.1 inin (24 kişi) 0-12, % 15.8 inin (18 kişi) 37-48 ve % 3.5 inin (4 kişi) 49-72 aylık düştüğü saptanmıştır. 2. çocuğun düştüğü yaş grubuna göre dağılımı incelendiğinde; % 48.3 ünün (14 kişi) 13-36, % 44.8 inin (13 kişi) 0-12 ve % 6.9 unun (3 kişi) 37-48 aylık düştüğü saptanmıştır. Yapılan bir çalışmada, 0 4 yaş grubu çocuklar düşmelere daha sık (% 85) maruz kalmıştır. İsveç te yapılan bir araştırmada (1998), kaza geçiren 0-6 yaş arası 863 çocuk ile yapılan bir araştırmada bu yaş grubunda en çok düşme kazalarının 1 yaş (% 21.5) ve 2 yaşlarında (% 19.5) olduğu görülmüştür. ABD de her yıl beşikten kaynaklanan düşme nedenlerinden 130-200 bebek ölmekte 40.000 bebek ise ağır yaralı olarak tedavi görmektedir (Akgüngör 2002). 1.çocuğun düştüğü yere göre dağılımı incelendiğinde; % 48.2 sinin (55 kişi) ev içinde, % 32.5 inin (37 kişi) hem ev içinde hem ev dışında ve % 19.3 ünün (22 kişi) ev dışında düştüğü saptanmıştır. 2. çocuğun düştüğü yere göre dağılımı incelendiğinde; % 53.3 ünün (16 kişi) ev içinde, % 40 nın (12 kişi) hem ev içi hem de ev dışında ve % 6.7 si (2 kişi) ev dışında düştüğü saptanmıştır. Tablo 1: Annelerin 1. Çocukları Düştükten Sonra Yaptıkları İlk Uygulamaların Dağılımı 1. Çocukta Yapılan İlk Uygulama Sayı Yüzde(%) Hemen hastaneye götürmek 38 16.2 Gereksiz hareket ettirmemek 28 12 Buz uygulamak 62 26.5 Bol su ile yıkamak 39 16.7 Pomad sürmek 36 15.4 Yara üzerine temiz bez koymak 14 6 Ekmek içi koymak 11 4.6 Sıcak uygulama yapmak 6 2.6 TOPLAM 234 100.0

0 6 Yaş Grubu Çocuğu Olan. 7 1. çocukta oluşan yara türüne göre dağılımı incelendiğinde; % 77 sinde (137 kişi) kapalı yara ve % 23 ünde (41 kişi) açık yara olduğu saptanmıştır. 2. çocukta oluşan yara türünü göre dağılımı incelendiğinde; % 83.3 ünde (25 kişi) kapalı yara ve % 16.7 sinde (5 kişi) açık yara olduğu saptanmıştır. 1. çocukta düştükten sonra yapılan ilk uygulamaya göre dağılımı incelendiğinde; % 26.5 i (62 kişi) yara üzerine buz uyguladığı, % 16.7 sinin (39 kişi) yara üzerinin bol su ile yıkadığı, % 16.2 si (38 kişi) çocuğu hemen hastaneye götürdüğü, % 15.4 ü (36 kişi) yara üzerine pomad sürdüğü, % 12 si (28 kişi) yara bölgesini gereksiz hareket ettirmediği, % 6 sı (14 kişi) yara üzerine temiz bez koyduğu, % 4.6 sı (11 kişi) yara üzerine ekmek içi koyduğu ve % 2.6 sı (6 kişi) yara üzerine sıcak uygulama yaptığı saptanmıştır(tablo 1). Tablo 2: Annelerin 2. Çocukları Düştükten Sonra Yaptıkları İlk Uygulamaların Dağılımı 2. Çocukta Yapılan İlk Uygulama Sayı Yüzde(%) Hemen hastaneye götürmek 6 11.8 Gereksiz hareket ettirmemek 4 7.8 Buz uygulamak 18 35.3 Bol su ile yıkamak 8 15.7 Pomad sürmek 8 15.7 Yara üzerine temiz bez koydum 3 5.9 Ekmek içi koydum 3 5.8 Sıcak uygulama yapmak 1 2 TOPLAM 51 100.0 2. çocukta yapılan ilk uygulamaya göre dağılımı incelendiğinde; % 35.3 ü (18 kişi) yara üzerine buz uyguladığı, % 15.7 si (8 kişi) yara üzerini bol su ile yıkadığı, %15.7 si (8 kişi) yara üzerine pomada sürdüğü, % 11.8 i (6 kişi), çocuğunu hemen hastaneye götürdüğü % 7.8 i (4 kişi) gereksiz hareket ettirmediği, % 5.9 u (3 kişi) yara üzerine temiz bez koyduğu, % 5.8 i (3 kişi) yara üzerine ekmek içi koyduğu, % 2 si (1 kişi) sıcak uygulama yaptığı saptanmıştır (Tablo 2). Annelerin düşmeler için aldığı önlemlere göre dağılımı incelendiğinde; % 15 inin (109 kişi) eşyaların yerlerini düzenlediği, % 14.1 inin (102 kişi) yer ve zeminin ıslak olmamasına dikkat ettiği, % 13.5 inin (98 kişi) ayağına takılacak şeyleri ortada bırakmadığı, % 10.5 inin (76 kişi) pencere ve balkon kapılarını kilitlediği, % 10.3 ünün (75 kişi) uygun ayakkabı giydirdiği, % 8.7 sinin (63 kişi) sağlam olmayan eşyaları tamir ettirdiği, % 7.9 unun (57 kişi) çocuğu yalnız bırakmadığı, % 7.7 sinin (56 kişi) balkon ve merdivenlere korkuluk yaptırdığı, % 1.8 inin (13 kişi) çocuğun hareketlerini desteklediği ve % 10.5 inin (76 kişi) bu önlemlerin hepsini aldığı saptanmıştır (Tablo 3).

8 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:3,Sayı:3. 2010 Tablo 3: Annelerin Düşmeler İçin Aldığı Önlemlere Göre Dağılımı Alınan Önlemler Sayı Yüzde(%) Yer ve zeminin ıslak olmaması 102 14.1 Eşyaların yerlerini düzenlemek 109 15 Uygun ayakkabı giydirmek 75 10.3 Balkon ve merdivenlere korkuluk yaptırmak 56 7.7 Sağlam olmayan eşyaları tamir ettirmek 63 8.7 Ayağına takılacak şeyleri ortada bırakmamak 98 13.5 Çocuğu yalnız bırakmamak 57 7.9 Pencere ve balkon kapılarını kilitlemek 76 10.5 Çocuğun hareketlerini desteklemek 13 1.8 Hepsi 76 10.5 TOPLAM 725* 100.0 * Birden fazla yanıt verilmiştir. SONUÇ VE ÖNERİLER İzmir ili Ödemiş İlçesi 2 Nolu Sağlık Ocağı na kayıtlı 0-6 yaş grubu çocuğu olan annelerin düşmelere yönelik ilkyardım uygulamalarının incelenmesi amacıyla yapılan bu araştırmada; çocukların % 56 sının düştüğü, 1. çocuk düştükten sonra annelerin % 26.5 inin yaraya buz uyguladığı, % 16.7 sinin yarayı bol su ile yıkadığı, % 15.4 ünün yaraya pomad sürdüğü, 2. çocuk düştükten sonra ise % 35.3 ünün yaraya buz uyguladığı saptanmıştır. Literatürde, kapalı yaralarda soğuk uygulama, açık yaralarda ise bol su ile yıkamanın önerildiği belirtilmektedir. Çalışmamızın sonucunda bu uygulamayı yapan annelerinde sayısının az olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda; annelere düşmelerden sonra ilkyardımın öneminin kavratılması, düşmeler sonucu ilkyardım ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandırılması gerektiği saptanmıştır. Annelerin bilgi düzeylerine göre; 1. Düşmeler sonucu ilkyardım uygulamaların önemini kavratmak için eğitim programlarının hazırlanması, 2. Düşmeler sonucu ilkyardım uygulaması konusunda eğitimli olmalarının, hayati tehlikeyi en aza indirmede olumlu etkisi olduğunun öneminin vurgulanması, 3. Radyo, televizyon, internet, gazete, dergi vb gibi kitle iletişim araçlarıyla düşmelere yönelik ilkyardım uygulamaları konusunda eğitim programlarının yaygınlaştırılması, 4. Hemşireler ev ziyaretlerinde annelere eğitim programları düzenlerken ev kazaları ve önlemleri konusuna önem vermesi,

0 6 Yaş Grubu Çocuğu Olan. 9 5. Sağlık ocaklarında düşmeler sonucu yapılacak ilkyardım uygulamaları konusunda dergi, broşür vb kaynakların bulundurulması ve annelere verilmesi, 6. Düşmeler için yapılan eğitimlerin belli aralıklarla tekrarlanması ve değerlendirilmesi önerilmektedir. KAYNAKLAR Akgüngör L (2002). Evde Sokak Kadar Tehlikeli. Çocuk ve Aile Dergisi, 5(46): 49-52. Altundağ S, Öztrük MC (2004). Ev Kazaları Nedeniyle Hastaneye Gelen 3-6 Yaş Grubu Çocuklardaki Kaza Türleri ve Bunu Etkileyen Etmenler. Çocuk Forumu, Mayıs-Ağustos, 60-64. Aşırdizer M, Yavuz MS, Albek E, Cantürk G (2005). İstanbul da Ev Kazalarına Bağlı Çocuk ve Ergen Ölümleri. Turkish Pediatrics, 47(2), 141-149. Bebiş H, İnanç N (2000). Evde Meydana Gelen Yanıklardan Korunma ve İlkyardım Bilgi Düzeyinin Belirlenmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi, Temmuz-Ağustos, 3(4): 22-29. Çam H (2002). Ev Kazaları. Klinik Gelişim, Ocak-Şubat-Mart, 15(1): 160-164. Çınar ND, Görak G (2003). 0-6 Yaş Çocuklarda Annelerin Ev Kazalarına Yönelik Güvenlik Önlemlerinin Tanılama Ölçeğinin Geliştirilmesi, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Çocuk Forumu Dergisi, Ocak-Nisan, 6(1): 22-27. Çınar ND (2004). 0-6 Yaş Grubu Çocukların Ev Kazalarından Korunmasında Ailenin Rolü. Klinik Çocuk Forumu, Mart- Nisan 4(2): 62-66. Dramalı A, Kaymakçı Ş, Özbayır T, Yavuz M, Demir F (2005). Temel İlkyardım Uygulamaları. İzmir: Ege Üniversitesi Basım Evi, 75-167. Erkal S, Şafak Ş (2003). Tuzlu Çayır Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşayan Ailelerde Ev Kazası Görülme Durumu ve Konutların Ev Kazası Riski Açısından İncelenmesi. Sağlık ve Toplum Dergisi, Nisan-Haziran, 13(2): 96-100. Hamzaoğlu O, Özkan Ö, Janson S (2002). Incidence and Causes of Home Accidents at Ankara Çiğiltepe Apartments in Turkey. Accident Analysis and Prevention. 34: 123-128. Karataş B, Kettaş E, Yurtsever S (2006). Interventions by Mothers of 1-6 Years Old Children After Home Accidents. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, 3: 1-14. Kıran S, Şemin S, Ergör A (2001). Kazalar ve Toplum Sağlığı Yönünden Önemi. Sted Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, Şubat, 10(2): http://www.ttb.org.tr/sted/sted0201/2.html. Kırılmaz AY, Arısoy M (2002). Ev Kazaları ve İlkyardım. Sağlık ve Toplum Dergisi, Ekim-Aralık, 12(4): 27-32. Yaycı N (2003). Çocukluk Çağı Kafa Travmaları. Çocuk Forumu Dergisi, Mayıs- Ağustos, 6(2): 34-38. İletişim adresi: Yelda CANDAN DÖNMEZ, Ege Üniversitesi Ödemiş Sağlık Yüksekokulu Ödemiş- İzmir, Tel: 0536 5652470 E mail: yelda.candan.donmez@ege.edu.tr, candanyelda@hotmail.com