Yetişkinlerinin İnformal Öğrenme Ortamlarına Ziyaret Gündemleri: Sasalı Doğal Yaşam Parkı Örneği

Yetişkinlerinin İnformal Öğrenme Ortamlarına Ziyaret Gündemleri: Sasalı Doğal Yaşam Parkı Örneği Doç. Dr. Hakan TÜRKMEN 1 Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi ABD Ege Üniversitesi İzmir, Türkiye Özet Bu çalışma Sasalı Doğal Yaşam Parkı ziyaretçilerinin giriş gündemlerini belirlemek amacıyla, nitel araştırma yöntemini kullanılarak yapılmıştır. Çalışmaya 79 yetişkin olasılıksız uygunluk örneklem seçim yolu katılmıştır. Yetişkinlere ziyaret öncesi 2 sonrası ise 4 açık uçlu sorular sorularak görüşleri alınmıştır. Ayrıca ziyaret süresinde yapılan gözlemler Sasalı Doğal Yaşam Parkı barınaklarında geçirilen süreler hesaplanarak analiz edilmiştir. Elde edilen verilerden yola çıkılarak ziyaretçilerin boş zaman değerlendirme, eğlenme, çocuklarının ihtiyaçlarını giderme (ödevler) amacıyla geldikleri görülmüştür. Her birinin hedefleri olduğu ama çoğunluğunun bilinçsiz olarak gündemlerini oluşturdukları görülmüştür. Yetişkinlerin öğrenmelerinde barınak önlerindeki bilgi levhalarını okuyarak ve uzaktan barınak gözlemleri sayesinde bireysel öğrenme ile gerçekleştiği gözlemlenmiştir. Anahtar Kelimeler: İnformal Öğrenme, Ziyaretçi ajandası Visiting Agenda of Adults for Informal Learning Environment: The case of Sasalı Wildlife Park Abstract In this study, qualitative research method was applied to determine Sasalı Wildlife Park visitors agendas. Seventy-nine adults were selected by non-random purpusive sampling method. The visitors opinions were gathered by asking two open-ended questions before visiting and four open-ended questions after visiting. Moreover the visitors were observed by ending visiting time in Sasalı Wildlife Park. The results of data showed that most of the vistors purpose were having a good time in their leisure time, having fun, and need of children (do homework). Each of visitors has purpose but most of them formed agenda unwittingly. It was observed that adults learned by themselves via reading information board in front of exhibits and observing the exhibits. Key Words: İnformal learning environment, Visitors agenda Giriş Bilimsel fen kavramları formel eğitim kurumlarının dışında çok çeşitli okul-dışı öğrenme ortamlarında gerek eğitim hayatları devam ederken gerekse formal eğitimi bittikten sonra hayat boyu devam eder. Okullardaki formel eğitimin informal eğitim ortamlarıyla desteklenmesi öğrenmenin anlamlandırmasına yardım ederken öğrencilerin kendi sosyal hayatlarında bireysel olarak veya aileleri ile birlikte yapmış oldukları genellikle programlı, enstitüler ve organizasyonlar (doğa tarih müzeleri, fen-teknoloji merkezleri, gözlem evleri, hayvanat bahçeleri, su parkları, botanik bahçeleri, parklar, doğa merkezleri, çevre eğitim merkezleri, bilimsel araştırma merkezleri ) tarafından yürütülen ortamlara ziyaretleri sayesinde bilgiyi anlamlandırmaları için uygun yollardan birisidir (Falk & Dierking, 1997, Türkmen, 2010). 1 Associate Professor of Science Education at Ege University 15

Yetişkin öğrenme sürecinde 4 önemli faktör rol aldığı ve bu faktörlerin öğrenmeyi kolaylaştırdığı üzerine sayısız araştırmalar yapılmıştır. Bu faktörler (1) Kendi kendine (selfdirected learning) öğrenme; yetişkinlerin öğrenme sürecince öğrenmenin amacını nasıl ve nerede olacağını planlanmasından yönetilmesi ve sonucunun değerlendirilmesine kadarki süreçte kontrol ve sorumluluk sahibi olmasıdır. (2) Eleştirel yansıma (critical reflection); yetişkinlerin mantığıyla, diyalektik düşünme becerileri ile, akıllıca çalışma yaptığı, adil yansıtmaların gözlemlendiği, muhakeme yeteneğini kullandığı bilişsel epistemolojik açıklamalarıyla bireyin nasıl düşündüğünü ve eleştirebildiğini farkına vararak öğrenmesidir. Eleştirel yansıma Zeichner ve Liston (1987) tarafından ortaya atılmış ve 4 aşamada oluşmuştur. İlk olarak birey soru sorar ve mantığına uygun olarak kritik etmeden ne olduğu ve olacağı üzerine yoğunlaştığı ve tahminlerde bulunduğu aşamadır (olgusal söylem). Sonra deneyimlerin değerlendirilip oluşturduğu tahminleri üzerine alternatif bakış açıları geliştirerek burada ne yapılmak istendiğinin üzerinde durulan aşama başlar (Öngörülü söylem). Daha sonra eylemin açıklamasının ve gerekçelerinin belirtildiği aşamaya geçilir (İspatlayıcı söylem). Son olarak etik, kültürel, sosyal ve politik değerlerden yola çıkarak geliştirilen açıklama sorgulanıp düzenlenerek son halini alır (Eleştirel söylem). (3) Deneyimsel öğrenme (experiential learning); Lindeman 1926 yılında yetişkin eğitimini deneyimlerin devam eden bir değerlendirilme süreci (85) olarak tanımlar, (akt. Brookfield, 1995). Yetişkin öğrenmesinde bireyin yaşantısı önemli bir yere sahip olduğu ve bilginin, deneyimlerin şekil değiştirmesiyle oluştuğu ve yaşantılar yoluyla tekrar tekrar oluşabildiği düşüncesi hakimdir. Bu düşüncede 2 temel ana nokta vardır. (1) deneyimler öğretilemez ancak sosyo-kültürel, ahlaki, ideolojik olarak çerçevelenir ve şekillenir yani bizi biz yapan değerler sayesinde bilgi yapılanır. (2) deneyimin niteliği veya uzunluğu onun zenginliğiyle veya yoğunluğuyla ilişkili olmak zorunda değildir. Bireysel farklılıklar yüzünden bireyler aynı deneyimi bir defa veya defalarca yaşasalar bile aynı sonucu çıkaramayabilirler. (4) Öğrenmeyi öğrenme (learning to learn); yetişkinlerin öğrenme sürecinde bilişsel farkındalığın farkında olma durumudur. Düşüncelerimizin altında yatan ve bir şeylerin doğruluğuna inandıran muhakeme, tahmin, deliler ve gereçlerin farkında olmamızdır (Brookfield, 1995). İnformal öğrenme ortamları yetişkinlerin öğrenmesi için hazırlanmalıdır. İdeal olabilmesi için yetişkinlerin (1) hoşça vakit geçirebilecekleri eğlenceli, (2) geziye gönüllü olarak katılmaları ve öğrenmeye açık olmaları, (3) ne ve nasıl öğreneceklerine kendilerinin karar vermeleri, (4) öğrenme sürecinde interaktif ortamların sunulması veya yaparak yaşayarak zaman geçirmeleri, (5) süreçte baskı yapan faktörlerin (eğitmen, zaman gibi) elimine edilmesi, (6) bireysel farklılıklardan dolayı süreçte bireylerin bilimsel süreç becerilerini rastgele kullanması bir takip sırasının olmaması (ilk önce gözlem sonra veri kaydet analiz et gibi) (7) en önemlisi geziye gitme nedenin içinde öğrenmenin de olması gerekmektedir (Orion & Hofstein, 1994; Storksdieck, 2001; Tezcan Akmehmet & Ödekan, 2006, Türkmen, 2010). Tüm bu faktörleri kullanabilme olanağı veren informal öğrenme ortamları yetişkinler açısından öğrenme ortamı olarak görülüp görülmediği üzerine yapılan araştırma sayısı çok fazladır. Yetişkinlerin informal öğrenme ortamlarına gitme gündemleri veya ziyaretlerini planlama kriterleri üzerine yapılan araştırmalarda 3 temel nokta öne çıkmaktadır. motivasyonları, ziyaret stratejileri ve amaçlanan hedefleridir. Bu gündemleri yapılandırmada ilk bilgi ve deneyimler çok önemlidir. Ayrıca gündemleri zengin bir deneyim yaşamalarında önemli rol oynar. Giriş gündemleri ailelerin ya da ziyaretçilerin arzu, istek ya da ilgilerine göre sergi seçimlerini belirler (Briseno, 2007). Gezide kişinin kendisini rahat hissetmesi önemlidir. Eğer insanların gözü korkarsa, tehlikeli 16

bir şey hissederlerse dilediği kadar özgür olan kişilerden daha az motive olurlar. Kişiler istediklerini yaparak bunları özgürce açıklayabilmelidirler. Bu yüzden okul gezisi aile ortamından çok fazla şey öğretir. Ziyaretçiler farklı öğrenme yollarına sahip olurlar. Bir ziyaretin şartları, insanların ihtiyaçları ve beklentilerinin hepsi bağlamsaldır. (Rennie, 2004). Moussouri (1997) yaptığı çalışmasında yetişkinlerin informal öğrenme ortamlarında motivasyonlarını etkileyen 6 faktörden bahseder. Bunlar; (1) Yer: Kişiler gerekçeler kümesi olarak müzeleri boş zaman değerlendirme ve kültürel bölgenin sembolik hedefi olarak tanımlarlar. Tatilde, bir başka yere ziyarete gittiklerinde ya da şehir dışından gelen misafirleri götürdükleri yer olarak görmektedirler. (2) Eğitim: Eğitim ise müzenin kültürel içeriği ya da bilgi veren, estetik ilişkilerle ilgili gerekçeleri kategorize eder. (3) Yaşam döngüsü: Yaşam döngüsü, müze ziyaretinin kişinin belli dönemlerde gerçekleştiği bir aktivite olarak gördüklerini açıklar. (4) Sosyal olay: Sosyal olay, ilişkili fakat ayrı bir kategoridir. Müzeye gitme aile için dışarıda olma, bir arkadaşla özel sosyal bir deneyimi açıklar. (5) Pratik durumlar: Pratik durumlar, dış faktörler, hava, müzeye yakınlık, zaman, topluluk koşulları, giriş ve ücret gibi koşulları açıklar. (6) Eğlence: kişilerin boş zaman ilişkili gerekçeleridir. Çoğu ziyaretçi müzelere boş zamanlarında eğlenmek, kendilerinden zevk almak, estetik hoş durumlar ve değişik şeyler görmeye gitmek olarak tanımlar. Bir ziyaret gündemini belirleyen ikinci faktör belli bir stratejiyi içermesidir. Bilinçsizden bilinçli olmaya doğru üç strateji tanımlanmıştır. (1) Bilinçsiz / odaksız stratejili ziyaretçiler; müze ya da serginin olanaklarından habersiz ve müze ne sunuyorsa onu deneyimlemeye açıktırlar. (2) Makul bir bilinç / odak stratejisini ziyaretçiler; belirli bir sergiyi görmeye gelebilirler fakat özel bir sergi onların öncelikli hedefi değildir. (3) Bilinçli / odaklı strateji sahibi kişiler; müzeye gitmeden önce özel bir hedefleri vardır ve sadece onunla ilgilenirler (Falk, 1998). Son faktör ise amaçlanan hedeflerdir ki bunlar davranış ve öğrenmelerini direk etkiyen etmenlerdir. Bunlardan bazıları dışarı çıkmak, rutinden uzaklaşmak, sosyalleşme, aile ve arkadaşlarla zaman geçirmek, genel bilginin genişletilmesi ve merakın tatmin edilmesi, eğlence, kültürle ilgili gerekçeler ve çocuklarını eğitmek olmuştur (Briseno, 2007). Lakin ülkemizde bu alanda yapılan çalışma yok veya yok denecek kadar azdır. Bütün bu bilgiler ışığında bu çalışmanın amacı İzmir Sasalı Doğal Yaşam Parkına (SDYP) gelen ziyaretçilerin informal öğrenme ortamına geliş gündemlerini belirlemek ve içerisinde öğrenmenin yerini tespit etmektir. İzmir Sasalı Doğal Yaşam Parkı İzmir SDYP 2008 yılında Çiğli Sasalı daki 425 dönümlük alanda Türkiye nin ilk Doğal Yaşam Parkı olarak açılmıştır. 2010 tarihinde oy birliğiyle aldığı karar doğrultusunda SDYP Avrupa Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumları Birliği ne (EAZA) adaylık başvurusunda bulunmuş geçirdiği inceleme denetlemelerden sonra 3 Nisan 2011 tarihinde EAZA'ya tam üye olmuştur. 22 farklı barınakta 120'den fazla türde 1200'ü aşkın hayvanı bünyesinde barındırmaktadır. Özel Çocuk Hayvanat Bahçesi nde çocukların cüce keçiler, Kamerun koyunları, tavşanlar, güvercinler, çeşitli tavuk ırkları, hindiler, eşek ile kara ve su kaplumbağaları gibi hayvanları daha yakından görmeleri, onlara yaklaşmaları, dokunmaları, tanımaları ve sevmeleri sağlanmış. Parkta görev yapan eğitimli personeller ile Eğitim Salonunda internet sitemizdeki randevu formunu doldurarak randevu alan okullar ve gruplar için yaban hayvanları, doğal hayatın korunması, hayvanat bahçeleri ve görevleri ile SDYP hakkında bilgilerin verildiği eğitim çalışmaları yürütülmektedir. Ayrıca hem ziyaretçiler hem de yaban hayvanların parkta hoşça vakit geçirmeleri için özel etkinlikler de 17

gerçekleştirilmektedir. Eğitim Salonu'nda, zaman içerisinde hayatını kaybeden hayvanlara ait iskeletlerin, deri, post, boynuz, tüy, yumurta ile karapaks gibi diğer materyallerinin görülebileceği bir sergi alanı bulunmaktadır. Klinik ekibince hazırlanan sergi, ileride oluşturulması düşünülen Zooloji ve İskelet Müzesi Projesinin temelini oluşturmaktadır. Alanın tamamına yerleştirilen panolar ve yönlendirme tabelaları ile ziyaretçiler alanı rahatça gezebilmeleri, SDYP, yaban hayvanları ve yaban hayatı hakkında bilgilere kolayca ulaşabilmeleri sağlanmıştır. Yöntem Araştırmanın Deseni Araştırmada nitel veri analiz yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen veriler frekans analizi yapılarak değerlendirilmiştir. Evren Ve Örneklem Araştırmanın İzmir de bulunan Sasalı Doğal yaşam parkına ziyarete gelen tüm yetişkinler olup, örneklem grubu olarak olasılıklı olmayan uygunluk örneklemi seçim yoluyla 79 yetişkin seçilmiştir. Yetişkin ziyaretçiler temel 3 gruba ayrılmıştır. Çekirdek aile olanlar 38 kişi (anne-baba-çocuklar), büyük aile olanlar 19 kişi (anne-baba-çocuklardede/babaanne/anneanne) ve 24 kişi aile olmayanlar (yetişkin arkadaş grupları, sevgililer; nişanlılar) araştırmaya katılmışlardır. Araştırmaya katılan yetişkinlerden gezi öncesi elde edilen verilere göre yetişkinlerin 50 si erkek 29 u bayan ziyaretçilerden olup yaş ortalaması 43.8 dir (Tablo. 1). Tablo 1: Katılımcıların yaş dağılımı Yaş 18-25 26-35 36-45 46-55 56 ve üstü Frekans 10 20 25 16 8 Veri Toplama Araçları Yetişkinlere gezi öncesi 2 açık uçlu soru (1). Yaşınız ve buraya geliş sebebiniz nedir? (2). ve bu kararı kim verdi? gezi sonunda ise aynı yetişkinlere 4 açık uçlu soru (3). Ziyaret sonunda en çok ilginizi çeken nedir? (4). Öğrendiğiniz yeni bir bilgi var ise nedir? (5). Yanlış bildiğiniz bir şeyi düzeltme fırsatınız oldu mu var ise nedir o? (6). Buraya tekrar gelmek ister misiniz? toplamda 6 sorulmuştur. Tüm bu sorular 3 üniversite öğretim üyesi ve bir öğretmenin görüşleri doğrultusunda kapsam geçerliği sağlanmıştır. Gezi esnasında ise araştırmacı tarafından gözlem yoluyla yetişkinler takip edilmiş ve her bir bölümde ne kadar vakit geçirdikleri ve davranışları gözlemlenmiştir. Veri Toplama Süreci Araştırma araştırmaya katılmayı kabul eden 79 gönüllü yetişkinden 9 hafta sonu (havanın müsait olduğu cumartesi ve pazar günleri) veri toplanmıştır. Gezi esnasında ise araştırmacı tarafından yapılan gözlem ile ziyaretçilerin canlıların doğal yaşam alanlarında ne kadar süre vakit geçirdikleri ve onlar ile ilgili bilgi edinme süreçleri kaydedilmiştir. Elde edilen veriler yorumlanıp çıkarımlarda bulunarak yetişkin ziyaretçilerin SDYP na geliş gündemlerinin ne olduğu saptanmıştır. Bulgular ve Yorum 18

SDYP ı ziyaret etme sebepleri arasında en çok belirtilen neden hoşça vakit geçirmek ve merak duygusunun yattığını görmekteyiz. Yetişkinler (aile olmayanların tümü, aile olanların ise %85 i) sadece %10 tarafından bilgi edinilecek bir yer olarak görülmektedir. İlginç diğer bir nokta ise %5 yetişkin de çocuklarının ısrarı üzerine ödev yapma gerekçesiyle gelmişlerdir. Tablo 2: SDYP nı ziyaret etme sebepleri f % Hoşça bir hafta sonu için yani Eğlence olsun diye 38 48 İlk gelişimiz ve doğal yaşam parkı ne demekmiş merak ettiğimizden 16 20 Çocuklarımın bilgi seviyesini arttırmak için 8 10 Daha önce gelip te göremediğimiz hayvanları görmek için 6 9 Çocuklarımızın ısrarından dolayı (ödevleri varmış) 4 5 Kolay ulaşılabilir olduğundan çocuklarını gezdirmek 4 5 Nişanlım ile aile baskısı olmadan rahat rahat gezebilmek için 2 2 Çocuğum ile piknik yapmak 1 1 SDYP ı gelme kararını ise 15 ini çocuklar, 12 sini arkadaş ve/ya çiftler birlikte, 22 unu anneler, 20 sini babalar karar vermiş. Bu frekansların yetişkinleri gruplandırdığımızdaki oranı ise tablo 3 te gösterilmiştir. Tablo 3: SDYP nı ziyaret etme kararını verme Çocuk Anne Baba Çiftler / Arkadaşlar Çekirdek aile olanlar 38 kişi (anne-babaçocuklar), 9 10 21 - - Büyük aile olanlar 19 kişi (anne-babaçocuklar- 9 7 3 - - dede/babaanne/anneanne) Aile olmayanlar 24 kişi (yetişkin arkadaş - - - 12 - grupları, sevgililer; nişanlılar) Toplam 18 17 24 12 0 19 Dede /babaanne /anneanne Tablo 3 te görüldüğü gibi çocukların istekleri çekirdek ailelerde annenin istediği kadar olurken, büyük ailelerde çocuklar en çok isteyen konumundadır. Çekirdek ailelerde babalar sosyal yapımızı yansıtmanın en örneğini burada da göstererek baba-erkil bir aile yapımızı sergilemektedir. Gezi esnasında yapılan gözlemlerde ise aile olanların ilgi alanları ile aile olmayanların ilgi alanları arasında farklılıklar gözlemlenmiştir. Gezi boyunca canlıların doğal yaşam alanlarında (toplam 22 barınak 9 farklı kategoriye indirgenmiştir) geçirilen sürelerin toplam gezi zamanına oranladığımızda, aile olmayan yetişkinler daha çok zamanını vahşi hayvanalar (aslan kaplan kurt, puma, sırtlan, ayı), vahşi kuşlar (kartal, şahin, akbaba, baykuş), tropik canlılar (balıklar, timsah, kaplumbağa, papağan, lemur) ve sürüngen (yılan, bukalemun, kertenkele) barınaklarında geçirirken, aile olanlarda bu dört kategoride geçirilen süre azalmaktadır. Yaptığımız gözlemler sonucunda ve yetişkinlerin aralarındaki konuşmalardan çıkan sonuç, ziyaretçilerin tropik hayvanlar, vahşi hayvan ve kuşlarla daha çok vakit geçirmelerinin temel sebebi canlıların çevrelerinde çok olmamaları ve büyüklükleri karşısında şaşırmalarıdır. Ayrıca çocuklu yetişkinlerin çocuklardan dolayı her ne kadar vahşi canlılara

ilgisi olduğunu gösterirken diğer barınaklara da aile olmayanlardan daha fazla süre harcadıklarını yani tüm barınaklara ilgisi olduğunu gösterir (Tablo 3). Tablo 4: SDYP barınaklarında geçirilen zamanın tüm gezi zamanına oranları Aile olmayan yetişkinler Aile olan yetişkinler vahşi hayvanlar 9 6 4 3 5 20 15 yır4cı kuşlar tropik canlılar sürüngenler maymunlar 6 8 7 9 16 15 14 24 asya filleri geyikler ve deve 8 12 19 evcil kuşlar SDYP nın öğrenme olanakları açısından yapılan gözlem bulguları sadece bireylerin uzaktan gözlemlerine ve barınak önlerine konan bilgi levhaları ve çok az sayıda nesli tükenmekte olan hayvanalar için yapılmış karikatür levhaları ile sadece kendi kendine öğrenme ortamı sunmaktadır. Yetişkinler için Eleştirel yansıma, Deneyimsel öğrenme ve Öğrenmeyi öğrenmeyi sağlayacak ortamlar sunmamaktadır. Yalnızca çocuklar için sunulan evcil hayvanların (cüce keçiler, Kamerun koyunları, tavşanlar, güvercinler, çeşitli tavuk ırkları, hindiler, eşek ile kara ve su kaplumbağaları gibi) bilgi levhalarını okumanın yanında barınaktaki hayvanları daha yakından görmeleri, dokunmaları ve sevmeleri sağlanmaktadır. Gezi sonrası sorduğumuz sorular ile yetişkinlerin gezileri hakkında düşüncelerini ve akılda kalan bilgileri sorgulamak istediğimizde, ziyaretleri boyunca en çok ilgilerini çeken şeyin vahşi hayvanlar olduğu bunun yanında SDYP nın niteliği açısından hayvanlar için iyi bir ortam oluştuğunu (%15), kısmen de olsa canlıların bir çoğunun hayatlarının risk altında ve hatta nesli tükenmekte olduğu (%14), bireysel farklılıklardan kaynaklanan ve ilgi alanlarına göre lemurlar, akbabalar, kartallar ilgilerini çekmiştir. Tablo 5: Ziyaret sonunda en çok ilginizi çeken nedir? f % Vahşi hayvanlar 25 31 Sürüngenler 16 20 Hayvanların yaşam alanları ne kadar sınırlı olsa da kafesten kurtulmuş olmaları 12 15 Birçok canlının neslinin tükenmekte olduğunu, örneğin Bengal kaplanı, lemur, vaşak, Sibirya 11 14 kazı Her şey beklediğim gibiydi 8 10 Kartalların yuvaları 3 4 Lemurlar (aynı çizgilimdekiler gibi) 2 3 Akbabaların boyunları ve büyüklüğü 2 3 Yetişkinlerin gezi sonrası edindikleri yeni bilgiler sorgulandığında yarısının aklına bir şeylerin gelmediğini gelenlerin ise en çok %15 oranla Tropik canlıların yaşam alanlarında 20

çok fazla nemin olduğu diğer yetişkinlerde düşük düzeylerde bazı hayvanlar hakkında bilgi edindikleri görülmektedir. Tablo 6: Öğrendiğiniz yeni bir bilgi var ise nedir? f % Tanıtım levhalarında birçok şey okudum ama şuan aklıma gelmiyor 40 51 Tropik canlıların yaşam alanlarında çok fazla nemin olduğu 12 15 Timsahlar dinozorlar ailesindenmiş 6 7 Fillerin uzağı çok iyi göremezler (max. 10m) 3 4 Maymunlar bayağı genişmiş önceden hepsi benim için maymun idi ama Monalar, 4 5 Velvetler, Siyah Makaklar şempanzeler Bir sürüngen vardı ismini hatırlayamadım arka 2 ayağının altında hava keseleri var 3 4 onunla suyun üzerinde 15-20 m gidebiliyor Pitonların 1 yıl beslenmeden yaşayabilmeleri 4 5 Boğa yılanları boğarak avını öldürdüğünü sonra yediğini 4 5 Suaygırlarının esnemelerinin nedeni uykuları değil sinirlendikleri için 3 4 Önceden bildiklerini zannettikleri ama gezi sırasında bu bildiklerini düzeltme fırsatı buldukları bir şeyler olup olmadığını sorduğumuzda %77 oranında hayır cevabı verirken, hayvanlar alemi hakkında yeterince bilgi sahibi olmadıklarını bilgilendirme için hazırlanmış levhalarda yazılanların çoğunu bilmediklerini belirtirlerken, temel ilgileri ölçüsünde barınaktaki levhalara odaklanıp (Tunnicliffe, 2000) bazı temel isimlendirme karışıklıkları düzelttikleri göze çarpmaktadır. Tablo 7: Yanlış bildiğiniz bir şeyi düzeltme fırsatınız oldu mu var ise nedir o? f % Hayır yok, zaten doğru dürüst bir şey bilmiyoruz 61 77 Kurt ile Coyote nin farklı canlılar olduğu 7 9 Puma ile dağ aslanı aynı hayvanmış 4 5 Su aygırlarının evcil değil çok vahşi oldukları 4 5 Zebraların çizgilerinin herbirinde çok farklı olduğu 3 4 Buraya tekrar gelmek ister misiniz sorusuna yetişkinlerin %84 ü (66 kişi) tekrar gelmek istediklerini çünkü bu ziyarette yeterince yaşam alanlarındaki levhaları okuyamadıklarını ve bilgi edinmek için daha çok süreye ihtiyaçları olduklarını söylediler. Bunun yanında DYP nın sosyal alt yapısı (yeme-içme alanları ve gölge dinlenme alanları) güçlendirilirse ve levhadaki bilgilerin daha ilgi çekici olması halinde, hatta yazılan bir çok latince isimi bile okuyamadıklarını şayet ses veren videolu görüntülerle desteklenirse daha güzel olacağını ve birçok insanında geleceğinden söz ettiler. Diğer yetişkinler tekrar gelmeye gerek olmadığını söylerlerken bir yetişkin zaten çoğu canlıya uzak olduklarını özellikle vahşi hayvanlar inlerinde olduğundan göremediği belirtti. Bir başka yetişkin hayvanlar için iyi ama insanlar için pekte iyi olmamış hayvanlar çok uzakta, bu kadar uzaktan görmeye çalışacağıma TV de belgesel seyrederim daha iyi dedi. Sonuç ve Öneriler 21

Tüm bu verilerden yola çıkarak yetişkin ziyaretçi giriş gündemleri, Moussouri (1997) yaptığı çalışmasında yetişkinlerin informal öğrenme ortamlarında motivasyonlarını etkileyen 6 faktöründe izlerine rastlamakla beraber en çok eğlence ve sosyal bir olay olarak görülmektedir. Ziyaretçi stratejisi açısından aile olanlar çocuklarının sayesinde gerek bilgilendirme yapmak gerekse çocukların ödevlerini yapabilmeleri (%15) için ve %9 u daha önce sıcak havada geldikleri için bazı hayvanları göremediklerini ve bu nedenle serin bir zamanda geldiklerini belirterek bilinçli bir şekilde SDYP nı ziyaret etmektedirler. Geri kalan ziyaretçilerin belli bir stratejileri olmadan geldikleri SDYP onlara ne sunuyorsa onunla yetinmişlerdir. Hedef açısından verilere bakıldığında yetişkinlerin öğrenmelerini direk etkiyen değişik şeyler yapmak, sosyalleşmek aile ve arkadaşlarla zaman geçirmek, gerek kendisi gerekse çocuklarına yeni şeyler öğretmek ve merak duygusunun tatmin edilmesi, eğlence, gibi gerekçeler bireylerin hedefidir. Burada da yetişkinlerin tümünün bir hedeflerinin olduğunu görmekteyiz. Bireylerin öğrenmeleri açısından SDYP nin yetişkin öğrenmelerine sadece kendi kendine (self-directed learning) öğrenme ile hizmet etmekte olduğunu, yetişkinlerin ilgilerine göre barınaklarda daha çok vakit geçirip bilgi levhalarından okuyarak öğrenmeye çalıştıklarını söyleyebiliriz. Bunun yanında informal öğrenme ortamlarını uzman ve yetkili kişilerin farkındalık uyandırıcı, ziyaretçilerinde içinde olduğu etkinliklere yer vermeleri ve teknolojik desteklerle Eleştirel yansıma, Deneyimsel öğrenme ve Öğrenmeyi öğrenme gibi faktörlerle öğrenme kolaylaştırılabiliriz. Kaynakça Ash, D. (2003). Dialogic Inquiry in Life Science Conversations of Family Groups in a Museum. Journal of Research in Science Teaching, 40(2), 138 162. Borun, M. (2008). Why Family Learning in Museums? Exhibitionist, Spring 08, 6-9. Briseno-Garzon, A., Anderson, D., & Anderson, A. (2007a). Entry and Emergent Agendas of Adults Visiting an Aquarium in Family Groups. Visitor Studies, 10(1), 71-87. Briseno-Garzon, A., Anderson, D., & Anderson, A. (2007b). Adult Learning Experiences from an Aquarium Visit: The Role of Social Interactions in Family Groups. Curator, 50(3), 299-318. Brookfield, S. (1995). Adult Learning: An Overview in A. Tuinjman (ed.) (1995). International Encyclopedia of Education. Oxford, Pergamon Press. Falk, J., & Dierking, L. (1997). Guest Editorial: Introduction. Science Education 81(6), 629-631. Falk, H., Moussouri, T. & Coulson, D. (1998). The Effect of Visitors Agendas on Museum Learning. Curator, 41(2), 107-120. İzmir Doğal Yaşam Parkı. (2012). 3 Nisan 2012 tarihinde http://www.izmirdogalyasamparki.org.tr/ adresinden alınmıştır. Judson, E. (2011). The Impact Of Field Trips And Family Involvement On Mental Models Of The Desert Environment. International Journal of Science Education, 33(11), 1455-1472. Rennie, L. & Johnston D. (2004). The nature of learning and its implications for research on learning from museums, www.interscience.wiley.com. Sandifer, C. (1997). Time-based behaviors at an interactive science museum: exploring the differences between weekday/weekend and family/nonfamily visitors. Science Education, 81, 689-701. Selvi, M. & Yakışan, M. (2004). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin Enzimler Konusu ile ilgili Kavram Yanılgıları, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 173-182. 22

Tunnicliffe, S.D. (2000). Conversations of family and primary school groups at robotic dinosaur exhibits in a museum: what do they talk about? International Journal of Science Education, 22(7), 739-754. Turkmen, H. (2010). İnformal (Sınıf-Dışı). Fen bilgisi eğitimine tarihsel bakış ve eğitimimize entegrasyonu. Çukurova Eğitim Fakültesi Derğisi, 3(39), 46-59. 23