SEMPTOM TANI AYIRICI TANI ÜNAL DEĞERLİ nobel tıp kitabevleri tıp kitabevleri
SEMPTOM TANI AYIRICI TANI Dr. ÜNAL DEĞERLİ NOBEL TIP KİTABEVLERİ
2015 Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti. SEMPTOM TANI AYIRICI TANI Yazar: ÜNAL DEĞERLİ ISBN: 978-605-335-128-3 Bu kitabın birinci baskısı özel şartlarda NOBEL TIP KİTABEVLERİ LTD. ŞTİ ne devredilmiştir. Telif hakları yasası gereği herhangi bir bölümü, resmi veya yazısı yayınlayıcısının ve yazarlarının yazılı izni alınmadan tekrarlanamaz, basılamaz, kopyası çıkartılamaz, fotokopisi alınamaz veya kopya anlamı taşıyabilecek hiçbir işlem yapılamaz. Merkez kütüphaneleri katolog kodu DEĞERLİ ÜNAL SEMPTOM, SEMPTOMATOLOJİ, TANI, AYIRICI TANI, KLİNİK GİRİŞ Yayımcı : Nobel Tıp Kitabevleri Tic. Ltd. Şti. Millet Cad. No:111 34104 Fatih-İstanbul Yayımcı Sertifika No : 15710 Bas kı / Cilt : No-bel Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. Kurtini Mevki, General Şükrü Kanatlı Cad. Ömerli - Hadımköy - İstanbul Matbaa Sertifika No : 12565 Sayfa Tasarımı - Düzenleme : Nobel Tıp Kitabevleri, Hakkı Çakır Kapak Tasarım : Hakkı Çakır Baskı Tarihi : Şubat 2015 - İstanbul
ÖNSÖZ Pratik yaşamda hekim, hastanın şikayetlerini dinleyip bir ön tanı koymak ve muayenesini yönlendirmek durumundadır. Klinikte çalışırken kıdemli meslektaşları genç hekimden tanı koymasını, o semptomu oluşturan hastalıkları söylemesini ve ayırıcı tanıda hangi unsurları dikkate aldığını belirtmesini isterler. Hekimler için tanı ve ayırıcı tanı ayrılmaz bir bütün olaktadır. Tıp öğrencisi ve genç hekim için bu durum birçok hastalığı ve ayrıntılarını öğrenmek, hatırlamak şeklinde zor ve uzun bir süreç oluşturur. Bu kitap genç meslektaşlarımıza bu dönemde yardımcı olmak amacı ile yazılmıştır. Bir semptomun düşündürdüğü hastalıkların ve bunların ayırımında dikkate alınması gereken hususların ne olduğu kısa ve yoğun özet şeklinde verilmiştir. Hastalıkların ve özelliklerinin bu şekilde sunulmasının genç hekimler için tekst kitaplarında sayfalar boyu verilmiş bilgilerden daha fazla informatif olduğunu ve kısa sürede yararlı olabileceğini düşünmekteyim. Sevgili okurlarım, bu kitap tıbbi bilgi ve öneri içeren bir kitap olarak hazırlanmadı. Hastanın şikayetine göre ön tanıya nasıl varılabileceğini özetleyecek şekilde düşünüldü ve o formda yazıldı. Yararlı olacağı ümidi ile... Dr. Ünal Değerli İstanbul, Şubat 2015 ÖNSÖZ III
İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GENEL GÖRÜNÜM VE FİZİK BELİRTİLER...1 Ateş Yükselmesi Hipertermi...2 Yüzün Görünümü...3 Obezite Zayıflık - Kaşeksi - Erime...4 Aşırı Yorgunluk...5 Saç Dökümü (Diffüz) Saç Dökümü (Lokal)...6 Kırmızı Göz...7 Ağrılı Kulak Akıntılı Kulak...8 Boğaz Ağrısı...9 Ağız Lezyonları...10 Ense sertliği...11 Baş Dönmesi Vertigo...12 Purpura ve Peteşi...13 Yaygın Lenfadenopati...14 Boyun Ön ve Arka Üçgenlerinde Kitle...15 Jinekomasti...16 Çomak Parmak...17 Eritem...18 Baş Ağrısı...19 Senkop...20 Strok İnme...21 Bölüm 2 RESPİRATUAR SEMPTOMLAR...23 Solunumun Durması...24 Stridor...24 Akut Dispne, Öksürük ve Hırıltı...25 Kronik Dispne...26 Israrlı Kuru Öksürük.................................................. 27 İÇİNDEKLİER V
Balgamlı Öksürük...28 Hemoptizi...29 Ses Kısıklığı Boğukluğu...30 Göğüs Ağrısı...31 Göğüs Duvarı Anomalileri...32 Bölüm 3 KARDİYOVASKÜLER SEMPTOMLAR...33 Alarm Veren Göğüs Ağrısı...34 Siyanoz...35 Taşikardi...36 Bradikardi...37 Palpitasyon...38 Hipertansiyon...39 Postüral Hipotansiyon...40 Nabız Volümü Yüksek-Düşük...41 Kan Basıncı Farkı İki Kol Arasında - Kol ile Bacaklar Arasında...42 Juguler Ven Basıncı Yüksekliği...43 Bacak Ağrısı...44 İki Taraflı Bacak ve Bilek Şişmesi...45 Tek Taraflı Baldır ve Bacak Şişmesi...46 Bölüm 4 GASTROİNTESTİNAL SEMPTOMLAR...47 Kusma, Yemekten Sonra...48 Kusma, Karın Ağrısı ile Birlikte...49 Kusma, Karın Ağrısı ve Ateş İle Birlikte...50 Kusma, Baş Ağrısı ile Birlikte...51 Kusma, Yemeklerle İlgisiz............................................. 52 Boğaz Ağrısı...53 Disfaji, Katı Gıdalar İçin...54 Disfaji, Sıvı Gıdalar İçin...55 Akut Diyare...56 Nükseden Diyare...57 Kabızlık...58 Tenezm...58 VI İÇİNDEKİLER
Anorektal Ağrı...59 Rektumdan Kan Gelmesi...60 Hematemez, Melena...61 Sarılık - I...62 Sarılık - II...63 Hepatomegali...64 Splenomegali...65 Karın Ağrısı (Akut, Üst)...66 Karın Ağrısı (Akut, Orta veya Yan)...67 Karın Ağrısı (Akut, Alt)...68 Kasıkta Kitle...69 Skrotum Şişmesi...70 Bölüm 5 ÜRİNER SEMPTOMLAR...71 Üriner Frekansi...72 İnkontinans...73 Hematüri...74 Bölüm 6 ADALE VE MAFSAL SEMTOMLARI...75 Adale Sertliği veya Ağrısı...76 Monoartrit........................................................... 77 Poliartrit...78 El ve Bilek Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...79 Omuz Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...80 Boyun Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...81 Bel Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...82 Kalça Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...83 Diz Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...84 Ayak Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...85 İÇİNDEKLİER VII
Bölüm 1 GENEL GÖRÜNÜM VE FİZİK BELİRTİLER Ateş Yükselmesi Hipertermi...2 Yüzün Görünümü...3 Obezite Zayıflık - Kaşeksi - Erime...4 Aşırı Yorgunluk...5 Saç Dökümü (Diffüz) Saç Dökümü (Lokal)...6 Kırmızı Göz...7 Ağrılı Kulak Akıntılı Kulak...8 Boğaz Ağrısı...9 Ağız Lezyonları...10 Ense sertliği...11 Baş Dönmesi Vertigo...12 Purpura ve Peteşi...13 Yaygın Lenfadenopati...14 Boyun Ön ve Arka Üçgenlerinde Kitle...15 Jinekomasti...16 Çomak Parmak...17 Eritem...18 Baş Ağrısı...19 Senkop...20 Strok İnme...21 Bu bölümde genel muayene esnasında karşılaşacağınız bulgular için tanı ve ayırıcı tanıda dikkate almanız gereken hastalıklar özetlenmiştir. Hastanın hikayesini dinlerken yüzüne ve genel görünümüne bakın, hareketlerini inceleyin. Hasta bazı hususları gizleyebilir, abartabilir veya fark etmediği için söylemeyebilir. Bunu hissetmeye çalışın. Muayeneye hastanın parmakları, eli, kolu, saçlı derisini tetkik ile başlayın. Sonra yukarıdan aşağıya doğru sırası ile devam edin. Ayrıca, derisinde anormal durum olup olmadığına dikkat edin BÖLÜM 1 - GENEL GÖRÜNÜM VE FİZİK BELİRTİLER 1
ATEŞ YÜKSELMESİ HİPERTERMİ Vücut ısısının 37 C dereceden fazla olması. Birçok patolojiye işaret eder. Titreme, gece terlemesi, boğaz ağrısı, öksürük-balgam, disüri, karın ağrısı, deride döküntü, vd. gibi yandaş semptomlar izlenir. Sık görülen nedenler Ayırıcı tanı Üst solunum yolları infeksiyonu, farenjit: Burun akıntısı, boğaz inflamasyonu ve ağrısı, pürülan olmayan balgam ve öksürük, orta şiddette ateş. Soğuk algınlığı-grip sendromu: Halsizlik, iştah kaybı, adale ağrıları, bulantı, bazen kusma orta şiddette ateş. Pnomoni: Göğüs ağrısı, yeşil-sarı balgamlı öksürük, genel hal bozukluğu, yüksek ateş, lokositoz. Tüberkülos: Kronik öksürük, kilo kaybı, gece terlemeleri, aktif tüberkülosu ile temas hikayesi. İntraabdominal abse: Karında ağrı ve hassasiyet, anamnezinde geçirilmiş ameliyat hikayesi, karında kitle olabilir. Üriner kanal infeksiyonu: Disüri, sık sık idrara gitme ihtiyacı, böğür bölgesi ağrısı, şiddetli seyredenlerde yüksek ateş ve genel hal bozukluğu. Lokal infeksiyonlar: Geliştiği yere işaret eden ateş-ağrı-şişme-fonksiyon kaybı, orta veya şiddetli ateş, lokositoz. Bakteriyel endokardit: Dispne, halsizlik, deride peteşiler, dinleme ile Sufller, splenomegali. Enfeksiyöz mononukleoz: Halsizlik, boğaz inflamasyonu, devamlı boğaz ağrısı, servikal lenfadenopati, bazen splenomegali Menenjit: Baş ağrısı, ense sertliği. İlaç ateşi: İlaç alımından sonra ateş yükselmesi ve deri döküntüleri Septik artrit: Tek mafsalda ağrı, şişme, etrafındaki kaslarda disfonksiyon. Tromboz, neoplazi, nekroz: Genel hal bozukluğu, subfebril kronik ateş, travma veya ilgili organ hastalığı hikayesi. Konnektif doku hastalıkları: Baş ağrısı, mafsal ağrıları, bazen yutma güçlüğü, göğüs ağrıları, deri döküntüleri. 2 BÖLÜM 1 - GENEL GÖRÜNÜM VE FİZİK BELİRTİLER
Bölüm 2 RESPİRATUAR SEMPTOMLAR Solunumun Durması...24 Stridor...24 Akut Dispne, Öksürük ve Hırıltı...25 Kronik Dispne...26 Israrlı Kuru Öksürük........................................... 27 Balgamlı Öksürük...28 Hemoptizi...29 Ses Kısıklığı Boğukluğu...30 Göğüs Ağrısı...31 Göğüs Duvarı Anomalileri...32 BÖLÜM 2 - RESPİRATUAR SEMPTOMLAR 23
Bölüm 3 KARDİYOVASKÜLER SEMPTOMLAR Alarm Veren Göğüs Ağrısı...34 Siyanoz...35 Taşikardi...36 Bradikardi...37 Palpitasyon...38 Hipertansiyon...39 Postüral Hipotansiyon...40 Nabız Volümü Yüksek-Düşük... 41 Kan Basıncı Farkı İki Kol Arasında - Kol ile Bacaklar Arasında...42 Juguler Ven Basıncı Yüksekliği...43 Bacak Ağrısı...44 İki Taraflı Bacak ve Bilek Şişmesi...45 Tek Taraflı Baldır ve Bacak Şişmesi...46 BÖLÜM 3 - KARDİYOVASKÜLER SEMPTOMLAR 33
Bölüm 4 GASTROİNTESTİNAL SEMPTOMLAR Kusma, Yemekten Sonra...48 Kusma, Karın Ağrısı ile Birlikte...49 Kusma, Karın Ağrısı ve Ateş İle Birlikte...50 Kusma, Baş Ağrısı ile Birlikte...51 Kusma, Yemeklerle İlgisiz...................................... 52 Boğaz Ağrısı...53 Disfaji, Katı Gıdalar İçin...54 Disfaji, Sıvı Gıdalar İçin...55 Akut Diyare...56 Nükseden Diyare...57 Kabızlık...58 Tenezm...58 Anorektal Ağrı...59 Rektumdan Kan Gelmesi...60 Hematemez, Melena...61 Sarılık - I...62 Sarılık - II...63 Hepatomegali...64 Splenomegali...65 Karın Ağrısı (Akut, Üst)...66 Karın Ağrısı (Akut, Orta veya Yan)...67 Karın Ağrısı (Akut, Alt)...68 Kasıkta Kitle...69 Skrotum Şişmesi...70 BÖLÜM 4 - GASTROİNTESTİNAL SEMPTOMLAR 47
Bölüm 5 ÜRİNER SEMPTOMLAR Üriner Frekansi...72 İnkontinans...73 Hematüri...74 BÖLÜM 5 - ÜRİNER SEMPTOMLAR 71
Bölüm 6 ADALE VE MAFSAL SEMTOMLARI Adale Sertliği veya Ağrısı...76 Monoartrit.................................................... 77 Poliartrit...78 El ve Bilek Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...79 Omuz Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...80 Boyun Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...81 Bel Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...82 Kalça Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...83 Diz Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...84 Ayak Hareketlerinde Ağrı ve Kısıtlanma...85 BÖLÜM 6 - ADALE VE MAFSAL SEMTOMLARI 75