TÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI 2012 YILLIK RAPORU TÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI 2012 YILLIK RAPORU tpao.gov.tr
TÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI 2012 YILLIK RAPORU
Hiç bir zafer amaç değildir. Zafer, ancak kendisinden daha büyük bir amacı elde etmek için belli başlı bir vasıtadır. Mustafa Kemal Atatürk 03
Başarı bir yolculuktur, bir varış noktası değil. Ben Sweetland hayalleriṁiżle yola çıktık biż... Hedeflenen her şey önce hayal ederek sonra inanarak başlar ve gerçeğe dönüşür. Bugün yine yeni bir hayal, yeni bir hedefle ve aynı heyecanla yolumuza devam ediyoruz. 05 tpao nun 59.yılı
hakkımızda organizasyon yapımız yönetim kurulumuz yöneticilerimiz göstergeler yurtiçi arama ve üretim faaliyetleri yurtdışı arama ve üretim faaliyetleri bağlı kuruluşlarımız ve iştirakimiz teknoloji ve servis hizmetleri araştırma merkezi iş güvenliği ve çevre koruma insan kaynakları finans iletişim 07 genel müdürümüzün mesajı 06 08 10 12 14 16 20 23 33 38 40 45 49 51 54 68
hakkımızda biz kimiz? ne yaparız? değerlerimiz ve amaçlarımız 08 Ülkemiz ekonomisinin önemli oyuncularından biri olan Türkiye Petrolleri, 1954 yılında kamu adına hidrokarbon arama, sondaj, üretim, rafineri ve pazarlama faaliyetlerinde bulunmak üzere kurulmuştur. 59 yıllık geçmişinde petrol sektörünün pek çok ilklerini gerçekleştirmiştir. PETKİM, TÜPRAŞ, PETROL OFİSİ gibi 17 büyük kuruluşu ülkemize kazandırmış olan Türkiye Petrolleri, bugün yurtiçinde ve yurtdışında birçok büyük proje ve konsorsiyumda yer alarak faaliyetlerini sürdürmektedir. nerelerde faaliyet gösteririz? Arama, Sondaj, Üretim, Doğal Gaz Depolama, Boru Hattı Projeleri, Petrol Dağıtımı. Türkiye Petrolleri, 5.000 e yakın çalışanı ile Ankara da bulunan Genel Müdürlüğün yanı sıra yurtiçinde petrol ve doğal gaz arama ve üretim faaliyetlerinin yoğun olduğu Batman, Trakya ve Adıyaman da Bölge Müdürlükleri şeklinde teşkilatlanmıştır. Ülkemizin enerji arz güvenliğinin temini için yatırım ve faaliyetlerimizi yurtdışında da özellikle Hazar Bölgesi, Kuzey Afrika ile Ortadoğu da sürdürmekteyiz. Bu kapsamda aktif olarak Kazakistan, Azerbaycan, Libya, Irak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ve Afganistan da arama üretim faaliyetlerimizi sürdürmekteyiz. Bunun yanı sıra zengin hidrokarbon rezervlerine sahip Hazar Bölgesi, Rusya Federasyonu, Ortadoğu, Afrika ve Güney Amerika da yoğun iş geliştirme faaliyetlerinde bulunmaktayız. Türkiye Petrolleri olarak, yetişmiş insan gücümüz, köklü şirket kültürümüz, kendimize olan güvenimiz ile enerji bağımsızlığımızı sağlamak adına gelecek kuşaklara çok daha iyi bir Türkiye bırakmak arzusundayız. Değerlerimizin Yapı Taşları Liyakat Emeğe ve yetkinliğe saygı ilkemiz, Etkinlik ve Verimlilik Doğru işe doğru zamanda yatırım temel amacımız, ekonomik üretim ve çalışan başına yüksek üretim katkısı başarı kriterimiz, Değişime Açıklık ve Yenilikçilik Dünden ders alarak yarını inşa etmek için gelişen teknolojinin uygulayıcısı olmak, yeni üretim tekniklerini etkin bir biçimde kullanmak ve vizyonumuzu değişen dünya dengelerine göre oluşturmak yolumuz, Çevreye Duyarlılık Doğayla dost, geleceğimize temiz bir çevre bırakmak arzumuz, Sorumluluk, Bilgi, Tecrübe ve Yetki Paylaşımı Bilginin deneyimle anlam kazandığı, paylaştıkça çoğaldığı kurum kültürümüz, Amaçlarımız Büyümek Uluslararası portföyü geliştirmek ve bölgemizde etkin bir oyuncu konumuna gelmek, Ülkemizin hidrokarbon potansiyelini ortaya çıkarmak, Karadeniz den sonra Ege ve Akdeniz faaliyetleri ile denizlerdeki potansiyeli ortaya çıkarmak, Büyük petrol şirketleri ile konsorsiyumlar kurarak riski paylaşmak, Verimlilik Operasyonel verimliliğimizi izlemek ve geliştirmek, Konsorsiyumlarla sağlanan teknolojik yenilikleri uygulamak, Entegrasyon Geleneksel olmayan yöntemlerle petrol aramacılığına yönelmek, Doğal Gaz Depolama ve Boru Hattı projelerinde etkin rol almak, 09 Güvenilirlik ve Dürüstlük Çalışanlarımız arasındaki güven duygusunu kurumumuz dışına taşıyarak, yerli ve yabancı ortaklarımızla işbirliğini geliştirmek felsefemizdir. Çalışan Gelişimi Artan rekabete, gelişen teknolojiye ayak uydurmak ve verimliliğimizi artırmak için en değerli sermayemiz olan insan gücümüzü yüksek performanslı bireyler haline getirmektir.
organizasyon yapımız YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞI Besim ŞİŞMAN (Başkan V.) Murat ALTIPARMAK (Üye) Cumali KINACI (Üye) Selami İNCEDALCI (Üye) 10 TURKISH PETROLEUM OVERSEAS Co. (TPOC) ÖZEL KALEM GN. MD. DANIŞMANLARI İŞ GÜVENLİĞİ VE ÇEVRE KORUMA İrfan MEMİŞOĞLU Davut İYRAS HUKUK MÜŞAVİRLİĞİ STRATEJİ GELİŞ. VE PLAN. Memet Ali KAYA Yahya PEKTAŞ İNSAN KAYNAKLARI TEFTİŞ KURULU İŞ GELİŞTİRME M. Fehmi KARCI Ahmet ASLAN Serdal AZARSIZ GN. MD. YRD. Yönetim Kurulu Bürosu GN. MD. YRD. Murat ALTIPARMAK ARAMA Erdal COŞKUN SONDAJ Recai GÜNGÖR M. Sait KİRAZOĞLU GN. MD. YRD. GENEL MÜDÜR V. Besim ŞİŞMAN GN. MD. YRD. Fikri NAYIR Ahmet ADANIR DESTEK HİZMETLERİ Ömer ŞAHİNTÜRK MALİ İŞLER ÜRETİM Ali TİREK TRAKYA BÖLGE Murat HACIHALİLOĞLU MAKİNE İKMAL VE İNŞAAT M. Talip BEKTAŞ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ Ferhat TAŞ Savaş BÜTÜN ADIYAMAN BÖLGE Enver ÇETİNKAYA KUYU TAMAMLAMA HİZMETLERİ Akıl gibi zenginlik, bilgisizlik gibi yoksulluk, edep gibi miras, danışmak gibi arka olamaz. Hz. Ali Bir araya gelmek bir başlangıç, beraberliği sürdürmek ilerleme, beraber çalışabilmek ise gerçek başarıdır. Henry Ford 11 BATMAN BÖLGE Gökhan AKIN ARAŞTIRMA MERKEZİ Süleyman ÇALIK
genel müdürün mesajı... Şirketimiz, Türkiye nin enerji arz güvenliği için attığı adımlarla, 1 milyar dolarlık yatırım bütçesiyle, birçok önemli uluslararası projeleri ve 59 yıllık deneyimiyle, 2012 yılında da üzerine düşen görevini layıkıyla yerine getirmeye gayret etmiştir. Ülkemizin enerji arz güvenliği için Ortaklığımız durmadan çalışmaktadır. Bu bağlamda, milli servetimiz sayılan petrol ve doğal gaz kaynaklarımızı ülke ekonomisine en yüksek katma değeri sağlayacak şekilde bir an evvel ortaya çıkarmanın gayreti içindeyiz. Bu yıl çalışmalarımızın odak noktalarından biri de Doğu Akdeniz Bölgesiydi. KKTC karasında Türkyurdu-1 arama kuyusunun sondajını 2012 yılında tamamladık. Böylece, bölgenin jeolojik bulgularına yönelik önemli bilgiler elde ettik. Önümüzdeki dönemlerde de bu bölgede hem kendi sermayemizle hem de yabancı şirketlerle ortaklıklar kurarak arama faaliyetlerine devam edeceğiz. Kurmuş olduğumuz uluslararası ortaklıklarımızla, milli servetimize katkıda bulunmanın yanı sıra ülkemizin ödediği ithalat faturasını en aza indirme mücadelemize de devam ediyoruz. Türkiye, dünya ülkeleri arasında; petrol tüketiminde 26., doğal gaz tüketiminde ise 20. sırada yer almaktadır. Aynı şekilde ülkemiz, dünyada 2002 yılından bu yana elektrik ve doğal gazda en fazla talep artışına sahip ikinci büyük ekonomi olmuştur. Büyüyen ekonomimizle gurur duymanın yanında, ülkemizin ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlamak bizim en önemli görevimizdir. Bu görev bilinciyle, ekonomimizin talebini karşılamak için yaptığımız yatırımları her yıl, bir önceki yıla göre daha da artırmaktayız. Bu bağlamda, petrol ve doğal gazda kaynak çeşitliliğini sağlamak ve birkaç ülkeyle sınırlı yapılan ithalatın yaratabileceği riskleri azaltmak adına tedbirlerimizi almaktayız. Şirketimizin son yıllarda sürdürdüğü bir diğer önemli çalışması da geleneksel olmayan yöntemlerle hidrokarbon aramacılığıdır. Bu yöntemle, uzun vadede dünya gaz piyasalarında ciddi fiyat değişimlerinin sahne alacağı öngörülmekte olup, ülkemizin ciddi bir kaya gazı potansiyeline sahip olduğu bilinmektedir. Ülkemizde kaya gazı potansiyelinin değerlendirilmesi ile enerji bağımlılığı azaltılarak, hem arz güvenliğimiz için önemli bir adım atılacak hem de ekonomimiz üzerinde büyük bir yük olan enerji faturası önemli oranda azaltılacaktır. Bu kapsamda, ankonvansiyonel yöntemler ile hidrokarbon üretmek için gerek tek başımıza ve gerekse ortaklıklar kurarak Trakya ve Güney Doğu Anadolu Bölgemizde çalışmalarımıza başlamış durumdayız. Öte yandan, özellikle denizlerimizdeki petrol ve doğal gaz potansiyelini ortaya çıkarabilmek adına son teknoloji ile donatılmış Barbaros Hayreddin Paşa Gemisi ni ülkemiz petrol sektörüne kazandırdık. Satın aldığımız sismik gemi ile denizlerimizde daha etkin ve daha verimli çalışmalar yapmayı hedefliyoruz. TPAO, kendi kazançlarının yanında en çok kar eden kamu kurumu olarak ülkesine de artı değer katmaktadır. Bu kazanımlar yeni yatırım projeleri olarak Türkiye ye geri dönmektedir. Bu bağlamda, Irak, Azerbaycan, Kazakistan ve Libya nın yanında artık Afganistan daki projeleriyle de uluslararası arenada varlıklarını artırmak isteğini göstermektedir. TPAO olarak, 2023 yılında, yurt içi ve yurt dışı çalışmalarımızla petrol ve doğal gaz sektörünün önemli aktörlerinden biri olabilmek ve global bir güç olması kaçınılmaz olan ülkemizin önemli bir marka değeri olabilmek için yoğun bir çalışma programının içerisindeyiz. Uluslararası Enerji Ajansı nın tahminlerine göre 2050 li yıllarda da fosil yakıtlar hâkim kaynaklar olmaya devam edecektir. Biz de bu tahminler ışığında hem ülkemizde hem de diğer coğrafyalarda arama çalışmalarımıza devam edeceğiz. Dünyadaki hidrokarbon arzının %70 ini karşılayan milli petrol şirketlerini bir araya getirerek şirketler arası ikili ilişkileri geliştirmeyi amaçlayan NOC CEO lar Toplantısının 7.sine TPAO 2012 yılında ev sahipliği yapmıştır. Bu toplantılarda ülkemizin kara ve deniz potansiyeli hakkında verdiğimiz bilgiler ve uluslararası bilgi paylaşımları ışığında diğer milli petrol şirketleriyle, gelecekte ülkemizde ve yurtdışında ortak yatırımlar yapma adına önemli adımlar atmış bulunmaktayız. 2012 yılına kısaca bir göz gezdirdiğimizde, enerji arz güvenliğini esas alan temel politikamız doğrultusunda hidrokarbondaki dışa bağımlılığımızın yol açacağı riskleri azaltabilmek amacıyla yurtiçi ve yurtdışı aramalarımızı artıracak faaliyetlerimizi yoğunlaştırmış olduğumuzu ve coğrafi konumumuzu da kullanarak bölgedeki önemimizi daha da artırdığımızı, böylece hedeflerimize biraz daha yaklaştığımızı görebiliriz. TPAO ailesi olarak, kapasitemizi bilerek, akıllı ve mantıklı hareket ederek, 2023 yılı hedeflerimizi net olarak belirleyerek ve bu yolda gerekli riskleri de alarak üstün bir gayretle çalışmaya ve ülkemizin gururu olmaya kararlıyız. Besim ŞİŞMAN Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür (V.) 13
yönetim kurulumuz 1 Besim ŞİŞMAN Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür (V.) 2 Murat ALTIPARMAK Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür Yardımcısı İstanbul Teknik Üniversitesi Petrol Mühendisliği Bölümü nden mezun oldu. İstanbul Teknik Üniversitesi Petrol Mühendisliği Bölümü nden mezun oldu. 14 2009 yılında TPAO Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür Yardımcısı olarak atanmış olup, 28.02.2013 tarihinden itibaren Yönetim Kurulu Başkanlığı ve Genel Müdürlük görevlerini vekaleten yürütmektedir. 3 Cumali KINACI 4 Yönetim Kurulu Üyesi 2003 yılından itibaren TPAO Genel Müdür Yardımcılığı, 2010 yılından bu yana ise Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yürütmektedir. Selami İNCEDALCI Yönetim Kurulu Üyesi 15 4 3 1 2 İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü nden mezun oldu. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Çevre Mühendisliği Bölümü nde yüksek lisans ve doktora programlarını tamamladı. 2003 yılından itibaren TPAO Yönetim Kurulu Üyeliği görevinde bulunan, Prof. Dr. Cumali KINACI aynı zamanda Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürü olarak görev yapmaktadır. 1981 yılında Ankara Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümünden mezun oldu. 1993 yılında aynı bölümde Yüksek Lisans programını tamamladı. 23 Ocak 2013 tarihinden itibaren TPAO Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yapmakta olup, aynı zamanda ETKB Petrol İşleri Genel Müdürlüğü görevini yürütmektedir.
yöneticilerimiz Serdal AZARSIZ Genel Müdür Yardımcısı Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Petrol Mühendisliği Bölümü nden mezun oldu. 29.07.2013 tarihinden bu yana TPAO Genel Müdür Yardımcılığı görevini yürütmektedir. 16 Besim ŞİŞMAN Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür (V.) İstanbul Teknik Üniversitesi Petrol Mühendisliği Bölümü nden mezun oldu. 2009 yılında TPAO Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür Yardımcısı olarak atanmış olup, 28.02.2013 tarihinden itibaren Yönetim Kurulu Başkanlığı ve Genel Müdürlük görevlerini vekaleten yürütmektedir. Ahmet ADANIR Genel Müdür Yardımcısı İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi nden mezun oldu. 2004 yılından itibaren TPAO Genel Müdür Yardımcılığı görevini yürütmektedir. Mehmet Sait KİRAZOĞLU Genel Müdür Yardımcısı Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi nden mezun oldu. ABD de Syracuse Üniversitesinde (Maxwell School) Kamu Yönetimi dalında yüksek lisans yaptı. 2011 yılından itibaren TPAO Genel Müdür Yardımcılığı görevini yürütmektedir. 17 Murat ALTIPARMAK Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür Yardımcısı İstanbul Teknik Üniversitesi Petrol Mühendisliği Bölümü nden mezun oldu. 2003 yılından itibaren TPAO Genel Müdür Yardımcılığı, 2010 yılından bu yana ise Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yürütmektedir.
Mevlana 19 er gün bir yerden bir yere göçmek ne iyi, her gün bir yere konmak ne güzel, bulanmadan, donmadan akmak ne hoş, dünle beraber gitti cancağızım, ne kadar söz varsa düne ait şimdi yeni şeyler söylemek lazım. 18 H
göstergeler jeoloji faaliyetleri (km²) 2012 10.220 2011 9.514 2012 2011 bin dolar sismik faaliyetler 2B kara (km) deniz (km) 585-663 12.300 satış gelirleri dönem kârı 3.487.169 1.093.483 3.065.811 719.797 3B kara (km²) deniz (km²) 835 539 1.064 1.691 dönen varlıklar 2.810.274 2.141.808 sondaj faaliyetleri kara (bin m) 172,6 186 duran varlıklar 5.696.884 5.223.066 deniz (bin m) 3,6 13 20 özkaynaklar kısa vadeli yabancı kaynaklar uzun vadeli yabancı kaynaklar 6.412.133 904.120 1.190.905 5.583.775 731.998 1.049.101 üretim faaliyetleri yurtiçi (milyon varil pe) yurtdışı (milyon varil pe) 13,6 10,9 14,0 10,3 21 cari oran (%) nakit oranı (%) finansal kaldıraç oranı (%) 3,11 2,01 0,25 7,34 3,91 0,12 yurtiçi yatırım yurtdışı yatırım 350 336 389 579 502 370 487 282 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 2012 yatırımımız 1 milyar dolar milyon dolar
yurtiçi arama ve üretim faaliyetleri 1954 yılından bu yana sahip olduğu güçlü kadrosuyla yurtiçi ve yurtdışında çevreye ve insana duyarlı projeler üreten Türkiye Petrollerinin en büyük hedefi; ülkemizin enerji bağımsızlığıdır. Petrol ve doğal gaz aramacılığından, üretime, depolamadan, boru hatları ile taşımacılığa ve yenilenebilir enerji kaynaklarına kadar sektörün pek çok alanında faaliyet göstererek, ülkemizin enerji arz güvenliği adına büyük yatırımlar yapıyoruz. Biliyoruz ki; biz ürettikçe, ülkemiz büyüyor Bu bulgular ışığında gerçekleştirdiğimiz ilk ekonomik gaz keşfi ise bölgeyi petrol şirketlerinin ilgi odağı haline getirmiştir. Türkiye Petrolleri ile Shell arasında Akdeniz Bölgesi Antalya deniz alanlarındaki 3 arama ruhsat alanını kapsayan bir Ortak İşletme Anlaşması imzalanmıştır. Yine Shell ile ortak yürüttüğümüz ve ülkemizde bir ilk olan kaya gazı (shale gas) gibi geleneksel olmayan yöntemler ile petrol ve doğal gaz üretimi yapmaya yönelik çalışmalarımız da devam etmektedir. 22 2000 li yılların başında yaklaşık 50 milyon dolar olan yurtiçi yatırımımız, büyük hamlelerle 2012 yılında 500 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır. Faaliyetlerimizin de katlanarak arttığı son 10 yılda, ülkemizin yeni petrol kaynaklarını ortaya çıkaracak büyük ve önemli çalışmalara imza attık. Türkiye Petrolleri olarak, amaç ve hedeflerimiz doğrultusunda arama, sondaj, üretim faaliyetlerimizi sürdürürken olumsuz çevresel etkilerin önlenmesi ve/veya en aza indirilmesi, insan ve çevre sağlığı ile doğal dengenin korunması için yenilikçi, işlevsel ve bilimsel bir tutumla çevreye saygılı bir ekip çalışması yürütüyoruz. Hedefimiz, insan yaşamına temel teşkil eden ekosistem dengelerini koruyarak, ekonomik çaba ve yatırımlarımızı anlamlandırmaktır. Her geçen gün artan petrol ve doğal gaz ihtiyacımızı yurtiçi ve yurtdışı kaynaklardan karşılama yönündeki vizyon ve misyonumuz doğrultusunda, faaliyetlerimizi ülkemizin yeterince aranmamış basenlerine ve özellikle Karadeniz ve Akdeniz deniz alanlarına yönlendirerek, yatırımlarımıza son yıllarda büyük bir ivme kazandırdık. Antalya Körfezinden sonra Mersin ve İskenderun Körfezlerindeki ruhsatlarımızı kapsayan farm-out çalışmalarımızı da sürdürmekteyiz. Denizlerimizdeki sondajlardan elde edilebilecek başarılı sonuçların, hem Türkiye Petrollerini hem de ülkemizi, 2023 yılı hedeflerine taşıyacak önemde olduğunun bilinci ve heyecanı içerisindeyiz. Ülkemiz kara alanlarında da benzer gayret, heyecan ve beklentilerle arama, sondaj ve üretim programlarının gerçekleştirilmesi için gerekli yatırımlara öncelik verilmektedir. Denizlerimizdeki arama-sondaj çalışmaları, Ortaklığımız tarihinde erişilmemiş olan bir düzeyde bütün hızıyla devam etmektedir. Bütün bu girişimlerimizin çatısı altında, sondaj faaliyetlerimizi yurtiçinde ve yurtdışında aralıksız olarak devam ettirme kararlılığındayız. 2012 yılında 107 kuyuda 176.222 metre sondaj faaliyetinde bulunduk. Bu çalışmalar neticesinde, 44 kuyu petrollü, 7 kuyu ise gazlı kuyu olarak sonuçlanmıştır. 23 2003 ten 2012 ye kadar denizlerimizde yaklaşık 85.000 km 2B ve 16.000 km² 3B sismik çalışma yaparak, denizlerimizin hidrokarbon potansiyeli hakkında önemli bulgular elde edilmiştir.
24 Türkiye Petrolleri olarak, petrol ve doğal gaz arama çalışmalarımızda uluslararası petrol şirketleriyle ortaklıklar kurarak, birçok ortak arama ve üretim anlaşmasına imza attık. Bu kapsamda; TPAO-NVT Perenco arasındaki Güneydoğu Anadolu Bölgesine yönelik Ortak Girişim Anlaşması çerçevesinde G.Kırtepe-12 Tespit Kuyusunda ve Miyadin-2 Arama Kuyusunda sondaj çalışmalarına başlanılmış olup, NVT Perenco operatörlüğünde kazılan Kedil-1 Arama Kuyusunda petrol keşfi gerçekleştirilmiştir. TPAO-Tiway Oil ortaklığında sürdürülen Cendere Sahasını Arama ve Geliştirme Anlaşması kapsamında; Cendere-23 Kuyusunun sondajı gerçekleştirilmiş olup, 2013 yılı içerisinde Cendere-24 ve 25 Üretim Kuyuları ile Cendere-26 Tespit Kuyusunun açılması karara bağlanmıştır. TPAO-Amity Oil arasında imzalanan Trakya Baseni Ortak İşletme Anlaşması kapsamında, doğal gaz ve kondensat üretimine devam edilmektedir. Ortaklıkta bulunan arama ruhsatlarında ise arama çalışmaları sürdürülmektedir. Bu kapsamda, açılan Pelit-4 ve Kumdere-2 Kuyuları gazlı kuyu olarak tamamlanmıştır. TPAO-Exxonmobil ortaklığında Orta ve Batı Karadeniz Projesi kapsamında, ExxonMobil mevcut anlaşmadan çekilme talebinde bulunmuş olup, terk işlemleri ile ilgili çalışmalar yürütülmüştür. TPAO-Chevron Karadeniz B.V. ortak projesi kapsamında ve TPAO operatörlüğünde Yassıhöyük-1 Kuyusunun sondajı tamamlanmış olup, taraflarca anlaşmanın feshedilmesi kararı alınmıştır. TPAO-Shell arasında, farm-in ve Ortak İşletme Anlaşması kapsamında; bölgesel jeolojik, jeofizik ve çevresel değerlendirme çalışmaları sonucunda sondaj çalışmalarına başlanılmıştır. Shell operatörlüğünde açılacak diğer kuyular için çalışmalar yürütülmektedir. TPAO-Shell (Akdeniz) farm-in ve Ortak İşletme Anlaşması kapsamında, projeye altyapı oluşturmak amacıyla saha ve sismik yorum çalışmalarına devam edilmiştir. TPAO-Shell (Karadeniz) taraflarca Ortak İşletme Anlaşması metni üzerinde çalışmalar yürütülmektedir. Hampetrol ve Doğal Gaz Üretimimiz Sahalarımızdan, petrolle birlikte önemli miktarlarda su da üretilmektedir. 2012 yılında üretilen toplam 124 milyon varil su, çevreye zarar verilmemesi amacıyla çeşitli sahalarımızdaki 68 atık su enjeksiyon kuyusundan emniyetli zonlara enjekte edilmiştir. Rezerv geliştirme ve üretim faaliyetlerine 2012 yılında da devam ettik. Ağır petrol ihtiva eden sahalardaki üretim sorunları, özel teknik uygulamalar gerektirmekte olup, bu amaçla, üretimdeki düşüşe engel olmak ve var olan potansiyeli değerlendirmek üzere çeşitli rezervuar çalışmaları başlattık. 2012 yılında, Ortaklığımız doğal gaz sahalarından ise toplam 340 milyon sm³ gaz üretilmiştir. Bu üretimin, %96 sı Trakya, %3 ü Batman ve %1 i Adıyaman Bölgesinden karşılanmıştır. Üretilen doğal gazın hampetrol eşdeğeri 2 milyon varildir. TPAO operatörlüğünde, Petrol Ofisi Arama Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş., Tiway Turkey Ltd. ve Foinavon Energy Inc. ortaklığında yürütülen Batı Karadeniz Ortak Arama ve Geliştirme Projesi kapsamında halihazırda 3 deniz üretim platformundan doğal gaz üretimine devam edilmektedir. Üretimi Artırma Projelerimiz Batı Raman Sahası Petrol Üretimini Yükseltme Projesinde; 1986 yılından 2012 yılı sonuna kadar 108,8 milyon varil petrol üretilmiş olup, bunun 72,8 milyon varillik kısmı proje sayesinde üretilmiş olan ilave petroldür. Ayrıca, sahada yıl içerisinde 12 kuyu sondajı gerçekleştirilmiştir. Raman Sahası Üretimi Artırma Projesi kapsamında, 2012 yılı sonu itibariyle 25,1 milyon varil, 2012 yılında ise yaklaşık 100.000 varil ilave petrol üretilmiştir. Garzan Su Enjeksiyonu Projesi kapsamında 2012 yılı sonu itibariyle Garzan-B Sahasından 29 milyon ve Garzan-C Sahasından ise 13,3 milyon varil ham petrol üretilmiştir. Batı Kozluca Sahası Su Ardışık Gaz Enjeksiyonu Projesinde Batı Kozluca Sahasında 2012 yılı sonu itibariyle, toplam 169 milyon m³ gaz ve 831 bin varil su enjeksiyonu yapılmıştır. 25 TPAO-Petrol Ofisi E&P-Tiway Oil- Foinavon ortaklığında yürütülen proje kapsamında, Ayazlı ve Akkaya Sahalarındaki gaz üretimine devam edilmiş olup, ilave perfore çalışmaları sürdürülmüştür. TPAO-Petrobras-Exxonmobil ortaklığında yürütülen Orta Karadeniz Projesi kapsamında taraflarca terk sürecine ilişkin çalışmalar yürütülmektedir. 2012 yılında yurtiçi hampetrol üretimimiz 11,6 milyon varil olmuştur. Bu rakam ülkemiz toplam petrol üretiminin %73 üne karşılık gelmektedir. Bu üretimin %72 si Batman, %27 si Adıyaman ve %1 i ise Trakya Bölgesinden karşılanmıştır. 2012 yılı sonunda aktif kuyu sayısı; 89 yeni, 13 eski kuyunun devreye girmesi ve 9 kuyunun da devreden çıkmasıyla 1.293 olmuştur. Deniz üretim platformlarından üretime başlanılan 2007 yılı Nisan ayından itibaren yaklaşık olarak 860 milyon m³ (TPAO payı 439 milyon m³) doğal gaz üretimi gerçekleştirilmiş olup, halihazırda günlük ortalama 300.000 m³ doğal gaz üretilmektedir. Böylece, TPAO sahalarından 2012 yılı içinde üretilen hidrokarbon miktarı 13,6 milyon varil olmuştur.
Türkiye de bir ilk; Doğal Gaz Depolama Tesisleri Ülkelerin enerji planlamaları açısından ithalat kesintisi, boru hatlarının bakımı vb. sebeplerden dolayı muhtemel arz kısıtlamaları halinde, bu dönemlerde arz-talep dengesini sağlamak adına doğal gaz yeraltı depolama tesislerine sahip olmak, enerji stratejisi açısından da çok önemlidir. 26 Türkiye Petrolleri, ülkemizin gelişmesi ve refahı için doğal gaz depolama tesislerine olan gereksinimi göz önünde bulundurarak, çalışmalarına 1996 yılında başladığı ve Türkiye nin ilk yeraltı doğal gaz depolama tesisi olan Kuzey Marmara ve Değirmenköy Sahaları Yeraltı Doğal Gaz Depolama Tesisleri ni ülke ekonomisi ve hizmetine kazandırmıştır. Bu proje ile Türkiye de bir ilk başarılmış olup, bugün ise ülkemizin doğal gaz arz güvenliğini artırmak amacıyla, projeye ilave tesislerin kurulması gündeme gelmiştir. 2007 yılı başlarında devreye alınan 1,6 milyar sm³ kapasiteli Kuzey Marmara ve Değirmenköy Yeraltı Doğal Gaz Depolama Tesislerinin kapasitesi, 2010 yılında 2,66 milyar sm³ e çıkartılmıştır. Üç fazda yürütülen projenin birinci fazında planlanan yatırımlar tamamlanmış ve boru hattı devreye alınmıştır. 27 Değirmenköy Tevsi ve Çevre Doğal Gaz Sahaları Depolama Projesi (Faz II) ve Kuzey Marmara Depolama Tevsi Projesi (Faz III) tamamlandığında toplam depolama kapasitesinin 4,29 milyar sm³ ve geri üretim kapasitesinin 75 milyon sm³/gün e, enjeksiyon kapasitesinin 40 milyon sm³/gün e çıkarılması hedeflenmektedir.
bölge müdürlüklerimiz 28 Bölge Müdürlüklerimiz faaliyetlerini gerçekleştirirken, bölgesinin ekonomik ve sosyal hayatının gelişiminde de önemli rol oynamaktadır. Ortaklığımız, Batman, Trakya ve Adıyaman olmak üzere üç Bölge Müdürlüğü şeklinde teşkilatlandırılmıştır. Batman Bölge Müdürlüğü Batman Bölge Müdürlüğümüz, ülke ekonomisi için önemi tartışılmaz olan yeraltı kaynaklarımızdan petrol ve doğal gazın arama, sondaj ve üretim faaliyetlerini 1954 yılından itibaren aralıksız olarak sürdürmektedir. Ülkemizdeki ilk petrol keşfi, 1945 yılında MTA tarafından Raman Sahasında yapılmış olup, Raman-8 Kuyusunun 1948 yılında devreye alınmasıyla birlikte ekonomik anlamda ilk üretim gerçekleştirilmiştir. 1954 yılında TPAO nun kurulmasıyla birlikte ülkemizdeki arama, sondaj, üretim ve rafinaj faaliyetlerinin yürütülmesine Batman Bölge Müdürlüğü öncülük etmiştir. Batman Bölge Müdürlüğü, hidrokarbon arama ve üretim faaliyetleri sırasında ve sonrasında, toprağın korunması ve toprak kirliliğinin önlenmesini sağlamak amacıyla, petrollü atıklarla kirlenmiş toprakların nötralizasyon ve stabilizasyon yönteminin yanı sıra, dünyadaki petrol şirketleri tarafından da kullanılan biyoremidasyon tekniklerini uygulamaktadır. Petrolün keşfi ile birlikte Batman, ekonomik ve sosyal yönden büyük canlılık kazanmıştır. TPAO sitesi ve tesisleri etrafında kurulan, gelişen ve büyüyen Batman da sağlanan istihdam ile ülkemiz ekonomisine büyük katkılar sağlanmıştır. Ayrıca, sosyal sorumluluk projeleri kapsamında yaklaşık 200 öğrencinin faydalandığı TPAO Anaokulu 2011 yılında Batman Bölge Müdürlüğü Yerleşkesi içerisinde açılmış olup, 40 derslikli Atatürk İlköğretim Okulu ise yine aynı yerleşke içerisinde 2012 yılında faaliyete girmiştir. Trakya Bölge Müdürlüğü TPAO, Trakya Havzasında arama ve sondaj çalışmalarına 1960 yılında açılan Uluman-1 Kuyusu ile başlamıştır. Trakya Bölgesinde yapılan çalışmalar sonucu ekonomik anlamda ilk doğal gaz keşfi 1970 yılında Hamitabat ve Kumrular Sahalarında, ilk petrol keşfi ise 1973-1974 yıllarında K. Osmancık ve Deveçatak Sahalarında açılan kuyulardan yapılmıştır. Ülkemizde bir ilk olan, Silivri Yeraltı Doğal Gaz Depolama Tesisleri 2007 yılında açılmış olup, halen 6. depolama döneminde geri üretim faaliyetlerine devam edilmektedir. Depolama tesislerinin, ülkemiz enerji bağımsızlığı ve arz güvenliğindeki önemi dikkate alınarak, depolama kapasitesinin yaklaşık 4,29 milyar sm³ e, geri üretim kapasitesinin 75 milyon sm³/gün e, enjeksiyon kapasitesinin ise 40 milyon sm³/gün e çıkartılması için çalışmalar sürdürülmektedir. Ayrıca, Trakya Bölgesinde faaliyet gösteren ve ülke sanayiinde de önemli bir paya sahip olan fabrikalara Ortaklığımızca ucuz enerji girdisi sağlanarak, yöreye önemli ölçüde ekonomik katkıda bulunulmaktadır. Adıyaman Bölge Müdürlüğü 1954 yılında, 6326 sayılı Petrol Kanunu nun kabulünden sonra yabancı şirketler petrol aramak amacıyla Türkiye ye gelmiş ve 1958 yılında California Asiatic Oil ve Texaco Overseas Petroleum tarafından açılan Kahta-1 Kuyusunda Adıyaman Bölgesindeki ilk petrol keşfi gerçekleştirilmiştir. TPAO nun Adıyaman Bölgesi ndeki ilk petrol keşfi ise 1971 yılında Adıyaman Sahasının bulunması ile gerçekleştirilmiştir. Arama çalışmalarının sürmesiyle G. Adıyaman, K. Adıyaman ve Bölükyayla (1977), Çemberlitaş (1982), Çukurtaş (1985), B. Fırat, Akpınar (1986), Karakuş (1988) ve Güzelçay, D.Yananköy, D.Şambayat (2011) Sahaları keşfedilmiştir. 29
Uluslararası 7. Milli Petrol Şirketleri (NOC) CEO Forumu na TPAO, Mayıs 2012 tarihinde İstanbul da ev sahipliği yaptı. Milli Petrol Şirketleri CEO Forumu uluslararası üye şirketler arasında bir diyalog ortamı oluşturarak, Milli Petrol Şirketlerinin petrol ve doğal gaz sektöründe karşılaştıkları ortak sorunların en üst düzeyde tartışılması, edinilen tecrübelerin paylaşılması ve şirketlerin portföylerindeki iş geliştirmeye açık fırsatların karşılıklı değerlendirilmesine ve muhtemel ortaklıklara imkân sağlayacak bir platform oluşturulması amacıyla kurulmuştur. 30 Başbakanımız Sn. Recep Tayyip Erdoğan ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Sn. Taner Yıldız ın himayelerinde ve açılışını yaptığı İstanbul daki bu uluslararası organizasyona 21 ülkeden 23 petrol şirketinin Yönetim Kurulu Başkanı ve üyeleri ile Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcıları olmak üzere100 ün üzerinde temsilci katılmıştır. Katılımcı Ülke ve Şirketler Brezilya (PETROBRAS), Cezayir (SONATRACH), Çin (CNOOC, CNPC, SINOPEC), Endonezya (PERTAMİNA), Hindistan (ONGC), İran (NIOC), Jamaika (PETROJAM), Katar (QP), Kolombiya (ECOPETROL SA), Libya (NOC), Malezya (PETRONAS), Meksika (PEMEX), Nijerya (NNPC), Norveç (STATOIL), Pakistan (PPL), Suudi Arabistan (SAUDI ARAMCO), Şili (ENAP), Tayland (PTT), Türkiye (TPAO), Türkmenistan (TURKMENNEBIT), Uruguay (ANCAP). 03 NATIONAL OIL COMPANY FORUM 7 th NATIONAL OIL COMPANY FORUM ISTANBUL 25-27 May 2012 7 th NOC FORUM İSTANBUL ÇIRAĞAN 2012 Ressam Hikmet Çetinkaya önderliğinde National Oil Company Forumu na katılan CEO ların fırça darbeleri...
yurtiçinin yanı sıra yurtdışında da Kazakistan, Azerbaycan, Libya, Irak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Afganistan gibi zengin hidrokarbon kaynaklarının bulunduğu ülkelerde faaliyetlerimize devam ediyor, yine bu kapsamda Hazar Bölgesi, Rusya Federasyonu, Ortadoğu, Afrika ve Güney Amerika da iş geliştirme girişimlerimizi sürdürüyoruz. Milli pet- 32 rol şirketi olarak bu çalışmalarımızın, ülkemizin enerji arz güvenliğinin sağlanması adına önemli adımlar olduğu inancındayız. Türkiye Petrolleri olarak son yıllarda sürdürdüğümüz küresel değerlendirme çalışmaları sonucunda ortaya çıkan bölge ve ülke öncelikleri çerçevesinde, yakın coğrafyamızdaki belli ülkelere odaklanmanın yanı sıra, rezerv büyütme konusuna da daha fazla önem vermekteyiz. Ortaklığımızın stratejik hedeflerine ulaşabilmesi için kısa sürede rezerv eklemesi ve bu rezervi üretime dönüştürmesi gereklidir. Bu nedenle, yurtdışı faaliyetlerimizin önemi giderek artmaktadır. Ülkemizin arz güvenliğinin temininde enerjinin stratejik önemini dikkate alarak, gelecekteki hedeflerimiz için yol haritamızı ve eylem planlarımızı hazırlamış bulunmaktayız. 1990 lı yılların başından itibaren yurtdışında yer aldığımız arama, üretim ve geliştirme projeleriyle, özellikle bölgemizin önemli oyuncularından biri haline geldik. Bu faaliyetlerimiz kapsamında, yurtdışı üretimimizin büyük bir kısmı, Azerbaycan daki Azeri-Çıralı-Güneşli Üretim Projesinden gelmektedir. 2006 yılında ise BTC Ana İhraç Hampetrol Boru Hattı Projesi devreye girmiş olup, bu sayede Azerbaycan Projelerinin üretimlerinin artarak, önümüzdeki yıllarda en yüksek seviyelere ulaşması beklenmektedir. 2006 yılında tamamlanmış olan Güney Kafkasya Doğal Gaz Boru Hattının (SCP) devreye girmesiyle beraber Şah Deniz Projesinin bir ortağı olarak, yurtdışındaki ilk doğal gaz üretimimiz Mart 2007 tarihinde başlamıştır. Azerbaycan Projelerine ek olarak, Kazakistan da yer alan sahalardan da üretimimiz devam etmektedir. Kazakistan TPAO olarak, Kazakistan daki faaliyetlerimiz, ortak şirket KazakTürkMunay (KTM) Ltd. tarafından yürütülmekte olup, TPAO %49, KazMunayGaz ise %51 hisse ile yer almaktadır. KTM Ltd, B.Kazakistan daki Aktau Bölgesinde 1, Aktöbe Bölgesinde ise 2 ruhsat sahasına sahiptir. Bu üç ruhsatta yer alan toplam 7 sahada arama ve üretim faaliyetlerine devam etmekteyiz. 2012 yılında KTM Ltd. tarafından Aktau Bölgesindeki sahalarda ortalama 1.693 varil/gün, Aktöbe Bölgesindeki sahalarda ise ortalama 3.044 varil/gün olmak üzere toplam 4.737 varil/gün üretim gerçekleştirilmiştir. 2012 yılında Ortaklığımız payına düşen hampetrol üretimi 920 bin varil, 2012 yılı sonu itibariyle kümülatif hampetrol üretimi ise 17,62 milyon varildir. Hazar Bölgesi Hazar Bölgesi nin, dünya petrol rezervlerinin %4 üne, dünya doğal gaz rezervlerinin ise %6 sına sahip olduğu tahmin edilmektedir. Hazar Bölgesi, tarihi ve kültürel bağlarımızdan dolayı ülkemiz için özel bir değer ve öneme sahiptir. Ülkemiz; potansiyel pazar olması, Kafkaslarda ve Hazar Bölgesinde oluşturulacak istikrardaki rolü ve enerji kaynaklarının batı pazarlarına ulaştırılmasında oynayacağı transit ülke ve enerji merkezi konumuyla, stratejik ve jeopolitik gücünü artıracaktır. Azerbaycan Azerbaycan da 3 büyük projede yer almaktayız. Arama, Üretim ve Geliştirme Projeleri olan söz konusu projeler, ACG (Azeri-Çıralı-Güneşli) (%6,75), Şah Deniz (%9) ve Alov Projeleridir (%10). Ayrıca, Bakü-Tiflis-Ceyhan Ana İhraç Hampetrol Boru Hattı Projesinde %6,53, Şah Deniz gazını Gürcistan-Türkiye sınırına taşıyan Güney Kafkasya Doğal Gaz Boru Hattı Projesinde ise %9 hisseyle yer almaktayız. Azeri-Çıralı-Güneşli (ACG) Projesi Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ile yabancı şirketlerin oluşturduğu konsorsiyum arasında ACG Projesine ilişkin olarak Ortak Geliştirme ve Üretim Paylaşımı Anlaşması 1994 yılında Bakü de imzalanmıştır. Azeri-Çıralı-Güneşli yapısı, Hazar Denizi nde, Bakü nün 100 km doğusunda yer almaktadır. Ruhsat alanı yaklaşık 432 km² olan sahanın su derinliği 100-300 metre arasında değişmektedir. 33 enerji talebinin karşılanması amacıyla, yurtdışı arama ve üretim faaliyetleri Türkiye Petrolleri olarak, ülkemizin artan
34 Rezervi 5,56 milyar varil olan ve 2012 yılı sonu itibariyle toplamda 2,15 milyar varil hampetrol üretilen projede, 2012 yılı üretimi 243 milyon varildir. Projenin başlangıcından itibaren Ortaklığımıza düşen üretim payı 88,98 milyon varil olup, 2012 yılı üretimimiz ise 5,67 milyon varil dir. ACG Projesi safhalar halinde geliştirilmiştir. İlk petrol Çıralı Sahasından Erken Üretim Projesi kapsamında Kasım 1997 de üretilmeye başlanmıştır. Çıralı ve Derin Su Güneşli Sahaları arasında yer alan ve mevcut platformlar ile sağılamayan alandaki petrolü üretmek amaçlı Çıralı Petrol Projesinde (COP) halen imalat, inşaat ve montaj faaliyetlerine devam edilmektedir. Şah Deniz Projesi 1997 yılında imzalanan proje kapsamında, 2001 yılında arama ve uzatma-arama dönemi mükellefiyetleri tamamlanarak, ticari doğal gaz ve kondensat keşfi ilanı yapılmıştır. Şah Deniz yapısı, Güney Hazar da Bakü nün 70 km güneydoğusu ve Azeri-Çıralı-Güneşli Sahasının 70 km güneybatısında yer almaktadır. Ruhsat bölgesi yaklaşık 860 km² lik bir alanı kapsamakta olup, 150-600 m aralığı su derinliğinde yer almaktadır. Projede, 2012 yılı sonu itibariyle kümülatif olarak 38,2 milyar m³ doğal gaz (TPAO payı 2,2 milyar m³) ve 79,9 milyon varil kondensat (TPAO payı 4,7 milyon varil) üretimine ulaşılmış olup, 2012 yılı için gerçekleşen üretim miktarı 7,8 milyar m³ doğal gaz (TPAO payı 563 milyon m³) ile 16 milyon varil kondensattır (TPAO payı 1,1 milyon varil). 625 milyar m³ doğal gaz ile 750 milyon varil kondensat rezervine sahip olan projenin birinci aşaması kapsamında, yapılan alım satım anlaşmaları dahilinde Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan a gaz ihracı yapılmaktadır. Aralık 2006 tarihinde üretime başlayan ve Nisan 2007 tarihinden itibaren süreklilik kazanan projenin 1. aşamasında plato üretimi yılda 8,6 milyar m³ olarak belirlenmiş olup, bu gazın 6,6 milyar m³ ü 15 yıl boyunca Türkiye ye ulaştırılacaktır. 2. aşama için ise 2013 yılında inşaat kararının alınması ve 2018 yılı sonunda ilk gaz tesliminin gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Alov Projesi Arama, Geliştirme ve Üretim Paylaşımı Anlaşması imzalanan projeye bağlı kuruluşumuz olan Turkish Petroleum Overseas Company (TPOC), 29 Temmuz 1998 tarihinde imzaladığı Katılım Anlaşması ile dahil olmuş, 21 Aralık 2011 tarihi itibariyle de projeye operatör olmuştur. Alov Arama Projesi; Güney Hazar Denizi nin orta kesiminde yer alan Sharg, Alov ve Araz adlı 3 ayrı prospektten oluşmaktadır. Ruhsat alanı Bakü nün 500 km güneydoğusunda, 400-1.000 m su derinliklerinde yer almaktadır. Üç yıllık arama süresi olan bu projede 1.400 km² 3B sismik etüd yapılmış olup, proje mükellefiyeti olan 3 arama kuyusundan ilkinin açılması için Hazar Denizi nin statüsünün belirlenmesi beklenmektedir. Enerji Koridorlarına Katkı Sağlayan Boru Hattı Projelerimiz Ülkemiz, dünya petrol rezervlerinin büyük bölümünün yer aldığı Orta Doğu ve Hazar Bölgelerinin hemen yanı başında yer almaktadır. Bölgede var olan enerji kaynaklarını dünya pazarlarına taşıyacak olan enerji koridorunun temeli BTC ve SCP Boru Hattı Projeleri ile atılmıştır. Karadeniz in hidrokarbon potansiyelinin belirlenmesi halinde, Karadeniz den çıkartılacak hampetrol ve doğal gaz ülkemiz üzerinden güvenli bir şekilde ve zamanında pazara ulaşacaktır. Bu eksende üzerine düşen rolü üstlenen Ortaklığımız, ülkemizin petrol ve doğal gaz ihtiyacını karşılama çabasını sürdürürken, doğubatı enerji koridoru boyunca etkinliğimizi ve kontrolümüzü artırmaya yönelik çalışmalarına bundan sonra da devam edecektir. Bakü-Tiflis-Ceyhan Ana İhraç Hampetrol Boru Hattı (BTC) Projesi Doğu-Batı enerji koridorunun ilk ayağı olarak Azerbaycan da Bakü Şangaçal Terminalinden başlayarak, Gürcistan üzerinden, Akdeniz de Ceyhan Terminaline ulaşan 50 milyon ton/yıl kapasiteli, 1.768 km uzunluğundaki boru hattından, hizmete girdiği 3 Haziran 2006 tarihinden itibaren dünya piyasalarına petrol sevkiyatı yapılmaktadır. 2012 yılı sonu itibariyle 2.061 tanker ile toplam 1.588 milyon varil petrol sevkiyatı gerçekleştirilmiştir. 35
36 Halen, Şah Deniz kondensatının tamamı, ACG Projesi üretimi petrolünün çoğu ile zaman zaman Kazakistan, Tengiz ve Türkmenistan petrolünün bir kısmının da taşındığı projede, Ceyhan daki Haydar Aliyev Deniz Terminali nden 2012 yılında 312 tanker ile 243,8 milyon varil petrol yüklenmiştir. Güney Kafkasya Doğal Gaz Boru Hattı (SCP) Projesi SCP Projesi ile Şah Deniz Sahasından üretilen doğal gaz, Türkiye- Gürcistan sınırına getirilmektedir. BTC ile aynı koridoru kullanan SCP, 690 km uzunluğundadır. 2004 yılında başlayan fiziki inşaat çalışmaları tamamlanarak, Şah Deniz Projesi ndeki üretim faaliyetlerine paralel olarak, 7 Mart 2007 tarihinden itibaren sürekli gaz sevkine başlanmıştır. Boru hattı, Şangaçal Terminalindeki tek kompresör istasyonu ile yıllık 9 milyar m³ gazı AGSC-BOTAŞ arasındaki Alım-Satım Anlaşması şartlarına uygun olarak, Türkiye sınırına taşıyacak kapasitededir. İlave kompresör istasyonları ve/ veya looping ile bu kapasitenin yıllık 24 milyar m³ e çıkarılması mümkün olacaktır. 2012 yılı içinde toplam 7,67 milyar m³ gaz taşınmış olup, bu miktarın 3,23 milyar m³ ü BOTAŞ a satılmıştır. Projenin ana hedefi, ikinci aşamada bölgede üretilecek doğal gazın Türkiye üzerinden Avrupa ya iletilmesidir. Doğu Akdeniz Projesi Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile imzalanan anlaşma ile 1 adet karada ve 7 adet adanın kuzeyini ve doğusunu çevreleyen deniz ruhsatında arama çalışmalarımız başlamıştır. Böylece, TPAO Doğu Akdeniz de sahip olduğu ruhsatlarla, bölgenin en büyük oyuncusu konumuna yükselmiştir. KKTC de, ilk kuyumuz olan Türkyurdu-1 Kuyusunda sondaj faaliyetleri yıl içerisinde tamamlanmıştır. Kuzey Afrika ve Ortadoğu Bölgesi Libya Ortaklığımız, bağlı kuruluşu olan Turkish Petroleum Overseas Company (TPOC) vasıtasıyla 2000 yılından itibaren Libya da arama projelerini sürdürmektedir. Libya da meydana gelen mücbir sebep nedeniyle planlanan faaliyetler 2012 yılında gerçekleştirilememiştir. Mücbir sebebin kaldırılması sonucu 2013 yılında 2B ve 3B sismik çalışmaların yapılması, yeni tespit ve arama kuyularının kazılması planlanmaktadır. Irak Irak ta hidrokarbon arama ve üretim yatırımlarına girmek için Irak Petrol Bakanlığı ile 1994 yılından bu yana yakın temaslarda bulunmaktayız. 2009 yılında Irak Petrol Bakanlığı yetkilileri tarafından açıklanan Missan ve Badra Petrol Sahalarının geliştirilmesine yönelik olarak açılan 1. ve 2. ruhsat ihalelerine ilave olarak, Ortaklığımız 2010 yılında PCLD tarafından düzenlenen 3. ruhsat ihalesinde üç saha için teklif vermiş ve ortakları ile birlikte Siba ile Mansuriya Gaz Sahalarının 20 yıllık işletme hakkını kazanmıştır. Badra Petrol Sahası Geliştirme Projesi 2009 yılında düzenlenen Irak 2. ruhsat ihalesinde TPAO nun dahil olduğu konsorsiyum tarafından verilen teklif ile işletme hakkı kazanılmıştır. GAZPROM-NEFT operatörlüğündeki konsorsiyumun diğer üyeleri, KOGAS (Güney Kore) ve PETRONAS (Malezya) dır. Ortaklığımız konsorsiyumda %10 hisse ile yer almaktadır. İmzalanan anlaşma 18 Şubat 2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Çevresel etki değerlendirme çalışmaları, mayından arındırma, sismik veri toplama tamamlanmış olup, 2 tespit kuyusu ile 1 üretim kuyusunun sondajı yıl sonu itibariyle devam etmektedir. Missan Petrol Sahası Geliştirme Projesi İran-Irak sınırında Basra şehrinin 175 km kuzeyindeki Missan Sahaları, Abu Ghirab, Jabal Fauqi ve Buzurgan petrol sahalarını içermektedir. Sahalar, CNOOC (Çin) (%63,75) operatörlüğünde, TPAO (%11,25) ve IDC (Irak) (%25) konsorsiyumu tarafından geliştirilecektir. Sahada 15 kuyunun sondajı ve kuyu tamamlanması bitmiş, 59 kuyuda workover operasyonu yapılmıştır. Sismik veri alınması işlemine başlanmış olup, prosesi ve yorumlanmasına devam edilmektedir. Siba Gaz Sahası Geliştirme Projesi Irak Siba Gaz Geliştirme-Üretim Servis Anlaşması, 3. ruhsat ihalesi sonucunda Kuwait Energy (KEC) (%60), TPAO (%40) konsorsiyumu tarafından Ekim 2010 tarihinde kazanılmıştır. Anlaşma 1 Temmuz 2011 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, projenin süresi yürürlük tarihinden itibaren 20+5 yıldır. Kontrata göre 100 milyon scf/gün gaz (9 yıl boyunca) ile plato üretimine geçilmesi hedeflenmektedir. 2012 yılında mevcut Siba-1 Kuyusunda workover çalışmalarına ve yüzey tesis, mühendislik çalışmalarına başlanmıştır. 3 boyutlu sismik veri toplama, proses ve yorumu, 1 adet tespit ve 2 adet geliştirme kuyusu sondajı ile mevcut kuyularda rehabilitasyon ve workover çalışmaları planlanmaktadır. Mansuriya Gaz Sahası Geliştirme Projesi Irak tarafından Ekim 2010 tarihinde gerçekleştirilen 3. ruhsat ihalesi kapsamında kazanılan ve Ortaklığımız bağlı kuruluşu olan Turkish Petroleum Overseas Company nin (TPOC) operatörlüğünü yaptığı projenin diğer ortakları KEC (%30) ve KOGAS (%20) dır. 5 Haziran 2011 tarihinde imzalanan anlaşma 18 Temmuz 2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Mansuriya Sahası Ön Geliştirme Planı çalışmasına anlaşmanın yürürlük tarihinin hemen akabinde başlanmış olup, ilk taslağı 18 Ocak 2012 tarihinde Irak yetkili mercilerine teslim edilmiştir. Sismik çalışmaları, sahada bulunan mevcut kuyuların rehabilitasyonu ile üretime hazırlanması, 2 tespit kuyusunun açılması ve 350 milyon scf/gün gaz prosesi kapasiteli yüzey tesislerinin mühendislik ve ihale çalışmalarına devam edilmektedir. Diğer Faaliyetlerimiz Yurtdışında bahsi geçen projelerden üretilen petrolün Ortaklığımız payına düşen miktarının satış noktaları, Ceyhan/Türkiye ve Supsa/ Gürcistan terminalleridir. TPAO Genel Şartlar ve Terimler (GTCs) uyarınca satışlarımız FOB (Free-On-Board) satış şekliyle gerçekleştirilmektedir. 37