2014 EYLÜL AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 03.10.2014 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Eylül ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentilerin altında gerçekleşti. Eylül ayında TÜFE bir önceki aya göre %0.14 arttı. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Beklenti Anketi ne göre katılımcılar, TÜFE nin Eylül ayında %0.53 oranında artış göstermesini beklemekteydi. Anadolu Ajansı (AA) Finans Enflasyon Beklenti Anketi ne göre ise TÜFE nin %0.48 artış kaydetmesi beklenmekteydi. Nisan 2014 ten bu yana %9 un üzerinde seyreden TÜFE deki yıllık artış ise %8.86 olmuştur. Bu dönemde Yurt İçi ÜFE (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre %0.85 artarken yıllık bazdaki artış %9.84 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 1. Eylül ayı için TÜFE ve Yİ-ÜFE değişimleri TÜFE Yİ-ÜFE Değişim (%) 2013 2014 2013 2014 Aylık 0.77 0.14 0.88 0.85 Yıllık 7.88 8.86 6.23 9.84 http://www.ifesam.org Sayfa 1 / 7
Grafik 1. 2013 ve 2014 Yılları TÜFE Seyiri 8,39 7,75 7,89 7,31 7,03 7,29 9,38 9,66 6,13 6,51 9,16 9,32 9,54 8,86 8,3 8,88 8,17 7,88 7,71 7,32 7,4 2013 2014 Grafik 2 de ana harcama gruplarının aylık bazda TÜFE ye katkıları yer almaktadır. Ana harcama gruplarının toplam değişime aylık katkıları incelendiğinde konut grubu ile lokanta ve oteller grubu, enflasyona 9 baz puanlık bir katkı sağlamıştır. Enflasyon sepetinde %16.41 ile en yüksek ikinci ağırlığa sahip olan konut grubunda yaşanan fiyat artışı dikkat çekmiştir. Öte yandan, giyim ve ayakkabı grubu TÜFE ye 19 baz puanlık düşürücü yönde etkide bulunmuştur. Grafik 2. Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda 2014 Eylül Ayı TÜFE ye Katkıları KONUT LOKANTA VE OTELLER GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER EĞİTİM EV EŞYASI ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER ULAŞTIRMA SAĞLIK EĞLENCE VE KÜLTÜR HABERLEŞME ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN GİYİM VE AYAKKABI -0,19 0,00-0,06 0,04 0,03 0,03 0,02 0,01 0,00 0,09 0,09 0,08-0,25-0,20-0,15-0,10-0,05 0,00 0,05 0,10 % puan http://www.ifesam.org Sayfa 2 / 7
Ana harcama grupları açısından TÜFE incelendiğinde bir önceki aya göre en yüksek artış %1.78 ile eğitim grubunda gerçekleşmiştir. Bu dönemde okulların açılmasıyla birlikte eğitim grubu fiyatlarında artış gözlenmiştir. Öte yandan, bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren grup ise %2.44 ile giyim ve ayakkabı olmuştur. Grafik 3. Ana Harcama Gruplarının Bir Önceki Aya Göre Değişimleri EĞİTİM LOKANTA VE OTELLER ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER KONUT SAĞLIK EV EŞYASI GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER ULAŞTIRMA EĞLENCE VE KÜLTÜR HABERLEŞME ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN GİYİM VE AYAKKABI -2,44-1,12-0,05 0,72 0,49 0,42 0,41 0,31 0,11 0,07 1,21 1,78-3 -2-1 0 1 2 % TCMB nin para politikası için takip ettiği H endeksindeki artış bir önceki yılın aynı ayına göre %9.95 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun genel eğilimini yansıtması açısından önem taşıyan bir diğer gösterge olan I endeksindeki yıllık artış ise %9.25 olarak gözlenmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 3 / 7
Grafik 4. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (Yıllık % Değişim) 7,29 7,61 7,28 7,11 7,7 8,63 9,52 10,05 10,16 10,17 10,39 10,36 9,95 6,96 7,49 7,22 7,08 7,59 8,43 9,32 9,74 9,77 9,65 9,75 9,68 9,25 I H H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks Eylül 2014 te endekse dahil edilen 432 maddeden; 64 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 274 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 94 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gözlenmiştir. TÜFE de bir önceki aya göre en yüksek artış gösteren ürünlerin sırasıyla %12.61 ile yeşil soğan, %11.06 ile fındık içi ve %11.05 ile marul olduğu görülmüştür. TÜFE de bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren ürünlerin ise sırasıyla %32.41 ile limon, %11.19 ile balık ve %10.30 ile elma olduğu görülmüştür. http://www.ifesam.org Sayfa 4 / 7
Grafik 5. İstanbul İli için 2013 ve 2014 Yılları TÜFE Seyiri 8,02 7,48 7,92 7,59 8,72 7,8 9,65 9,79 9,35 9,61 9,9 9,13 8,77 8,92 8,4 8,43 8,06 7,15 6,46 7,63 7,48 2013 2014 Grafik 5 incelendiğinde Eylül ayında İstanbul için hesaplanan TÜFE, bir önceki yılın aynı ayına göre %9.13 artış kaydetmiştir. Bu durum İstanbul daki yıllık TÜFE artışının, genel TÜFE artışından yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge incelendiğinde ise, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %9.74 ile TR31 (İzmir) bölgesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre en düşük artış ise %7.83 ile TR52 (Konya, Karaman) bölgesinde gerçekleşmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 5 / 7
Grafik 6. 2013 ve 2014 Yılları Yİ-ÜFE Seyiri 10,72 12,4 12,31 12,98 11,28 9,75 9,46 9,88 9,84 5,23 6,61 6,38 6,23 6,77 5,67 6,97 1,88 1,84 2,3 1,7 2,17 2013 2014 Grafik 6 da Yİ-ÜFE nin seyri yer almaktadır. Eylül ayında Yİ-ÜFE de artış gözlenmiştir. Bu dönem için Yİ-ÜFE deki bileşenlerin aylık değişime etkileri incelendiğinde 59 baz puan ile en fazla katkıyı gıda ürünleri sağlamıştır. Eylül ayı için sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0.22 düşüş, imalat sanayi sektöründe %0.90 artış, elektrik ve gaz sektöründe %0.94 artış ve su sektöründe %0.16 artış gerçekleşmiştir. Tablo 2. Eylül Ayı Yİ-ÜFE için Sektörlerin Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Madencilik ve Taşocakçılığı -0.22 5.54 İmalat 0.90 10.36 Elektrik ve gaz 0.94-4.91 Su temini 0.16 9.48 http://www.ifesam.org Sayfa 6 / 7
Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2014 yılı Eylül ayında en yüksek aylık ve yıllık artış dayanıksız tüketim mallarında gözlenmiştir. Tablo 3 te Eylül ayı için ana sanayi grupları sınıflamasına ilişkin gerçekleşen değerler yer almaktadır. Tablo 3. Eylül Ayı Yİ-ÜFE için Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Ara Malı 0.50 8.68 Dayanıklı Tüketim -0.83 6.49 Dayanıksız Tüketim 2.32 15.80 Enerji 0.23-2.05 Sermaye Malı 0.14 8.08 http://www.ifesam.org Sayfa 7 / 7