RADYASYON GÜVENLĠĞĠNĠN SAĞLANMASI PROSEDÜRÜ



Benzer belgeler
İÜ ONKOLOJİ ENSTİTÜSÜ RADYASYON GÜVENLİĞİ PROSEDÜRÜ

İçerik. Radyasyon Güvenliği Mevzuatı 18/11/2015 TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU KANUNU. Doz Sınırlama Sistemi ve Temel Güvenlik Standartları

Ani ışınlanmalar Sürekli ışınlanmalar DÖRDÜNCÜ KISIM - Lisans, İzin, Denetim, Kayıtlar BİRİNCİ BÖLÜM - Lisans Lisans yükümlülüğü Lisans başvurusu

RADYASYON GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar, Muafiyet

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ "RADYASYON GÜVENLİĞİ ÜST KURULU KURULUŞ VE ÇALIŞMA ESASLARI YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Yasal Dayanak ve Tanımlar

Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı, iyonlaştırıcı radyasyon ışınlamalarına karşı kişilerin ve çevrenin radyasyon güvenliğini sağlamaktır.

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI RADYASYON GÜVENLİĞİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam Ve Yasal Dayanak

tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Yönetmelik ile

YÖNETMELİK. Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan: RADYASYON GÜVENLİĞİ DENETİMLERİ VE YAPTIRIMLARI YÖNETMELİĞİ

RADYASYON GÜVENLİĞİ DENETİMLERİ VE YAPTIRIMLARI YÖNETMELİĞİ

RADYASYON GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ KISIM. Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar, Muafiyet

İYONLAŞTIRICI RADYASYON BULUNAN İŞYERLERİNDE RİSK DEĞERLENDİRMESİ

İSG 514 RADYASYON GÜVENLİĞİ

Doz Birimleri. SI birim sisteminde doz birimi Gray dir.

Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

Bölüm 4 Nükleer Fiziğin Uygulamaları. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti

RADYASYON GÜVENLİĞİ. Öğr.Gör. Şükrü OĞUZ KTÜ Tıp Fakültesi Radyoloji AB

RADYASYON GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ

TIPTA TEDAVİ AMACIYLA KULLANILAN İYONLAŞTIRICI RADYASYON KAYNAKLARINI İÇEREN TESİSLERE LİSANS VERME YÖNETMELİĞİ

İŞYERLERİNDE İYONLAŞTIRICI RADYASYONDAN KORUNMA

İŞYERLERİNDE İYONLAŞTIRICI RADYASYONDAN KORUNMA

9- RADYASYONUN ETKİ MEKANİZMALARI 9.1- RADYASYONUN İNDİREKT (DOLAYLI) ETKİSİ

Morötesi ışınlar (ultraviole ışınlar); güneş ışını içerisinde bulunduğu gibi yapay olarak da meydana getirilir ve x-ışınlarına göre dalga boyları

RADYOAKTİF MADDE İÇEREN PAKETLERİN HAVAALANLARINDA GEÇİCİ DEPOLANMASINA DAİR YÖNERGE

Temel Radyoterapi ye Giriş. F.Ü. SHMYO Tıbbi Görüntüleme Teknikleri Selami SERHATLIOĞLU

RADYOAKTİF MADDE İÇEREN PAKETLERİN HAVAALANLARINDA GEÇİCİ DEPOLANMASINA DAİR YÖNERGE

1. AMAÇ: 4. KISALTMALAR: EKK : Enfeksiyon Kontrol Komitesi SHKS : Sağlıkta Hizmet Kalite Standartları 5. UYGULAMA:

Radyasyon Güvenliği Mevzuatı

Radyasyon, Radyoaktivite, Doz, Birimler ve Tanımlar. Dr. Halil DEMİREL

İÇERİK. TAEK Kanunu Radyasyon Güvenliği Tüzüğü Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği Tıbbi Görüntüleme Cihazları Lisanslama Sistemi

T.C KAHRAMANMARAġ SÜTÇÜĠMAM ÜNĠVERSĠTESĠ ARAġTIRMA VE UYGULAMA HASTANESĠ

TIPTA RADYASYONDAN KORUNMA

Türkiye de Radyasyon Güvenliği Komiteleri

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

MODÜL 8 RADYASYON KAYNAKLARININ LİSANLAMA SİSTEMİ

Biyosidal Ürünlerde İş Sağlığı ve Güvenliği

Sağlık Fiziği. 1. Bölüm

2-KAPSAM Kahramanmaraş Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Baştabipliği nde verilen tüm görüntüleme hizmetlerini kapsar.

Bölüm 7 Radyasyon Güvenliği. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU

Nötronlar kinetik enerjilerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar

NAZİLLİ DEVLET HASTANESİ RİSK ANALİZİ PROSEDÜRÜ

RADYASYON VE RADYASYONDAN KORUNMA

HAZIRLAYAN MELEK YAĞCI EĞİTİM HEMŞİRESİ

TMMOB- FİZİK MÜHENDİSLERİ ODASI GÖRÜŞ BİLDİRME FORMU

RADYASYON GÜVENLİĞİ BARIŞ ÜNLÜ BİYOMEDİKAL MÜHENDİSİ

6- RADYASYON KAYNAKLARI VE DOZU

ANKARA ÜNİVERSİTESİ SENATO KARAR ÖRNEĞİ

Radyasyona Bağlı Hücre Zedelenmesi. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE KAMU HASTANELER KURUMU BURSA KAMU HASTANELER BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ORHANELİ İLÇE DEVLET HASTANESİ

RADYASYON GÜVENLİĞİ TALİMATI

RADYASYON GÜVENLİĞİ PROGRAMI TALİMATI KOD.GÖR.TL.02 YAY.TRH. MAYIS 2010 REV.TRH. EYLÜL 2012 REV NO:1 SAYFA NO:1/8

RADYASYONDAN KORUNMA PROGRAMI TALİMATI KOD:GÖR.TL.03 YAY.TRH: AĞUSTOS 2015 REV.TRH:- REV NO:- SAYFA NO:1/8

Türkiye de Kişisel Dozimetri Hizmeti

Nükleer Tekniklerin Endüstriyel Uygulamalarında Radyasyondan Korunma. Prof.Dr.Ali Nezihi BİLGE İstanbul Bilgi Üniversitesi

RADYASYON GÜVENLİĞİ EL KİTABI

DAVALI: TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU VEKİLİ: AV. ELVAN ZEKİYE ALTEN İl Sağlık Müdürlüğü Toros Mah.Atatürk Bulvarı No:74 Konyaaltı/ANTALYA

Radyasyondan Korunma Prensipleri ve Yönetmelikler Dr. Emin GÜNGÖR

Radyasyon Uygulamalarının Fizik Mühendisliği ve Eğitiminden Beklentileri. Dr. Abdullah ZARARSIZ Fizik Mühendisleri Odası

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNDE DÖKÜMANTASYON

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti

SAĞLIK HİZMETLERİNDE İYONLAŞTIRICI RADYASYON KAYNAKLARI İLE ÇALIŞAN PERSONELİN RADYASYON DOZ LİMİTLERİ VE ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

RADYASYONDAN KORUNMA. Radyofizik Uzm.YÜCEL SAĞLAM VKV Amerikan Hastanesi

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

RADYOAKTİF KAYNAK İÇEREN PARATONERLERİN SÖKÜLMESİ VE TAŞINMASINA İLİŞKİN KILAVUZ

T.C ÇANAKKALE ONSEKİZMART ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PROSEDÜRÜ

Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Yrd. Doç.Dr. Deniz Bedel, Adem Aköl Hasta Değerlendirme Kurulu Kalite Konseyi Başkanı Kalite Koordinatörü

Radyasyondan Korunmanın Temel Kriterleri. Temel Radyasyondan Korunma Kursu 21 Kasım 2015-Ankara

Radyasyon nedir Nasıl ölçülür Günlük pratikte alınan radyasyon ERCP de durum ne Azaltmak için ne yapılabilir

Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezleri Yönetmeliği

ÇALIŞTAY İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RADYASYONDAN KORUNMANIN YERİ VE ÖNEMİ. Prof. Dr. Doğan Bor

RİSK ANALİZ PROSEDÜRÜ

RADYASYON GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ TASLAĞI

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI MEVZUATINDA RADYASYONDAN KORUNMANIN YERİ, UYGULAMADA YAŞANAN GÜÇLÜKLER, ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

DOZİMETRİ HİZMETİ VERECEK KURULUŞLARA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR. Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği

3- KİMYASAL ELEMENTLER VE FONKSİYONLARI

DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ:

Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Tarih:

İÇİNDEKİLER ANA BÖLÜM I: RADYASYON, RADYOAKTİVİTE,VÜCUDA ETKİLER VE RİSK KAVRAMI...1. Bölüm 1: Radyasyonla İlgili Kısa Açıklamalar...

KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK

İçerik. İçerik. Radyasyon. Radyasyon güvenliği ve radyasyondan korunma yöntemleri

RADYASYON ve RADYASYONDAN KORUNMA. Cansu Akbay Biyomedikal Yük. Mühendisi Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şubesi

TÜKETİCİLERİ KORUMA YASASI (40/2003 Sayılı Yasa) Madde 22 Altında Yapılan Tüzük

Büyük Patlama ve Evrenin Oluşumu. Test 1 in Çözümleri

RADYOLOJĠ ANABĠLĠM DALI GENEL ĠġLEYĠġ PROSEDÜRÜ

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

5 Temmuz 2012 PERŞEMBE. Resmî Gazete. Sayı : YÖNETMELİK. Sağlık Bakanlığından: SAĞLIK HİZMETLERİNDE İYONLAŞTIRICI RADYASYON KAYNAKLARI İLE

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU

İşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını. ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir.

İSG PLANLAMA RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

İYONLAŞTIRICI RADYASYON BULUNAN İŞYERLERİNDE İŞ HİJYENİ

RADYOLOJİ İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ

RADYASYON VE SAĞLIK A.HİKMET ERİŞ TIBBİ RADYOFİZİK UZM. BEZMİALEM VAKIF ÜNİV.TIP FAK.

Çevre Denetimi Yönetmeliği

ÖZEL UNCALI MEYDAN HASTANESİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PLANI

Çevre iznine veya çevre izin ve lisansına tabi olmayan işletmeler

Transkript:

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/1 1.Amaç: : Bu prosedürün amacı, hastanemizde iyonlaştırıcı radyasyon ışınmalarına karşı kişilerin ve çevrenin radyasyon güvenliğini saplamak, Radyoloji Ünitesinin işleyişini belirlemektir. 2.Kapsam: Hastanemiz Röntgen Servisinde radyasyon güvenliğinin sağlanmasını, radyasyonun etkilerinden kişileri ve çevreyi korumak için alınması gereken her türlü tedbiri ve yapılması gereken faaliyetlerle kapsar. 3.Kısaltmalar: Sv:iyonize olmuş radyasyonun birim doz cinsinden gösterimi. (sv) 4.Tanımlar: EĢdeğer Doz: Birimi Sievert (Sv) olup, radyasyonun türüne ve enerjisine bağlı olarak doku veya organda soğurulmuş dozun radyasyon ağırlık faktörü ile çarpılmış hali. Etkin Doz: Birimi Sievert (Sv) olup, insan vücudunda ışınlanan bütün doku ağırlık faktörleri ile çarpılması sonucunda elde edilen dozların toplamı. KuruluĢ veya Tesis: X Hastanesi Radyoloji Birimi Kurum: Türkiye Atom Enerjisi Kurumu. Lisans Sahibi: Bu prosedür hükümlerine göre verilen lisans belgesinde ismi belirtilen ve radyasyon güvenliği mevzuatının uygulamasında kuruma karşı sorumlu olan kişi. Radyasyon: İyonlaştırıcı radyasyonu, Radyasyon Görevlisi: Denetimli ve gözetimli alanlarda görevi gereği radyasyon kaynağı ile çalışan kişi. Toplum Etkin Dozu: Işınlanmaya maruz kalan çeşitli grupların ortalama etkin dozu ile bu grubu oluşturan kişi sayısının çarpımın toplamı. Tüzük: 24/07/1985 tarihli ve 85/9727 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan Radyasyon Güvenliği Tüzüğü'dür. YüklenmiĢ EĢdeğer Doz: Birimi Sievert (Sv) olup, radyoaktif maddenin alınması takiben, doku ve organda kaldığı sürede (süre belirtilmemiş ise, yetişkinler için 50 yıl, çocuklar için 70 yıl alınır) vermiş olduğu eşdeğer doz toplam doz. YüklenmiĢ Etkin doz: Yüklenmiş eşdeğer dozun, her doku ve organın doku ağırlık faktörleri ile çarpılması sonucunda elde edilen toplamı. Yönetim: Lisans faaliyetlerin mevzuata uygun olarak yürütülmesini ve sürekliliğini sağlamak için gerekli insan gücü ile teknik ve finansal altyapı temin etme yetkisi ve sorumluluğuna sahip olan lisans sahibinin kendisini veya onun bağlı olduğu yönetim kademesini/kişiyi, ifade eder. 5.Sorumlular 5.1.Lisans Sahibinin Sorumlulukları: -İşe alınacak radyasyon görevlilerinin sağlık durumunun yapacağı işe uygun olduğu hakkında sağlık raporu alınmasını sağlamak ve çalıştığı süre içinde tıbbi muayenelerini yaptırmak, -Daha önce veya halen zehirli kimyasal ve biyolojik maddeler veya diğer tehlikeli koşullara maruz kalarak çalıştırılan kişileri, radyasyona maruz kalmayı gerektirecek görevlerde çalıştırmamak, -Uygulamalarda ışınlanacak kişileri korumak üzere her türlü önlemi almak ve ışınlamaya maruz kalacak radyasyon görevlisine, bu önlemler ile uygulamanın olası tehlikeleri hakkında bilgi vermek. -Radyasyon görevlilerinin istifa, emeklilik ve sağlık gibi nedenlerle görevlerinden ayrılmaları halinde, muayene sonucunda hekim tarafından gerekli görüldüğü taktirde radyasyon etkisi ile ortaya çıkabilecek durumların takibi veya tedavisine devam edilmesini sağlamak, -Kurum tarafından belirlenen referans seviyeleri veya doz seviyelerinin aşılması veya aşılmasından şüphe duyulduğu hallerde Kuruma haber vermek ve Kurum tarafından önerilen önlemleri almak, -Radyoaktif maddelerin çevreye verilmesinin söz konusu olduğu hallerde bu yönetmeliğin 34 üncü maddesi ile diğer ilgili yönetmeliklerde belirtilen bilgi ve belgeleri tamamlayarak izin almak ve Kuruma bilgi vermek, -Radyasyon görevlilerinin Radyasyondan Korunma ile ilgili eğitiminin yapılmasını ve /veya yaptırılmasını sağlamak, -Tesiste bulunan radyasyon kaynaklarının bakım, onarım ve kaynak değişim işlemlerinin Kurumdan lisans/izin almış kişi ve kuruluşlar tarafından yapılmasını sağlamak, -Kayıtların tutulmasını sağlamak, -Kurum tarafından yayımlanmış olan radyasyon güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmelikleri tesiste bulundurmak.

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/2 6.Faaliyet AkıĢı 6.1.Radyasyon ÇeĢitleri: 6.1.1. ĠyonlaĢtırıcı Radyasyon İçine girdiği ortama iyonlara ayrıştıran radyasyonlara denir.iyonlaştırıcı radyasyon ikiye ayrılır; Elektromanyetik Radyasyonlar: Gama(γ) ve X ışınları elektromanyetik radyasyonlardır. Bunlar yüksek frekanslı görünen ışık ve radyo dalgaları gibi elektromanyetik dalgalardır.bunların dalga boyları çok küçük fakat enerjileri yüksektir -Gama (γ) IĢınları, Manyetik alanda sapmadıkları için belirli bir elektrikle yüklü değillerdir. Gama ışınları elektromanyetik dalgalardan meydana gelmiştir. Radyoaktif bozunmalar ya da nükleer reaksiyonlar sonucu oluşan kararsız atom çekirdeklerinden yayılan bir çeşit elektromanyetik ışınlardır. -X IĢınları, Hızlandırılmış yüksek atom numaralı elektronlar, hedef seçilen atomların çekirdeklerine yaklaştıklarında frenlemeler olur.bu frenlemeler sonucu x ışınları oluşur. Parçacıklı Radyasyon; -Alfa (α) IĢınları; +yüklü parçacıklardan oluşur.çalışmalar alfa ışınlarının artı yüklü helyum çekirdeklerinden (He++) meydana geldiğini göstermiştir. Bir kağıt parçası veya cildimiz tarafından durdurulabilir. -Beta (β)iģınları; + ve (-) elektrik yüklerinden meydana gelmişlerdir. İnce bir su, metal levha yada cam tabakası bu elektronları durdurmak için yeterlidir. Alfa ve beta ışınları atomun çekirdeğinden kaynaklanan radyoaktif ışınlardır. Her iki ışın da belirli bir kütleye sahiptir. Alfa ve beta ışınları kütleleri ve elektriksel yüklerinden dolayı, X ve gama ışınlarına göre, maddelere daha az nüfuz ederler. Ancak, bu ışınların iyonlaştırıcı etkileri daha fazladır. Nötron ve proton ise kütleleri alfa ışınlarının dörtte biri kadar olan nükleer taneciklerdir. Çeşitli nükleer reaksiyonlar sırasında çekirdekten kopan nötron ve protonlar insan sağlığı için en tehlikeli radyasyonlardır. Özellikle nötron, elektrik yükü olmadığından çok büyük nüfuz etme özelliğine sahiptir. Radyoaktif ışınların insan vücuduna etkisi bu ışınların hareketleriyle ilgilidir. -Serbest Nötronlar; Bunlar radyasyonla oluşan yüksüz parçacıklardır.bu nedenle her maddeye kolayca girebilirler.bunların doğrudan iyonlaştırıcı özellikleri yoktur.ancak bu serbest nötronların,girdikleri maddelerin nötronları ile etkileşimleri sonucu, α β γ ve x ışınları gibi ışınımlar oluştururlar. Bu ışınlar ise etkileşme sonucu girdiği maddenin atomundan koparak iyonlaşmayı gerçekleştirir. 6.1.2.ĠyonlaĢtırıcı Olmayan Radyasyonlar 6.1.2.1.Optik Radyasyonlar, Ultraviyole IĢıkları; Asıl kaynağı güneştir.uv ışınları güneş tam doğarken bolca yayılmaktadır.uv ışınları beyaz elbise giyilerek engellenebilir.bazen bu ışınlar kar veya kumdan yansıyarak kar ve güneş körlüğü yapabilir.uv 'nin derine inmesi(giriciliği) az olduğu için büyük oranda deri ve gözleri etkilemektedir.deri kanserlerinin %80'i UV ışınlarından kaynaklanmaktadır. 6.1.2.2.EMR Nitelikli Radyasyonlar Radyo dalgaları,mikrodalgalar mobil ve cep telefonları radyo FM ve TV vericileri radarlar, trafolar, mikrodalga fırınlar, bilgisayarlar, akım taşıyan kablolar bu gruba girmektedirler. 6.2. Radyasyonun Canlılara Etkisi: 6.2.1.Uzayda saniyede yaklaşık 300.000 km gibi çok yüksek hızlarla hareket eden bu ışınlar kolaylıkla insan vücuduna nüfuz edebilir ve vücudu oluşturan biyolojik hücrelere hasar verebilirler. Ayrıca, bu ışınların hücrelerin kimyasal yapılarını değiştirmeleri de mümkündür. Özellikle elektrik yüklü ışınlar saniyenin binde biri gibi çok kısa süre içinde hücre moleküllerini parçalayıp iyonlarına ayrıştırabilirler. Bununla

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/3 birlikte, etrafta bulunan diğer hücreleri de fizyolojik görevlerini yapamaz duruma getirebilirler. Bütün bunların sonucunda radyasyona maruz kalan bir hücre ya ölür veya işlevini yitirir. Aslında az sayıda hücrenin ölmesi önemli değildir. Çünkü, normal yaşamda yıpranan hücrelerin ölümü ve yerlerine yenilerin doğması doğaldır. Ancak, yüksek radyasyon sonucu çok sayıda hücrenin aniden ölmesi veya normal çalışmasının bozulması canlının sağlığını önemli ölçüde etkileyecek bir olaydır. Hayati önemi fazla olan dokularda (kemik iliği, dalak, kan ve üreme hücreleri) radyasyonun etkisi daha erken görülür. Çünkü, bu hücreler daha çabuk çoğaldığından bir hücredeki hasar, sakat doğan yeni hücrelerle çığ gibi büyür. Bu ise uzun bir zaman dilimi içerisinde her an bir tümör olarak sonuçlanabilir. Radyasyonun kanserojen etkisi bu şekilde ortaya çıkmaktadır. En büyük tehlike ise hücre çekirdeği içindeki DNA'ların bozulmasıdır. DNA'lardan oluşan kromozomların yapılarının değişmesi, taşıdığı sırların kaybolması ve yeni genetik yapılı hücreler haline dönüşmesi sonucunda ebeveyne benzemeyen yeni bir genotip ortaya çıkar. Bu farklılaşmaya mutasyon adı verilir. Eğer bu durum, bireyin üreme hücrelerinde gerçekleşirse radyasyondan kaynaklanan bu değişiklik gelecek nesillere de aktarılır. Yüksek dozda radyasyona maruz kalmış bireylerde görülebilecek başlıca hastalıklar şunlardır: Kanda ve kan yapan organlarda tahribat (anemi, lösemi), ciltte ateş yanığını andıran yaralar, gözde katarakt, kısırlık, kanser ve kalıtımsal bozukluklardır. Bir insan vücudunun kısa bir süre belirli bir radyasyon dozuna maruz kalması sonucu görülebilecek rahatsızlıklar ise kişiden kişiye değişebilir. Ancak, bu rahatsızlıkların genel özellikleri şu şekilde özetlenebilir: -50 rem gözlenebilir bir biyolojik etki meydana getiren en küçük radyasyon dozudur. Bu doz kandaki akyuvar sayısında geçici bir değişiklik meydana getirir. -100 200 rem arasında radyasyona maruz kalan bir insanda 3 saat içerisinde kusma ile birlikte yorgunluk ve iştahsızlık görülür. Bu tür hastalarda bir kaç hafta içinde iyileşme gözlenir. -300 rem radyasyon dozuna maruz kalan kişilerde 2 saat içinde kusma ve halsizlik başlar. Yaklaşık 2 hafta sonra ise saçlar dökülmeye başlar. Bir ay ile bir yıl arasında bu kişilerin %90'ı iyileşir. Vücut tarafından alınan radyasyon dozunun artmasıyla gözlenen etkiler daha belirgin ve ciddi olmaya başlar. -400 rem radyasyon dozuna maruz kalan kişilerde bir kaç saat içerisinde başlayan bulantı ve kusma dönemini iştahsızlık, halsizlik, ateş ve saç dökülmesi izler. Yaklaşık iki hafta sonra ağızda iltihaplanma görülür, ishal ile birlikte hızlı kilo kaybı başlar. Bu dozda radyasyona maruz kalan fertlerin %50'si 2 ile 4 hafta içinde ölür. -Doz 600 rem'e çıktığında ise ölüm oranı %90'a çıkar. Kalanların iyileşmesi ise çok uzun süren tedaviler gerektirir. Radyoaktif ışınların zararları yanında bir çok yararları ve kullanım alanları da mevcuttur. Bazı radyolojik tetkikler sonucu, ülke seviyelerine ve yapılan tetkiklere göre, hastaların maruz kaldığı etkin dozlar

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/4 TETKİKLER HER BĠR TETKĠKTE MARUZ KALINAN ETKĠN DOZ (msv) Seviye 1* Seviye 2** Seviye 3-4*** Dünya Göğüs Radyografisi 0.14 0.14 0.20 0.14 Göğüs Fotofloroskopisi 0.65 0.65 0.65 0.65 Göğüs Floroskopisi 1.1 1.1 1.1 1.1 Kol,bacak ve eklemler 0.06 0.06 0.1 0.06 Omurga Bel 1.8 1.8 2 1.8 Göğüs 1.4 1.4 1.5 1.4 Boyun 0.27 0.27 0.3 0.27 Kalça ve Kalça eklemi 0.83 0.83 1 0.83 Kafa 0.1 0.1 0.15 0.1 Karın 0.5 0.6 1 0.55 Üst sindirim sistemi 3.6 4 4 3.7 Alt sindirim sistemi 6.4 6.4 6.4 6.4 Safra kesesi grafisi 2 2 2 2 Üriner sistem grafisi 3.7 3.9 4 3.7 Mamografi 0.5 0.5 0.5 0.5 Bilgisayarlı Tomografi 8.8 5 5 8.6 Anjiyografi 12 12 12 12 Cerrahi işlemler 20 20 20 20 Diş 0.02 0.1 0.1 0.03 * Seviye 1; Doktor başına 1000 den az hasta düşen ülkeler ** Seviye 2; Doktor başına 1000-3000 arası hasta düşen ülkeler (Türkiye bu gruptadır.) *** Seviye 3; Doktor başına 3000-10000 arası hasta düşen ülkeler Seviye 4; Doktor başına 10000 den fazla hasta düşen ülkeler Kaynak: Togay YE. RSGD-TAEK 2002. (www.taek.gov.tr/bilgi/radyasyonvebiz/index.htm) 6.4. Radyasyonun Biyolojik Etkileri 6.4.1.Radyasyonunu Hücre Ġle EtkileĢimi İyonlaştırıcı radyasyonun bir canlıda biyolojik bir hasar yaratabilmesi için radyasyon enerjisinin hücre tarafından soğurulması gerekir. Bu soğurma sonucu hedef moleküllerde iyonlaşma ve uyarılmalar meydana gelir. Bu iyonlaşmalar, DNA zincirlerinde kırılmalara ve hücre içerisinde kimyasal toksinlerin üremesine neden olabilir. Kırılmaların hemen ardından bir onarım faaliyeti başlar. Hasar çok büyük değilse DNA da meydana gelen kırılmalar onarılabilir. Ancak bu onarım esnasında da hatalar oluşabilir ve yanlış şifre bilgiler içeren kromozomlar meydana gelebilir 6.4.2.Radyasyonun Kromozoma Verdiği Hasarların Sonuçları

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/5 Vücudun bir çok organ yada dokusu, önemli sayıda hücre kaybına rağmen faaliyetlerini normal bir şekilde sürdürebilir. Yine de hücre kaybı belli bir sayının üzerine çıktığında ışınlanan kişilerde gözlenebilir hasarlar meydana gelecektir. Etki eşiğini aşan akut doz almış kişilerde ortaya çıkan bu tür hasarlara DETERMĠNĠSTĠK ETKĠLER denir. Kanser ve genetik etkiler radyasyonun STOKASTĠK (rastlantısal) ETKĠLERĠDĠR, belli bir eşik doz yoktur, meydana gelme olasılığı doz ile artar, şiddet derecesi doz ile artmaz. Stokastik etkilere tek bir hücrede meydana gelen hasarlar neden olur. Doku dozu arttıkça çok daha fazla sayıda hücre hasar görecek ve stokastik etkilerin meydana gelme ihtimali artar. 6.4.3. Kromozom Hasarlarına Etki Eden Faktörler 6.4.3.1.Radyasyonun Özelliklerine Bağlı Faktörler: Hasarın büyüklüğünü, radyasyonun çeşidi ve sahip olduğu enerji belirler; Doz hızı ve maruz kalış süresi de diğer belirleyici faktör olup 1 Gy lik bir dozun bir saatte alınması sonucu oluşacak hasar, aynı dozun bir hafta boyunca alınması sonucu oluşacak hasardan büyük olacaktır. 6.4.3.2.Organizmanın Özelliklerine Bağlı Faktörler: Oksijen konsantrasyonu yüksek dokular ile sık sık bölünen, tam olarak farklılaşmamış ve bölünme safhasında olan hücrelerin radyasyona karşı duyarlılığı fazladır. Radyasyona duyarlılık yaşa, cinsiyete ve organizmanın sağlığına göre de değişebilir. 6.4.4.Biyolojik Etkilerin Sınırlandırılması Radyasyonun hücre ile etkileşmesi sonucunda kromozomda meydana gelen hasarlar bedensel ve kalıtımsal biyolojik etkilerin oluşmasına yol açarlar. Etkiler -erken -gecikmiş etkiler olarak iki farklı grupta incelenebilir. 6.4.4.1.Erken Etkiler (Akut IĢınlanma Etkileri) -Vücudun belli bir bölgesi, tamamı veya büyük bir kısmı kısa bir zaman dilimi içerisinde büyük miktarlarda radyasyon dozuna maruz kaldığında ortaya çıkabilecek hasarlar kişiden kişiye değişmekle birlikte genel olarak birkaç gün veya birkaç hafta içerisinde şiddetli hasarlar, hastalıklar ve hatta ölüm meydana gelebilir. -Akut ışınlanmalar olarak adlandırılan bu tip ışınlanmalar, genellikle, radyasyon kazası sonucu meydana gelen istem dışı ışınlanmalardır. -Akut ışınlanmalar sonucu meydana gelebilecek etkileri, genel olarak, akut radyasyon sendromları ve bölgesel radyasyon hasarları olarak sınıflandırmak mümkündür. 6.4.4.2.Akut Radyasyon Sendromları (ARS) -Vücudun tamamının veya büyük bir bölümünün akut bir ışınlamaya maruz kalması sonucunda gelişen Akut Radyasyon Sendromları (ARS) iyonlaştırıcı radyasyonların en önemli deterministik etkisidir. 6.5.Radyasyon Korunmasında Temel Güvenlik Standartları: 6.5.1.Doz Sınırlama Sisteminin Temel Ġlkeleri: Radyasyon korunmasında kullanılan, doz sınırlama sisteminin üç temel ilkesi aşağıda verilmiştir: -Uygulamaların Gerekliliği: Işınlanmanın zararlı sonuçları göz önünde bulundurularak,net bir fayda sağlamayan hiçbir radyasyon uygulamasına izin verilemez. -Doz Sınırlaması: bireylerin normal ışınlanmaları, izin verilen tüm ışınlanmaların neden olduğu ilgili organ ya da dokudaki eşdeğer doz ile etkin doz, yıllık doz sınırlarını aşamaz. 6.5.2. Doz Sınırları: Birincil Sınırlar: Radyasyon görevlilerinin veya toplum bireylerinin alabileceği yıllık ''eşdeğer doz'',''yüklenmiş etkin doz'' veya belirlenen bireyler topluluğunun ''toplum etkin dozu'' sınırlarıdır.

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/6 Ġkincil Sınırlar: Birincil doz sınırlarının doğrudan uygulanmadığı durumlarda kullanılan doz sınırlarının doğrudan uygulanmadığı durumlarda kullanılan doz sınırlarıdır. İkincil sınırlar, dış ışınlanma durumunda ''eşdeğer doz indeksi'' ile iç ışınlanma durumunda ise '' yıllık vücudunda alınma sınırları'' (ALI) cinsinden ifade edilir. TüretilmiĢ Sınırlar: Belirli bir modele göre birincil sınırlardan türetilmiş sınırlar olup, bunlara uyulduğu takdirde, birincil sınırlara da uyulduğu kabul edilir. Ġzin Verilen sınırlar: Kurum tarafından saptanan ve genellikle birincil ve ikincil sınırlardan daha düşük olan sınırlardır. ĠĢletme Sınırları: Hangi türden olursa olsun bütün radyasyon kaynakları için Kurum tarafından saptanan birincil ve ikincil sınırları aşmamak koşulu ile Lisans Sahibi tarafından belirlenen sınırlarıdır. Referans düzeyleri: Radyasyon koruması programlarında kullanılan herhangi bir büyüklük için özel bir uygulamanın başlatılması amacıyla belirlenen düzeylerdir. Kurum tarafından tespit edilen referans düzeyleri aşağıda verilmiştir. Kayıt düzeyi: Radyasyon korunmasını sağlamak amacı ile eşdeğer doz, etkin veya vücuda alınma miktarlarının tutulması ve saklanması gerekmektedir. Yıllık doz sınırlarının aylık dönemlerde radyasyon görevleri için 0,2 msv, halk için 0.001 msv'i aşması durumlarında kayıtlar tutulmaya başlanır. Ġnceleme Düzeyi: Üzerinde daha fazla inceleme yapılması gerektiren eşdeğer doz, etkin doz veya vücudunda alınma miktarlarıdır. Bu düzey bir ay için yıllık eşdeğer doz sınırının 1/10'udur. Yıllık Doz Sınırları: Yıllık doz sınırları sağlığa zarar vermeyecek şekilde Uluslar arası standartlara uygun olarak, Kurum tarafından radyasyon görevlileri ve toplum üyesi kişiler için ayrı ayrı belirlenmiştir. Yıllık toplam doz aynı yıl içindeki dış ışınlama ile iç ışınlamadan alınan dozların toplamıdır. Kişilerin, denetim altındaki kaynaklar ve uygulamalardan dolayı bu sınırlara tıbbi ışınlamalar ve doğal radyasyon nedeniyle maruz kalınacak dozlar dâhil edilemez. Radyasyon görevleri için etkin doz ardışık beş yılın ortalaması 20 msv i, herhangi bir yılda ise 50 msv'i geçemez. El ve ayak veya cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 500 msv, göz merceği için 150 msv dir. Cilt için en yüksek radyasyon dozuna maruz kalan 1 cm2'lik alanın eşdeğer dozu, diğer alanların aldığı doza bakılmaksızın ortalama cilt eşdeğer dozu olarak kabul edilir. Toplum üyesi için etkin doz yılda 1mSv'i geçemez. Özel durumlarda; ardışık beş yılın ortalaması 1mSv olmak üzere yılda 5 msv'e kadar izin verileri. Cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 50mSv,göz merceği için 15mSv'dir. Radyasyon uygulaması işinde çalıştırılamazlar. Eğitim amaçlı olmak koşuluyla, eğitimleri radyasyon kaynaklarının kullanılmasını gerektiren 16-18 yaş arasındaki stajyerler ve öğrenciler için etkin doz, herhangi bir yılda 6 msv'i geçemez. Ancak el, ayak veya deri için yıllık eşdeğer doz sınırını 150 msv, göz merceği için 50 msv'dir. 6.6. Radyasyon Alanları: Maruz kalınacak yıllık dozun 1 msv değerini geçme olasılığı bulunan alanlar radyasyon alanı olarak nitelendirilir ve radyasyon alanları radyasyon düzeylerine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır: 6.6.1.Denetimli Alanlar: Radyasyon görevlerinin giriş ve çıkışlarının özel denetime, çalışmalarının radyasyon korunması bakımından özel kurallara bağlı olduğu ve görevi gereği radyasyon ile çalışan kişilerin ardışık beş yılın ortalama yıllık doz sınırlarının 3/10'undan fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanlardır. -Denetimli alanların girişlerinde ve bu alanlarda aşağıdaki belirtilen radyasyon uyarı levhaların bulanması zorunludur. -Radyasyon alanı olduğunu gösteren temel radyasyon simgeleri -Radyasyona maruz kalma tehlikesinin büyüklüğünü ve özelliklerini anlaşılabilir şekilde göstermek üzere gerekli bilgi, simge ve renkleri taşıyan işaretler, -Denetimli alanlar içinde radyasyon ve bulaşma tehlikesi bulunan bölgelerde geçirilecek sürenin sınırlandırılması ile koruyucu giysi ve araçlar kullanılması gerekliliğini gösteren uyarı işaretleri. 6.7.2.Gözetimli alanlar: Radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırlarının 1/20'sinin aşılma olasılığı olup,3/10'unun aşılması beklenmeyen, kişisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanlardır. 6.7.3. Radyasyondan Korunma Ve Doz Sınırları Saçılan radyasyon ışınlanan sahanın girişinde en fazladır. En fazla ileri yönde saçılan radyasyon azalıma uğrar.

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/7 Radyoloji personeli hastaları tutmamalıdır. Mümkün olduğunca mekanik tutma aygıtları kullanılmalı ya da hastanın yakını veya arkadaşından yardımcı olması istenmelidir. Bu yardımı yapacak kişiye de uygun koruma sağlanmalıdır. Ters kare yasasının sonucu olarak, hastadan 3 m. uzaklık civarında saçılma düzeyleri hızla düşer ve kurşun önlük giymek gerekmeyebilir. Bu durum kuşkusuz, donanımın türüne, hastanın yapısına ve yapılan muayeneye bağlıdır. Radyasyon alanlarının izlenmesinde uygun radyasyon ölçüm cihazların ve dozimetreler kullanılır. Radyasyon alanlarının radyasyon ölçümleri Kurum tarafından belirtilen sıklık ve yöntemlere uygun olarak yapılır. Bu ölçümlerde kullanılan cihazların kalibrasyonları Kurum tarafından uygun görülen aralıklarla, Kurumun İkincil Standart Dozimetre Laboratuarı nda yapılır. 6.7.3.1.Öğrenciler: 16-18 yaşları arasındaki öğrenci ve stajyerlere sadece gözetimli alanlarda eğitim izni verilebilir. 6.7.3.2.Ziyaretçiler: Ziyaretçiler denetimli alanlara kesinlikle, gözetimli alanlara ise radyasyon korunması sorumlusundan izin almadan giremezler. İzin verilen ziyaretçilerin giriş ve çıkış saatlerinin kayıtlarının tutulması radyasyon korunması sorumlusu tarafından yapılır. 6.7.3.3.ÇalıĢma KoĢulları: Görevleri gereği radyasyona maruz kalan kişilerin çalışma koşulları aşağıdaki şekilde sınıflandırılır: 6.7.3.4.ÇalıĢma KoĢulu A: Yılda 6mSv den daha fazla etkin doza veya göz merceği, cilt, el ve ayaklar için yıllık eşdeğer doz sınırının 3/10 undan daha fazla doza maruz kalma olasılığı bulunan çalışma koşuludur. 6.7.3.5.ÇalıĢma KoĢulu B: Çalışma Koşulu A da verilen değerleri aşmayacak şekilde radyasyon dozuna maruz kalma olasılığı bulunan çalışma koşuludur. 6.8.KiĢisel Dozimetre Zorunluluğu: Dozimetre Örneği Yıllık dozun, izin verilen düzeyin 3/10 unu aşma olasılığı bulunan Çalışma Koşulu A durumunda görev yapan kişilerin, kişisel dozimetre kullanması zorunludur. Belirlenen dönemlerde değerlendirilmek üzere bu dozimetreler Kuruma gönderilir, radyasyon güvenliği uzmanları tarafından değerlendirilir ve değerlendirme sonuçları ilgililere bildirilir. Kurum tarafından gerekli görüldüğü hallerde diğer dozimetrik yöntemlerde kullanılır, yapılan hizmete ilişkin ücretler her yıl ücret listesine göre tahsil edilir.

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/8 6.8.1.Doz Sınırları Tablosu Radyoloji ÇalıĢanları Etkin Doz Sınırı Radyasyon Çalışanları Toplum Üyeleri Ardışık 5 yılın ortalaması 20 msv 1 msv Herhangi bir yılda 50 msv 5 msv Yıllık Organ EĢdeğer Doz Sınırı Göz merceği 150 msv 15 msv Deri(cm2) 500 msv 50 msv Eller ve Ayaklar 500 msv 50 msv Hamile çalışanın abdomen eşdeğer doz sınırı Hamileliğin bildirilmesini takiben 2 msv ------ 6.9.Koruyucu Giysi Ve Teçhizat: 6.9.1.KurĢun Yelek Kullanımı ve Kontrolü: Hastanemizde sağlık personeli veya hasta yakını çekim esnasında hastanın yanında durması gerektiği durumlarda kurşun yelek giymek zorundadır. Kurşun yeleklerin 6 ayda bir röntgeni çekilerek aşınma, çatlak ve kırık kontrolü yapılır.kurşun önlük kontrol formu ile kontrol altına alınır. Her hangi bir uygunsuzluk tespit edildiğinde kurşun yelek yenisi ile değiştirilir. 6.9.2.KurĢun Koruyucular Kontrol Formu

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/9 KURġUN KORUYUCULAR KONTROL FORMU Radyasyon Koruyucu Adı Bulunduğu Bölüm Radyasyon Koruyucu No Tarih Fiziksel durum Grafi kullanım sonucu Değil Değil Kullanıma uygunluğu Değil Kontrol Eden Radyoloji Teknisyeni Adı Soyadı /İmza Onaylayan Radyoloji Uzman Hekim Adı Soyadı/İmza Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Değil Yapılan işin niteliğine uygun koruyucu giysi ve teçhizat kullanılır. 6.10.Tıbbi Gözetim: -Radyasyon görevlilerinin işe başlamadan önce bu belirtilen sağlık raporu istenir, ayrıca hematolojik, dermatolojik ve hekim tarafından gerekli görülmesi halinde radyolojik tetkikler yapılır. -Denetimli alanlarda görev yapanların hematolojik tetkikleri yılda en az bir kez yapılır. Kurum tarafından gerekli görüldüğü hallerde ise bu süre kısaltılır ve raporları saklanır. 6.11.Hastanın Radyasyon Güvenliği: 6.11.1.Tanı ve tedavi amacı ile radyasyon uygulamalarının amacına ulaşması öncelikli olmak üzere hastanın radyasyon güvenliğini sağlamak üzere aşağıdaki hususlara uyulur. 6.11.2.Hekimin yazılı kararı olmayan hiçbir ışınlama yapılamaz. 6.11.3.Hastanın alacağı veya alması gereken doz miktarının tayini ve tıbbi ışınlama süresince hastanın radyasyon güvenliğini sağlamak üzere gerekli tüm bilgiler hekim tarafından yazılı olarak önceden belirlenir ve bunlar kesinlikle uygulanır. 6.11.4.Görevli tüm personel, tanı ve tedavinin gerektirdiği radyasyon güvenliği konularında eğitilmiş olmalıdır. 6.11.5.Hastanın radyasyon güvenliğinin sağlanması ile ilgili denetimler Kurum ve/ya Kurumunun yetkilendirdiği konusunda uzman kuruluşlar tarafından yapılır. 6.11.6.Cihazların kalibrasyonun sağlanması, kalite kontrollerinin yapılması ve hasta dozlarının takibi bu konuda uzman yetkili kişilerin denetimi altında yapılır.

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/10 6.12.Tıbbi Amaçlı IĢınlamaların Gerekliliği: 6.12.1.Tıbbi ışınlamalara aşağıdaki koşullarda izin verilir: 6.12.2.Alternatif tekniklerle karşılaştırıldığında, radyasyonla yapılacak tanı ve tedavinin yararlı radyasyonun hasarlarına göre daha ağırlık kazandığı durumlarda tıbbi ışınlamalar uygulanır. 6.12.3.Mesleki, yasal veya sağlık sigortası amaçlı tıbbi ışınlamalar, sağlıkla ilgili belirli bir beklenti olmadıkça ve uygulama tipi hakkında profesyonel kuruluşların görüşleri alınmadan yapılamaz. 6.12.4.Toplumun sağlık taramalarında radyolojik yöntemler ekonomik ve sosyal bedelin sağlık riskini karşılaması halinde ve kişiler için net bir yarar sağlayacak ise uygulanır. 6.12.5.Sağlık kuruluşlarının etik komite önerileri ve yazılı onayları ile araştırma yapılacak kişinin yazılı onayı alınmadan araştırma amacıyla tıbbi ışınlamalarına izin verilemez. 6.12.6.Gönüllüler ve ziyaretçiler: Gerek görülen hallerde tıbbi tanı ve tedavi altında ki hastalara gönüllü ve bilinçli olunmak koşuluyla yardım etmek isteyen veya hasta ziyareti için gelen kişilerin alacakları etkin doz, tanı ve tedavi süresince 5mSv değerini aşamaz. 6.12.7.Hastaların kaza sonucu aģılanmaları: Radyasyon ile tedavinin yanlış hastaya veya yanlış dokuya uygulanması, yanlış radyofarmasötik kullanılması, tedavinin belirlenenden farklı uygulanması durumlarında veya tanı amaçlı uygulamalarda dozun rehber düzeyi belirgin şekilde üzerine çıkması veya cihaz arızası, kaza, hata gibi nedenlerle hastanın beklenenden fazla doz alması durumunda; -Hasta dozu belirlenir. -Durum hakkında kurum bilgilendirilir. -Durum hastaya, radyasyon korunması sorumlusuna ve ilgili doktoruna bildirilir. -Önlemler ve hastanın durumuna göre yapılması gerekenler belirlenerek uygulanması sağlanır. -Tekrarlanmaması için önlemler alınır. 6.13.Radyoaktif Atıklar: -Kapalı radyasyon kaynakları hiçbir şekilde radyoaktif atık olarak çevreye verilemez ve lisans sahibi tarafından kuruma önceden yazılı olarak bilgi verilmeden bir başka resmi veya özel kişi ya da kuruluşa devredemez. Kapalı radyasyon kaynaklarını lisans sahibinden devralmak isteyen kişi veya kuruluşlar bu yönetmeliğin 50. Hükmü uyarınca kuruma yazılı başvurmak zorundadır. -Herhangi bir nedenle kullanımından vazgeçilen kapalı radyoaktif kaynaklar tesis içinde nihai olarak depolanamaz. 66. Madde hükümleri gereğince yurtdışı işlemleri yapılır, bunun mümkün olmadığı durumlarda atık işleminin tabii tutulmak üzere atık işleme tesisine gönderilir. Zorunlu nedenlerle tesis içinde geçici olarak depolanacak kapalı radyoaktif kaynakların depolanma koşulları kurumun belirleyeceği husus ve esaslara göre yapılır. 6.13.1.ġüpheli Durumların Kuruma Bildirilmesi: Tehlike durumu ve kaza söz konusu olmakla birlikte, doz sınırlarının aşılmasından şüphe edilmesi halinde lisans sahibi konuya ilişkin araştırmasını ve sonuçlarını bir raporla Kuruma yazılı olarak bildirir. 6.13.2.Ani IĢınlanmalar: Ani ışınlanmalar için 2 günden daha az sürede organ veya dokuda soğurulması beklenen dozlar için ilk müdahaleye ilişkin eylem düzeyleridir. 6.13.2.1.Ani IĢınlamalar Ġçin Eylem Düzeyleri: Organ veya Tüm vücut Akciğer Deri Tiroit Göz merceği Gonadlar doku (kemik iliği) Doz (Gy) 1 6 3 5 2 3 6.14.Lisanslama: 6.14.1.Lisans yükümlülüğü: Radyasyon Güvenliği Tüzüğü ve bu Yönetmelik kapsamına giren radyasyon kaynaklarının imal, ithal ve ihraç edilmesi, alınması, satılması, taşınması, depolanması, bakımı, onarımı, kurulması, sökülmesi, değiştirilmesi, radyasyon kaynaklarıyla çalışılabilmesi ve her türlü amaçla bulundurulması ve kullanılması için Kurum dan lisans alınması zorunludur. Bu lisans, başvurusu yapılan kaynakların Kurum tarafından onaylanan kişilerin sorumluluğu altında ve başvuruda belirtilen adresteki faaliyetini kapsar. 6.14.3.Lisans baģvurusu: Lisans sahibi radyasyon kaynaklarının bakımı, onarımı, kurulması, sökülmesi ve değiştirilmesi için gerekli evraklar ile Kuruma yazılı olarak başvurur ve Kurumun onayı alınır. Gerekirse bu işlemler radyasyon güvenliği uzmanları gözetiminde yapılır. Bu amaçlar dışında, hiçbir şekilde radyoaktif kaynağı açığa çıkaracak şekilde sökme, değiştirme ve benzeri işlemler yapılamaz. 6.14.4.Lisans baģvuru formları:

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/11 -Radyasyon görevlilerinin kısa eğitim ve deneyim durumlarını gösteren özgeçmişleri ve konuya ilişkin aldıkları belgeler, referanslar, -Gerek görülen hallerde radyasyon görevlilerinin sağlık durumlarının yapacakları göreve uygun olduğuna dair sağlık raporu, -Lisansa bağlı faaliyetlerin özel ve kamu tüzel kişi veya kuruluşları tarafından yürütülmesi halinde, kayıt ve tescillerinin bulunduğu Ticaret Sicil Gazetesi nin bir kopyası, -Lisanslanması istenen radyasyon kaynağının kullanılacağı yere ilişkin ve yerleşim ile ilgili bilgileri içeren form ve radyoaktif kaynağın bulunduğu yerin, alt ve üst katlarının temiz ve okunaklı mimari projesi/ölçekli krokisi (en az 1/100), -Ücretlerin Kurum hesabına yatırıldığını gösterir banka dekontları, -Kurum tarafından hazırlanmış olan taahhütnameler, -Denetimli alanlarda görev yapan personelin kullandığı radyasyon ölçme cihazları ile kişisel dozimetrelerin marka, model ve seri numaraları, -Radyasyon kaynağı veya cihazın teknik özellikleri ve kullanım amacını belirten açıklayıcı bilgi, teknik katalog ve/veya broşür, -Kullanılmış cihazların ithalatı için bu konuda üretici firma, üretici firmanın yetkili temsilcisi veya Kurumca onaylanmış yaş tespit belgesi (bu belge ithal izni başvuru aşamasında verilir), -İthalatı yapılacak radyoaktif kaynakların Radyoaktif Kaynak Kalibrasyon Sertifikası, -Daha önce radyasyon kaynakları ile çalışmış olan kişilerin gerekli görülen hallerde işe başlamadan önce maruz kaldıkları radyasyon dozlarını saptamak üzere Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi bünyesindeki Radyobiyoloji Bölümü nde yapılacak kromozom aberasyonu test sonuçları, -Radyasyon kaynaklarının kara yolu ile taşınmasında kullanılacak aracın türü, plaka numarası, sürücü, taşıma işlemlerini yapan ve araçta bulunacak diğer kişilerin isimleri ve dozimetre numaraları ile radyasyon ölçüm cihazlarının marka, model ve seri numaraları, -Radyasyon kaynaklarının bakımı, onarımı, kurulması, sökülmesi ve değişimini yapacak kişilerin kısa eğitim biyografileri ve bu işleri yapmak için eğitim ve deneyiminin yeterliliğine dair üretici firma veya yetkili kuruluşlardan alınan belge veya referanslar, -Verilecek lisansın türüne göre Kurum tarafından gerek görüldüğünde istenecek diğer belgeler. 6.14.5.BaĢvuruların incelenmesi: Başvuru belgeleri, Kurum un Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği Dairesi tarafından incelenir, başvuru belgelerinde eksiklik varsa başvuru kabul edilmez ve başvurana eksiklikleri bildirilerek tamamlaması istenir. Lisans başvuru ücreti Kurum a gelir olarak kayıt edilir. 6.14.6.Lisansın verilmesi: -Başvuru belgelerinin yeterli olması halinde, Kurumun radyasyon güvenliği uzmanları tarafından yerinde radyasyon kontrolü yapılarak, kontrol raporu düzenlenir. Rapordaki bilgiler ile başvuru belgeleri değerlendirilir. bulunması durumunda Kurum Başkanlığı tarafından onaylı lisans belgesi verilir. Bu belge herkes tarafından kolayca görülebilecek bir yere asılır. Lisansın geçerlilik süresi Tüzükte verilmiştir. Lisans belgesinin kaybedilmesi durumunda, kayıp belgelenir, Kuruma bildirilir ve ücreti karşılığında yeni belge düzenlenir. -Kontrol raporunda eksik hususların belirtilmesi halinde, eksiklerin giderilmesi için kontrol tarihinden itibaren üç ay süre verilerek başvuru sahibine bildirilir. Kuruma yazılı olarak yapılan ve mazereti içeren başvurunun kurum tarafından uygun görülmesi halinde bu süre uzatılabilir. Bildirilen süre içerisinde eksiklerin giderildiğinin yazılı olarak bildirilmesi durumunda, yapılacak değerlendirme sonucu, gerekirse tekraren radyasyon kontrolü yapılır ve eksiklerin giderildiği belirlenirse, lisans belgesi verilir. 6.14.7.Lisans konularında değiģiklik: Lisans sahibi, radyasyon kaynağının bulunduğu ve kullanıldığı yerde veya lisans koşullarında herhangi bir değişiklik olması halinde, değişiklik yapılmadan önce en az 15 (on beş) gün içerisinde Kuruma yazılı başvuruda bulunmak zorundadır. 6.14.8.Lisans sahibinin değiģmesi: Lisans süresi içinde lisans sahibinin değişmesi halinde aşağıdaki belgeler ile Kuruma başvurulur. -Kurumdan alınan lisans belgesinin aslı, -Yeni sorumlu için gerekli belgeler, -İlgili ücretin Kurum hesabına yatırıldığına dair makbuz veya banka dekontu, -Belgelerin yeterli olması durumunda, lisans belgesinde isim değişikliği yapılır. Lisansın geçerlilik süresi değişmez. Belge üzerinde değişiklik gerektiren ve lisansın esasına ait olmayan konularda benze işlem yapılır. 6.14.9.Lisansın yenilenmesi: Lisans süresi içerisinde kullanılan radyasyon kaynağında veya bulunduğu yerde değişiklik olması halinde, bu yönetmeliğin 51 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgelerden gerekli olanlar ile Kuruma başvurulur. 6.14.9.Lisansın vize edilmesi: Lisans sahibi tarafından lisans koşullarında değişiklik olmadığının bildirilerek lisansın vize edilmesi için süre bitiminden önceki 6 (altı) ay içerisinde aşağıda belirtilen belgelerle birlikte Kuruma yazılı olarak başvurulur: -Kurumdan alınan lisans belgesinin aslı, -Lisanslama ücretinin %50 sinin Kurum hesabına yatırıldığına dair makbuz veya banka dekontu,

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/12 -Gerek görüldüğünde istenecek diğer belgeler. -Süresi içinde yapılan başvurular, Kurum tarafından incelendikten sonra gerekirse yapılacak bir denetim sonucunda lisans belgesi vize edilir. 6.14.10.Vize süresinin aģılması: Süresi içinde vize edilmeyen lisans geçersizdir. Lisans vize edilinceye kadar tesis faaliyet gösteremez. 6.14.11.Lisans iptali: -Tüzüğün 13üncü maddesi hükümlerine ilaveten bu yönetmelikte yer alan ve insan sağlığını etkileyen diğer hususlara uyulmadığının saptandığı hallerde lisans belgesi iptal edilir. -Lisansı sürekli iptal edilmiş olan kişi ve kuruluşlar bu alanda faaliyet göstermek üzere lisans başvurusunda bulunamazlar. 6.14.12.Ġstek üzerine lisans iptali: Lisans sahibinin kendi isteğiyle Kurumdan almış olduğu lisans iptali talebinde bulunması durumunda lisans belgesinin aslının Kuruma iade edilmesi zorunludur. 6.15.Denetim: -Radyasyon kaynaklarının bulundurulduğu yerlerin fiziksel yönden incelenmesi, -Çeşitli yer ve noktalarda, radyasyon düzeyleri, radyoaktivite miktarları ve/veya konsantrasyonlarının belirlenmesi, -Lisans koşulları ile lisans türüne göre ilgili bölümlerde verilen özel koşullara uyulup uyulmadığının tespiti, -Kayıtların bu usulüne uygun olarak tutulup tutulmadığının incelenmesi, -Radyasyonla çalışanların, toplumun ve çevrenin radyasyon güvenliğini korumak üzere önlemlerin alınıp alınmadığını incelenmesi, 6.15.1.Denetim Sonuçları: Kurumun radyasyon güvenliği uzmanları tarafından yapılan denetimler sonucu düzenlenen denetim raporu, Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği Dairesi tarafından değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucu, lisans koşulları ve radyasyon güvenliği mevzuat hükümlerine uyulmadığının belirlenmesi halinde, eksiklik ve sakıncaların giderilmesi için denetim tarihinden itibaren en fazla 3 (üç) ay süre verilir ve lisans sahibine yazılı olarak bildirilir. Eksikliklerin giderilmemesi halinde yapılan değerlendirme sonuca göre Kurum Başkanlığı tarafından onaylanan lisansın geçici olarak durdurulması kararı, lisans sahibine ve ilgili mercilere yazılı olarak bildirilir. Belirlenen eksiklik ve sakıncaların verilen süreden sonra giderilmesi halinde lisansın geçici durdurulma kararı kaldırılır. Bu süre içerisinde tesis faaliyet gösteremez. Eksiklikleri giderilmediği takdirde lisans iptal edilir. 6.16.Kayıtlar: 6.16.1.Kayıt tutma ve saklama yükümlülüğü: Gerçek kişiler, resmi, özel kurum veya kuruluşlar aşağıda belirtilen esaslara uygun olarak kayıt tutmakla yükümlüdürler. Bu kayıtlar 30 yıl süre ile saklanır. -Personele ilişkin kayıtlar: -Verilen lisans belgelerinin tarih, sayı ve içeriği ile lisans belgesi üzerinde ismi belirtilen kişiler, -Radyasyon görevlilerinin isimleri ile işe giriş ve işten ayrılış tarihleri, -Radyasyon görevlilerinin kişisel dozimetre raporları, -Radyasyon görevlilerinin ilk defa işe başlamadan önce bu yönetmeliğin 23üncü maddesine göre yapılan tüm tıbbi muayene sonuçları, -Radyasyon görevlilerinin periyodik tıbbi muayeneleri ile Kurum tarafından gerekli görülen durumlarda yaptırılan tıbbi muayenelerin sonuçları ve varsa diğer tıbbi ışınlamaların sonuçları. 6.16.2.Radyasyon Kaynaklarına ĠliĢkin Kayıtlar: -Verilen lisans belgelerinin tarih, sayı ve kullanım amaçları ile lisans belgesi üzerinde belirtilen radyasyon kaynaklarının cinsi ve radyoaktiviteleri; -Radyasyon kaynağının yurda girişi, satın alınması, kurulması ve kalibrasyonuna ilişkin tarih ve işlemler ile konu ile ilgili kişilerin isimleri, -Radyasyon kaynağının bakımı, onarımı, sızıntı testi, tüp ve kaynak değişimi gibi işlemlerinin tarihleri, yapılan işlerin içeriği ve konu ile ilgili kişilerin isimleri. 6.16.3.Radyoaktif Atıklara ĠliĢkin Kayıtlar: -Meydana gelen radyoaktif atığın cinsi, miktarı, radyoaktivitesi ve tarihleri, -Depolanmak ve işlenmek üzere Kuruma gönderilen veya çevreye verilen radyoaktif atıkların miktarları. 6.16.4.Kazaya ĠliĢkin Kayıtlar: -Kazanın yeri ve tarihi -Kazanın oluş şekli -Kazaya neden olan radyasyon kaynağının cinsi ve radyoaktivitesi -Vücuda alınan radyoaktif maddeler ve alınış nedenleri -Maruz kalınan süre ve radyasyon dozları -Kazaya maruz kalan kişilerin tıbbi muayene sonuçları ve yapılan tıbbi uygulamalar

Doküman Kodu: GÖR.PR.02 Yayın Tarihi:Ağustos 2013 Revizyon Tarihi:- Revizyon No:0 Sayfa No:1/13 -Kazaya ilişkin rapor 6.16.5.Kayıtların incelenmesi: Bu yönetmeliğin 69. maddesinde belirtilen kayıtlar Kurum uzmanları tarafından yapılan denetimler sırasında ve Kurum tarafından gerekli görülen durumlarda incelenebilir. 7.Ġlgili Doküman: 24.03.2009/23999 Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği GÖR.FR.01 Kurşun Koruyucular Kontrol Formu