Yeni Düzenlemeler Doğrultusunda Kamu İhaleleri Kapsamında Taşıt Kiralamalarından KDV Tevfikatı Yapıl Yeni Düzenlemeler Doğrultusunda Kamu İhaleleri Kapsamında Taşıt Kiralamalarından KDV Tevfikatı Yapılacak mıdır? I- GİRİŞ Hak ediş ödemelerinden yapılan kesintilerin vergi mevzuatından kaynaklanan bölümünün öğelerinden bir tanesi KDV tevkifatıdır. Katma Değer Vergisi tevkifatının temel dayanağı Katma Değer Vergisi Kanunu nun Vergi Sorumlusu başlıklı 9. maddesidir. Söz konusu maddede aynen ; Mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir. 1 / 11
denilmektedir. Bu maddeye dayalı olarak Maliye Bakanlığı nca çıkarılan 89, 91, 95, 99 vs Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğleri uyarınca kamu idarelerince muhtelif yapım ve hizmet alım işlerinin bedeli ödenirken, o bedele ait KDV nin belli oranda tevkifata tabi tutulması şeklinde gerçekleşmektedir. 1 Mayıs 2012 tarihinden itibaren geçerli KDV tevkifat oranları 117 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği nde belirtilmiştir([1]). Yazımızın konusunu bu Genel Tebliğ hükümleri doğrultusunda taşıt kiralama ihalelerindeki KDV tevkifatının gerçekleştirilip gerçekleştirilmeyeceği teşkil edecektir. II- KDV Tevkifatı Yapmakla Sorumlu Kuruluşlar ve sınır değer A- KDV TEVKİFATI YAPMAKLA SORUMLU KURULUŞLAR 91 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği nde Sorumlu Tayin Edilen ve Tevkifat Yapacak Kuruluşlar başlıklı 2. maddesinde bu kuruluşlar sayılmıştır([2]). - Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler, 2 / 11
- Döner sermayeli kuruluşlar, - Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, - Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, - Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç), - Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, - Bankalar ve özel finans kurumları, - Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), - Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar - Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar, - Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler, birbirlerine karşı ifa ettikleri hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen hizmetlerde katma değer vergisi tevkifatı yapmakla zorunludur. 3 / 11
Yeni Tebliğ de de bu hüküm kaldırılmayarak tevfikat uygulamakla sorumlu kuruluşların kapsamı genişletilmiştir([3]). B- TEVKİFAT UYGULAMASINDA SINIR Eski Tebliğ zamanındaki KDV Tevkifatı uygulamasındaki 700 TL lik sınır değişmiştir. 117 Seri No.lu Tebliğ hükümleri doğrultusunda kısmi tevkifat uygulaması kapsamına giren her bir işlemin KDV dahil bedeli 1.000 TL'yi aşmadığı takdirde, hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmayacaktır. Sınırın aşılması halinde ise tutarın tamamı üzerinden tevkifat yapılacaktır. Tam tevkifatlı işlemlerde tutar 1.000.TL'nin altında da olsa tevkifat yapılacaktır. Bu iki düzenlemeden anlaşılacağı üzere 1.000,00 TL nin üzerindeki her hak ediş ödemesinin tebliğ kapsamında girmesi durumunda idareler KDV tevkifatı yapmakla sorumlu tutulmuşlardır. KDV tevkifatının gerçekleştirilmemiş olması durumunda idarelere vergi cezası tahakkuk edebilecektir. Nitekim 117 Seri No.lu yeni çıkmış olduğu dönem içerisinde (Mayıs- Haziran) önemli derecede vergi cezası tahakkuk etmiştir. III- TAŞIT KİRALAMA İHALELERİNDE KDV TEVFİKATI 4 / 11
Kamu idarelerince 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleri doğrultusunda gerçekleştirilen taşıt kiralama ihalelerini de ikiye ayırıp incelemek gerekmektedir. Nitekim Gelir İdaresi Başkanlığı sözleşmenin imzalanmasından kaynaklanan damga vergisi oranlarını taşıt kiralama ihalelerinin şoförlü-şoförsüz ayrımına bağlı olarak karara bağlamaktadır([4]). A- TAŞIT KİRALAMA İHALELERİ Eğer ihaleye çıkan idare sadece taşıt kiralama niteliğinde bir ihaleye çıkmış ise bu ihale bir mal alım ihalesi niteliğindedir. 117 Seri No.lu Tebliğ in 2.3.1 no.lu başlığı altında bu husus ayrıntılı olarak belirtilmektedir KDV Kanunu nun (1/3-f) maddesine göre, Gelir Vergisi Kanunu nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi işlemleri KDV nin konusuna girmektedir. Buna göre, söz konusu mal ve hakların kiraya verilmesi işlemi, ticari, sınaî, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen bir hizmet olmasa dahi KDV ye tabi olacaktır. Bu kiralama işlemleri ile ilgili KDV; - Kiraya verenin başka faaliyetleri nedeniyle KDV mükellefiyetinin bulunmaması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhildir), 5 / 11
- Kiracının KDV mükellefi olması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhil değildir), şartlarının birlikte var olması halinde, kiracı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir. Ayrıca, kiracının; - Gelir Vergisi Kanununa göre basit usulde vergilendirilenler (istisnadan vazgeçerek KDV mükellefi olmasalar dahi), - Banka ve sigorta şirketleri gibi faaliyetleri KDV den istisna olan işletmeler, - Sadece KDV ye tabi işlemlerinin bulunduğu dönemlerde KDV mükellefiyeti tesis ettirerek beyanname vermeleri uygun görülenler, - 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar olması hallerinde de, kiralama hizmetine ait KDV söz konusu kiracılar tarafından bu bölüm kapsamında tevkifata tabi tutulacaktır. Ancak 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu uygulamasında yükleniciler çoğunlukla KDV mükellefi olduğundan dolayı bu hükmün uygulaması olmayacaktır. B- SÜRÜCÜLÜ TAŞIT KİRALAMA İHALELERİ 6 / 11
Eğer ihaleye çıkan idare sürücülü taşıt kiralama niteliğinde bir ihaleye çıkmış ise bu ihale bir hizmet alım ihalesi niteliğindedir. 1- Sürücülü Taşıt Kiralama İşgücü Temin Hizmeti Midir? 117 Seri No.lu Tebliğ in (3.1.2.) bölümünde sayılanlara, faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili işlemlerde kullanacakları işgücünün sağlanması şeklinde verilen hizmetlerde (işgücü temin hizmeti alımlarında) alıcılar tarafından (9/10) oranında KDV tevkifatı uygulanacaktır. Sürücülü Taşıt Kiralama hizmetinin işgücü temini kapsamına girmediği bu nedenle 91 ve 96 Seri No.lu KDV Genel Tebliğleri kapsamına girmediğinden tevkifata tabi olmayacağı daha önceki tebliğ hükümleri zamanında Gelir İdaresi Başkanlığının bir özelgesinde belirtilmiştir([5]). Kanımızca 117 No.lu Tebliğ in bu hükmü ile daha önceki tebliğ hükmü arasında bir farklılık olmadığından ötürü taşıt sürücülü taşıt kiralama hizmetlerinden işgücü temin hizmeti olmasından ötürü KDV tevkifatı yapılamayacaktır. 2- Sürücülü Taşıt Kiralama Servis Taşımacılığı Hizmeti Midir? 7 / 11
117 Seri No.lu Tebliğ in (3.1.2.) bölümünde sayılanların, Tebliğ in (3.2.11.2.) bölümü kapsamındaki taşımacılık hizmeti alımlarında (5/10) oranında KDV tevkifatı uygulanacaktır. Bu bölüm kapsamına, personel, öğrenci, müşteri ve benzerlerinin belirli bir güzergah dahilinde taşınması amacıyla ihdas ettikleri servis hizmetlerine ilişkin olarak yaptıkları taşımacılık hizmeti alımları girmektedir. Kamu idarelerinin gerçekleştirmiş oldukları sürücülü taşıt kiralama hizmet alım ihalelerinde ise belirli bir güzergah bulunmamakta kamu görevlisinin görevi ile ilgili olarak güzergah değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle sürücülü taşıt kiralama hizmetlerinden servis taşımacılığı hizmeti olması gerekçe gösterilerek KDV tevkifatı da yapılamayacaktır. IV- SONUÇ Kamu idarelerinin Kamu İhale Kurumunca yayınlanan kamu alımları istatistik raporu doğrultusunda en çok gerçekleştirmiş oldukları ihaleler hizmet alım ihaleleridir. İdarelerce düzenli olarak çıkılan hizmet alım ihalelerden birisi de taşıt kiralama ihaleleridir. Mayıs ayından itibaren yürürlükte olan 117 Seri No.lu Tebliğ in hükümleri doğrultusunda kamu idarelerince gerçekleştirilen taşıt kiralama ihaleleri; 8 / 11
a) Sürücüsüz taşıt kiralama ise; Tebliğ in 2.3.1 no.lu başlığı altında şartların sağlanması halinde KDV tevkifatı yapılması gereklidir. Ancak ihale uygulamalarında yükleniciler çoğunlukla KDV mükellefi olduğundan dolayı bu hüküm gereğince KDV tevkifatının uygulaması da olmayacaktır. b) Sürücülü taşıt kiralama ise; gerçekleştirilen iş işgücü temini veya servis taşımacılığı olmadığından ötürü KDV tevkifatı uygulanmaması gerektiği düşünülmektedir. Yazar: Hilmi Bahadır BARÇIN* E-Yaklaşım (*) Sayıştay Başdenetçisi ([1]) 14.04.2012 tarih ve 28264 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. ([2]) Bu madde halen yürürlüktedir. 9 / 11
([3]) 117 No.lu Tebliğ de belirtilen tevfikat uygulayacak alıcılar aşağıdaki gibi belirtilmiştir: Tevkifat uygulayacak alıcılar aşağıdaki gibidir: Belirlenmiş alıcılar (KDV mükellefi olsun olmasın): - 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri, -Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, - Döner sermayeli kuruluşlar, - Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, - Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, - Bankalar, - Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), -Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, 10 / 11
- Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar, - Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler, - Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketler, - Kalkınma ve yatırım ajansları (Ancak okul aile birlikleri ve Sağlık Bakanlığına bağlı aile hekimliği kurumları hariç.) ([4]) H. Bahadır BARÇIN, Taşıt Kiralama İhalelerinde Sözleşmeye İlişkin Damga Vergisi Farklılığı, Yaklaşım, Mayıs 2012, (Sürücülü ise binde 8,25, sürücüsüz ise binde 1,65). ([5]) Gelir İdaresi Başkanlığı, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı 28/12/2005 tarih ve KDV.MUK.B.07.1.GİB.4.34.17.01.09. 9255 sayılı Özelgesi 11 / 11