İKİ BOYUTLU GÖRSEL ARAÇLAR HARİTALAR 1
Bir dersin sunumunda, sözel anlatımlar yanında çizimler, şemalar ve grafikler kullanılması; bilginin aktarılmasında, hem duyu organı olarak gözün, hem de düşünme-ilişkilendirme anlamında beynin daha etkili kullanımını sağlar. Kavram ve diğer haritalar bu anlamda en önemli mantık araçlarından biridir. 2
İki boyutlu görsel araçlar yazılı analize oranla, durumun nasıl gerçekleşeceğini, bilinmeyeni bulmayı çok daha açık olarak gösterebilecek sistemdir. Kavram haritaları değişik bağlantıların kullanılmasına yardım edeceği için daha kalıcı öğrenme sağlanması açısından önemlidir. 3
Bir kavram ağı biçiminde uzun süreli bellekte organize edilip depolanan bilgi, birden fazla ifade biçimi kullanılarak ilişkilendirildiğinde daha etkili biçimde depolanmaktadır. Uzun süreli bellekte depolanan bilgiler, görsel materyallerin kullanılası ile daha çabuk hatırlanmakta ve kısa süreli belleğe getirilebilmektedir. Öğrenme stratejilerinde öğrenci yeni bilgileri 4
kendisi için daha anlamlı olacak şekilde yeniden yapılandırır. Bu stratejilerin içinde yer alan anlamlandırma ve örgütleme aşamalarında, bir metnin ana ve yan fikirlerinin çıkarılması, bilginin sınıflandırılması, grafikle gösterilmesi, yer almaktadır. İki boyutlu görsel öğrenme araçları öğrenme stratejilerinin anlamlandırma ve örgütleme aşamaları ile ilişkili olduğundan bu araçların kullanılması gerekmektedir. 5
İki boyutlu haritalar; Yapısalcı öğrenme Gestalt öğrenme Çoklu Zeka Teorisi Buluş ve Sunuş Yoluyla Öğrenmeye dayalı öğrenme etkinliklerinde kullanılabilir. 6
Ayrıca bilişsel alanın, Bilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez Değerlendirme basamaklarındaki hedeflere dayalı öğrenme etkinliklerinde kullanılabilir. 7
8
HARİTALAR 9
ZİHİN HARİTALARI; düşünerek bilinçli çağrışımları ve yaratıcı düşünceleri oluşturmak için kullanılan haritalardır. KAVRAM HARİTALARI; kavramların ve bu kavramların arasındaki ilişkilerin grafiksel teknikle sunulmasıdır. BİLGİ HARİTALARI; bir metindeki önemli sözel bilgilerin ve bu bilgiler arasındaki ilişkilerin çerçeve- bağçerçeve şeklinde şematik olarak gösterilmesidir. 10
Haritaların Hazırlanışı Haritaları hazırlanmasındaki en önemli tekniklerden birisi beyin fırtınasıdır. Öğretmen kavram haritası hazırlatmadan önce bu etkinliği nasıl yapacağına karar vermelidir. Sınıfın tamamı ya da küçük guruplarla belirlenecek konuyla ilgili çalışmalar planlanabilir. 11
1. adım, Konun Belirlenmesi Üzerinde fikir yürütülecek olan konu belirlenerek soru halinde ifade edilir. -soru yönlendirici olmamalıdır. -soru çok genel veya çok özel olmamalıdır 12
2. adım Beyin Fırtınası Herkesin görebileceği şekilde yazılır. Bilgilerin üretilmesi (5 dakika) - Ekipler oluşturulur, herkes konuyla ilgili 3 değişik fikri 5 dakikada bir kağıt üzerine yazar ve kağıtlar bir yandakine geçirilir. - Yine ekipteki herkes önünde bulunan kağıtlardaki 3 fikri kullanarak 5 dakika içerisinde 3 yeni fikir üretir, ve kağıtlar bir yandakine geçirilir (Post-it ve A3) - Bu işlem ekipteki kişi sayısı kadar tekrar edilir (eğer ekipte 6 kişi varsa her kağıt parçası üzerinde 18 adet fikir bulunur).bu yöntem ekip elemanlarının diğer elemanların bakış açıları ve ürettikleri girdileri kullanmalarını sağlar. 13
3.adım Derleme Bilgilerin işlenerek derlenmesi, - Ekipteki herkes kendi önündeki kağıtta oluşturulan fikirleri gruplar. (kullanılan tüm post-it ler gruplar halinde bir araya getirilir). - Burada oluşturulan fikirler gruplar halinde diğerlerine aktarılır. - Fikirler aktarılırken post-it kullanılarak yeni eklemeler yapılabilir. Eklemeler sırasında beyin fırtınası kuralları geçerli olur. 14
4. adım eklemeler 15
Sözlü Beyin fırtınası Kuralları ±L f - M / j i Aynı anda tek kişi konuşur Pek çok fikir oluştur Ç) Uçmak serbest Miktar önemli Görsel Ol Diğerlerinin ^ fikrini kullan 16
5. adım, Gruplama Bilgilerin ilişkilendirilerek gruplandırılması yapılır - Üretilen fikirler bir kaç seviyede ilişkilendirilerek, gruplar altında sınıflandırılır (önceki gruplandırmalardan faydalanılır). - Daha sonra her bir grup için içindekileri ifade eden bir kelime yada cümle yazılır. - Bu başlıklar kullanılarak belirlenen (kavram, zihin, bilgi) haritası çizilir. 17
Kavram haritası nedir? Kavram haritası beyinin doğal çalışma şekline uygun, düşünce geliştirme, öğrenme ve iletişim aracıdır. J W J ' M ^ - Kavram haritası hem yaratıcılığınızı hem de üretkenliğinizi arttırır. Bu yöntemle düşünce üretmeniz, organize etmeniz ve göstermeniz çok kısa zaman alır. - Kavram haritası yöntemiyle düşüncelerinizi (zihninizi) hatırlaması ve öğrenmesi kolay görsel grafiklere çevirebilirsiniz. - Kavram haritası ile elde edilen görsel düşünceleri başkalarıyla paylaşmak ve onlarında eklemeler yapmasını sağlamak çok kolaydır. 18
Kavram haritası ve beyin
Kavram Haritası 20
^.u Kavram haritasının amacı nedir?
Kavram haritası nasıl hazırlanır?
Kavram haritası kuralları
Kavram haritası ve ekip sentezi 25
6. adım, Rapor - Kavram haritasında yer alan başlıklar ve konular, hazırlanacak raporun taslağının oluşturulmasında kullanılır - Raporun yazılmasında kısa ve özlü bir anlatım kullanılmasına dikkat edilir