GENÇ HASTALARDA OSTEOARTRİT VE AYNI SEANSTA LOKAL ANESTEZİLİ DİZ EKLEMİ LAVAJI İLE HYALÜRONİK ASİT ENJEKSİYONU UYGULAMA SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

HAKEMLİ ORTOPEDİ TRAVMATOLOJİ VE SPOR HEKİMLİĞİ DERGİSİ International Refereed Journal of Orthopaedic Traumatology and Sports Medicine OTSHDULUSLARARASI GENÇ HASTALARDA OSTEOARTRİT VE AYNI SEANSTA LOKAL ANESTEZİLİ DİZ EKLEMİ LAVAJI İLE HYALÜRONİK ASİT ENJEKSİYONU UYGULAMA SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ EVALUATION OF APPLICATION RESULTS OF OSTEOARTHIRITIS IN YOUNG PATIENTS AND HYALUNORIC ACIDE INJECTION WITH KNEE JOINT LAVAGE AND LOCAL ANESTHESIA AT SAME SESSION Bülent KILIÇ 1, Aylin ZEKİOĞLU 2, Fatih ÇATIKKAŞ 3, Ali Serdar YÜCEL 4 1 Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı, Tekirdağ 2-3 Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitim ve Spor Yüksekokulu, Manisa 4 Fırat Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Elazığ Özet: Osteoartrit (OA) kıkırdak dejenerasyonudur ve yaşamı olumsuz etkiler. Daha çok yaşlılarda görülen bu önemli sağlık sorununun gençlerde görülme sebepleri cinsiyet, ırk, kalıtım, obezite, travma, mekanik etkenler, kas güçsüzlüğü, östrojenin azalması ve beslenme yetersizliği olarak sayılabilir. Osteoartritte eklemin durumunu değerlendirmek için direkt grafiler kullanılır. Bu çalışmada; osteoartrite genel bakış ve 164 radiografik kellgren sınıflamasına göre stage 2 ve 3 olan hastalarda, aynı seansta lokal anesteziyle uygulanan diz eklemi lavajı ile hyalüronik asit enjeksiyonu sonrası 1 yıllık takibe göre; sadece eklem lavajı veya eklem içi hyalüronik asid uygulamalarına göre çok daha iyi sonuç veren 2 metodun beraber uygulanma sonuçları sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Eklem Lavajı, Hyalüronik Asit, Osteoartrit Abstract: Osteoarthritis (OA) is cartilage degeneration and influences the daily life adversely. This significant health problem mostly seen in old people, and reasons why it is seen in young ones can be stated as gender, race, heredity, obesity, trauma, mechanic factors, muscle weakness, reduced oestrogen and nutritional deficiency. For osteoarthritis, direct graphics are used to evaluate status of the joint. In this study, general review of osteoarthritis is made and knee-joint lavage with local anesthesia was realized together with hyaluronic acid injection to the 164 patients who were stage 2 and 3 according to kellgren classification; and results of implementation of 2 methods together, which gave much better results in comparison to only joint lavage or intra-articular hyaluronic acid applications, are presented according to one year follow-up. Key Words: Joint Lavage, Hyaluronic Acid, Osteoarthritis 21

GİRİŞ SAĞLIK SORUNLARININ ÇALIġAN Bu hastalık Ġġ KADINLARI diz bölgesinde görüldüğü zaman dejeneratif diz eklemi BĠR ÖRNEĞĠ değişikliklerine sebep olur ve ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠNĠN UYGULAMALI Osteoartrit (OA) eklem kıkırdağı ve altındaki kemik Murat KORKMAZ 1, Bülent KILIÇ sadece 2, Ali eklem Serdar YÜCEL kıkırdağını 3 değil, aynı zamanda bağlar, bütünlüğünün bozulmasına neden olan çok çeşitli 1 Güven Grup A.ġ. Finans eklem Yönetmeni kapsülü, tendonlar ve kaslar gibi periartiküler etmenler sonucu ortaya çıkan semptom ve klinik yapıları da etkiler (Di Cesare ve Abramson, 2006; muayene bulgularıyla karakterize bir hastalıktır 3 Fırat Üniversitesi Spor Bilimleri Atay, 2011; Fakültesi Azarfam, 2013). Diz osteoartritinin 45 (Samut, 2013). Osteoartrit (OA); yavaş progresyon Özet: Bu araģtırmanın amacı; iģ hayatı içerisinde yaş aktif üzeri görev erişkinlerin alan kadın %28 i, katılımcıların 65 yaş üzeri erişkinlerin gösteren monoartiküler veya poliartiküler tutulumlu yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi ise %37 si ve bu ortaya etkilenir çıkan (Mert, sorunların 2013; iģ Uludağ, 2012; sinovyal, diartrodial hayatı ve içerisindeki özellikle performans yük taşıyan ve verimlilikleri eklemlerde progresif kullanılmıģtır. olarak ortaya Kullanılan çıkan, anket kıkırdak iki bölümden oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların üzerine etkilerinin ortaya çıkarılması Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen Jakobsson bu çalıģmada ve Hallberg, ölçekli 2006; bir anket Lee ve Kean, 2012; Coty ve Wallston, 2008; Kaya, 2008). Diz osteoartritinde, kullanılan özellikle ölçme kapsüler aleti ve ilk ligamentöz kez yapılardan harabiyeti, osteofit formasyonu ve subkondral ölçekten oluģan sorular bulunmaktadır. AraĢtırmada skleroz ile karekterize, kullanıldığından non-inflamatuar, bir ön teste tabi kronik, tutulmuģtur. Ön test Ġstanbul ilinde bulunan (n=20) bayan katılımcıya uygulanmıģtır. Uygulamaya katılanlardan kaynaklanan elde afferent edilen veriler sinyallerin SPSS 18 bozulması sonucu, dejeneratif bir istatistik eklem programı hastalığıdır ile analiz (Lawrence edilmiģtir. Ön test eklemin sonrasında pozisyon Cronbach s ve Alpha hareket kat sayısı algılamasında gelişen vd., 2008; Mert, 2013; Jordon vd., 2003; Altın oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl yetersizlik, araģtırmanın propriosepsiyon evreni Ġstanbul, Ankara, bozukluğuna yol açmaktadır bayan (Azarfam, katılımcılar 2013). oluģturmaktadır. Osteoartritte (OA) kıkırdak vd., 2013; Uludağ, Bursa, 2012; Kocaeli, Yıldız, Ġzmit, 2009). Tekirdağ ve Edirne illerinde bulunan ortopedi ve travmatoloji ile fiziksel anlamda romatizmal rahatsızlık yaģayan Bütün eklemlerde görülmekle birlikte en sık el, dejenerasyonu, subkondral kemik sklerozu, kemik diz, kalça ve omurga uygulamaya eklemlerinde uygun bulunmuģtur. ortaya çıkar. Tüm katılımcılar kistleri rast ve gele eklem seçilmiģ kapsülünde ve araģtırmada sertleşme görülür. basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize (Kutsal, 2012; Neogi uygun bulunan ve Zhang, formlar 2011). SPSS Dünyada 18 programına yüklenmiģ Ağrı, deformite ve güvenirlilik ve devamında geçerlilik testi, kronik dizabiliteye sakatlık ve ağrının en önde gelen nedeni, aynı neden olarak, hastaların günlük yaşam aktivitelerini testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak 0.769 kat sayısı elde edilmiģtir. zamanda artritlerin AraĢtırma en yaygm sonucunda görülen katılımcıların şekli olan büyük çoğunluğunun kısıtlar (Coşkun, romatizmalı 2013; hastalıklar Altın vd., ve 2013; Yıldız, 2009; diz osteoartritinin sorunlar prevalansı katılımcıların yaşla sosyal (Conaghan Jakobsson ve Hallberg, 2006; Sadosky vd., 2010; yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile vd., 2008; Felson, 2006; İnan, 2012; Di Cesare Beyazova ve Gökçe, 2000). ve Abramson, 2006) durumlar birlikte nedeniyle artar iģ performans ve kadınlarda ve verimliliğinde de azalmalara neden oluģturduğunu erkeklere göre daha sık görülür (İnan, 2012). Şekil 1: Osteoartiritin etkilediği bölgeler (www.infobik.com) Şekil 2: Normal ve osteoartiritli diz (www. atillaayral.com) 22

Osteoartrit iş hayatında SAĞLIK sınırlamalara, SORUNLARININ kişisel ve ÇALIġAN kullanılmazlar. Ġġ KADINLARI Birçok durumda farmakolojik ve ailevi sorumlulukları ÜZERĠNDEKĠ yerine getirmede ETKĠLERĠNĠN zorluklara, UYGULAMALI nonfarmakolojik BĠR yöntemler ÖRNEĞĠ bir arada kullanılır yaşam tarzında olumsuz etkilere, Murat KORKMAZ depresyon 1, Bülent ve KILIÇ ve 2, bu Ali ağrı Serdar kontrolünde YÜCEL 3 en iyi yöntemdir. (Samut, anksiyeteye sebep olmaktadır. Kişilerin 1 Güven Grup ekonomisi üzerine ise sakatlık nedeniyle iş kaybı 2 Ortopedi ve Uzmanı ve Holm, 2009). Kronik osteoartrit ağrısını kontrol A.ġ. Finans 2013; Yönetmeni Uludağ, 2012; Özgürsoy, 2006; Edmonds yüksek tedavi maliyeti olarak 3 Fırat yansımaktadır Üniversitesi Spor Bilimleri altına almanın Fakültesi yolu farmakolojik ve nonfarmakolojik aktif görev yaklaşımları alan kadın katılımcıların içeren kapsamlı bir tedavi (İnan, 2012). Osteoartritin risk faktörleri yaş, Özet: Bu araģtırmanın amacı; iģ hayatı içerisinde cinsiyet, ırk, kalıtım, yaģamıģ obezite, olduğu ortopedik travma, bazı mekanik sorunların belirlenmesi planı gerektirir. ve bu ortaya Özellikle çıkan sorunların kalça iģ ve diz osteoartritinde bu çalıģmada nonfarmakolojik ölçekli bir tedavi anket yönetimi olarak etkenler, kas güçsüzlüğü, Ģeklindedir. östrojenin Uygulamalı azalması olarak gerçekleģtirilen ve beslenme yetersizliğidir kullanılmıģtır. (Coşkun, Kullanılan 2013). anket iki Osteoartrit aynı zamanda ölçekten disabilite oluģan sorular nedenidir bulunmaktadır. (Samut, AraĢtırmada eğitim kullanılan ve öz-yönetim, ölçme aleti kilo ilk kez kaybı, transkütanöz bölümden oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların demografik özelliklerinin belirlenmesine yönelik akupunktur, sorular, ikinci manuel bölümde ise terapi, 5 li lirekt fizik tedavi cihazları 2013). Klinik bulgular bayan katılımcıya ağrı, hareket uygulanmıģtır. kısıtlılığı Uygulamaya ve katılanlardan elektrostimülasyon elde edilen veriler veya SPSS transkütanoz 18 elektriksel eklem tutukluluğudur. istatistik programı Ağrı çoğu ile analiz zaman edilmiģtir. tutulan Ön test sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı olarak 0.719 kat sayısı elde edilmiģtir. Bu değer sinir araģtırmada stimülasyonu kullanılan (TENS), ölçme aletinin termal (sıcak-soğuk) ekleme lokalizedir oldukça ve güvenilir hareketle olduğunu gün içinde göstermektedir. artar, Asıl vb. araģtırmanın gibi yöntemler evreni Ġstanbul, ile cerrahi Ankara, ve rehabilitasyon dinlenme ile azalır (Uludağ, 2012; Arslan, 2000; fiziksel anlamda romatizmal rahatsızlık yaģayan uygulanır bayan katılımcılar (İnan, 2012). oluģturmaktadır. Bu çalışmada genç hastalarda Kelly, 2006). formlarından geri dönüģ (n=2461) adettir. Bu dönen anketlerin diz osteoartritinin sadece (n=1351) tedavi adeti yöntemlerinin Toplumdaki sıklığı, basit rassal ortalama yöntem uygulanmıģtır. yaşam süresinin anlatılması amaçlanmaktadır. AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize uzaması, obezitenin uygun artması bulunan formlar ve hareketsiz SPSS 18 programına yaşam yüklenmiģ ve güvenirlilik geçerlilik testi, anova, t testi, kuruskal Wallis Testi, Faktör, OSTEOARTRİT Hipotez ve Mann Whitney U tarzının yaygınlaşması testlerinden gibi yararlanılmıģtır. nedenlerle Alpha giderek kat sayısı olarak 0.769 kat sayısı elde edilmiģtir. artmaktadır (Yıldız, 2009). Osteoartrit (OA), eklem kıkırdağında erozyon, sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu eklem olumsuz kenarlarında etkilediği gibi kemik yaptıkları hipertrofisi, iģ ile subkondral Osteoartritin tedavisinde görevlerinde amaç; baģarı kaybına eklem neden ağrısı olduğunu ve skleroz göstermiģtir. ve sinovyal Ayrıca bu membran rahatsızlıkları ve eklem kapsülünde sertliğini azaltmak, eklem mobilitesini korumak durumlar nedeniyle iģ performans ve verimliliğinde birtakım de azalmalara biyokimyasal neden oluģturduğunu ve morfolojik değişiklikler ile karakterize, tüm eklem ve eklem çevresi ve artırmak, fiziksel yetersizliği ve engelliliği azaltmak, yaşam kalitesini artırmak, eklem dokuları etkileyen, yaygın görülen, kompleks ve hasarının ilerlemesini azaltmaktır (Mert, 2013; kronik (Kutsal, 2010; Pesesse vd., 2011; Mckenzie ve Torkington, 2010) dejeneratif bir eklem Uludağ, 2012; Neogi ve Zhang, 2011; Coty ve Wallston, 2008; Kaya, 2008). hastalığıdır. Osteoartrit morbiditeye yol açar, Morbiditeyi azaltmak için yapılan ilk tedavi konservatif tedavilerdir (Altın vd., 2013). Ağrı ve bozulmasına neden olur. Prevalansı yaşla beraber eklem kıkırdağı ve altındaki kemik bütünlüğünün ağrı sonucu oluşan hareket kısıtlılığının kontrolü artan ve sık görülen bu hastalık (Kutsal, 2010; için analjezikler ve nonsteroideal anti-inflamatuar ilaçlar tek başına ya da esas tedavi olarak sonucu ortaya çıkan semptomlar gösterir Hurley ve Beame, 2008), çok çeşitli etmenler (Yıldız, 23

2009; Sarıdoğan, 2005; SAĞLIK Çarlı, 2012; SORUNLARININ Di Cesare ÇALIġAN artar. Bu Ġġ hastalarda KADINLARI ilerleyen fonksiyon kaybı, ve Abramson, 2005). ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠNĠN UYGULAMALI yürüme, ayakta BĠR durma, ÖRNEĞĠ merdiven inip çıkma Murat KORKMAZ 1, Bülent KILIÇ gibi 2, Ali fonksiyonlarda Serdar YÜCEL 3 artış gösteren bir zorlanma Osteoartritte, ekstrasellüler matriks kontrolsüz 1 Güven Grup A.ġ. Finans ile Yönetmeni karşı karşıyadırlar. Yaşla birlikte radyolojik olarak parçalanır ve kıkırdak yok olur (Michael değişiklikler görülebilir (Yıldız, 2009). vd., 2010; Umlauf vd., 2010; Brandt vd., 2008) Bu hastalıkta eklemlerin şekli değişir 3 Fırat ve Üniversitesi ilerleyici Spor Bilimleri EPİDEMİYOLOJİ Fakültesi bir eklem hastalığıdır. Özet: Bu Osteoartritin araģtırmanın amacı; oluşumuna iģ hayatı içerisinde aktif görev alan kadın katılımcıların yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi Osteoartrit ve bu ortaya gelişimi çıkan sorunların ile yaş arasında iģ bir ilişki sebep olan faktörler hayatı içerisindeki arasında performans eklemlere ve verimlilikleri aşırı üzerine etkilerinin ortaya çıkarılması Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen (Çarlı, bu 2012). çalıģmada Her ölçekli iki cins bir anket ve tüm ırkları etkileyen bir hastalıktır Ġlk bölümde (Mert, katılımcıların 2013). Ortalama yaşam yüklenmek, tekrarlayıcı hareket, yaralanma ve kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. inflamasyonun demografik katkıda bulunduğu özelliklerinin belirlenmesine birden çok yönelik sorular, ikinci bölümde ise 5 li lirekt ölçekten oluģan sorular bulunmaktadır. AraĢtırmada süresinin kullanılan uzaması ölçme ile aleti OA ilk daha kez yaygın olarak faktör yer alır. Dizler kullanıldığından başta olmak bir ön teste üzere tabi kalça, tutulmuģtur. görülmektedir Ön test Ġstanbul ilinde (Çarlı, bulunan 2012). (n=20) OA in kardiyovasküler sonrasında hastalıklardan Cronbach s Alpha sonra kat sayısı gelişmiş ülkelerde omuz ve küçük bayan el eklemleri katılımcıya osteoartritten uygulanmıģtır. Uygulamaya en çok katılanlardan elde edilen veriler SPSS 18 istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test etkilenen yerlerdir olarak (İnan, 0.7192012; kat sayısı Seed elde vd., edilmiģtir. 2011). Bu değer araģtırmada kullanılan ölçme aletinin oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl devlet araģtırmanın ekonomisine evreni Ġstanbul, en çok Ankara, yük getiren hastalıktır Özellikle diz eklemi gibi yük taşıyan eklemleri Bursa, Kocaeli, Ġzmit, Tekirdağ ve Edirne illerinde (Peat bulunan vd., ortopedi 2006; ve Conaghan travmatoloji vd., ile 2008). İnan 45 etkilediğinden, önemli fiziksel derecede anlamda romatizmal özürlülüğe rahatsızlık neden yaģayan bayan katılımcılar oluģturmaktadır. (n=4378) katılımcıya elden, mail, posta ve yüz yüze yaş görüģmek ve üzeri koģulu yetişkinlerin ile dağıtılan yaklaşık anket %19-28 inde olur (Atay, 2011; formlarından Azarfam, geri 2013). dönüģ Diz (n=2461) ekleminde adettir. Bu dönen diz osteoartritinin anketlerin sadece görüldüğünü (n=1351) adeti belirtilmektedir normalde kan içermeyen uygulamaya ve uygun sinovyal bulunmuģtur. sıvı tarafından Tüm katılımcılar rast gele seçilmiģ ve araģtırmada basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık (Felson, olarak 2006; 11 ay İnan, sürmüģtür. 2012). Analize 55 yaş üstünde ise beslenen, eylem uygun sırasında bulunan sürtünmeyi formlar SPSS azaltan 18 programına ve yüklenmiģ ve güvenirlilik geçerlilik testi, eklemlere sertlik anova, ve elastikiyet t testi, kuruskal sağlayarak Wallis vücut Testi, Faktör, insanların Hipotez yaklaşık ve Mann %80 inde Whitney radyolojik U olarak OA testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak saptanmaktadır. 0.769 kat sayısı Yapılan elde edilmiģtir. araştırmalarda 100.000 hareketlerindeki AraĢtırma titreşimi sonucunda önlemeye katılımcıların yardım eden büyük çoğunluğunun romatizmalı hastalıklar ve eklem rahatsızlıkları nedeniyle büyük sorun yaģadığı kişide yıllık görülmüģtür. el osteoartrit Ortaya çıkan insidansı bu 100, diz OA i kartilajın yapımı sorunlar (İnan, 2009; katılımcıların Bands, sosyal 2007) yaģam sağlıklı konforunu insidansı olumsuz etkilediği 240 ve gibi kalça yaptıkları OA i iģ insidansı ile 88 olarak insanda dengededir. görevlerinde Ancak baģarı osteoartritli kaybına neden hastalarda bu denge kaybolur durumlar ve nedeniyle kartilaj iģ performans yenilenmeden ve verimliliğinde de azalmalara neden oluģturduğunu olduğunu göstermiģtir. Ayrıca bu rahatsızlıkları yaģayan katılımcıların büyük çoğunluğu yaģadığı saptanmıştır rahatsızlığın (Tuncer ortaya çıkardığı ve Gilgil, ağrılı 2007; Oliveria hızlı bir şekilde bozulur, sertleşir ve elastikiyetini kaybeder. Sonunda aşınmayla birlikte ağrılı yeni kemik oluşumlar oluşur. Kemik çıkıntıları kemiğe benzer kistler ve kemiksi uçlar biçiminde gelişir. Bu kemik anormallikleri eklem deformiteleri, ağrı ve yetersizliğe neden olur (Uludağ, 2012; Altındağ vd., 2007). Yaşın ilerlemesiyle birlikte kıkırdakta ortaya çıkan morfolojik değişiklikler Osteartrite zemin hazırlar. Prevalans yaşla birlikte kademeli olarak vd., 2007; Çarlı, 2012). OA hastalarının eklem tutulum dağılımları değerlendirildiğinde ise; en sık tutulan eklemlerin sırası ile diz (%76), omurga (%55.7), kalça (%21.6) ve el eklemi (%21.1) olduğu görülmektedir (Uludağ, 2012; Bilir vd., 2008; Atamaz vd., 2006). Prevalansı ellerde ve dizlerde 75 yaşına kadar artar, daha sonra bu artış gözlenmez (Mert, 2013). Osteoartrit 50 yaş öncesinde erkeklerde, 50 yaş sonrasında ise kadınlarda daha sık görülür (Çarlı, 2012; Tuncer ve Gilgil, 2007). Periferal eklemlerde en sık eller, 24

dizler ve kalçalar tutulur. SAĞLIK Kalça eklemlerinin SORUNLARININ OA ÇALIġAN Osteoartrit Ġġ KADINLARI gelişmesinde çoklu risk faktörleri prevalansı diz ve parmağa ÜZERĠNDEKĠ göre daha ETKĠLERĠNĠN düşüktür UYGULAMALI vardır. (Uludağ, BĠR 2012; ÖRNEĞĠ Pirbudak vd., 2008). Osteoartritin 2, Ali Serdar hastalık YÜCEL 3 sürecinin gelişmesine katkıda (Mert, 2013; Bilir vd., 2008). Murat Semptomatik KORKMAZ 1, Bülent diz KILIÇ Osteoartrit prevalansı 55 yaş üstünde 1 Güven %13 Grup olup, A.ġ. Finans bulunan Yönetmeni faktörler, sistemik, genetik, biyomekanik Türkiye de ise, toplamda %14,8, kadınlarda %22,5 ve çevresel faktörler olarak sınıflandırılabilirler ve erkeklerde %8 olarak bulunmuştur 3 Fırat Üniversitesi (Uysal ve Spor Bilimleri (Çarlı, Fakültesi 2012). Başaran, 2009; Azarfam, 2013). OA tüm disabilite yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi ve bu ortaya çıkan sorunların iģ Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen bu çalıģmada ölçekli bir anket kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl araģtırmanın evreni Ġstanbul, Ankara, basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak 0.769 kat sayısı elde edilmiģtir. sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile nedenlerinin %2-3 ünü oluşturmaktadır (Samut, 2013; Yıldız, 2009). Özellikle diz ve kalça OA inin yüksek mortalite, kardiyovasküler hastalıklar, diabetes mellitus ve yürüyüş bozuklukları ile ilişkili olduğu bulunmuştur (Samut, 2013; Mendel vd., 2010; Nüesch vd., 2011). ETYOLOJİ OA in etyolojisinde mekanik, biyomekanik ve genetik faktörlerin rol oynadığı belirtilmektedir. Bazı nutrisyonel ve endokrin faktörler de etkilidir. Özellikle diz OA gelişiminde rol oynayan en önemli faktörler ise, obezite, cinsiyet, yaş, diz ekleminde travma, merdiven çıkma ve diz çökme gibi dizlerde aşırı mekanik yüklenmeye ve zorlanmaya neden olan işlerde çalışma, eklemi zorlayan veya zedeleyen yarış sporları ile uğraşma, yüksek topuklu ayakkabı giyme, hareketsizlik ve genetik yatkınlıktır (Oğuz ve Tekin, 2007). Obesite, yük taşıyan eklemlerde yüklenmeyi artırarak ve postür, yürüyüş ve fiziksel aktivite düzeyini olumsuz etkileyerek, OA riskini artırır. Vücut kitle indeksi 30 kg/m 2 üzerinde olanlarda, diz OA riski 6,8 kat artmıştır (Azarfam, 2013; Coggon vd., 2001). Sistemik faktörler ileri yaş ve kadın olmak olarak açıklanabilir (Pirbudak vd., 2008). Kadınlarda daha fazla görülmesinin nedeni hormonal değişimlerdir. Genetik yatkınlık, özellikle nodal OA için önemli bir risk faktördür. Heberden nödülleri ile diz OA birlikteliğinin hastaların birinci derece yakınlarda daha fazla olması ve monozigotik ikizlerde, dizigotik ikizlere göre daha çok genetik geçiş göstermesi, genetik faktörlerin etkisini teyit etmektedir (Pirbudak vd., 2008; Azarfam, 2013). Sigara ile diz OA ilişkisini araştıran çalışmalarda, OA da kıkırdak kaybı ve ağrı şiddetinin sigara içenlerde daha fazla olduğu tespit edilmiştir (Azarfam, 2013; Amin vd., 2007; Gullahorn vd., 2005). Eklem kıkırdağında yaşla beraber oluşan morfolojik veya yapısal değişiklikler arasında yıpranma, yumuşama, eklem yüzeyinde incelme ve matriksin gerilme gücü ve sertliğinde kayıp vardır (Di Cesare ve Abramson, 2005; Martin ve Buckwalter, 20). Kadınlarda OA gelişimi erkeklere göre 2 kat fazladır. 50 yaşından önce kadınlarda OA prevalansı daha az iken, 50 yaşından sonra özellikle dizde prevalans atmaktadır (Di Cesare ve Abramson, 2005). Yaş ve cinsiyet ile ilgili OA riskinin artmasında, postmenapozal hormon yetmezliğinin rolü vardır. Menisküs yaralanması, krusiat ligaman yırtıkları, ekleme yakın 25

kırıklar gibi travmatik faktörlerin SAĞLIK diz SORUNLARININ OA gelişimini ÇALIġAN Cinsiyet Ġġ KADINLARI kolaylaştırdıkları bilinmektedir ÜZERĠNDEKĠ (Arden ETKĠLERĠNĠN ve Nevitt, UYGULAMALI Etnik /Irk BĠR ÖRNEĞĠ 2006). Diyet faktörü ise şöyle Murat etkilidir; KORKMAZ Yüksek 1, Bülent KILIÇ Genetik 2, Ali Serdar YÜCEL 3 doz C vitamini ile tedavi edilen bir 1 Güven deneysel Grup diz A.ġ. Finans Yönetmeni Obezite OA modelinde kıkırdağın fibrilasyon ve eburnasyonu anlamlı derecede azalmıştır. 3 Fırat Diyet Düşük Üniversitesi serum Spor Bilimleri Fakültesi D vitamini düzeyleri veya yetersiz D vitamini Travma / Cerrahi alımı ile diz OA yaģamıģ progresyonunda olduğu ortopedik artış bazı sorunların olduğu belirlenmesi Meslek ve bu ortaya çıkan sorunların iģ bulunmuştur (Mann, Ģeklindedir. 2004). Uygulamalı Jeneralize olarak eklem gerçekleģtirilen Mekanik bu çalıģmada faktörler ölçekli bir anket hipermobilitesi olan kullanılmıģtır. bireylerde Kullanılan OA prevalansının anket iki bölümden oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların demografik özelliklerinin belirlenmesine yönelik Dizilim sorular, ikinci bölümde ise 5 li lirekt arttığı tespit edilmiştir. ölçekten Bu oluģan durum sorular konnektif bulunmaktadır. doku AraĢtırmada kullanılan ölçme aleti ilk kez kullanıldığından bir ön teste tabi tutulmuģtur. Ön Laktisite test Ġstanbul (Samut, ilinde bulunan 2013) (n=20) bozuklukları veya bayan eklem katılımcıya travmasına uygulanmıģtır. bağlı olabilir. Uygulamaya katılanlardan elde edilen veriler SPSS 18 Sinoviyal effüzyon istatistik ve programı kondrokalsinozis ile analiz edilmiģtir. olaya Ön test SINIFLANDIRMA sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı sıklıkla eşlik eder oldukça (Yıldız, güvenilir 2009; olduğunu Mann, göstermektedir. 2004). Asıl Osteoartrit araģtırmanın primer evreni Ġstanbul, ve sekonder Ankara, olarak iki başlıkta Kısaca genetik fiziksel faktörler, anlamda sigara, romatizmal hipermobilite, rahatsızlık yaģayan sınıflandırılır bayan katılımcılar Primer oluģturmaktadır. (idiopatik ) OA de bilinen mesleki faktörler, formlarından bazı profesyonel geri dönüģ sporlar (n=2461) (halter, adettir. Bu dönen bir etyoloji anketlerin bulunmamakta, sadece (n=1351) sekonder adeti OA ise daha futbol, bisiklet), basit vitamin rassal yöntem eksiklikleri uygulanmıģtır. (yetersiz AraĢtırma C önceden oluşmuş bir eklem yıkımı sonucunda yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize vitamin alımı, düşük uygun D bulunan ve E formlar vitamini SPSS seviyeleri), 18 programına yüklenmiģ ortaya çıkmaktadır ve güvenirlilik (Ruddy geçerlilik vd., testi, 2009; Aksu, 2006). dizde zorlanmaya testlerinden neden olan yararlanılmıģtır. hareketlerin Alpha sıklıkla yapıldığı aktiviteler, kuadriseps güçsüzlüğü kat sayısı olarak 1. İDİOPATİK 0.769 kat sayısı elde edilmiģtir. (eklem üzerine sorunlar binen katılımcıların yük artışı sosyal nedeniyle), yaģam konforunu ve A. olumsuz Lokalize etkilediği Eller gibi (İnterfalangeal yaptıkları iģ ile ve 1.karpometakarpal eklemler) travma öyküsü, yaģayan yaşlılık, katılımcıların kadın olmak, büyük özellikle çoğunluğu yaģadığı rahatsızlığın ortaya çıkardığı ağrılı ağırlık taşıyan eklemler, durumlar nedeniyle aşırı kilo, iģ performans diz yaralanması, tekrarlayan eklem hareketleri, düşük kemik ve verimliliğinde de azalmalara neden oluģturduğunu Ayaklar (Metatarsofalangeal eklem) Diz (Medial, lateral, patellofemoral) yoğunluğu, kas zayıflığı ve eklem gevşekliği tüm osteoartrit türlerinin gelişiminde ortak risk Kalça (Superolateral, superomedial, medial) faktörlerdir (İnan, 2012; Atay, 2011; Atamaz vd., Omurga (Apofizyal) 2006; Haq ve Davatchi, 2011; Zhang vd., 2010; Wang vd., 2004). Diğer bölgeler (Omuz, dirsek, el ve ayak bileği) Osteoartrit risk faktörlerini maddeleştirirsek şöyle olur: B. Generalize (Kellgren s sendromu) (Yıldız, 2009). Yaş 26

2. SEKONDER SAĞLIK SORUNLARININ ÇALIġAN eklem tutukluğu, Ġġ KADINLARI krepitasyon, hareket kısıtlılığı, ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠNĠN UYGULAMALI sinovit, eklem BĠR yüzeyi ÖRNEĞĠ genişlemesi, kas artrofisi, Sistemik, metabolik veya endokrin hastalıklar Murat KORKMAZ 1, Bülent KILIÇ deformite 2, Ali Serdar ve YÜCEL fonksiyon 3 kaybı, görülür (Azarfam, Okronozis 1 Güven Grup A.ġ. Finans 2013). Yönetmeni Eklem hareket kısıtlılığı, eklem yüzeylerinde Wilson hastalığı uyumsuzluk, kas spazmı ve kontraktürü, eklem kapsülü kontraktürü, osteofitler ve eklem fareleri Hemakromatozis nedeniyle gelişir. Eklem yüzeylerinde asimetrik Akromegali yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi genişlemeler, ve bu ortaya sekonder çıkan sorunların sinovit iģ ve sinovyal sıvı Hiperparatiroidizm Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen artışı, bu osteofitler çalıģmada ölçekli ve kıkırdağın bir anket proliferatif değişiklikleri sonucu Ġlk bölümde gelişebilir. katılımcıların Medial kompartman Kristal depo kullanılmıģtır. hastalıklar Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. Konjenital ölçekten ve gelişimsel oluģan sorular hastalıklar bulunmaktadır. AraĢtırmada tutulumunda, kullanılan sıklıkla ölçme aleti gelişen ilk kez varus deformitesi Üst femoral bayan epifiz katılımcıya kayması ve daha az sıklıkla (Felson, 2006) lateral kompartman tutulumunda Cronbach s Alpha gelişen kat sayısı valgus deformitesi, uygulanmıģtır. Uygulamaya katılanlardan elde edilen veriler SPSS 18 istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Blount hastalığı oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl subkondral araģtırmanın kemik evreni Ġstanbul, kollapsı, Ankara, kemik büyümeleri ve Perthes hastalığı Bursa, Kocaeli, Ġzmit, Tekirdağ ve Edirne illerinde periartiküler bulunan ortopedi yumuşak ve travmatoloji doku kontraktürü ile nedeniyle Doğuştan kalça çıkığı (n=4378) katılımcıya elden, mail, posta ve yüz yüze gelişen görüģmek deformitelerdir koģulu ile dağıtılan (İnan, anket 2012; Peat vd., Bacak uzunlukları formlarından eşitsizliği geri dönüģ (n=2461) adettir. Bu dönen 2006; anketlerin McCaffery, sadece 1990). (n=1351) Ağrı adeti aktiviteler sırasında Hipermobilite basit rassal sendromları yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık artar ve olarak istirahatle 11 ay sürmüģtür. azalır. Analize Ağrı, en sık rastlanan anova, t testi, kuruskal Wallis Testi, Faktör, ve en Hipotez önemli ve yakınmadır. Mann Whitney İleri U dönemde devamlı Travmatik nedenler testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak ağrı ve 0.769 gece kat ağrısı sayısı elde gelişebilir. edilmiģtir. Ağrının kaynağı Major eklem travması rahatsızlıkları nedeniyle büyük sorun yaģadığı periost görülmüģtür. irritasyonu, Ortaya trabeküler çıkan bu mikrofraktürler, sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu kapsül olumsuz etkilediği gerilmesi gibi ve yaptıkları fibrozisi, iģ ile periartiküler kas Ekleme uzanan görevlerinde kırık baģarı kaybına neden olduğunu göstermiģtir. Ayrıca bu rahatsızlıkları yaģayan katılımcıların büyük çoğunluğu yaģadığı spazmı rahatsızlığın ve yorgunluğu ortaya çıkardığı ve bazı ağrılı vakalarda gelişen Eklem cerrahisi hafif sinovit tablosudur (Atay, 2011; Azarfam, İnflamatuar nedenler 2013; McCaffery, 1990). Yürüyüş kalça veya diz OA sında antaljik şekilde, patellofemoral İnflamatuar hastalıklar (RA) ağrı olduğunda ise hastanın dizini koruyarak Septik artrit yürümesi şeklindedir. Ağrı; bu hastalarda inflamatuar ve mekanik ağrı olmak üzere iki çeşittir. Nöropatik Artropati (Çarlı, 2012). Ağrı başlangıçta tek eklemde görülen hastalığın KLİNİK BULGULAR en baskın semptomu olup kişiyi tanıya götürür. Genç hastalarda klinik bulgularda önceden geçirilmiş bir zedelenme veya menisektomiye bağlı tanımlanır. Genellikle uzun mesafe yürüme, ağır Osteoartrit ağrısı genellikle derin bir sızı şeklinde olarak izole OA saptanır. Klinik bulgularda Ağrı, taşıma gibi eklem faaliyetleri ile daha da kötüleşir 27

ve inflamatuar hastalıkların SAĞLIK aksine, SORUNLARININ dinlenmeyle ÇALIġAN tercihleri Ġġ ve KADINLARI tedavinin maliyeti göz önünde bulundurularak planlanır BĠR ÖRNEĞĠ (Azarfam, 2013; Samut, azalabilir (Pesesse vd., ÜZERĠNDEKĠ 2011). Etkilenen ETKĠLERĠNĠN eklemin UYGULAMALI kullanılması ağrıyı arttırabilir Murat ve KORKMAZ ağrının 1 etrafa, Bülent KILIÇ 2013; 2, Ali Altan Serdar YÜCEL vd., 2004). 3 yayılmasına neden olabilir. Ağrı, 1 Güven bir etkinliğe Grup A.ġ. Finans Yönetmeni Osteoartrit yönetimi farmakolojik, nonfarmakolojik ve cerrahi tedavileri içerir (Griffin ve Guilak, başladıktan sonra bir kaç dakika içinde başlar ve faaliyetin bitiminden sonra saatlerce sürebilir. 3 Fırat Üniversitesi Spor Bilimleri 2008; Pereira Fakültesi vd., 2011). (Ng vd., 2011; Sellam ve Berenbaum, 2008). Diz osteoartriti olan yaģamıģ hastalar olduğu sürekli ortopedik ya da bazı gece sorunların gelen belirlenmesi Hastalığın ve bu ortaya tedavisi çıkan semptomatiktir. sorunların iģ İlaç dışı tedaviler ağrıdan şikayet edebilirler. Ģeklindedir. Ağrı Uygulamalı sürdükçe olarak hastalar gerçekleģtirilen bu çalıģmada en az ilaçlar ölçekli kadar bir önemlidir. anket Osteoartrit psikolojik sıkıntı kullanılmıģtır. da yaşayabilirler. Kullanılan (İnan, anket iki 2012; bölümden oluģmaktadır. yönetimi için Ġlk bölümde eğitim katılımcıların ve bilgilendirme, egzersiz, Hunter vd., 2008; ölçekten Mcdonald, oluģan 2009). sorular bulunmaktadır. Krepitasyon AraĢtırmada kilo verme kullanılan (hasta ölçme kilolu aleti ise), ilk kez topikal non-steroid sıktır. Pasif veya kullanıldığından aktif hareket bir ağrıya ön teste neden tabi tutulmuģtur. olur. antiinflamatuar Ön test Ġstanbul ilinde ilaçlar bulunan (NSAİİ) (n=20) ve parasetamol Muayenede osteofitler istatistik programı düzensiz ile analiz ve sert edilmiģtir. şişlikler Ön test diz sonrasında osteoartriti Cronbach s için Alpha çekirdek kat sayısı tedaviler olarak şeklinde palpe edilebilirler oldukça güvenilir (Çarlı, olduğunu 2012). göstermektedir. Tutukluk Asıl kabul araģtırmanın edilen evreni beş Ġstanbul, müdahale Ankara, olarak listelenir Sık görülen bir Bursa, semptomdur. Kocaeli, Ġzmit, Eklem Tekirdağ hareketinin ve Edirne illerinde (Coşkun, bulunan ortopedi 2013). ve travmatoloji ile başlatılmasında güçlük (n=4378) olarak katılımcıya tanımlanır. elden, mail, Daha posta çok ve yüz yüze görüģmek koģulu ile dağıtılan anket formlarından geri dönüģ (n=2461) adettir. Bu dönen a) Farmakolojik anketlerin sadece Yöntemler: sabahları ve belli bir süre hareketsizliği takiben (n=1351) adeti ortaya çıkar. Tutukluk basit rassal genellikle yöntem uygulanmıģtır. kısa sürelidir AraĢtırma ve yaklaģık Analjezikler olarak 11 (İlk ay sürmüģtür. denenmesi Analize gereken oral analjeziktir 30 dakikadan azdır. anova, Tutukluk t testi, kuruskal eklem kapsülünde Wallis Testi, Faktör, Hipotez ve ve orta Mann dereceli Whitney ağrılarda U uzun süre kalınlaşmaya ve testlerinden peri-artiküler yararlanılmıģtır. değişikliklere Alpha bağlı kat sayısı olarak kullanılabilir 0.769 kat (Yıldız, sayısı elde 2009) edilmiģtir. bunlar Parasetamol, olabilir. (Uludağ, eklem 2012; rahatsızlıkları Yıldız, nedeniyle 2007; Lee büyük vd., sorun yaģadığı opioidler, görülmüģtür. tramadol, Ortaya asetaminofen çıkan bu olabilir), NSAİİ 2006). Krepitasyon: sorunlar OA nın katılımcıların önemli sosyal bir bulgusudur. yaģam konforunu Parasetamole olumsuz etkilediği yanıt gibi yaptıkları vermeyen iģ ile hastalarda NSAİİ İleri OA da palpasyon yaģayan katılımcıların ile hissedilebileceği büyük çoğunluğu gibi, yaģadığı verilebilir. rahatsızlığın Osteoartritte ortaya çıkardığı NSAİİ ağrılı verilmesinin nedeni ses olarak da duyulabilir. Eklem yüzeyindeki düzensizlikler, marjinal çıkıntılar ve sinoviyal sıvıdaki hava kabarcıkları krepitasyon nedenleri arasında gösterilmektedir Özellikle dizde kullanmamaya bağlı kuadriseps kasında atrofi görülür (Azarfam, 2013; Altan vd., 2004). TEDAVİ YÖNTEMLERİ Osteartirit tedavisinde esas amaç ağrıyı azaltmak ve günlük yaşamı kolaylaştırmaktır. Tedavisi yaş, komorbidite, klinik tablonun şiddeti, hastanın inflamatuar komponentin de semptomlara katkıda bulunabilmesidir (Yıldız, 2009) (naproxsen, asetilsalisik asit, ibufrofen ve benzeri), COX-2 inhibitörleri (COX 2 inhibitörleri NSAİİ lere benzer analjezik etkiye sahipken gastrointestinal yan etki profili ve endoskopik ülserasyon riski açısından plaseboya benzerdir. Gastrointestinal risk faktörleri olan hastalara COX 2 inhibitörleri önerilebilir (Yıldız, 2009; Jordan vd., 2003). cyclooxygenause- selective non-steroidal antiinflammatory ilaçlar, celecoxib, rofecoxib vb), 28

topikal kremler, eklem SAĞLIK içi uygulamalardır SORUNLARININ (eklem ÇALIġAN replasmanı, Ġġ KADINLARI atroskopi, osteotomidir (Gürer vd., lavajı, kortikositeroidler, ÜZERĠNDEKĠ hyaluronat ETKĠLERĠNĠN asit) (Uludağ, UYGULAMALI 2005). Artroskopik BĠR ÖRNEĞĠ debridmanla eklem yüzeylerinin 2, Ali Serdar düzgünleştirilmesi YÜCEL 3 (kıkırdak tıraşlaması 2012). NSAİİ lerin kontrendike Murat KORKMAZ olduğu, etkisiz 1, Bülent KILIÇ olduğu veya tolere edilemediği durumlarda 1 Güven Grup opioid A.ġ. Finans veya Yönetmeni termal kondroplasti), küçük parçacıkların analjezikler ve antidepresanlar yararlı alternatifler uzaklaştırılması, abrazyon, menisektomi, osteofit eksizyonu, kısmi sinovektomi gibi cerrahi olabilir (Yıldız, 2009) kas gevşetici ve antidepresanlar, topical kremler, eklem içi uygulamalar müdahaleler uygulanabilmektedir (Shannon kullanılabilir (İnan, yaģamıģ 2012). olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi vd., 2001). ve bu ortaya Osteotomi çıkan sorunların ile özellikle iģ diz OA sında Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen valgus bu çalıģmada deformitesi ölçekli ve distal bir anket femoral osteotomi, b) Non-farmakolojik Yöntemler: kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. varus deformitesi Ġlk bölümde ve katılımcıların proksimal tibial osteotomi Osteoartritli hastaların ölçekten oluģan tedavisinde sorular bulunmaktadır. değişik non-araģtırmadfarmakolojik yöntemler uygulanır kullanılan (Aglietti ölçme ve aleti Menchetti, ilk kez 2000; Choi vd., kullanıldığından (Peterfy bir ön teste vd., tabi 2004) tutulmuģtur. Ön 2001). test Ġstanbul Artroplasti ilinde bulunan ile yaşam (n=20) kalitesini arttırdığı, kullanılabilir. Örneğin istatistik programı hasta ile eğitimi, analiz edilmiģtir. egzersiz Ön test sonrasında ağrıda azalmaya Cronbach s ve Alpha fonksiyonel kat sayısı durumda iyileşmeye programı, mekanik oldukça faktörlerin güvenilir olduğunu düzeltilmesi göstermektedir. (kilo Asıl araģtırmanın neden evreni olur (Yıldız, Ġstanbul, Ankara, 2009; Jordan vd., 2003; kaybı, uygun ayakkabı Bursa, Kocaeli, seçimi, Ġzmit, spor Tekirdağ aktiviteleri, ve Edirne illerinde Frankel bulunan vd., ortopedi 1990). ve travmatoloji ile baston, yardımcı (n=4378) cihazlar), katılımcıya lokal elden, fizik mail, tedavidir posta ve yüz yüze görüģmek koģulu ile dağıtılan anket formlarından geri dönüģ (n=2461) adettir. Bu dönen METOD (soğuk uygulama, yüzeyel ısıtıcılar, derin ısıtıcılar, anketlerin sadece (n=1351) adeti pulsatil elektrik stimülasyonu, basit rassal yöntem TENS, uygulanmıģtır. akupunktur) AraĢtırma yaklaģık Çeşitli olarak tarihlerde 11 ay sürmüģtür. tarafımıza Analize diz şikayetiyle başvuran (Gürer vd., 2005; anova, Page t testi, vd., kuruskal 2011). Fizyoterapi Wallis Testi, Faktör, Hipotez 164 ve hastamız Mann çalışmaya Whitney U dahil edilmiştir. tadavileri osteoartrit testlerinden için yararlanılmıģtır. Non-farmakolojik Alpha kat sayısı olarak Tüm 0.769 hastalarımız, kat sayısı elde çeşitli edilmiģtir. konservatif tedavilere yöntemlerden olup eklem fiziksel rahatsızlıkları önlemlerin nedeniyle yanı büyük sıra sorun yaģadığı yanıt alamamış görülmüģtür. hastalardır. Ortaya çıkan Hastalarımıza; bu fizik egzersiz tedavisi sorunlar de dahil katılımcıların olmak üzere; sosyal yaģam ultrason konforunu muayene, olumsuz etkilediği direkt gibi radyografik yaptıkları iģ ile ve magnetik rezonans rahatsızlığın görüntüleme ortaya yapılmıştır. çıkardığı ağrılı Tüm hastalarımız, uygulaması, elektroterapi, yaģayan katılımcıların kas stimülasyonu. büyük çoğunluğu sıcak yaģadığı ve soğuk uygulama, özel bir masaj tekniği olan enine sürtünme, akupunktur, germe/yürüyüş, çekiş uygulamalarını içerir (İnan, 2012; Peterfy vd., 2004). c) Cerrahi Yöntemler: Nonfarmakolojik ve farmakolojik tedaviye cevap vermeyen ağrılı hastalar ve fonksiyon kaybı yaşayan hastalar eklem replasman cerrahisi açısından değerlendirilirler (İnan, 2012) ve uygulanan yöntemler, artroskopik debridman, eklem radiografik kellgren sınıflamasına göre grade 2 ve 3 hastalardır. Hastalarımızın 96 sı bayan ve 68 i erkekdir. Hastalarımızın yaş ortalaması 43,4 tür. Ortalama takip süremiz 1 yıldır. Hastalarımızın 56 sında bilateral osteoartrit mevcuttur. Çalışmamızdaki toplam diz sayısı 220 dir. Hastalarımızın 87 si grade 2 ve 77 si grade 3 tür, bilateral ekelm tutulumu olan hastalarımızın her iki dizleride aynı gradelidir. Bilateral hastalarımızın 39 u grade 2 ve 17 si grade 3 tür. 36 hastamızda geçirilmiş diz kırığına öyküsü mevcuttur. 68 hastamızda 29

geçirilmiş artroskopik SAĞLIK menisektomi SORUNLARININ hikayesi ÇALIġAN kronik dizabiliteye Ġġ KADINLARI neden olarak, hastaların günlük mevcuttur. 7 hastamızda ÜZERĠNDEKĠ geçirilmiş ETKĠLERĠNĠN diz eklemi UYGULAMALI yaşam aktivitelerini BĠR ÖRNEĞĠ kısıtlar (Coşkun, 2013; Altın enfeksiyonu öyküsü mevcuttur. Murat KORKMAZ 1, Bülent KILIÇ vd., 2, Ali 2013; Serdar Yıldız, YÜCEL2009; 3 Jakobsson ve Hallberg, Tüm hastaların dizleri, müdahale odasında steril hazırlandıktan sonra; portal için cilt cilt altı infiltrasyon anestezisi ve eklem içi anestezi, 20 cc lidokain ile yapılmıştır. Patella lateralinde açılan mini portalden eklem içi yollanan silikon kanül ile eklem basınçlı olarak lavaj enjektörü ile 1500 cc serum fizyolojik kullanılarak irrige edilmiştir. Portal 1 adet absorbe olan sutür materyali ile kapatılmıştır. Eklem içi 1ml izotonik solüsyon (ph 7,3) fermentasyon ile elde edilmiş 20.0 mg sodyum hyaluronat ve sodyum klorür, sodyum monohidrojen fosfat, sodyum dihidrojen fosfat, mannitol ve enjeksiyonluk karışımı enjekte edilmiştir. Hastalarımız poliklinikten takibe alınmıştır. 1 Güven Grup A.ġ. Finans Yönetmeni yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi ve bu ortaya çıkan sorunların iģ Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen bu çalıģmada ölçekli bir anket kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl araģtırmanın evreni Ġstanbul, Ankara, basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak 0.769 kat sayısı elde edilmiģtir. sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile Hastalarımıza ilk başvuruda ve takiplerde; Hospital for Special Surgery skorlaması (HSSS), hasta memnuniyeti, ağrı kesici kullanımındaki değişiklik ve ağrısız diz hareketindeki değişiklik sorgulaması yapılmıştır. Hastalarımızın 1 yıllık takiplerinde HSS skoru 67 den 87 e çıkmıştır, düzelme, hasta memnuniyetinde artış, ağrısız hareket aralığında artış ve ağrı kesici kullanımında azalma olmuştur. TARTIŞMA Osteoartrit (OA) eklem kıkırdağı ve altındaki kemik bütünlüğünün bozulmasına neden olan çok çeşitli etmenler sonucu ortaya çıkan semptom ve klinik muayene bulgularıyla karakterize bir hastalıktır (Samut, 2013). Ağrı, deformite ve devamında 2006; Sadosky vd., 2010; Beyazova ve Gökçe, 2000). Ağrı çoğu zaman tutulan ekleme lokalizedir ve hareketle gün içinde artar, dinlenme ile azalır (Uludağ, 2012; Arslan, 2000; Kelly, 2006). Genç hastalarda klinik bulgularda önceden geçirilmiş bir zedelenme veya menisektomiye bağlı olarak izole OA saptanır. Çalışmamızdaki 68 hastada da geçirilmiş artroskopik menisektomi hikayesi vardır. Klinik bulgularda Ağrı, eklem tutukluğu, krepitasyon, hareket kısıtlılığı, sinovit, eklem yüzeyi genişlemesi, kas artrofisi, deformite ve fonksiyon kaybı, görülür (Azarfam, 2013). Genç hastalarda gelişen diz osteoartriti için konservatif yöntemler ile tedavi anlamlıdır. Çalışmamızda uyguladığımız pratik eklem lavajı ve eklem içi hyaluronik asit enjeksiyonu kombinasyonu ile 1 yıllık takibimizde elde ettiğimiz başarı (HSSS unda 67 den 87 ye artış, analgesik kullanımının azalması ve harekette artış) literatüre göre anlamlıdır (Edelson vd., 1995; Forster ve Straw, 2003; Navarro vd., 2006). Hastalarımızın genç olması çalışmamızda elde ettiğimiz sonucaolumlu katkıda bulunmuştur. Çalışmamızdaki travmatik osteoartrit hastalarında eklem yapısal bozukluğu olmaması sonuca olumlu katkı yapmıştır. Çalışmamızda ileri evre hasta olmaması çalışmamızın kısıtlılığıdır. Takip süremizin 1 yılla sınırlı olması çalışmamızdaki kısıtlılıktır. 30

SONUÇ SAĞLIK SORUNLARININ ÇALIġAN Osteoartriti Ġġ KADINLARI Olan Hastalarda Ultrason İle ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠNĠN UYGULAMALI Plasebonun BĠR Etkinliğinin ÖRNEĞĠ Karşılaştırılması, Genç hastalarda gelişen osteoartrit vakalarında, Murat KORKMAZ 1, Bülent KILIÇ 2, Ali İstanbul Serdar YÜCEL Med 3 J, 14: 86-9, DOI: 10.5152/ hastaların yaşamları, iş hayatları ve psikolojileri 1 Güven Grup A.ġ. Finans Yönetmeni imj.2013.24 ciddi düzeyde etkilenmektedir. Olağan yaşamı aksatan cerrahiler ve tedaviler dışında, daha 2 pratik Ortopedi Uzmanı ALTINDAĞ, Ö., ALTINDAĞ, A., SORAN, uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. 3 Fırat Üniversitesi Bu hasta Spor Bilimleri Fakültesi N., TABUR, H., (2007). Romatoid Artrit grubunda, artroplasti Özet: Bu gibi araģtırmanın yöntemleri amacı; iģ anlamlı hayatı içerisinde aktif ve görev Osteoartrit alan kadın Hastalarında katılımcıların Yeti Yitimi ve yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi ve bu ortaya çıkan sorunların iģ bulmadığımızdan, hayatı tedavi içerisindeki edici yeni performans uygulamalara ve verimlilikleri üzerine Depresyon. etkilerinin Klinik ortaya çıkarılması Psikofarmakoloji Bülteni ve tedavi kombinasyonları Ģeklindedir. Uygulamalı ile elde edilen olarak başarılı gerçekleģtirilen bu çalıģmada ölçekli bir anket kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. AMİN, S., Ġlk NİU, bölümde J., katılımcıların GUERMAZİ, A., GRİsonuçlara ihtiyaç demografik vardır. özelliklerinin 164 hastalık belirlenmesine serimizde yönelik sorular, ikinci bölümde ise 5 li lirekt lokal anestezili eklem kullanıldığından lavajı ve bir eklem ön teste içi hyaluronik GORYAN, M., HUNTER, D.J., CLANCY, tabi tutulmuģtur. Ön test Ġstanbul ilinde bulunan (n=20) asit uygulamasıyla bayan pratik katılımcıya şekilde uygulanmıģtır. elde ettiğimiz Uygulamaya katılanlardan M., LAVALLEY, elde edilen veriler M.P., SPSS 18 GENANT, H.K., istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı başarının anlamlı olarak olduğunu 0.719 kat düşünmekteyiz. FELSON, D.T., (2007). Cigarette Smoking sayısı elde edilmiģtir. Bu değer araģtırmada kullanılan ölçme aletinin oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl araģtırmanın and The evreni Risk Ġstanbul, for Cartilage Ankara, Loss and Knee YAZARLARIN Bursa, KATKISI Kocaeli, Ġzmit, Tekirdağ ve Edirne illerinde bulunan ortopedi ve travmatoloji ile Pain in Men with Knee Osteoarthritis. Ann Yazarlar Aylin formlarından Zekioğlu, Fatih geri dönüģ Çatıkkaş (n=2461) ve adettir. Ali rheum dis, 66: 18-22 Bu dönen anketlerin sadece (n=1351) adeti Serdar Yücel araştırmanın uygulamaya uygun literatür bulunmuģtur. desteği Tüm başta katılımcılar rast gele seçilmiģ ve araģtırmada basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık ARDEN, olarak N., 11 NEVİTT, ay sürmüģtür. M.C., Analize (2006). Osteoarthritis: ve Epidemiology. güvenirlilik geçerlilik Best testi, Practice & Research olmak üzere araştırmada uygun bulunan kullanılan formlar SPSS kaynakların 18 programına yüklenmiģ çevirisi ve özetlenmesi anova, konusunda t testi, kuruskal destek sağlamıştır. Wallis Testi, Faktör, Hipotez ve Mann Whitney U testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak Clinical 0.769 kat Rheumatology, sayısı elde edilmiģtir. 20 (1): 3 25 KAYNAKLAReklem rahatsızlıkları nedeniyle büyük sorun yaģadığı ARSLAN, görülmüģtür. S., (2000). Ortaya Osteoartritte çıkan bu Tanı ve İzlem. sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile AGLİETTİ, P., görevlerinde MENCHETTİ, baģarı kaybına P., (2000). neden Distal olduğunu göstermiģtir. STED, Ayrıca 9: 9 bu rahatsızlıkları Femoral Osteotomy durumlar nedeniyle in The iģ Valgus performans Osteoarthritic Knee. Am jknee surg, 13: 89-95 ve verimliliğinde ATAMAZ, de azalmalara F., HEPGÜLER, neden oluģturduğunu S., ÖNCÜ, J., (2006). Diz Osteoartritinde Ağrı ve Özürlülükle İliş- AKSU, K., (2006). Osteoartrit. Editörler: Doğanavşargil E, Gümüşdiş G. Klinik Romatoloji. İzmir: Güven Kitabevi, 617-634 ALTAN, L., BİNGÖL, Ü., SAĞIRKAYA, Z., ve ark., (2004). Romatoid Artritli Hastalarda Anksiyete ve Depresyon. Romatizma, 19: 1 ALTIN, F., ÇAĞLAR, N., BURNAZ, Ö., TÜ- TÜN, Ş., ÖZGÖNENEL, L., (2013). Diz kili Faktörler. Türk Fiz Tıp Rehab Derg, 52 ATAY, M.B., (2011). Osteoartrit. Beyazova M, Gökçe Kutsal Y. Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon. Ankara Güneş Kitabevi, 2533-63 AZARFAM, YOUSEFİ, A.A., (2013). Diz Osteoartriti Olan Hastalarda Sanal Gerçeklik Uygulaması ve Kinezyolojik Bantlamanın Propriosepsiyon Üzerinde Etkinliği ve Kı- 31

yaslaması, T.C. Hacettepe SAĞLIK Üniversitesi, SORUNLARININ Tıp ÇALIġAN Care Ġġ and KADINLARI Management of Osteoarthritis in Fakültesi, Fiziksek ÜZERĠNDEKĠ Tıp Ve Rehabilitasyon ETKĠLERĠNĠN UYGULAMALI Adults: summary BĠR ÖRNEĞĠ of NICE guidance. BMJ, Anabilim Dalı, AnkaraMurat KORKMAZ 1, Bülent KILIÇ 2, Ali 336 Serdar (7642): YÜCEL 5-3 3 BANDS, V.E., (2007). Nursing Care of Patients With Rheumatoid Arthritis, 5(1). http://www. jhasin.com/files/articlefiles/pdf/bands.pdf 1 Güven Grup A.ġ. Finans Yönetmeni yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi ve bu ortaya çıkan sorunların iģ Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen bu çalıģmada ölçekli bir anket kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. Anabilim Ġlk bölümde Dalı, Ankara katılımcıların istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl araģtırmanın evreni Ġstanbul, Ankara, basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak 0.769 kat sayısı elde edilmiģtir. sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile Erişim Tarihi: 10.03.2014 BEYAZOVA, M., GÖKÇE, K.Y., (2000). Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon, Guneş Kitabevi, M.B. Atay Bolum 7-27; 1805-36 BİLİR, KAYA, B., İÇAĞASIOĞLU, A., ERİ- MAN, E., MORAL, O.F., (2008). 55 Yaş Altı ve Üstü Romatoid Artritli Hastalarda Hastalık Aktivitesi Demografik Özellikler Ağrı ve Yaşam Kalitesinin Karşılaştırılması. Turkish J Geriatrics, 11: 3 BRANDT, K.D., DIEPPE, P., RADIN, E.L., (2008). Etiopathogenesis of Osteoarthritis. Rheum Dis Clin North Am, 34 (3): 531-59. CHOİ, H.R., HASEGAWA, Y., KONDO, S., SHİ-MİZU, T., IDA, K., IWATA, H., (2001). High Tibial Osteotomy for Varus Gonarthrosis: a 10 to 24 Year Follow Up Study. J orthop sci, 6: 493-497 COGGON, D., READİNG, I., CROFT, P., MCLAREN, M., BARRETT, D., COOPER, C., (2001). Knee Osteoarthritis and Obesity. Int J Obes Relat Metab Disord, 25: 622-7. COŞKUN, CÜZDAN, N., (2013). Diz Osteoartritinde Plazma Adiponektin Düzeyleri ile Hastalık Şiddetinin Korelasyonu. Tıpta Uzmanlık Tezi, T.C. Ufuk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon COTY, M.B., WALLSTON, K.A., (2008). Roles and Well-Being among Healthy Women and Women with Rheumatoid Arthritis. J Adv Nurs ÇARLI, A.B., (2012). Diz Osteoartritli Kadın Hastalarda Osteoporozun Femoral Kıkırdak Kalınlığı İle İlişkisinin Ultrasonografi İle Değerlendirilmesi, Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon, Uzmanlık Tezi, T.C. Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon Servis Şefliği, İstanbul DI CESARE, P.E., ABRAMSON, S.B., (2005). Pathogenesis of Osteoarthritis. Harris ED Jr (Ed) : Kelley stextbook of Rheumatology. Seventh Edition. Elsevier Saunders.Philadelphia, 91: 1493-1513 DI CESARE, P.E., ABRAMSON, S.B., (2006). Osteoartrit Patogenezi. Arasıl T. Kelley Romatoloji Ankara Güneş Kitabevi, 1493-1512. CONAGHAN, P.G., DICKSON, J., GRANT, R.L., (2008). Guideline Development Group. DİEPPE, P., LİM, K., (1998). Osteoartritis and Related Disorders: Clinical Featrures and 32

Chondrocyte Glycosaminoglycan and Col- Diagnostic Problems.in: SAĞLIK Klippel SORUNLARININ JH, Dieppe P. ÇALIġAN lagen Ġġ Synthesis. KADINLARI Osteoarthritis and cartilage, London: London ÜZERĠNDEKĠ Mosby Limited, ETKĠLERĠNĠN 8.3: 1-8. UYGULAMALI 13: 942-3. BĠR ÖRNEĞĠ EDELSON, R., BURKS, R.T., BLOEBAUM, R.D., (1995). Short-Term Effects of Knee Washout for Osteoarthritis. Am J Sports Med, May-Jun, 23 (3): 345-9 Murat KORKMAZ 1, Bülent KILIÇ 2, Ali Serdar YÜCEL 3 1 Güven Grup A.ġ. Finans Yönetmeni yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi ve bu ortaya çıkan sorunların iģ Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen bu çalıģmada ölçekli bir anket kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl araģtırmanın North Am, evreni 34 Ġstanbul, (3): 623-43 Ankara, basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak 0.769 kat sayısı elde edilmiģtir. sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile EDMONDS, A., HOLM, G., (2009). Managing Pain in Osteoarthritis and Rheumatoid Arthritis. Ce-Today For Nurs Pract, 3: 7 FELSON, D.T., (2006). Osteoarthritis Of The Knee Clinical Practice. N Engl J Med, 354 (8): 841-8 FORSTER, M.C., STRAW, R., (2003). A prospective randomised trial comparing intraarticular Hyalgan injection and arthroscopic washout for knee osteoarthritis. Knee, Sep; 10 (3): 291-3 FRANKEL, S., WİLLİAMS, M., NANCHAHAL, K., COAST, J., (1990). Epidemiologically based needs assessment: total hip and knee joint replacement. HCEU report for the department of health, university of Bristol GRİFFİN, T.M., GUİLAK, F., (2008). Why is obesity associated with osteoarthritis? Insights from Mouse models of obesity. Biorheology, 45 (3-4): 387-398. GULLAHORN, L., LİPİELLO, L., KARPMAN, R., (2005). Smoking and Osteoarthritis: Differential Effect of Nicotine on Human GÜRER, G., ŞENDUR, Ö.F., AY, C., (2005). Diz Osteoartritli Hastalarda Fizik Tedavinin Ağrı ve Günlük Yaşam Aktivitesine Etkileri. Romatizma, 20: 2 HAQ, S.A., DAVATCHI, F., (2011). Osteoarthritis Of The Knees in The COP CORD World. Int J Rheum Dis, 14 (2): 122-9 HUNTER, D.J., MCDOUGALL, J.J., KEEFE, F.J., (2008). The Symptoms of Osteoarthritis and the Genesis of Pain. Rheum Dis Clin HURLEY, M.V., BEAME, L.M., (2008). Non- Exercise Physical Therapies For Musculoskeletal Conditions. Best Pract Res Clin Rheumatol, 22 (3): 419-33 İNAN, Ç., (2012). Diz Osteoartriti Olan Hastalarda Sıcak Ve Soğuk Uygulamanın Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Programı, Erzurum İNAN, G., (2009). Romatizmal Hastalıklar ve Yaşam Kalitesi. Sağlıklı Yaşam Tarzı Dergisi JAKOBSSON, U., HALLBERG, I.R., (2006). Quality of Life Among Older Adults with Osteoarthritis: an explorative study. J Gerontol Nurs, 32: 51 60. JORDAN, K.M., ARDEN, N.K., DOHERTY, M., et al., (2003). EULAR Recommendations 33

2003: an Evidence SAĞLIK Based Approach SORUNLARININ to The ÇALIġAN the Ġġ United KADINLARI States. Part II. Arthritis Rheum, Management of ÜZERĠNDEKĠ Knee Osteoarthritis: ETKĠLERĠNĠN Report UYGULAMALI 58: 26 35. BĠR ÖRNEĞĠ of a Task Force of the Murat Standing KORKMAZ Committee 1, Bülent KILIÇ 2, Ali Serdar YÜCEL 3 LEE, E.O., KİM, J., DAVİS, A.H., KİM, I., (2006). for International Clinical Studies 1 Güven Including Grup A.ġ. Finans Yönetmeni Effect of Regular Exercise on Pain, Fatigue Therapeutic Trials (ESCISIT). Ann Rheum and Disability in Patients with Rheumatoid Dis, 62: 1145-55 Arthritis. Fam Community Health, 29: 4 JORDON, K.M., Özet: ARDEN, Bu araģtırmanın N.K., amacı; DOHERTY, iģ hayatı içerisinde aktif görev alan kadın katılımcıların yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi LEE, R., ve bu KEAN, ortaya çıkan W.F., sorunların (2012). iģ Obesity and Knee M., BANNWARTH, hayatı içerisindeki B., BİJLSMA, performans ve J.W., verimlilikleri üzerine etkilerinin ortaya çıkarılması Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen bu Osteoarthritis. çalıģmada ölçekli Inflammopharmocology, bir anket 20 DİEPPEİ kullanılmıģtır. P., et al., (2003). Kullanılan EULAR anket iki bölümden Recommendations 2003: an Evidence Based bölümde ise 5 li lirekt oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların demografik özelliklerinin belirlenmesine yönelik sorular, (2): ikinci 53-8. Approach kullanıldığından to The Management bir ön teste tabi of Knee tutulmuģtur. MANN, Ön test Ġstanbul D., ilinde (2004). bulunan Articular (n=20) Hypermobility Osteoarthritis: Report of a Task Force of istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Protects Cronbach s Against Alpha Hand kat Osteoarthritis. sayısı Arthritis the Standing olarak Committee 0.719 kat sayısı for elde International edilmiģtir. Bu değer araģtırmada & Rheumatism, kullanılan ölçme 337 345 aletinin oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl araģtırmanın evreni Ġstanbul, Ankara, Clinical Studies Bursa, Including Kocaeli, Ġzmit, Therapeutic Tekirdağ ve Trials Edirne illerinde bulunan ortopedi ve travmatoloji ile (ESCISIT). fiziksel Ann Rheum anlamda romatizmal Dis, 62: 1145-55. rahatsızlık yaģayan MARTİN, bayan katılımcılar J.A., BUCKWALTER, oluģturmaktadır. J.A., (20). Aging, Articular Cartilage Chondrocyte Senescence gele seçilmiģ and Osteoarthritis. ve araģtırmada Biogerontoloji, KAYA, N., (2008). uygulamaya Romatoid uygun bulunmuģtur. Artritli Bireyin Tüm katılımcılar rast Hemşirelik basit Tanılaması. rassal yöntem İstanbul uygulanmıģtır. Üniversitesi, AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize uygun bulunan formlar SPSS 18 programına yüklenmiģ 3 (5) ve güvenirlilik :257 264geçerlilik testi, Florance Nightingale anova, t testi, Hem kuruskal Derg, Wallis 16: 63Testi, Faktör, Hipotez ve Mann Whitney U testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak MCCAFFERY, 0.769 kat sayısı M., elde (1990). edilmiģtir. Nursing Approaches KELLY, M., (2006). Managing Osteoarthritis eklem rahatsızlıkları nedeniyle büyük sorun yaģadığı to görülmüģtür. Nonpharmacological Ortaya çıkan bu Pain Control. Int J Pain Nursing, sorunlar 36: katılımcıların 11 sosyal yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile görevlerinde baģarı kaybına neden olduğunu göstermiģtir. Nurs Stud, Ayrıca 27(1): bu rahatsızlıkları 1-5 KUTSAL, G.Y., (2010). Yaşlılık Döneminde Kasdurumlar nedeniyle iģ performans ve verimliliğinde MCDONALD, de azalmalara neden D.D., oluģturduğunu (2009). Older Adults Pain İskelet Sistemi Hastalıkları, in Kutsal GY. Ed. Descriptions, Pain Manag Nurs, 10 (3): 142-8 Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Birinci Basamak Sağlık MCKENZIE, S., TORKINGTON, A., (2010). Hizmetlerinde Çalışan Hekimler İçin Yaşlı Osteoarthritis-Management Options in General Sağlığı Tanı ve Tedavi Rehberi 2010, Ankara: Practice. Aust Fam Physician, 39 (9): 622-5 Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri MENDEL, O.I., NAUMOV, A.V., VERTKİN, Genel Müdürlüğü, 389-401 A.L., ALEKSEEVA, L.I., et al., (2010). LAWRENCE, R.C., FELSON, D.T., HELMİCK, Osteoarthritis and Vascular Diseases in C.G., et al., (2008). Estimates of the prevalence Elderly Patients: Clinical and Pathogenic of arthritis and other rheumatic conditions in İnterrelationships. Adv Gerontol, 23: 304-313 34

MERT, M., (2013). Fiziksel SAĞLIK Tıp SORUNLARININ Ve Rehabilitasyon Anabilim ÜZERĠNDEKĠ Dalı Diz Osteoartritinde ETKĠLERĠNĠN UYGULAMALI S., et al., BĠR (2011). ÖRNEĞĠ All Cause and Disease ÇALIġAN NÜESCH, Ġġ KADINLARI E., DİEPPE, P., REİCHENBACH, Düşük Doz Ultrason Tedavisinin Murat KORKMAZ Etkinliği, 1, Bülent KILIÇ 2, Ali Specific Serdar YÜCEL Mortality 3 in Patients with Knee or T.C. Uludağ Üniversitesi Tıp 1 Güven Fakültesi, Grup A.ġ. Finans Yönetmeni Hip Osteoarthritis: population based cohort Uzmanlık Tezi, Bursa study. BMJ, 342: 1165-67 MICHAEL, J.W., SCHLÜTER-BRUST, K.U., yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi ve bu ortaya çıkan sorunların iģ Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen bu çalıģmada ölçekli bir anket kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl araģtırmanın evreni Ġstanbul, Ankara, (n=4378) katılımcıya elden, mail, posta ve yüz yüze görüģmek 1134-1141 koģulu ile dağıtılan anket basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak 0.769 kat sayısı elde edilmiģtir. sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile EYSEL, P., (2010). The Epidemiology, Etiology, Diagnosis, And Treatment Of Osteoarthritis Of The Knee. Dtsch Arztebl Int, 107 (9): 152-62 MİCHEL, B.A., STUCKİ, G., FREY, D., DE VATHAİRE, F., VİGNON, E., BRUEHL- MANN, P., UEBELHART, D., (2005). Chondroitins 4 and 6 Sulphate in Osteoarthritis of The Knee: A Randomised Controlled Trial. Arthritis rheum, 52: 779-86. NAVARRO, F., HERRERO-BEAUMONT, G., NAREDO, E., PAULİNO, J., TORNERO, J., VİLLANUEVA, I., (2006). [Efficacy and Safety of İntraarticular İnjections of Hyaluronic Acid in Knee Osteoarthritis: Clinical and Ultrasonographic Evaluations]. Reumatol Clin, Jan; 2 (1): 15-22. doi: 10.1016/S1699-258X(06)73015-7. Epub 2008 Dec 30 NEOGİ, T., ZHANG, Y., (2011). Osteoarthritis prevention. Curr Opin Rheumatol, 23(2): 185-91 OĞUZ, A., TEKİN, M., (2007). Romatoid Artitli Hastalarda Tedavi Uyumunu Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Uyum Artırma Önerileri. İstanbul Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği OLİVERİA, S.A., FELSON, D.T., REED, J.I., (2007). Incidence of Symptomatic Hand, Hip and Knee Osteoarthiritis among Patients in A Health Maintenance Organisation, 38: ÖZGÜRSOY, P., (2006). Osteoartritte Tedavi İlkeleri. Romatizma, 10: 21 PAGE, C.J., HINMAN, R.S., BENNELL, K.L., (2011). Physiotherapy Management Of Knee Osteoarthritis. Int J Rheum Dis, 14 (2): 145-51 PEAT, G., THOMAS, E., HANDY, J., WOOD, L., DZIEDZIC, K., MYERS, H., WILKIE, R., DUNCAN, R., HAV, E., HILL, J., CROFT, P., (2006). The Knee Clinical Assessment Study-CAS(K), A prospective study of knee pain and knee osteoarthritis in the general population. BMC Musculoskelet Disord, 16 (7): 1-9 NG, N.T., HEESCH, K.C., BROWN, W.J., (2011). Strategies for Managing Osteoarthritis. Int J Behav Med, 1-10 PEREİRA, D., PELETEİRO, B., ARAUJO, J., et al., (2011). The Effect of Osteoarthritis Definition on Prevalance and İncidence Es- 35

timates: a systematic SAĞLIK review. SORUNLARININ Oateaoarthritis ÇALIġAN Düzeylerine, Ġġ KADINLARI Ağrı Ve Fonksiyonel Aktivite Cartilage, 19 (11): ÜZERĠNDEKĠ 1270-85. ETKĠLERĠNĠN UYGULAMALI Üzerine Etkisi, BĠR ÖRNEĞĠ Uzmanlık Tezi, T.C Hacettepe PESESSE, L., SANCHEZ, C., HENROTİN, Y., (2011). Osteochondral Plate Angiogenesis: a New Treatment Target in Osteoarthritis. Joint Bone Spine, 78 (2): 1.44-9 Murat KORKMAZ 1, Bülent KILIÇ 2, Ali Serdar YÜCEL 3 1 Güven Grup A.ġ. Finans Yönetmeni yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi ve bu ortaya çıkan sorunların iģ Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen bu Güneş çalıģmada Kitabevi, ölçekli 1-4 bir anket kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı olarak 0.719 kat sayısı elde edilmiģtir. Bu değer araģtırmada Med, 39 kullanılan (1): 62-73 ölçme aletinin oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl araģtırmanın evreni Ġstanbul, Ankara, basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak Company, 0.769 kat sayısı 1547-67 elde edilmiģtir. sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile PETERFY, C.G., GUERMAZİ, A., ZAİM, S., et al., (2004). Whole-Organ Magnetic Resonance Imaging Score (WORMS) of the knee in osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage, 12: 177-90. PETERSON, I.F., (1996). Occurrence of Osteoarthritis of The Peripheral Joints in European Populations. Annals Rheum Dis, 55: 659-64. PİRBUDAK, L., BACAKSIZ, B.D., OVALIOĞ- LU, N., (2008). Ağrı Tedavisinde Hemşirenin Rolü. Gaziantep Tıp Dergisi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, Ankara SARIDOĞAN, M.E., (2005). Osteoporozun Tanımı Ve Sınıflandırılması. Yeşim Gökçe Kutsal (ed.). Osteoporoz (2.baskı) Ankara. SEED, S.M., DUNICAN, K.C., LYNCH, A.M., (2011). Treatment Options for Osteoarthritis: Considerations for Older Adults. Postgrad SELLAM, J., BERENBAUM, J.S., (2008). Clinical Features Of Osteoarthritis, in Frestein G.S. eds Kelley s Textbook of Rheumatology, 8th ed, Philedelphia: W B. Saunders RUDDY, S., HARRİS, E.D. Jr., SLEDGE, SHANNON, F.J., DEVİTT, A.T., POYNTON, C.B., (2009). editors. Kelley s Textbook of A.R., FİTZPATRİCK, P., WALSH, M.G., Rheumatology. Philedelphia: W.B. Saunders, (2001). Short Term Benefit of Arthroscopic 1355-1373 Washout in Degenerative Arthritis of the SADOSKY, A.B., BUSHMAKİN, A.G., CAP- Knee. Int orthop, 25: 242-5 PELLERİ, J.C., et al., (2010). Relationship between Patient-Reported Disease Severity SPECTOR, T.D., MACGREGOR, A.J., (2004). in Osteoarthritis and Self-Reported Pain, Risk factors for osteoarthritis: genetics. Osteoarthritis Cartilage, 12: 39-44. Function and Work Productivity. Arthritis Res Ther, 12 (4): R162. TUNCER, T., GİLGİL, E., (2007). Osteoartrit SAMUT, G., (2013). Diz Osteoartritli Hastalarda Epidemiyolojisi ve Risk Faktörleri. Tanıdan İzokinetik Ve Aerobik Egzersizin Serum Interlökin-6 Ve Tümör Nekrozis Faktör Alfa İstanbul, 9- tedaviye osteoartrit. Nobel Tıp Kitabevleri, 20 36

ULUDAĞ, E., (2012). Diz SAĞLIK Osteoartritli SORUNLARININ Hastalarda ÇALIġAN YILDIZ, Ġġ Z., KADINLARI (2009). Diz Osteoartritinde İdrar Lokal Soğuk Uygulamanın ÜZERĠNDEKĠ Ağrı ETKĠLERĠNĠN Ve Hareket UYGULAMALI CTX-II Düzeyi BĠR ÖRNEĞĠ İle Klinik Ve Radyolojik Kısıtlılığı Üzerine Etkisi, Murat Yüksek KORKMAZ Lisans 1, Tezi, Bülent KILIÇ 2, Ali Bulguların Serdar YÜCEL Korelasyonu, 3 Uzmanlık Tezi, T.C. Atatürk Üniversitesi, Sağlık 1 Güven Bilimleri Grup A.ġ. Finans Yönetmeni Başkent Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Fiziksel Enstitüsü, Hemşirelik Esasları, Erzurum Tıp Ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, Ankara UMLAUF, D., FRANK, S., PAP, T., BERTRAND, J., (2010). Cartilage Biology, Pathology, And Repair. Cell Mol Life Sei, 67 (24): 4197-211 yaģamıģ olduğu ortopedik bazı sorunların belirlenmesi ve bu ortaya çıkan sorunların iģ Ģeklindedir. Uygulamalı olarak gerçekleģtirilen bu çalıģmada ölçekli bir anket kullanılmıģtır. Kullanılan anket iki bölümden oluģmaktadır. Ġlk bölümde katılımcıların istatistik programı ile analiz edilmiģtir. Ön test sonrasında Cronbach s Alpha kat sayısı oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Asıl araģtırmanın evreni Ġstanbul, Ankara, basit rassal yöntem uygulanmıģtır. AraĢtırma yaklaģık olarak 11 ay sürmüģtür. Analize İNTERNET KAYNAKLARI testlerinden yararlanılmıģtır. Alpha kat sayısı olarak 0.769 kat sayısı elde edilmiģtir. sorunlar katılımcıların sosyal yaģam konforunu olumsuz etkilediği gibi yaptıkları iģ ile UYSAL, G., BAŞARAN, S., (2009). Diz Osteoartriti. Türk Fiz Tıp Rehab Derg, 55: 1-7. WANG, Y., PRENTİCE, L.F., VİTETTA, L., WLUKA, A.E., CİCUTTİNİ, F.M., (2004). The Effect of Nutritional Supplements on Osteoarthritis. Altern med rew, 9: 275-96. YILDIZ, N., (2007). Diz Osteoartritli Kadınlarda, Fiziksel Aktivite Düzeyi, Kas Kuvveti, Propriosepsiyon ve Ağrı Duyusu İlişkisinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi ZHANG, W., DOHERTY, M., PEAT, G., BI- ERMA-ZEINSTRA, M.A., ARDEN, N.K., BRESNIHAN, B., HERRERO-BEAU- MONT, G., KIRSCHNER, S., LEEB, B.F., LOHMANDER, L.S., MAZİERES, B., PAVELKA, K., PUNZI, L., SO, A.K., TUN- CER, T., WATT, I., BIJLSMA, J.W., (2010). EULAR Evidence-Based Recommendations For The Diagnosis Of Knee Osteoarthritis. Ann Rheum Dis, 69 (3): 483-9 http://www.infobik.com/2011/04/osteoartrit/ http://www.atillaayral.com/kategoriler/osteoartritteteshis-ve-klinik-seyir-nas.htm 37