Nisan 2009
314 0 888
BfiKENT ÜN VERS TES KÜLTÜR YYINI YEREL SÜREL YYIN Baflkent Üniversitesi d na Sahibi: Prof. Dr. Mehmet Haberal Yay n Genel Yönetmeni: Mete kyol Yay n Genel Yönetmeni Yard mc s : Mehmet Muhsinoğlu Genel Koordinatör: Gülçin Orkut Sorumlu Yaz flleri Müdürü: Çiğdem yhan flletme Genel Yönetmeni: Sina Şen Yay n Dan flman : Yaşar Öztürk Türk Dili Dan flman : Haydar Göfer Sanat Dan flman : Süheyla Dinç Redaksiyon: Fatma taman Düzeltme Sorumlusu: Nükhet licikoğlu Seçiciler Kurulu: Prof. Dr. Nevzat Bilgin (nısal Başkan), Prof. Dr. hmet Mumcu, Prof. Dr. Solmaz Doğanca, Prof. Dr. Sevil Öksüz, Prof. Dr. Ender Varinlioğlu, Prof. Dr. Okay Eroskay, Prof. Dr. Fuat Çelebioğlu, Prof. Dr. Sedefhan Oğuz, Prof. Dr. Levent Peşkircioğlu, Necmi Tanyolaç, Kaya Karan, laettin Giray, yhan Erten, İlhan Banguoğlu, hmet ydede, Manuel Bilos, Cengiz Dolunay Sürekli Yazarlar: Yücel ksoy, Metin tamer, Nuray Bartoschek, Cahit Batum, Prof. Dr. Yüksel Bozer, Sadi Bülbül, Halûk Cansın, li Murat Erkorkmaz, Konur Ertop, Gürbüz Evren, Metin Gören, İlyas Halil, Pelin Hazar, İlker İnal, Muzaffer İzgü, Özüm Larçın, Mehmet Muhsinoğlu, Filiz Leloğlu Oskay, Saniye Özden, Yaşar Öztürk, Erdoğan Sakman, Erdoğan Tokmakçıoğlu, Songül Saydam, İzlen Şen, Cheryl Tanrıverdi, İzmir Tolga, Engin Ünsal, Mehmet Ünver, Dr. Mehmet Uhri, Orhan Velidedeoğlu, Mustafa Yıldız Yönetim Merkezi: 10. Sok., No: 45, Bahçelievler, nkara Tel: (0312) 212 8016 (pbx) Faks: (0312) 234 1216 letiflim dresi: Sedef Cad., 2446 da, 1. Parsel, Blok, Kat: 3, D: 16, taşehir, 34750, İstanbul Tel: (0216) 456 2727 (pbx) Faks: (0216) 456 2729 bone Hizmetleri: (0212) 314 0888 Da t m: Yaysat Renk yr m : Mat Yapım Bas m Tarihi: 30. 03. 2009 Baflkent Üniversitesi nin bir kültür hizmeti olan Bütün Dünya 2000, Baflkent Üniversitesi kurulufllar ndan 1. Cadde, No: 77, Bahçelievler, nkara adresindeki küm Reklamc l k, Dan flmanl k ve Yay nc l k jans Sanayi ve Ticaret.fi. nin 3. Cadde, No: 2, Yenimahalle, nkara adresindeki tesislerinde bas lm flt r. www.butundunya.com.tr butundunya@butundunya.com.tr
Y l: 11, Say : 131 Ç N D E K L E R N S N 2 0 0 9 7 Son Sözü Hukuk Söyledi... METE KYOL 10 rapça Kökenli Deyimlerimiz ORHN VEL DEDEO LU 15 tatürk ün Gün Işığına Çıkan Yeni Fotografları 21 Yine 24 Nisan Yine Soykırım Yalanı GÜRBÜZ EVREN 26 Tarihimizle Yüzleşmek ve Kimi Yüzlere yna SEMR TY 34 80 Ermeni ile Yük Vagonlarıyla Kaçırıldı MEHMET ERKN DÜLGERO LU YEN L K ZMNI: LKBHR Sayfa: 82 43 20 nci Yüzyılın İlk İnsanlık Suçu: Herero ve Nama Soykırımı MEHMET MUHS NO LU 51 Kabotaj dan Çevre Yoluna fiebnem fien 55 Mareşal Fevzi Çakmak L N L ERDEM 57 Bir ntolojide Genç Cumhuriyetin Şiir Birikimi KONUR ERTOP 62 Bir Ünlü Türk ün Olay Yaratacak nıları ERY D NÇER 70 Ben TÜBİTK Bursiyeriydim DR. MEHMET UHR 73 Vatandaşımız Ryan dan Obama ya Mektup BRIfi TRKN 78 Kral ve Ben MET N GÖREN 82 Yenilik Zamanı: İlkbahar CHERYL TNRIVERD 88 yşe Kulin den Olağanüstü Güzel Bir Üçleme DEM R YTÇ 95 merika da Yayınlanan Bir Radyo Programı: Genç Türkler ZM R TOLG 98 Gnothi Seauton SONGÜL SYDM 102 Kemal tatürk İçin Bir Viyola ldık BURCU GÖKER 106 Yepyeni Bir İş Okyanusu SEVD TNTN 110 Şenol ğabey MUZFFER ZGÜ 115 Ünlü Besteci Liszt İstanbul da... YÜCEL KSOY 118 Kızımla Söyleşi BEK R ÖZGEN 123 Bizim Tam 300 Köpeğimiz Var NEV N DEDEO LU 127 Rüyaların Rüyası L MURT ERKORKMZ 132 Köy Odaları MEHMET ÜNVER 137 Bir Fiyat Listesi ERDO N TOKMKÇIO LU 140 Eskiler lır Eskiler Satarım NURY BRTOSCHEK 149 salak Yağ Böceği ERDO N SKMN Sizden Bize 8 lk Dersimiz Türkçe 13 F rçalayarak 49 Bilginizi Denetleyin 93 Nisan SuDokular 122 nne ve Babalardan 146 KÖY ODLRI Mankafa Poldi 148 Kareler ve Rakamlar 152 Mant k Bilmecesi 153 Satranç 154 Bulmaca 156 y n Kitaplar 158 Bir Fotograf Bin Sözcük 160 4 5 Sayfa: 132
DN S ZE Mete kyol STEME DRES : jans-türk Bas n ve Bas m.fi. stanbul Yolu 7. Km., Necdet Evliyagil Cad., No: 24, Bat kent / nkara (0312) 278 0824 info@ajansturk.com.tr Son Sözü Hukuk Söyledi... B ir hukuksal karar n kesin noktas n koymak üzere adalet kürsüsüne inen kapa m zdaki yarg ç çekici asl nda, yüzy llard r birlikte, iç içe yaflam fl iki milletin aras na kendi ç karlar n sokuflturmak isteyen ülkelerin kafalar na inen bir hukuk tokma d r. nlam n n özü, Türkiye nin y llard r dünyaya duyurmaya çal flt sözüdür: Varsa belgeniz, gösteriniz. Yoksa kan t n z, lütfen konuyu kapat n z. sla Ermeniler e dostluk yapmak için de il, fakat tümüyle Türkler e düflmanl k yapmak için y llard r lafla peynir gemisi yürütmeye çal flan ülkeler, vrupa dalet Divan n n red karar ndan sonra peynir gemilerine, olduklar limanda demir att rmay umar z ak l ederler. Yazar m z Semra tay n bu konudaki titiz çal flmas n okurken, O günler diye söz edilen 1915 ve 1916 y llar nda Osmanl yönetiminin üst düzey görevlileri aras nda bulunan Ermeni yöneticilerin adlar ve görevlerinin listesini de özel bir ilgiyle izleyeceksiniz. Bu konuda özel bir ilgiyle izleyece iniz bir baflka yaz m z ise, konuk yazar m z Mehmet Erkan Dülgero lu nun aile miras an s d r. Kayseri de 1910 lu y llarda hal ticareti yapan dedesi merhum Hac Hilmi Efendi nin, kulaktan kula a abart larak yay lan dedikodular karfl s nda korkuya kap - lan Emeni dostlar n n kendisine ilettikleri bir iste i ni nas l yerine getirdi inin öyküsünü yazd Mehmet Erkan Dülgero lu. Kayseri de yaln zca birkaç kiflinin bildi i ve 93 y ld r bir s r olarak saklanan bu olay n öyküsünü okuyunca, üçüncü flah slar n henüz araya girmedikleri dönemde Türkler le Ermeniler in birbirleriyle ve birlikte ne denli iç içe ve dostluk içinde yaflad klar n bir kez daha an msayacak, Türkler le Ermeniler aras ndaki dostluk bütünlü üne bir kez daha tan k olacaks n z. Geçen say m zda yay mlad - m z ve büyük bir ilgiyle karfl lad - n z tatürk ün görmedi imiz fotograflar n n yeni bölümünü bu say m zda yay ml yoruz. nternette www.butundunya.com.tr adresindeki sitemizden bu fotograflar siz de bilgisayar - n za aktarabilirsiniz. Bu çok özel fotograflar bizim arac l m zla sizle paylaflan sayg - de er okurumuzla aran za flimdi yine giriyor, içtenlikli teflekkürlerinizi bir kez daha iletiyoruz kendisine... 7
S ZDEN B ZE MEKTUPLR B ZDEN S ZE YNITLR Bütün Dünya, Mimoza 4/9, D: 1, taflehir, 34750, stanbul butundunya@butundunya.com.tr Faks: 0216-456 2729 ok be endi imiz dergimizin Ç 2009 / 03 say s nda, Say n Bar fl Tarkan n yaz s n okudum. tatürk ümüzün o benzersiz öngörüsü karfl s nda bir kere daha hayran kald m. ncak fiam büyükelçimiz (!) Y. Halit Çelik in, tatürk resmini göremeyince çok flafl ran Sevgili R za Zelyut a verdi- i yan t, O günler geçti R za Bey, ne tatürk ü, bunlar aflal m demesine çok flafl rd m. O elçi kimi temsil ediyor merak ettim. Say n Tarkan n yaz s n n sonuna ekledi i N. Tevfik in o ünlü dörtlü ü az bile kal r bu nankörlük karfl s nda, beni yat flt rmak için... Sayg lar mla, Cahit Yücel, Emekli Ö retim Görevlisi, Datça, Mu la. ay n Gürbüz Bey, ben lmanya da ö retmenim. Her S Türkiye ye tatile geliflimde mutlaka derginizin mevcut olan say - s ndan al r m. Mart ay nda yay mlam fl oldu unuz dergideki yaz - n z okudum. Yaz n z okudu umda tam da ihtiyac m olan bir fley oldu unu düflündüm. Çal flt m okulda bir lman ö retmen Ermeni Soyk r - m oldu unu düflünüyor. Ben, bu ö retmene böyle birfleyin olmad n anlatmaya çal flt m; fakat bu ö retmen bana Wikipedia sitesinden ( Völkermord an den rmeniern ) Ermeni Soyk r m ile ilgili olan k sm benim için yazd rm fl ve okumam için bana verdi. Okudu umda yaz - lanlara inanamad m. yn siteye ben de girdim ve Türkçe k sm ndan Ermeni Soyk r m ile ilgili k sm bulup okudum; ama lmanca olarak yazd r p bana verdi i yaz ile birebir çevirisi de ildi. Ben Ermeni Soyk r m n n gerçeklikten uzak oldu unu anlatmaya çal fl yorum. ncak bu söyledi imi belgelerle kan tlamam gerekiyor. Bana yard mc olabilece inizi düflündüm. caba bu ö retmeni Ermeni Soyk r m olmad na iliflkin fikrini de ifltirebilmem için bana lmanca dilinde önerebilece iniz kitap, in- ternet sitesi gibi kaynaklar var m? Yard mlar n z için flimdiden teflekkür ederim. Sayg lar mla, Serap Köksal, lmanya. de derginizin takipçilerin- biriyim. Ç kan baz yaz - Bden lar yeri ve zaman geldikçe ö rencilerime okuyorum, hofllar na gidiyor. Geçen gün yine Çocuklara bir fleyler okuyay m dedim ve 2000 y l n n Mart say s n elime ald m. Dokuz rakam n n sihrini anlatan yaz y ö rencilerime aktard m. Konufltuk ve tart flt k. Dersten sonra daha önceleri çevirip okudu um sayfalar bir kez daha okumak istedim ve 52 nci sayfadaki Shakespeare in yaklar lt nda nsan Onuru sonesini okudum. Günümüze ne kadar uyuyor. Hele flu dönemde defalarca okunmas gerekiyor bizi kendimize getirmek için... Sizden ricam gündeme uyan bu yaz y gelecek say lar n z n birinde tekrar yay nlaman z. Belki okumayan birileri vard r, dikkatini çeker. En içten sayg lar mla, Selma yd n, Bal kesir. irkaç dakika önce bitirdi im Bve sizlerin tüm eme iyle yaratt bu derginin, gerçekten inan lmaz bir güzelli i oldu unu söylemek istiyorum. Dergiyi, güzel bir arkadafl mdan ay p olmas n diye almak zorunda kald m. Önce pek önemsemedim, okuyabilece imi pek düflünmüyordum. Okumaya bafllay nca, bitirdi imde ancak masamdan kalkabildim. Özellikle flunu söylemek istiyorum Bütün Dünya dergisi inan lmayacak derecede insanc l ve modern düzenin yozlaflm fl de erlerinden çok uzak. Uzun süredir bu kadar keyifle ve istekli hiçbir fleyi okumam flt m. Bütün Dünya dergisi çal flanlar na ve beni derginizle tan flt ran güzel arkadafl ma sonsuz teflekkürlerimi sunuyorum. Mehmet To rul, rmutlu, Yalova. izler, Nevflehir ili Derinkuyu B ilçesinde görev yapan bir grup ö retmeniz. Okulumuz Derinkuyu ilçesine ba l Yaz höyük kasabas nda hizmet vermektedir. E itim, ö retimde ö retmenin etkinli i kadar e itim materyali de son derece önemlidir. Okulumuzda ne yaz k ki, maddi imkans zl klar yönünden çocuklar m z n yararlanabilece i bir kütüphanemiz (yeterli seviyede) bulunmamaktad r. nsanl n ortak de eri olan çocuklar m z n modern bir kütüphaneye kavuflabilmeleri için ilgi gösterece inizi umut eder, her türlü ilgi ve yard m n z için flimdiden teflekkür ederim. Sayg lar mla, Turan Pala, Türkçe Ö retmeni, Yaz höyük Gazi lkö retim Okulu, Yaz höyük Kasabas Derinkuyu, Nevflehir. Okul tel.: (0 384) 393 6003 8 9
TÜRK D L Orhan Velidedeoğlu rapça kökenli deyimlerimiz Dilimizde Do u kökenli pek çok deyim var. Özellikle XIII üncü yüzy ldan sonra rapçaya boyun e menin sonucu, rap kökenli atasözü ve deyimler ço alm fl; baz lar dilimize girdi i biçimde varl klar n korurken baz lar da anlam ya da ses kaymas yla de iflime u ram fl. Örne in, Ceffe l kalem: Milli Kütüphane Genel Müdürlü ü nce derlenen Türk tasözleri ve Deyimleri (1971) adl yap tta yer alan bu deyim, yüzy llar ötesinden anlam kaymas na u rayarak Osmanl caya girmifl, günümüzde de üzerinde durmadan, düflünmeden, bir ç rp da yaz ld / söylendi anlamlar nda kullan lm flt r. Bu rapça söz, 1980 öncesi TBMM kürsülerinde, üzerinde yeterince durulup düflünülmedi i belirtilmek istenen kanun tasar veya teklifleri için s kça kullan l r; arada bir, a dal konuflmaya özenen genç milletvekillerinin bu deyimi yanl fl alg layarak ceffel kalem yerine cetvel kalem biçiminde kullanmalar da yafll ve deneyimli milletvekillerinin esprilerine yol açard. Gerçekte, rapça cefif, kuru ; ceff-el kalem (ceffe l kalem) deyimi ise kalem kurudu demektir. Hangi kalem? llah taraf ndan kiflinin kaderini belirleyen al n yaz s n yazan kalem... Bu yaz bir kez yaz l r ve kalem kurur, bir daha yazmaz; yaz lan de iflmez... l n yaz s deyimiyle herhangi bir fley üzerinde fazla durup düflünülmemek aras nda nas l bir ba kurulmufl olabilir? (28 fiubat Cumartesi gecesi bir televizyon kanal nda iki genç ile yap lan söyleflide, ölümünden sonra Hz. Muhammed in, insanlar n kaderlerinin saptand yere, al n yaz lar n yazan kalemlerin sesini duyacak kadar yak n oldu- u anlat l yordu...) Kadercili in a r bast toplumlarda, meydana gelen her tür- lü üzücü, ac verici olaylar n, aln - m z n yaz s, yazandan sual olmaz / llah n takdiri bu, üzerinde durulmaz, inanc yla de iflmez al n yaz s na ba lan p üzerinde fazla durulmamas, aksi durumda bunun llaha karfl gelmek, günaha girmek olaca düflüncesinden yola ç k larak, ceffe l kalem deyimine böylesi anlam yüklenilmifl olmas, güçlü bir olas l k. Iran n ünlü filozofu flair Ömer Hayyam (1047-1122), kuflkular n dile getirdi i rubaîlerinin birinde Hudâ s na, flöyle sitemde bulunur: Beni özene bezene yaratan kim? Sen. / Ne yapaca m da yazm fls n [aln ma] önceden. / Demek, günah iflleten bana sensin; / Öyleyse nedir bu cennet cehennem?.. (Çeviri: Sabahattin Eyübo lu) Osmanl divan flairlerinden Sürurî (1752-1814), yaz sanatç s Yesârî nin ölümüne ebced hesabiyle tarih düflürür: Ceffe l kalem, Yesâri- i hattat gitti ah! (H. 1213). ttilâ lhan da bir yaz s nda bu deyimi flöyle kullanm flt : Bilmem kaç y ll k medeniyet birikimini ceffelkalem reddediyorlar. (Cumhuriyet, 14.6.2000) *** Ömer s m ksoy un Deyimler Sözlü ü nde (1976 bask - s ), 7814 numaral bir deyim var: Zemheri zurafas (K fl n ince giysi giyen...) li Püsküllüo lu nun Türkçe Deyimler Sözlü ü nde (1995) ise flöyle yaz lm fl: Zemheri zürafas gibi... (K fl n ince giysi giyen kimseler için alay yollu söylenir.) Oysa, bu her iki de erli dilcimizin sözlüklerine ald klar deyimde geçen zurafa ve zürafa sözcükleri zürefa olmal yd. Çok yararland m bir kaynak, Pars Tu lac n n Okyanus 20. Yüzy l nsiklopedik Türkçe Sözlük üne bak yorum: Zemheri i. Osm. <r. Zemherir. esk. Karak fl. Zemheri ile ilgili çeflitli aç klamalar yap ld ktan sonra örnek deyim olarak zemheri zürafas gösterilir: Zemheri zürafas dey. (lay olarak) K fl n ince giysi ile gezenlere denir. Pars Tu lac gibi ünlü bir dilbilimci ve de sözlükçü, üç ciltlik bu de erli yap t nda, uzun bacakl ve boyunlu hayvan zürafa ile zarif, kibar kimseler demek olan zürefâ n n de iflik anlamda sözcükler oldu unun ay rd na varamam flsa, rapça zürefâ n n ne anlama geldi ini bilmeyen, bilmek zorunda da olmayan halk nas l yan lmas n?.. Zemheri zürefâs, k fl n en so- uk günlerinde bile (Zemheri / Erbain, 22 ral k tan 31 Ocak a kadar süren afl r so uklar) fl k, zarif görünmek u runa ince elbise giydi i için üflüyüp titreyenlere alay yollu yak flt r lan bir deyimdir: 10 11
BD N SN 2009 Mangal bile yak lmad için zemheri zürefâs gibi tirtir titriyordum (hmet Rasim, 1864-1932). Baflka yap tlarda da rastlad m bu yan lg ya düflenler, en az ndan, yaz m k lavuzlar na baksalard, 1928 tarihli ilk mlâ Lugat ndan günümüze, k lavuzlar n bütün bask lar nda rapça zerafa dan Osmanl caya giren ve hayvan ad olan zürafa sözcü ünü görebilecekleri gibi, 1941-1973 y llar aras bask larda da zürafa sözcü ünün hemen alt nda zürefa (zarifler) sözcü ünü bulabilirlerdi. *** Dilimizde yine rapça kökenli olup ses benzeflmesi ya da sözcük yak flt rmas yla söyleyifli de iflen; ama yine ayn anlamda kullan lan deyimler de var: 12 Bir heybe has r kalmak (Her fleyini kaybetmifl olmak). Bu deyim, hâib ve hâsir sözcüklerinin anlam n bilmeyen halk n yak flt rmas d r ki, rapça hâib ü hâsir biçiminde kullan l rd. Hâib, eme i bofla giden, umutsuz, kederli [kimse]; Hâsir, zarara u rayan, eli bofl ( hâib sözcü üyle birlikte kullan l r). Bir heybe has r kald ; Heybe has r yola koyuldu; Heybe has r eve döndü... biçimlerinde söylenen bu eski deyim, emekleri bofla gitmifl, kayba u ram fl kifliler için umdu unu elde edememek, eli bofl kalmak anlam nda kullan l rd : Hayvanlar, mahsulleri sel al p götürür, ortal k durulunca ma aradan ç k p hâib ü hâsir eve gelir (Fâik Reflat, 1851-1914). OrhanVelidedeoglu@butundunya.com.tr Bir yaz akflamı annesi dört yaflındaki o lunu yata a yatırırken dıflarıda bir anda fliddetli bir fırtına koptu. Gök gürüldüyor, flimflekler çakıyordu. O lu annesine sarıldı ve gitmemesi için yalvardı: Çok korkuyorum anne dedi. Bu gece benim yan mda yatar mısın lütfen? nnesi, buna gerek olmadı ını söyledi: Sen koca bir adam oldun artık dedi. Gök gürültülerinden ve flimfleklerden korkmamalısın... Sonra da o lunu yana ından öperek yanından ayrılırken hafifçe gülümseyerek ekledi: Ben içeride babanla yataca ım, yavrum. nnesi odasından çıkarken o lu merakla sordu: Babam neden korkuyor gök gürültülerinden, anne? dedi. Yoksa o hâlâ koca bir adam olamadı mı? 1. nafta (frans zca) a) patiska türü b) anlat mla ilgili c) benzinle gaz aras bir ürün ç) bir tür uyuflturucu 2. obelisk (frans zca) a) dikilitafl b) k sa namlulu top c) bir mineral ç) otsu bir bitki 3. ödem (frans zca) a) burun ve orta kula birlefltiren boru b) çokgen planl tap nak c) kimi hastal klarda görülen flifllik ç) ince tahta 4. paçavra (yunanca) a) yar fl atlar n n gezdirildikleri yer b) bez ya da kumafl parças c) ateflli bir hastal k ç) dantel i nesi 5. raca (hint dilleri) a) bir san b) kural c) giysi ç) kabaday 6. sabo (frans zca) a) tahta ayakkab b) kösele terlik c) semer ba ç) yular LK DERS M Z TÜRKÇE Saniye Özden Sözcük bilginizi denetledikten sonra, do ru yan tlar için 14 üncü sayfam za bak n z 7. flablon (almanca) a) bir zehir türü b) cetvele benzer araç c) denizdeki yüzen iflaret cismi ç) en eski dinlerden biri 8. taba (frans zca) a) tütün kesesi b) h zölçer c) çizelge ç) bir renk 9. uçarkefal (yunanca) a) Karadeniz bal b) Ege bal c) kdeniz bal ç) Marmara bal 10. ülser (frans zca) a) kalp deli i b) karaci er hastal c) mide yaras ç) akci er kanseri 11. yakamoz (yunanca) a) su içinde oluflan fl lt b) ateflböce i fl lt s c) puslu gecede ay fl ç) mehtap 12. zagon (bulgarca) a) zikzak biçimi b) yöntem c) derisi çizgili hayvan ç) bir tür yelkenli 13
LK DERS M Z TÜRKÇE YNITLR 13 üncü sayfam zda yer alan sözcüklerin do ru karfl l klar 1. nafta (frans zca) c) benzinle gaz aras bir ürün. 2. obelisk (frans zca) a) dikilitafl. 3. ödem (frans zca) c) kimi hastal klarda görülen flifllik. 4. paçavra (yunanca) b) bez ya da kumafl parças. 5. raca (hint dilleri) a) bir san. 6. sabo (frans zca) a) tahta ayakkab. 7. flablon (almanca) b) cetvele benzer araç. 8. taba (frans zca) ç) bir renk. 9. uçarkefal (yunanca) c) kdeniz bal. 10. ülser (frans zca) c) mide yaras. 11. yakamoz (yunanca) a) su içinde oluflan fl lt. 12. zagon (bulgarca) b) yöntem. Kurnaz bir tüccar, güney denizinde yaflayan yerlilerin bol miktarda altını oldu unu duyunca, bir gemi dolusu so anla yola çıktı. Yaflamlarında ilk kez so an yiyen yerliler so andan o denli memnun kaldırlar ki, tüccara bunun karflılı ında bir gemi dolusu altın verdiler. Bu haberi duyan baflka bir kurnaz tüccar Madem so anı sevdiler, o zaman sarmısa ı da severler diye düflünerek bir gemi dolusu sarmısakla aynı adaya do ru yola çıktı. Gerçekten de yerliler sarmısa ı so andan daha fazla sevdiler. Bunun karflılı ının öyle altınla falan ödenmeyece ine inandıkları için de, sarmısaklara karflılık ellerindeki en de erli fleyi verdiler, bir gemi dolusu so an... 14 15
16 17
Üstteki fotograftaki yaz : Bin Yafla Gazi Pafla Büyük Gazi Pafla Hazretleri nin Kastamonu seyyahati avdeti intibalar ndan. nkara 1 Eylül 1341 (1925). 18 19
EVRENSEL BKIfi ÇISI Gürbüz Evren Yine 24 Nisan Yine Soyk r m Yalan Her y l 24 Nisan da dünyan n birçok ülkesinde 1915 olaylar yla ilgili Ermeni iddialar yaz l ve görsel medyada genifl yer bulur. Soyk r m iftirac lar için 24 Nisan, seslerini en çok ç kard klar ve dünya kamuoyunu en çok zehirledikleri gündür. Dünyay ifllemedi imiz bir cinayete inand rmak için uydurduklar yalanlara simgesel bir gün olarak seçtikleri 24 Nisan, olmayan bir soyk r m n bafllang c d r. De erli okuyucular, her f rsatta tekrarlad m bir düflüncemi bir kez daha aktarmakda yarar görüyorum. Hiçbir ulusa ya da topluma karfl hele hele Ermeniler e karfl düflmanl k beslemedim. Tek amac m soyk - r m yalan na karfl gerçekleri belgeye ve bilgiye dayal olarak ortaya koymakt r. Yaflanan ac olaylar da yads m yorum. Bu ac lar karfl l kl d r ve sorumlular da öncelikle Rusya, ngiltere, lmanya, merika Birleflik Devletleri ve Fransa d r. Yaln zca Ermeniler de il, Türkler de çok büyük ac lar çekmifltir. krabalar mdan yüzlerce insan Ermeni çeteleri taraf ndan katledilmifl olmas na karfl n, asla Ermeniler e karfl kin beslemedim. Bu konuda 2 kitap yazd m ve say s z makaleye imza att m için kimi özürlü çevrelerce Ermeni düflman olarak gösteriliyorum. Birçok Ermeni arkadafl m var ve onlar ne oldu umu çok iyi biliyorlar. Yaln zca gerçe in peflindeyim ve yalan n düflman y m. Önce, 24 Nisan da ne yafland - n k saca anlatarak bafllayal m. Birinci Dünya Savafl s ras nda, Mart 1915 te Rus ordusunun Van a girmesiyle Ermeniler in geride yaln zca 1500 kadar Türk kalacak bir katliama giriflmeleri üzerine Osmanl Devleti, önce stanbul daki Ermeni Patri i ni sonra da Osmanl Meclisi ndeki Ermeni milletvekillerini ve Ermeni toplumunun önde gelenlerini bir toplant ya davet etmifltir. Bu toplant da, Ermeniler, vatandafl olduk- 20 21
BD N SN 2009 BD N SN 2009 savafl s ras nda görev yapan kimi idarecileri birtak m suçlar üreterek yarg lamaya bafllayacakt r. Urfa Mutasarr f Nusret Bey, sorgusunda suçsuz bulunmas na karfl n ngiltere nin, Fransa n n ve Ermeni Patri i nin iste i üzerine Damat Ferit Hükümeti nin emriyle Nemrut Mustafa Pafla n n baflkanl n yapt askeri mahkemelar devlete karfl düflman bir ülkenin ordusuyla yani Rus ordusu ile iflbirli i yapmaktan vazgeçmeleri, Türkler i, Kürtler i ve öteki Müslümanlar katletmemeleri konusunda uyar l r, aksi takdirde önlemler al naca bildirilir. Tüm bu görüflmeler ve uyar - tatürk ün yabanc lar n gözündeki sayg nl n bilenler, Mustafa Kemal e at fta bulunarak iddialar na destek bulmaya yönelik çal flmalar n srarla sürdürmektedir. lar Ermeni Patrikhanesi baflta olmak üzere birçok Ermeni kayna- nda da yer almaktad r. Buna karfl n, Ermeni çetelerinin sald r lar nda azalma olmay nca Osmanl hükümeti hareket geçerek, 24 Nisan 1915 te stanbul daki Ermeni Devrim Komitesi ni kapat r, Ermeni komitelerinin önde gelenlerini tutuklayarak, bunlardan 235 kifliyi nkara ve Çank r ya sürgüne gönderir. Olmayan Ermeni soyk - r m n n bafllang c olarak her y l 24 Nisan da kopart lan yaygaran n asl budur. Ermeni çevrelerine göre sürgüne gönderilenlerin hepsi öldürülmüfltür. Oysa 235 kifliden yaln zca 1 kifli hastal k nedeniyle yaflam n yitirmifltir. Ötekilerse daha sonra baflka bölgelere da lm fl, büyük bir bölümü de yurt d fl na ç km flt r. Soyk r m iddialar n destekleyenler tatürk ün aç klamalar n da çarp tmaktad r. Bu çevrelerin Mustafa Kemal tatürk ün hiçbir zaman söylemedi i ve yazmad ifadeleri tatürk e aitmifl gibi gösterme çabas içinde olduklar n ortaya koyan birçok örnek vard r. tatürk ün Türk insan için ne anlam ifade etti ini, yabanc lar n gözündeki sayg nl ve inand r c l - n bilenler, Mustafa Kemal e at fta bulunarak iddialar na destek bulmaya yönelik çal flmalar n srarla sürdürmektedir. Bu çevreler söz konusu iddialar ciddi olarak bilinen uluslararas kurulufllar n resmi belgelerine bile sokmay baflarm flt r. Bu durumun en somut örneklerinden biri vrupa Parlamentosu nun Yefliller Grubu üyesi sveçli Per Gahrton taraf ndan haz rlanan Güney Kafkasya Raporu nda yer alm flt r. vrupa Parlamentosu nun 28 fiubat 2002 tarihli genel kurul toplant s nda oylanarak kabul edilen raporda, Türkiye nin vrupa Birli i adayl f rsat bilinmeli ve bu ülkeye bask yap lmal d r. Türkiye, Ermenistan için tehdit oluflturmaktad r. Birinci Dünya Savafl sonunda kimi Türk sorumlular, soyk r m nedeniyle cezaland r ld. tatürk ün 10 Nisan 1921 de mecliste yapt bir konuflmada, savafl s ras nda Ermeniler e soyk r m uyguland yönünde ifadeler kullanm flt r ifadeleri yer almaktad r. tatürk ün yapt iddia edilen konuflman n tarihine bak ld nda, 10 Nisan 1921 de meclisin kapal oldu u görülecektir. Bu çeliflki an msat ld nda, Gahrton söz konusu bilgileri Ermeni kaynaklar ndan ald n ve bilginin do rulu- unu araflt rmad n söylemifltir. Mustafa Kemal tatürk ün Ermeni katliam na de indi ini ve bu yönde ifadeler kulland n ileri süren kimi çevreler de, Nutuk un 66 nc ve 97 nci sayfas nda tatürk Ermeniler e yap lanlar itiraf ediyor demektedir. Yurt d fl ndaki birçok radyo ve televizyon program ile panellerde soyk r m iftirac lar taraf ndan dile getirilen bu iddian n ne denli büyük bir yalan oldu unu anlamak için Nutuk a bakmak yeterlidir. Nutuk un ne 66 nc ne 97 nci sayfas nda ne de baflka bir yerinde tatürk Ermeni katliam anlam na gelen ifadeler kullanmam flt r. tatürk ün yurt d fl ndaki sayg nl ve yabanc - lar n elinin alt nda Nutuk bulunmayaca düflünüldü ünde, bu tür iddialar n uluslararas kamuoyunda yapaca etkiyi tahmin etmek zor olmasa gerek. Bu konuda bir baflka örnek ise Mustafa Kemal in bilinçli olarak, 1919-1920 y llar nda stanbul da kurulan askeri mahkemelerde bir dönem baflkanl k yapan Nemrut Mustafa Pafla ile kar flt r lmas d r. Ermeni Tehciri ne iliflkin davalara kat lan, özellikle de mahkeme baflkanl yapt davalarda, ac mas z davranmas ve hukuku hiçe saymas nedeniyle de halk aras nda ad Nemrut a ç kan Mustafa Pafla, Bo azl yan Kaymakam Mehmet Kemal Bey, Diyarbak r Valisi Mehmet Reflit Bey ve Urfa Mutasarr f Nusret Bey in idam karar n vermifltir. Birinci Dünya Savafl n n yenilenleri aras ndaki Osmanl Devleti ne Mondros Mütarekesi ni imzalatan tilaf Devletleri, Ermeni Tehciri baflta olmak üzere birçok konuyu araflt rmaya bafllam flt. Hem ttihat ve Terakki Partisi nden intikam almak isteyen hem de iflgal güçlerinin sempati ve deste ini alarak iktidarda kalmay hedefleyen yeni Osmanl hükümeti ise Divan- Harp Mahkemeleri kurarak Mustafa Kemal tatürk ün Ermeni katliam na de indi ini ileri süren kimi çevreler de, Nutuk un 66 nc ve 97 nci sayfas nda tatürk Ermeniler e yap lanlar itiraf ediyor demektedir. 22 23
BD N SN 2009 BD N SN 2009 de yeniden yarg lanacak ve idam cezas na çarpt r lacakt r. 6 fiubat 1919 da intihar eden Diyarbak r Valisi Dr. Reflit in ard ndan Bo azl yan Kaymakam (o dönem Yozgat sanca ) Mehmet Kemal Bey, 10 Nisan 1919 da Beyaz t Meydan nda hem de gün Mustafa Kemal in Sakarya Savafl s ras nda, bir kad n gazeteciye yapt aç klamada, Ermeni katliam ndan söz ederek, sorumlular n cezaland raca n dile getirdi i iddia edilir. ortas nda halk n gözü önünde as lacakt r. Nusret Bey ise 5 ustos 1920 de idam edilecektir. Damat Ferit Pafla Hükümeti nin ard ndan kurulan Tevfik Pafla Hükümeti askeri mahkemelerin kararlar n inceleme alt na ald nda, Nusret Bey in suçsuz yere idam edildi i ortaya ç kacakt r. Bunun üzerine mahkeme baflkan Nemrut Mustafa Pafla tutuklan p yarg lanacakt r. Birçok Ermeni kayna, Mustafa Pafla n n ad n n bafl ndaki Nemrut lakab n ve Mustafa Kemal Pafla n n da Kemal ad n kald rarak, tatürk ün Ermeni Tehciri ndeki katliamlar n sorumlular - n yarg layan askeri mahkemenin baflkan oldu unu ve idam cezalar verdi ini yazmaktad r. Yine birçok Ermeni kayna, bu kez Nemrut Mustafa Pafla n n Nusret Bey davas nedeniyle yarg land davaya at fta bulunarak, sanki Mustafa Kemal Pafla askeri mahkemede Ermeni Tehciri s ras nda yaflananlardan dolay yarg lanm fl gibi göstermeye çal flmaktad r. Mustafa Kemal in Sakarya Savafl s ras nda, Eylül 1921 de Paris ten gelen bir kad n gazeteciye cephede yapt aç klamada, Ermeni katliam ndan söz ederek, sorumlular n cezaland raca n dile getirdi i iddia edilir. yn kaynaklar böylesi bir konuflmay tan k gösterirken bu kez yabanc gazetecinin merikan oldu unu söylerler. Kimi Ermeni çevreleri ise Mustafa Kemal ile görüflen gazeteciden ngiliz diye söz ederler. ma hiçbiri Mustafa Kemal in Ermeni iddialar n desteklemek için kullan lan bu söyleflinin, hangi gazetede ne zaman ve kimin imzas yla yay mlad n söyleyemez, kaynak gösteremez. 1921 de Mustafa Kemal Pafla ile görüflen bir Frans z kad n gazeteci vard r. Berthe George Gaulis adl gazeteci 14 Nisan 1921 de Burdur dan, 18 Nisan 1921 de de Eskiflehir den Mustafa Kemal e gönderdi i telgraflarda, Pafla ya ve yürütülen ulusal savafl ma duydu u sayg ve sempatiyi dile getirmifl, görüflme iste inde bulunmufltur. nkara ya 30 Nisan 1921 de gelen Berthe George Gaulis, Mustafa Kemal ile görüflerek, Yunan ordular n n nadolu da uygulad zulme tan k oldu unu ve bunu tüm dünya anlatmak istedi ini söyleyecektir. Ermeni çevrelerin söz konusu Frans z gazeteciyi iflaret ettikleri anlafl l - yor; ama Berthe George Gaulis in dönemin Frans z gazetelerinde ya da dergilerinde Mustafa Kemal in a z ndan ç km fl Ermeni katliam n de erlendiren hiçbir haberi ya da yaz - s yoktur. Soyk r m iftirac lar n n kaynak gösterdikleri bir baflka yabanc gazeteci ise, merika Birleflik Devletleri nde yay mlanan Chicago Daily News gazetesinin muhabiri Louis Edgar Brown dur. merikan gazeteci Sivas Kongresi ni izlemifl, Mustafa Kemal ve Rauf Orbay n yan s ra kongreye kat lan birçok temsilci ile röportajlar yapm flt r. Louis Edgar Brown un söylefli ve haberleri gazetesinde 13 Ekim 1919 dan itibaren yay mlanm flt r. Mustafa Kemal tatürk de, Büyük Nutuk un Sivas Kongresi ile ilgili bölümünde, merikan gazeteci Brown ile yapt görüflmeden söz etmektedir. merikan gazetecinin Chicago Daily News gazetesinde o tarihlerde yay mlanan hiçbir haber ya da söyleflisinde Ermeni iddialar n destekler yönde bir ifadenin yer almad bilinmektedir. flte bu gerçekler dünya kamuoyunun maalesef umurunda de ildir. Çünkü Ermeniler soyk - r m iddialar n art k tümüyle siyasi bir platforma tafl may baflarm fl, dünya kamuoyunu yalanlarla, bilgi kirlili i ve sahte belgelerle davas na inand rm flt r. Türk kamuoyu ise oyalanmakta, uyutulmakta ve savafl m verildi i yalan yla kand r lmaktad r. GurbuzEvren@butundunya.com.tr Bir adam, baltasını kaybetmiflti. Onu, komflusunun o lunun çaldı ını sanıyordu. Bunda da yanılmadı ına inanıyordu. Çünkü onun yürüyüflü, bir balta hırsızının yürüyüflüne benziyordu. Yüzü, bir balta hırsızının yüzü gibiydi. Konuflması da bir balta hırsızının konuflmasından farksızdı. Onun, bir balta hırsızına benzemeyen hiçbir yanı yoktu. Fakat bir gün adam, baltasını bahçesinin uzak bir köflesindeki bir hende in içinde buldu. Ertesi gün komflusunun o luna baktı. Yürüyüflü, hiç de bir balta hırsızının yürüyüflü gibi de ildi. Yüzü de bir balta hırsızının yüzüne benzemiyordu. Konuflmasının ise, bir balta hırsızının konuflmasıyla en küçük bir benzerli i bile yoktu. Onun, bir balta hırsızına benzeyen hiçbir yanı yoktu. 24 25
Oyun bitti, game over, der Spiel ist aus! Ermeni diasporas n n güncellefltirilmesinden korktu u vrupa dalet Divan n n (D) nihai karar. Merkezi Luxembourg da olan vrupa dalet Divan (D), vrupa Birli i üyesi ülkeleri aras nda, B hukukunu ilgilendiren konularda son sözü söyleyen kurumdur. 26 divan n n görevi, vrupa anlaflmalar n n dalet yasaya uygun biçimde yorumlanmas ve uygulanmas n sa lamak. Üye devletlerin anlaflmalarda öngörülen yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerine karar vermek, ulusal mahkemelerin baflvurusu üzerine topluluk hukukuna iliflkin çeflitli konular n yorumlanmas ya da geçerlili i hakk nda ön kararlar almak, divan n yetkileri aras nda. Hukuki bir ifllemin tart flmal bir konu do urmas halinde, ulusal mahkemelerden herhangi biri vrupa dalet Divan ndan ön karar isteyebiliyor. ncak bunun yap labilmesi için üye devlette, daha yüksek bir temyiz makam bulunmamas gerekiyor. Ve divan karar ba lay c oluyor. vrupa dalet Divan (D), merkezi Strasbourg da olan ve vrupa Konseyi nin bir kurumu olan vrupa nsan Haklar Mahkemesi ( HM) ve merkezi Lahey de olan Uluslararas dalet (UD) ile kar flt r lmamal d r. vrupa nsan Haklar Mahkemesi ( HM), uluslararas bir teflkilat olan vrupa Konseyi ne ba l olarak kurulmufl uluslararas bir mahkemedir. Mahkeme, vrupa nsan Haklar Sözleflmesi ve ek protokolleriyle güvence alt na al nm fl olan temel haklar n çi nenmesi durumunda bireylerin, birey gruplar n n, tüzel kifliliklerin ve öteki devletlerin, belirli usul kurallar dahilinde baflvurabilece i bir yarg merciidir. vrupa Konseyi ne üye olan ve aralar nda Türkiye, Rusya, S rbistan, Gürcistan ve zerbaycan n da bulundu u 47 vrupa devleti, vrupa nsan Haklar Mahkemesi nin yarg yetkisini tan maktad r. Uluslararas dalet Divan (UD), Birleflmifl Milletler in bafll ca yarg organ d r. Uluslararas dalet Divan n n merkezi Hollanda n n Lahey ken- 27
BD N SN 2009 BD N SN 2009 tindedir. Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi nden seçilen 15 yarg çtan oluflur. Yarg çlar de iflik ülkelerden seçilir, böylece dünyadaki de- iflik hukuk sistemlerinin temsil edilmesi sa lanmaya çal fl l r. yetki alan, bir uluslararas uyuflmazl kta taraf olan ülkelerin Divan n getirdikleri davalarla, BM ntlaflmas nda ya da yürürlükteki uluslararas antlaflmalarda özellikle öngörülmüfl konular içine al r. Uluslararas dalet Divan Statüsü, BM ntlaflmas n n (BM fiart ) ayr lmaz bir parças d r ve dalet Divan n n çal flma esaslar n belirler. *** fla da Türkçe çevirisini yapt m D Nihai Karar, bu konuda, baflta flu anda tozu dumana katan özür diliyoruz kampanyas n yürütenleri zor duruma sokaca a benziyor. vrupa n n kimi ulusal parlamentolar nda siyasi amaçlarla al - nan, sözde Ermeni soyk r m kararlar, bu en yüksek nihai hukuk karar karfl s nda, geçerlili ini art k tamamen kaybetmifltir. Sivil toplum örgütleri ve politikac lar, yasal temsilcileri kanal yla veya bizzat, bu karar Federal lmanya n n di er meclis üyelerine ve bas na zaman kaybetmeden ulaflt rmal d rlar. Türkiye Cumhuriyeti D fliflleri Bakanl ndaki hukuk uzmanlar n n da, bu konuda art k harekete geçmeleri ve bu meclislerin ald klar siyasi karar n hukuken art k hiçbir de eri olmad n bildirmeleri gerekmektedir. Karar n çevirisi B ülkelerinin tüm dillerine zaten yap lm fl durumda. Gereksinim durumunda afla- daki adresten temin edilebilir: http://curia.europa.eu/jurisp/cgi-bin/form.pl?lang=de Bundan sonra herhangi bir vrupa ülkesi, sözde Ermeni soyk r m hakk nda karar ald - nda, yine Türkiye Cumhuriyeti D fliflleri Bakanl hukukçular taraf ndan, o ülke hakk nda, D n n bu konudaki karar n ihlal etti inden dolay giriflimde bulunulmal d r. vrupa dalet Divan n n Ermeniler e son sözü, Sözde soyk - r m önce ispatlay n, ondan sonra tazminat isteyin olmufltur. ne kadar Ermeni diasporas taraf ndan bu dava; Her kit d fl sorumluluktan kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davas olarak lanse edilse de, sözde soyk r m n ve bu soyk r mdan kaynaklanan zarar n ispatlanmas, davan n esas n teflkil etmifltir. Ermeniler bu dava ile k y - s ndan buca ndan, göle bir maya çalmaya çal flm fllard r; ama tutmam flt r. Tüm medeni ceza kanunlar - n n mihenk tafl ço u zaman birinci maddesi içerik olarak hemen hemen afla daki gibidir: Nulla poena sine lege, nullum crimen sine lege ( Kanunsuz ceza kesilmez, kanunsuz suç olmaz ) Keine Strafe ohne Gesetz, kein Verbrechen ohne Gesetz ( Kanunsuz ceza kesilmez. Bir eylemin cezaland r labilmesi, bu eylemin yap lmas ndan önce kesinleflmifl bir kanunla ancak mümkündür ) 2000 y l nda kesinleflmifl bir kanunla, kalk p Örne in 1999 y l nda ifllenen bir suçu yarg - layamazs n z. spat yükünün davac da oldu u bu davada, sözde Ermeni diasporas, kendilerinden istenilen sözde Ermeni soyk r m n ispatlama konusunda, siyasi söylem ve iddiadan baflka hiçbir kan t gösterememifllerdir. D n n reddetti i T- 346/03, C-18/04 P esas say l davan n, 25 nolu gerekçesinde hakim flöyle demektedir: 25. (Hüküm vermenin) flart - na gelince, davac lar n gerçekten somut olarak zarara u ram fl olmalar n n tesbit edilmesi gerekir. Davac lar n dava dilekçesinde talep ettikleri, flah slar n n ve Ermeni cemaatinin u rad, genel tarifi ile yetindikleri sözde manevi zarar n ispat konusunda, ki davac lar bu konuda ne kapsam ne de varl hususunda zerre kadar somut bilgi sunmufl de iller. Davac lar bununla, kendilerinin gerçekte, somut olarak zarar görüp görmedikleri hakk nda mahkemenin hüküm verebilmesi için yeterli bilgi verememifllerdir. Ermeni diasporas, vrupa Parlamentosu nun 20 Temmuz 1987 tarih ve C-190 esas nolu karar na at fta bulunarak, Türkiye önce Ermeniler e yapt soyk r m kabul etsin, ondan sonra üyeli e adayl k statüsü verilsin, aksi takdirde B akit d fl sorumlulu unu zedelemifl olur diyerek, vrupa Parlamentosu na, vrupa Birli i Konseyi ne ve vrupa Birli i Komisyonu na karfl, vrupa dalet Divan nda (D) dava açm flt. Bu dava, D n n birinci dairesi taraf ndan 17 ral k 2003 tarih ve Esas No: T-346/03 karar yla reddedildi. diasporas bunun üzerine temyize gitti ve Ermeni D n n dördüncü dairesinde görülen temyiz davas, 17. 04. 2004 tarih ve C-18/04 P Esas nolu nihai kararla yeniden reddedildi. Bu nihai kararla Ermeniler, ayr ca 30 bin vro luk mahkeme masraf n da ödemeye mahkum edildiler. *** Baflbakanl k Devlet rflivleri Genel Müdürlü ü nün Osmanl rflivi Daire Baflkanl ndaki belgeler, Osmanl Belgeleri nde Er- 28 29
Gabriel Noradunkyan, d fliflleri bakan (1912-1913) meniler (1915-1920) ; Ermeni Olaylar Tarihi (1, 2 Cilt), rfliv Belgeleri ne göre Kafkaslar da ve nadolu da Ermeni Mezalimi (1, 2, 3, 4 Cilt), Sadi Koçafl n Tarih Boyunca Ermeniler ve Türk-Ermeni liflkileri, Naflide Kerem Demir in Türkiye de Ermeni Meselesi kitaplar nda, Osmanl Devleti nde görevli Ermeni memurlar konusunda ayr nt l bilgiler veriliyor. Naz rlar (bakanlar), ayan azalar (senatörler), milletvekilleri yan nda, PTT, maliye, milli e itim, adalet, d fliflleri, içiflleri, bay nd rl k bakanl klar nda, orman ve tar m hizmetlerinde çal flan birçok Ermeni görevli, ad ad yer al yor bu ve di er kaynaklarda... Bunlar aras ndan bir bölümünü özetledi imiz listeye göre, gop Kazazyan maliye bakan, Mareflal Garabet rtin Davut Pafla, ndon T ng r Yaver Pafla ve Oskan Mardikyan PTT bakan, Berdos Hallacyan, Mareflal Garabet rtin Davut Pafla, vukat Krikor Sinapyan, Krikor gaton ve Gabriel Noradunkyan bay nd rl k bakan, Gabriel Noradunkyan d fliflleri bakan olarak görev yapm fllard. Bunlardan baflka Hazineyi Hassa Naz r denilen ve özellikle hükümdar n kiflisel güveni olan kiflilere verilen görevlerde de, gop Kazazyan Pafla, Mikael Portakalyan Pafla, Sak z Ohannes Pafla gibi Ermeniler çal flm fllard. yan azalar (senatörler) flunlard : Mareflal Ohannes Kuyumcuyan Pafla, braham Eramyan Pafla, Manuk zaryan, Gabriel Noradunkyan. 1876 Birinci Meflrutiyet Meclisi nde (9), 1908 kinci Meflrutiyet Meclisi nde (11), 1914 Meclisi nde (12) olmak üzere 32 milletvekili, stanbul, Edirne, Bursa, Erzurum, Halep, nkara, Sivas, Tekirda, zmir, Kozan, Mufl, Van, Ergani, Marafl, Kayseri, Ba dat illerini temsil etmifllerdi. Bu arada ndon T ng r Yavar Pafla, braham Yeremyan Pafla, Mihran Düz, Bedros Kuyumcuyan Dan fltay üyeli inde, Ohannes Sak z Pafla, rtin Dadyan Pafla, Harutyun Dadyan Pafla, Manuk zeryan D fliflleri Müsteflarl nda, Mihran Düz Milli E itim Bakanl müsteflarl nda, Krikor gaton PTT Genel Müdürlü ü, Kevork Sabit Fincanciyan PTT müfettiflli i görevlerinde bulunmufllard. Büyükelçiler: Garabet rtin Davut Pafla (Berlin ve Viyana), Dikran leksanyan (Brüksel), Yetvart Zohrab (Londra), Hovsep Misakyan (Lahey), Mareflal Ohannes Kuyumcuyan Pafla (Roma maslahatgüzar ), Dikran T ng r (Berlin Elçili i müflaviri), Mihran Kavafyan (Berlin Elçili i müflaviri), Konsoloslar: Hrant Düz, Ohannes Magakyan, Mihran Kavafyan, Hovsep zaryan, Serkis Balyan, Dikran Hünkarbe endiyan, Miyas Yeram, M g rd ç Eremyan, Ohannes Nafilyan, Hrant Noradunkyan, rsen, yvan, Manuk zaryan, Puzant Manas, Rupen Manas. çiflleri Bakanl nda önemli görevlerde bulunan Ermeniler: Mareflal Garabet rtin Davut Pafla, Vartan Pafla, Krikor fiabanyan, Osep mira, Haçadur Dernersesyan, Niflan Kazazyan, Mikael Mamikonyan, Bedros Kapamac yan, Karakin Deveciyan, Servet Parac - yan, Sisak Ferit, Minas Gamsar, Levon Sürenyan, Yervan Yusufyan, Bogos Parnasyan, Harutyun Handanyan. Hazineyi Hassa müdür ve memurlar : rtin Zeki, gop Cinci- rtin Davut Pafla, PTT ve bay nd rl k bakan yan, ram Hurdac, M g rd ç Hekimyan, Garabet, Tomas, H mayak Seferyan, ram dil, Kevork Torkomyan, Melkon Miloyan, Behram Yakupyan, Sahak Yeremyan, Levon Papazyan, Kevork Koran, Dikran Çüberyan, Kevork Çüveryan, Hovsep Takvoryan, Krikor Takvoryan. *** Gerçek kimli ini saklayarak, sürekli "Holdwater" takma ad n kullanan New Yorklu bir ifl adam, y llard r sistematik biçimde soyk r m propagandas yapan merikan Ermenileri yle, internet sitesinde k yas ya çarp fl yor. Bir gazeteci, 2000 li y llar n 30 31
Büyük Ermeni Yalan : Sahte Soyk r m n Öteki Yüzü adl sitesi nedeniyle, fanatik Ermeniler den sürekli ölüm tehditleri alan, yay nlar her gün, birkaç kez sabote edilen Holdwater, Türkler hakl. Bu iddia, yak n tarihin en büyük yalan d r! diyor. bafllar ndan buyana yay nda olan Büyük Ermeni Yalan : Sahte Soyk r m n Öteki Yüzü adl sitesi nedeniyle, fanatik Ermeniler den sürekli ölüm tehditleri alan, yay nlar hergün, birkaç kez sabote edilen Holdwater a ulaflt ve amac n sordu. Yan t k sa ve netti: Çünkü Türkler hakl. Bu iddia, yak n tarihin en büyük yalan d r! Holdwater un söz konusu sitesi flu adreste: http://www.tallarmeniantale.com/ Türkiye nin, uzun ve zengin tarihsel geçmifli nedeniyle yaln zca amans z düflmanlar de il, yerkürenin her köflesinden bir y n gönül dostu da kazanm fl, son derece özel ve ayr cal kl bir ülke oldu unu belirten gazeteci, özetle flöyle devam ediyor: Devletin zirvesinde yer alanlar uluslararas arenada serseri may n gibi dolaflan türlü suçlamalara ve aleyhte propagandalara var güçleriyle cevap yetifltirirken, Türkiye nin co u kez ad n san n dahi bilmedi i bu gönül dostlar da, nkara y verdi i mücadelelerde sessiz ve derinden çabalarla desteklemekteler. bunlar n en ilginç ve s rad fl olanlardan biri. Bu gi- Holdwater, zemli merikal, uzun y llardan buyana, BD merkezli ve de çok etkili bir internet sitesinin finansörlü ünü yap yor. Tall rmenian Tale: Other Side of the Falsified Genocide ( Büyük Ermeni Yalan : Sahte Soyk r m n Öteki Yüzü ) adl sitenin ana hedefi ise ad ndan da anlafl laca üzere Ermeni diasporas n n soyk r m iddialar na esasl yan tlar vermek. Her tarih araflt rmac s n n mutlaka incelemesi gereken bu muhteflem arflivde, Ermeni propagandas na yan t oluflturan ne çeflit bilgi, belge ve fotograf ararsan z fazlas yla var. Söylefli yapt m z Holdwater diyor ki: Sizler, binlerce kilometre ötedeki ülkenizde merikan Ermenileri nin Türkler e ve Türkiye dostlar na duydu u nefretin boyutlar n tahayyül bile edemezsiniz. Bu insanlar bütün hayatlar n Türkiye yi her alanda güç duruma düflürmeye ve karalamaya adam fl durumdalar. Özellikle Kaliforniya ve Kanada daki Ermeni toplumu, bu ifl için neredeyse ülkenizin bütçesi kadar para harc yor. Sizler ise Türkiye de büyük BD N SN 2009 bir umars zl k ve piflkinlikle uyumaya devam ediyorsunuz! Bu nefret dolu insanlar, tarihte hiç yaflanmam fl hayali bir soyk r ma pek yak nda bütün dünyay inand racaklar. Türkiye, 1915 te kendisini savafl n en kötü günlerinde arkadan vurup, binlerce yurttafl n katleden hain bir toplulu a verdi- i hakl bir cezan n (tehcir) bedelini, 20 nci yüzy l n ikinci büyük soyk r m hareketinin sorumlusu olarak lanse edilerek ödeyecek! Holdwater a göre Türk Devleti, gazeteleri, dergileri, sinemay, televizyonu, sporu, edebiyat, hatta diplomasi ve turizmle oluflan bireysel dostluk iliflkilerini bir bütün olarak, karfl propagandada kullanmay ö renmedi- i sürece, Ermeni yalanlar n n karfl s nda ilelebet durabilme flans olmayacak. göre, sa l kl bir iletiflim kurman n imkans z oldu u bu gözü- Ona dönmüfl topluluk karfl s nda en iyi savunma yöntemi sald r ve nkara, art k gerçek gücünü kullan p, ata a kalkmak zorunda... Holdwater in kurup yönetti i Tall rmenian Tale, sanal alemdeki sitelerin ziyaret edilme s kl n ölçen ba ms z gözlemci kurulufllar tarafindan, BD de internetin en popüler 25 tarih sitesi aras nda gösteriliyor. 32 33
34 80 Ermeni aile yük vagonlar yla kaç r ld şağıda okuyacaklarınız 93 yıl önce Kayseri de yaşanmış bir gerçeğin öyküsüdür. Bu olayı o günlerde başta Hacı Hilmi Efendi olmak üzere hiç kimse başkasına anlatmamış, o nedenle olay bugüne değin Kayseri de hiç duyulmamıştır. Hacı Hilmi Efendi nin yeğeni Mehmet Kaşif Efendi, aradan 13 yıl geçtikten sonra, 1929 yılında ölüm döşeğinde bu büyük sırrı yalnızca 10 yaşındaki oğlu Mustafa ya anlatmış, birkaç hafta sonra da genç yaşta yaşamını yitirmiştir. Çocukluk döneminde çevresinde Yetim Mustafa, ilerideki yıllarda ise Mustafa Hoca adıyla anılan öğretmen Mustafa Dülgeroğlu yazarımızın öğrencilik yaşamında da Mustafa Hocası olmanın ötesinde onun ayrıca tüm yaşamında Mustafa Babası olarak yer almıştır. Çünkü o, Mehmet Erkan Dülgeroğlu nun hem Türkçe öğretmeni hem de babasıydı. Merhum Mustafa Dülgeroğlu da babası gibi, bu olayı yalnızca kendi oğluna anlatmıştı. Mehmet Erkan Dülgeroğlu nun yazısı Hac Hilmi Efendi, Kayseri nin büyük çapl hal c lar ndan biri, belki de birincisiydi. Göbekli Bünyan Hal s denildi inde, kentte de, köylerde de önce onun ad gelirdi akla... Kayseri de tan nm fl, Kayseri de ünlenmiflti; ama y llar geçtikçe ünü Kayseri nin s n rlar n aflm fl, tüm Memalik-i Osmaniye de tan n r olmufltu. YZN: MEHMET ERKN DÜLGERO LU Hac Hilmi Efendi nin 1910 lu y llarda hal c l k iflinde uygulad kendi buluflu ticaret yöntemi, kimi büyük flirketlerin bugün uygulad klar çal flma yönteminden pek farkl de ildi. Yapa ticareti, çal flma zincirinin ilk halkas n olufltururdu. Dokutaca hal lar n ipliklerini, boyalar n sat n almaz, yapa dan ipli ini kendi e irttirir, çeflitli a açlar n ve bitkilerin köklerini kendi kaynatt r r, boyalar n n renginin, a das n n ölçüsünü kendi belirler, kaç çile yün ipli in hangi renge boyanaca n n karar n kendi verirdi. pliklerin kurutulmas tamamland ktan sonra bunlar, çevre köylere çuval çuval, renk renk götürür, köyün kad nlar na ve genç k zlar na bölüfltürürken, hangi eve kaç renk iplikten, kaç kilo verildi inin hesab n da özenle ifllerdi defterine... Günü geldi inde köyleri yeniden dolaflmaya ç kar, iplik verdi i her evden dokunmufl hal lar toplarken hal lar n önce kilolar n denetler, bir baflparmak bo umu kadar alanda kaç dü üm at ld n saymay sona b rak rd. Çevre köylerde dokuttu u hal lar kent merkezindeki deposunda biriktirir, bir vagonu dolduracak say ya geldiklerinde istasyona götürür, kira anlaflmas n birkaç gün önce yapt vagona yükletir, Haydi u urlar olsun diyerek tüm hal lar n stanbul a, toptan sat fl anlaflmal oldu u hal tüccar na gönderirdi. Yapa dan bafllatt çal flma zincirini, toptan sat fl halkas yla tamamlard. Hac Hilmi Efendi, iflindeki özeni nedeniyle sahip oldu u 35
Kayseri nin tarihi Nize köyünün bugünkü ad Güzelköy dür. ünü ve sayg nl yan s ra, köklü ailesinin örfünü sürdürmekteki özeni nedeniyle özel bir ünün ve sayg nl n da sahibiydi. Onun, Kapal Çarfl daki büyük dükkan bir çeflit ifl mahkemesiydi de... Heybetli bedensel yap - s ndan umulmayacak denli sevecenli i, insanc ll ve bu sevecenli- inden umulmayacak denli ödün vermez kat l ktaki adalet inan fl onu, Kayseri esnaf - n n gözünde ve gönlünde, karar tart fl lmaz, sözünden ç k lmaz sayg nl kta bir yarg ç konumuna getirmiflti. Tüccar ya da esnaf, tüm ifl sahipleri, kendi aralar nda uyuflamayacaklar n anlad klar sorunlar n Hac Hilmi Efendi ye götürürler, ayr nt lar yla anlat rlar ve sonunda onun karar n sayg yla karfl lar, inanarak uygularlard. Bir al flverifl anlaflmazl nedeniyle kad ya gitmek, Hac Hilmi Efendi nin var oldu u Kayseri de sayg s zl k say l rd, ay p olarak bilinirdi. Kayseri nin Müslüman da, Ermeni si, Rum u da, o özlenilesi 1910 lu y llarda, iflte böylesine bir huzur iklimi içinde ve birbirinin içinde bir bütünlükte yaflard. Camileri ve kiliseleri ile y l n belirli günlerindeki dinsel bayramlar d fl nda aralar nda bir ayr l k yoktu. Güneflli bir günde bir anda gö- ün, nereden ve nas l geldiklerine ak l ermez kara bulutlarla kaplanmas örne i, y llardan bir y l, bu kez ülkenin üzeri nereden ve nas l geldiklerine ak l ermez kara bulutlarla kaplan verdi bir anda... 1915 y l, tozu dumana katan bir f rt na patlatt ülkenin do usunda... Çakan flimfleklerin bir parlayan, bir sönen fl klar Kayseri de de gözleri kamaflt rd, gürüldeyen göklerin gürültüleri, Kayseri de de kulaklarda ürpertiler oluflturdu. Ermeniler Osmanl ya baflkald rm fllar k ran k rana bir çarp flma bafllam fl Ermeniler le Osmanl aras nda... Osmanl kovuyormufl Ermeniler i... Kulaktan kula a yay lan söylentiler, görenlerin tan kl klar yla giderek daha korkutucu olaylar n ön bilgilerine dönüfltü. Kayseri de Ermeniler de, Türkler de önce üzüntü, sonra rahats zl k duymaya bafllad lar. Nize köyünde bir sokak... Kara bulutlar n getirdi i olaylar n haberleri, Hac Hilmi Efendi yi de üzüyordu. Talas, Derevenk, Nize, Gesi, rnas, Dars yak, Zincidere de, yün ald -, yün e irttirdi i, boyatt rd, hal dokutturdu u, üstelik her biriyle aile dostu oldu u yüzlerce Ermeni ailesi vard. Onlar n bir hata yapmalar n da istemiyor, onlara bir hata yap lmas n da istemiyordu Hac Hilmi Efendi... Bu üzücü olaylar ve onlar n getirece i belli daha üzücü olaylar Hac Hilmi Efendi bir sabah erken saatlerde dükkan nda kara kara düflünürken, yak n dostu ve y llard r birlikte ifl yapt arkadafl Nizeli Kirkor Efendi girdi içeri... Büyü ümüzsün, babam z say l rs n Hilmi Efendi dedi Kirkor Efendi... Y llard r ben de, bütün bizim köyün halk da senin sayende ekmek yiyoruz, hastalar - m za senin sayende ilaç yapt r yoruz, çocuklar m z senin sayende okula gönderiyoruz; babam z yerine koyduk seni... Bize bir ak l ver, gözünü seveyim. Hac Hilmi Efendi bir fley söylemiyor, karan n en karas derinliklerde, kara kara düflünüyordu. Nizeli Kirkor Efendi, çaresizli ine bir çare istiyordu. Önceleri uzaklarda oluyor bu ifller, buralara u ramaz diyorduk; ama gele gele bak, Marafl a kadar geldi dedi. Hiç flüphen olmas n, yar n öbür gün s ra bize de gelecek. Sen akil adams n. Bir çare bul bize, kurban n olay m. Hac Hilmi Efendi o gün ö leden sonra Kayseri meb uslar Ga- 36 37