DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN DEĞERLENDİRMELER İLE İNŞAAT SEKTÖRÜ İÇİN BEKLENTİLER EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 9 MART 2016
DÜNYA EKONOMİSİ
DÜNYA EKONOMİSİ 2016 BEKLENTİLERİ EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ DÜNYA EKONOMİSİ NDE YÜZDE 2,7 BÜYÜME DÜNYA MAL TİCARETİNDE YÜZDE 2,5-3,0 KÜÇÜLME ABD MERKEZ BANKASI NDAN FAİZ ARTIŞI AVRUPA DA YENİ PARASAL GENİŞLEME VE BÜYÜMENİN DESTEKLENMESİ ÇİN DE BÜYÜME VE EKONOMİK DÖNÜŞÜM ENDİŞELERİ JEOPOLİTİK RİSKLER ETKİLİ OLACAK PETROL FİYATLARI 30-50 DOLAR ARASINDA DALGALANACAK EMTİA FİYATLARINDA % 5-10 İLAVE GERİLEME SONRASI TOPARLANMA ENERJİ VE EMTİA İHRAÇ EDEN GELİŞEN ÜLKELERDE YAVAŞ BÜYÜME 2/38
3/38 EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 2016 YILI BÜYÜME BEKLENTİLERİ YÜZDE ÜLKELER 2013 2014 2015 TAHMİN 2016 TAHMİN DÜNYA 2,5 2,7 2,5 2,7 GELİŞMİŞ ÜLKELER 1,4 1,8 1,9 2,1 ABD 2,2 2,4 2,5 2,6 EURO BÖLGESİ -0,4 0,9 1,5 1,7 AB 28 0,2 1,5 1,9 1,9 DİĞER GELİŞMİŞ ÜLKELER 2,2 2,8 2,1 2,4 GELİŞEN ÜLKELER 4,7 4,6 4,0 4,0 ORTA VE DOĞU AVRUPA 2,9 2,8 3,4 3,1 BDT 2,2 1,0-2,8 0,0 ASYA 6,6 6,8 6,6 6,2 ORTA DOĞU VE K.AFRİKA 2,4 2,7 2,5 3,2 SAHRA AFRİKASI 5,2 5,0 3,5 4,0 LATİN AMERİKA 2,9 1,3-0,3-0,3 KAYNAK: IMF WEO, OCAK 2016
GELİŞEN ÜLKELERDE BÜYÜME YÜZDE EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ GELİŞEN ÜLKELER GERÇEKLEŞEN BÜYÜME 2014 HESAPLANAN BÜYÜME 2015 TAHMİN BÜYÜME 2016 ÇİN 7,3 6,9 6,3 HİNDİSTAN 7,3 7,3 7,5 BREZİLYA 0,1-3,8-3,5 RUSYA 0,6-3,7-1,0 MEKSİKA 2,3 2,5 2,6 ARJANTİN 0,5 1,5-1,0 ENDONEZYA 5,0 4,7 4,9 G.AFRİKA 1,5 1,3 0,7 S.ARABİSTAN 3,6 3,4 1,2 TÜRKİYE 2,9 3,8 3,2 4/38
2016 DÜNYA TİCARETİ BÜYÜME BEKLENTİLERİ 2012 2013 2014 2015 2016 TAHMİN MAL TİCARETİ MİLYAR DOLAR 17.911 18.270 18.427 16,600 16.100-16.250 MAL TİCARETİ BÜYÜME YÜZDE DEĞER BAZINDA 0.2 2,0 0,9-10,0-2,5/-3,0 MAL TİCARETİ BÜYÜME YÜZDE MİKTAR BAZINDA 2,2 2,5 2,5 2,8 3,5 KAYNAK: DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ 2015 EYLÜL VE (ESDH 2016) 5/38
12,0 ÇİN EKONOMİSİNDE DAHA YAVAŞ BÜYÜME VE YUAN DA DEĞER KAYBI ÇİN EKONOMİSİ BÜYÜME YUAN DOLAR PARİTESİ 10,7 10,0 8,0 6,0 7,7 7,7 7,3 6,9 6,3 4,0 DÖVİZ REZERVLERİ MİLYAR DOLAR 2,0 4.500 4.000 3.500 3.000 3.995 3.125 2.500 0,0 2.000 1.500 1.000 500 KAYNAK: IMF WEO, OCAK 2016 0 2015 AĞUSTOS 2016 ŞUBAT 6/38
ABD MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI BELİRLEYİCİ 1. ABD EKONOMİSİNDE ILIMLI BÜYÜME SÜRÜYOR 2. İSTİHDAM PİYASASI GÜÇLENİYOR; İŞSİZLİK YÜZDE 4,9 3. DÜNYA EKONOMİSİNDE DEFLASYON ENDİŞELERİ FED FAİZ ARTIŞINI SINIRLAYABİLİR 4. FED DAHA AZ SAYIDA FAİZ ARTIRACAK 5. DOLAR 2016 YILINDA GÜCÜNÜ KORUYACAK, ANCAK DALGALANMA OLACAK 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 FED POLİTİKA FAİZİ ARTIŞ BEKLENTİSİ 0,00 2014 Q4 2015 Q1 2015 Q2 2015 Q3 2015 Q4 2016 Q1 2016 Q2 2016 Q3 2016 Q4 FAİZ BEKLENTİSİ PİYASA FAİZ BEKLENTİSİ FED YÖNETİCİLERİ 7/38
AVRUPA BİRLİĞİ NDE GELİŞMELER EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 1. EKONOMİK BÜYÜME SÜRÜYOR 2. AB DIŞI İTHALAT ARTIYOR 3. DEFLASYON ENDİŞESİ SÜRÜYOR 4. AVRUPA MERKEZ BANKASI ARALIK AYINDA PARASAL GENİŞLEMEYİ ARTIRDI; ANCAK DEFLASYON BASKISI SÜRÜYOR 5. AVRUPA MERKEZ BANKASI MART AYINDA PARASAL GENİŞLEMEYİ YENİDEN ARTIRACAK 6. PARASAL GENİŞLEME BÜYÜMEYİ VE İTHALATI DESTEKLER 7. İNGİLTERE DE AB REFERANDUMU 23 HAZİRAN-BREXIT ENDİŞESİ 8/38
AB-28 SON ON ÇEYREKTE GEÇEN YILIN AYNI DÖNEMİNE GÖRE BÜYÜDÜ 2,5 2,3 2,0 1,5 1,0 1,1 1,1 1,0 1,5 1,4 1,3 1,3 1,2 0,8 0,8 0,9 1,5 1,5 1,3 1,7 1,2 1,9 1,9 1,7 1,6 1,6 1,6 1,5 1,8 1,3 0,5 0,3 0,2 0,4 0,0-0,5 2013 Q3 2013 Q4 2014 Q1 2014 Q2 2014 Q3 2014 Q4 2015 Q1 2015 Q2 2015 Q3 2015 Q4-0,3 AB 19 AB 28 ALMANYA 9/38
DÜNYA DA DEFLASYON ENDİŞESİNE KARŞI EKSİ VE NEGATİF FAİZ 0 MERKEZ BANKASI POLİTİKA FAİZİ YÜZDE İSVİÇRE DANİMARKA İSVEÇ AVRUPA MB JAPONYA 0,00 NEGATİF FAİZ YÜZDE KANADA ABD İNGİLTERE ÇİN -0,1-0,10-0,10-0,2-0,20-0,3-0,30-0,25-0,4-0,30-0,30-0,5-0,50-0,40-0,6-0,45-0,7-0,65-0,50-0,50-0,8-0,75-0,60 10/38
EURO DOLAR PARİTESİ 1,10 SEVİYELERİNDE 11/38
2013 ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM 2014 ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS (24) AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM 2015 ARALIK OCAK ŞUBAT MART (8) EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ PETROL FİYATLARI 30 DOLARIN ALTINA İNDİ, SONRASINDA TOPARLANMA ARAYIŞI 120 BRENT PETROL FİYATI VARİL DOLAR 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 12/38
PETROL FİYATLARINDAKİ GERİLEME ÜRETİCİ ÜLKELERİ ZORLUYOR ; S.ARABİSTAN ÖRNEĞİ CARİ DENGE MİLYAR DOLAR BÜTÇE DENGESİ MİLYAR DOLAR 160 140 120 100 80 60 40 20 0-20 -40 142,4 2013 112,4 2014 2015 2016-22,4-30,3 60 40 20 0-20 -40-60 -80-100 -120 46 2013 33,5 2014 2015 2016-86 -97,9 NET BORÇLANMA GEREĞİ MİLYAR DOLAR 160 140 120 100 80 60 40 20 0 136,3 124,6 2,4 4,6 2013 2014 2015 2016 13/38
EMTİA FİYATLARINDA GERİLEMENİN SONUNA GELİNMİŞ OLABİLİR FİYATLAR 2009 KRİZ SEVİYELERİNDE STANDART AND POORS EMTİA FİYATLARI ENDEKSİ 2005=100 14/38
TÜRKİYE EKONOMİSİ
YENİ ORTA VADELİ PROGRAM 2016 YILI HEDEFLERİ GÖSTERGE 2014 2015 2016 BÜYÜME % 2,9 4,0 4,5 TOPLAM TÜKETİM BÜYÜME % 1,9 5,0 4,0 YATIRIMLAR BÜYÜME % -1,3 5,4 6,4 KAMU YATIRIM BÜYÜME % -6,5 9,3 0,4 ÖZEL YATIRIM BÜYÜME % 0,1 4,4 8,0 ORTALAMA DOLAR KURU BEKLENTİSİ TL 2,18 2,72 3,00 İŞSİZLİK % 9,9 10,2 10,2 TÜFE YIL SONU DEĞİŞİM % 8,2 8,8 7,5 KAMU AÇIĞI / GSYH % 0,6 0,8 0,6 BÜTÇE AÇIĞI / GSYH % -1,3-1,2-1,3 İHRACAT MİLYAR DOLAR 157,6 143,9 155,5 İTHALAT MİYAR DOLAR 242,2 207,1 210,7 DIŞ TİCARET AÇIĞI MİLYAR DOLAR -84,6-63,1-55,2 CARİ AÇIK MİLYAR DOLAR -46,5-32,3-28,6 CARİ AÇIK / GSYH % -5,8-4,5-3,9 NET İHRACATIN BÜYÜMEYE KATKISI -1,8-0,7 0,2 16/38
2016 YILINDA BELİRLEYİCİ OLACAK UNSURLAR BAŞKANLIK SİSTEMİ TARTIŞMALARI YENİ ANAYASA ÇALIŞMALARI BİR ERKEN SEÇİM VEYA REFERANDUM OLASILIĞI GÜNEYDOĞU DA ÇATIŞMALAR VE TERÖR OLAYLARI SURİYE VE ORTADOĞU DA GELİŞMELER RUSYA İLE SIKINTILAR + ABD İLE SIKINTILAR TC MERKEZ BANKASI BAŞKANI VE POLİTİKA DEĞİŞİKLİĞİ? HÜKÜMETİN REFORM ÇABALARI 17/38
2013 ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM 2014 ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM 2015 ARALIK OCAK ŞUBAT EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ TÜKETİCİ GÜVENİ KASIM AYINDAN SONRA GERİLİYOR 80,0 TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 75,0 70,0 65,0 60,0 55,0 18/38
CARİ AÇIK FİNANSMANI ZORLU OLACAK 40.000 2015 YILINDA CARİ AÇIK FİNANSMANI KAYNAKLARI, MİLYON DOLAR 32.215 30.000 20.000 10.000 11.495 13.592 11.831 9.658 0 CARİ AÇIK DOĞRUDAN YATIRIMLAR PORTFÖY YATIRIMLARI ALINAN KREDİLER REZERV KULLANIMI NET HATA NOKSAN -10.000-15.411-20.000 19/38
2013 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 2014 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 2015 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 2016 OCAK EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ MERKEZ BANKASI DÖVİZ REZERVLERİNE DİKKAT 130,0 MERKEZ BANKASI DÖVİZ REZERVLERİ MİLYAR DOLAR 110,0 90,0 70,0 50,0 30,0 10,0 BRÜT DÖVİZ REZERVİ NET DÖVİZ REZERVİ 20/38
EYLÜL EKİM KASIM 2013 ARALIK 2014 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM 2014 ARALIK 2015 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM 2015 ARALIK 2016 OCAK ŞUBAT EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 2016 YILINDA DAHA YÜKSEK ENFLASYON OLACAK ASGARİ ÜCRET ARTIŞI, GELİR ARTIŞLARI, ENERJİ ZAMLARI, KUR ARTIŞLARI 14 TÜRKİYE'DE YILLIK ENFLASYON 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 ÇEKİRDEK TÜFE ÜFE 21/38
EYLÜL EKİM KASIM 2013 ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM 2014 ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM 2015 ARALIK OCAK ŞUBAT EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ ENFLASYON ENDİŞELERİ VE RİSKLER İLE FAİZLER YUKARI YÖNLÜ 16,00 15,00 14,00 13,00 12,00 11,00 10,00 MB GÖSTERGE FAİZİ YÜZDE 2 YIL VADELİ BONO FAİZİ YÜZDE 9,00 8,00 KISA VADELİ TL KREDİ FAİZİ YÜZDE 7,00 6,00 MB GECELİK BORÇ VERME FAİZİ YÜZDE 5,00 4,00 22/38
MERKEZ BANKASI TL LİKİDİTESİNİ ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ARTIRIYOR; PİYASADA YÜKSEK NAKİT İHTİYACI VAR 23/38
BANKALAR KREDİ VERMEDE TEMKİNLİ 24/38
31.Ara 5.Oca 10.Oca 15.Oca 20.Oca 25.Oca 30.Oca 4.Şub 9.Şub 14.Şub 19.Şub 24.Şub 1.Mar 6.Mar 11.Mar 16.Mar 21.Mar 26.Mar 31.Mar 5.Nis 10.Nis 15.Nis 20.Nis 25.Nis 30.Nis 5.May 10.May 15.May 20.May 25.May 30.May 4.Haz 9.Haz 14.Haz 19.Haz 24.Haz 29.Haz 4.Tem 9.Tem 14.Tem 19.Tem 24.Tem 29.Tem 3.Ağu 8.Ağu 13.Ağu 18.Ağu 23.Ağu 28.Ağu 2.Eyl 7.Eyl 12.Eyl 17.Eyl 22.Eyl 27.Eyl 2.Eki 7.Eki 12.Eki 17.Eki 22.Eki 27.Eki 1.Kas 6.Kas 11.Kas 16.Kas 21.Kas 26.Kas 1.Ara 6.Ara 11.Ara 16.Ara 21.Ara 26.Ara 31.Ara 5.Oca 10.Oca 15.Oca 20.Oca 25.Oca 30.Oca 4.Şub 9.Şub 14.Şub 19.Şub 24.Şub 29.Şub EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ TÜRK LİRASI ÜZERİNDE DEĞER KAYBI BASKISI; 2016 YILI SEPET KUR ORTALAMA 3,20-3,25 TL (11 ARALIK 2015) 3,30 TÜRK LİRASI SEPET KUR 3,20 3,10 3,00 2,90 2,80 2,70 2,60 2,50 2,40 25/38
İNŞAAT SEKTÖRÜ
DÜNYA İNŞAAT SEKTÖRÜNDE BÜYÜME YÜZDE 2013 2014 2015 T 8,0 7,3 6,8 6,0 6,1 5,9 4,8 5,0 4,0 3,1 3,4 3,8 2,9 2,0 1,0 0,0 ABD EURO BÖLGESİ ÇİN HİNDİSTAN -2,0-4,0-3,0 27/38
DÜNYA İNŞAAT HARCAMALARININ DAĞILIMI 2015 YÜZDE PAY 4 6 5 19 39 ASYA PASİFİK OKYANUSYA KUZEY AMERİKA AVRUPA BDT VE RUSYA LATİN AMERİKA ORTADOĞU VE AFRİKA 27 28/38
580,7 667,7 779,5 791,4 803,8 845,6 810,0 877,6 EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ DÜNYA İNŞAAT MALZEMELERİ İHRACATI MİLYAR DOLAR 1.000,0 900,0 800,0 700,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 T 29/38
SEÇİLMİŞ ÜLKELERİN İNŞAAT SEKTÖRLERİNDE BÜYÜME BEKLENTİLERİ ÜLKELER 2015 TAHMİN 2016 TAHMİN ALMANYA 1,8 1,5 İNGİLTERE 5,1 4,5 FRANSA -0,4 1,8 ABD 3,8 3,6 KANADA -0,5 1,5 HİNDİSTAN 5,0 6,0 ÇİN 6,1 5,8 IRAK -8,5 3,5 RUSYA -6,8-2,3 AZERBAYCAN -6,0-4,6 İRAN 1,4 4,3 S.ARABİSTAN 6,5 3,0 30/38
İNŞAAT SEKTÖRÜNDE BÜYÜME EKONOMİK BÜYÜMENİN ALTINDA DÖNEM İNŞAAT BÜYÜME YÜZDE GAYRİMENKUL BÜYÜME YÜZDE GSYİH BÜYÜME YÜZDE 2012 0.6 1.9 2.1 2013 7,4 1.7 4,2 2014/9 3,7 2,2 3,1 2014 2,2 2,6 2,9 2015/9 0,4 3,3 3,4 31/38
İNŞAAT SEKTÖRÜNDE ÖZEL SEKTÖR SÜRÜKLEYİCİ DÖNEM KAMU SEKTÖRÜ İNŞAAT BÜYÜME YÜZDE ÖZEL SEKTÖR İNŞAAT BÜYÜME YÜZDE GENEL İNŞAAT BÜYÜME YÜZDE 2012 2.8-0.1 0.6 2013 30,2-0,7 7,4 2014/9-10,0 11,3 3,1 2014-11,2 9,6 2,2 2015/9-2,6 1,2 0,4 32/38
59,80 56,70 48,00 116,0 136,1 175,8 163,6 184,1 220,3 EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 2015 YILINDA ALINAN YAPI RUHSATLARI MİLYON METREKARE 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 TOPLAM KONUT KONUT DIŞI BİNA 2013 2014 2015 33/38
YURT DIŞI MÜTEAHHİTLİK İŞLERİNDE GERİLEME Yıllar Proje Sayısı Ülke Sayısı Top. Proje Bedeli (USD) 2004 476 38 8.460.024.241 2005 451 34 13.245.368.721 2006 575 36 22.204.707.204 2007 610 44 25.122.408.190 2008 657 39 23.873.626.413 2009 512 45 20.188.722.121 2010 624 50 23.445.783.549 2011 552 49 23.026.560.102 2012 533 44 29.740.862.338 2013 416 45 30.161.856.307 2014 322 41 26.997.407.003 2015 177 32 20.163.615.894 34/38
KONUT SATIŞLARINDA ARTIŞ EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ YILLAR İPOTEKLİ SATIŞLAR DİĞER SATIŞLAR TOPLAM SATIŞLAR 2010 246.741 360.357 607.098 2011 289.275 419.000 708.275 2012 270.136 431.485 701.621 2013 460.112 697.078 1.157.190 2013 460.112 697.078 1.157.190 2014 389.689 775.692 1.165.381 2015 434.388 854.932 1.289.320 DÖNEM TOPLAM BİRİNCİ EL İKİNCİ EL 2014 2015 1.165.381 541.554 623.827 1.289.320 598.667 690.653 % DEĞİŞİM 10,6 10,5 10,7 35/38
2012 Q3 2012 Q4 2013 Q1 2013 Q2 2013 Q3 2013 Q4 2014 Q1 2014 Q2 2014 Q3 2014 Q4 2015 Q1 2015 Q2 2015 Q3 2015 Q4 2016 Ocak 2016 Şubat 0,82 0,91 0,90 0,98 0,97 1,10 1,10 1,21 1,18 1,19 1,21 EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ KONUT KREDİ FAİZLERİNDE ARTIŞ SÜRÜYOR; AYLIK ORTALAMA YÜZDE 1,30 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 36/38
İNŞAAT SEKTÖRÜ KREDİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ ÖNEMLİ ÖLÇÜDE GENİŞLEDİ DÖNEM İNŞAAT SEKTÖRÜ TİCARİ KREDİLER MİLYON TL İNŞAAT SEKTÖRÜ YURTDIŞI KREDİLER MİLYON DOLAR G.MENKUL TİCARİ KREDİLER MİLYON TL G.MENKUL YURTDIŞI KREDİLER MİLYON DOLAR 2011 Q4 49,314 6,962 26.918 3.864 2012 Q4 59.030 6.629 29.855 3.494 2013 Q1 63.821 6.443 32.169 3.423 2013 Q4 85.090 5.995 40.244 4.743 2014 Q1 93.936 6.185 50.184 4.614 2014 Q2 95.203 6.801 49.961 4.591 2014 Q3 100,660 7.123 57.731 4.577 2014 Q4 103.113 7.447 58.115 4.808 2015 Q1 112.796 7.434 64.857 4.674 2015 Q2 122.487 7.973 69.806 4.792 2015 Q3 135.882 8.831 80.456 4.850 2015 Q4 139.226 9.368 83.952 4.834 37/38
SARIKONAKLAR İŞMERKEZİ C.BLOK D.16 AKATLAR-BEŞİKTAŞ İSTANBUL TEL 0212 352 87 95 www. e s d h. com. tr