Ali Cüneyt AKBAŞ* Mihemedo Ağıtı

Özel Rapor: 12 Aralık 2010 Mihemedo Ağıtı Loy loy, Mehmet arkadaş (yoldaş), Mehmet'i bedei dağları zirvesideki zirvedir aacığım, Sevgilimi bedei dağları zirvesideki simgedir, Hey ateş düşsü bu Romileri(Türkleri) evie, Mehmet'i bedeie darbe vurdular bu kuraz tilkiler, Diyorlar ki, Romi(Türk) askerleri Mehmet'i yoluu kesmiş. Haber verelim Diyarbakır'a ve Siverek'e, Mehmet'imizi itikamıı alsılar, Geçleri elideki gülsü, medilsi, Düşmaı gözüe girecek mıhsı Ali Cüeyt AKBAŞ* Yazar Hakkıda 1977 tarihide Adaa'da doğdu. İlkokulu, ortaokulu ve liseyi Akara'da tamamladı. Yüksek öğreimi Elâzığ Fırat Üiversitesi Eğitim Fakültesi Tarih bölümüde tamamladı. Yurtdışıda dil öğreimi göre Akbaş, 21 Yüzyıl Türkiye Estitüsü Politik, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Merkezi?de araştırmacı olarak çalışmaktadır. 21. Yüzyıl Türkiye Estitüsü" (21YYTE) 21.YYTE; Türkiye ve düyadaki millî güvelik stratejileri, ekoomi, hukuk, eerji/eerji güveliği, ükleer eerji/ ükleer silahlama, eformasyo/bilgi iletişimi, aayasal düze, hukuk, adalet, düşük yoğuluklu çatışma(terör ve terörizm), teostratejik araştırmaları demokrasi ve sivil toplum araştırmaları gibi işlevsel aa koular ile, çevre/türk Düyası ülkeleri ve küresel/bölgesel güçler ile Devamı Arkada Kürtçe yayı yapa TRT Şeş'i 1 Ocak 2009'da gerçekleşe açılış programıda, şarkıcı Roji tarafıda sesledirile Mihemedo adlı ağıt, bir söyleceye göre Kıbrıs Barış Harekâtı'da, başka bir aktarıma göreyse İstiklal Harbi'de şehit ola Siverekli bir askere yakılmıştır. Basıda ağıtı kousu bu şekilde haberleşti. Bası bu iddiayı ağıtta geçe Romi kelimesie dayadırdı. Çükü söz kousu ağıtta Wî de agir bikev mala va Romiya mısrası Ateş düşsü bu Rumları evie diye tercüme edilmişti. Oysa Kürtçe bile ya 1 da Kürtçe ile ilgilee herkes çok iyi bilir ki Romi'de kasıt Türk'tür. Musa Ater, şöyle diyordu bir yerde: Tarihte Kürdista'ı zulümle ve devamlı ilki işgal edeler Roma ve Bizas'tır. Topraklarımıza ailesiz ve yalız asker olarak gele bu adamlar, zulüm, hakaret ve amussuzlukta başka bir şey yapmamışlardır. Türkler de tıpkı Roma ve Bizas askerleri gibi, sırf erkeklerle, yai askerlerle gelip Kürtlere ayı muameleyi gösterice ve Kürt aae ve terbiyelerie riayet etmeyice, haliyle Kürtler bulara da Romi 2 diyorlardı. Özetle, yıllar süre Kürtçe televizyo yayıı tartışmalarda sora, TRT Şeş açılışıa Ateş düşsü Türkleri evie türküsü ile başlamıştır. Dostluk, kardeşlik, barış söylemleri ile kurula devlet televizyou Türk?ü evie ateş düşürme çığlığı ile yayıa başlamıştır. * 21. Yüz Yıl Türkiye Estitüsü Politik, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Merkezi araştırmacısı 1 Kürtçe sözlüklerde de Romi, Türk olarak geçmektedir. Bir örek içi bkz. : D. İzoli, Ferheg, Deg Yayıları, İstabul 2000, s. 363'de Rom kelimesi şu şekilde açıklamaktadır. Rom: halk dilide Türk, türke ait, eksere romê: Türk askeri 2 Ali Rıza Özdemir, Kart-Kurt Sesleri Arasıda Kaybola Gerçek: Kürtler ve Türklük, Kripto Yayıları, Akara, 2009, s. 115-116

uluslararası örgütlerdeki gelişmeleri izlemek, bu gelişmeleri Türkiyei milli mefaatleri ve ulusal güvelik gerekleri, doğrultusuda icelemek ve bu alalarda ciddî çalışmalar yaparak alteratif politika, strateji,program ve projeler üretmek amacıyla 01 Aralık 2005'de kurulmuştur. 21.YYTE 'de kurulma amacıa uygu olarak aşağıdaki araştırma merkezleri kurulmuştur. Milli Güvelik Araştırmaları Merkezi Kafkasya Araştırmaları Merkezi Türkista Araştırmaları Merkezi Rusya-Avrasya Araştırmaları Merkezi Amerika Araştırmaları Merkezi Avrupa Birliği Araştırmaları Merkezi Ortadoğu Araştırmları Merkezi Balkalar ve Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Asya-Pasifik Araştırmaları Merkezi Düşük Yoğuluklu Çatışma Araştırmaları Merkezi Politik, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Merkezi Karadeiz Araştırmaları Merkezi Aayasal Düze, Hukuk, Adalet Araştırmaları Merkezi Teostrateji Araştırmaları Merkezi Eerji ve Eerji Güveliği Araştırmaları Merkezi Ekoomik Araştırmalar Merkezi GİRİŞ TRT 6 Şeş televizyou, 1 Ocak 2009'da itibare 24 saat kesitisiz yayıa başlamış ve Türkiye'i kültürel bütüleşmesie ağır bir darbe vurup vurmaması ihtimali de öemli bir tartışma kousu olmuştur. Her zama olduğu gibi bu kouda da Türkiye ikiye bölümüştür. Bazıları TRT 6 Şeş'i yayı hayatıa başlamasıı, Kürt soruuu çözümü doğrultusuda atılmış büyük bir demokratik adım olarak değerledirirke, Türkiye'i geiş kesimi TRT Şeş?i Türkiye'i toplumsal, kültürel ve siyasal bütülüğüe zarar vereceği kaısıdadır. Eliizdeki çalışma yukarıdaki sorusalı yaıtlamak içi hazırlamıştır. Bu çalışma dört bölümde oluşmaktadır. Birici bölümde PKK'ı medya girişimleri ve faaliyetleri iceleecek, ikici bölümde Türkiye Devleti içideki Kürtçe yayı tartışmaları, üçücü bölümde Avrupa Birliği çerçeveside Kürtçe yayı mevzuatı ve dördücü bölümde ise TRT Şeş?i ortaya çıkış serüvei, yayı politikası iceleecektir. Çalışmada yayıları orta ve uzu vadede yapacağı toplumsal ve siyasal etkiler tartışılacaktır. Birici Bölüm TERÖR VE MEDYA: PKK'ı Televizyo Girişimleri Güümüzü e öemli iletişim usurlarıı başıda yazılı ve görsel bası gelmektedir. Yazılı basıı geçmişi 18. yüzyıla dayasa da görsel bası so elli yıldır öem arz etmeye başlamıştır. 20. yüzyılı ikici yarısı ve 21. yüzyılda görütülü yayı vazgeçilmez bir araç halii almıştır. Televizyo ülkemizde de e yaygı görütülü iletişim aracıdır. Iteret bu alada hızla yayılmaya başlasa da ülkemizde televizyoa göre, daha geride gelmektedir. Televizyo uzu vadede sosyal ve kültürel bütüleşmeye e fazla katkı sua araçları başıda gelmektedir. Öyle ki geiş kitleler televizyo aracılığı ile ayı oktaya odaklaabilmektedirler. Küresel terörizmi yaygılaşmasıı edeleride birisi, iletişim devrimii yaşamasıdır. Gerçekleştirdikleri eylemleri medya yolu ile geiş kitlelere ulaştıra terörist örgütler, öemli ve etkili oldukları hissii yaymaktadırlar. Bu şekilde düşmalarıı korkuturke yadaşlarıa da moral vermektedirler. Bu doğrultuda El-Kaide örgütüü medyayı e iyi şekilde 3 kulladığı bilimektedir. Tüm isalığı hedef alsa bile bütü isaları tek tek yok edemeyeceğii çok iyi kavraya terörist matık; acak korku, paik ve dehşeti egeme 4 kılmak yolu ile istediklerie kavuşacaktır. Taımış ati-terörizm uzmaı Yoah Aleksadr'ı tespiti ile terörizm bir tiyatrodur, teröristler eylem aıda birer aktör gibi davraırlar, kitle araçları da geellikle bu aktörleri 5 bekledikleri ilgide mahrum bırakmazlar. Düşük yoğuluklu çatışmaı özü itibarı ile askeri değil, siyasi bir çatışma olduğuu bilicide ola PKK, siyaseti temel silahıı da propagada olduğuu, kurulduğu ada itibare çok iyi alamıştır. PKK, her eylemide propagada amacıı ö plâda tutmuştur. 1980'ler ve 1990'ları başıda bildiri, aylık dergi, radyo, haftalık dergi, gülük gazete aşamalarıda geçe PKK, televizyo kurma aşamasıa da ulaşmıştır. PKK terör örgütü de, terör sürecide kedisii ve eylemlerii propagadasıı yapacak bir mekaizmaı öemii çok iyi kavramış, kedi deetimide bir medya yapılaması içerisie girmiş, bu suretle yadaşlarıa çok güçlü olduğu mesajıı verecek bir platforma sahip olmuş ve bu platform, e yazık ki, terör örgütüe sayısız fırsatlar sumuştur. PKK sadece kedi propagada mekaizmasıı oluşturmakla kalmamış 3 Terör medya ilişkisi kousuda iki yararlı çalışma içi bkz. Güral Korkmaz, Terör-Medya İlişkisi, Akara 1999 ; Orha Gökçe ve Uğur Demiray(Ed.), Terörü Görütüleri, Görütüleri Terörü, İstabul 2004 4 Bozkurt Zakir Avşar, Terör ve Haber Söylemi, Sayfa: 64. 5 Yoah Aleksader, Çağdaş Terörizm, Stratejik NATO semieri tebliği, akle Bozkurt Zakir Avşar, Terör ve Haber Söylemi, Sayfa: 64.

ayı zamada bağımsız basıı susturmak, etkisizleştirmek veya yöledirmek içi öemli çaba sarf etmiştir. PKK 1990'lı yıllarda ulusal gazeteleri böl-gede dağıtımıı egellemek içi baskı ve tehdit usurlarıı kullamış hatta baskılarıı Diyarbakır'da ulusal bası ajas-larıda bazılarıı muhabirlerii kaçırmaya kadar götür-müştür. PKK'ı baskıları öyle bir hal almıştı ki, bölgede bir-çok şehirde gazeteler polis kotrolüde dağıtılmıştır. Basılı yayı üzeride devlet orgalarıı kotrolü sağlaması, terör örgütüü zor durumda bırakmıştır. Girdiği çıkmaz karşısıda örgütü imdadıa uydu üzeride televizyo yayıcılığı yetişmiştir. PKK'ı medyaya yöelmesii çok farklı edeleri de vardır. 1992-1993 yıllarıda Türk Silahlı Kuvvetleri karşısıda girdiği silahlı çatışmalardaki başarısızlık ve dış yöledirmeler 1994/95 sürecide PKK'yı siyasî alaa kaymaya yöeltmiştir. Televizyo yayıcılığı da bu yöelişi e açık göstergeleri birisi olmuştur. PKK, bu sayede e büyük iddiası ola Kürtçeyi homoje 6 bir hale getirme imkâıı yaıda, düşma olarak gördüğü usurlar üzeride yılgılık, moral kaybı ve çaresizliğe yol açmak imkâıı da elde etmiştir. Bu olgu yakı geçmişte çok et bir şekilde yaşamıştır. 21 Şubat 2008'de PKK terör örgütüe yöelik olarak başlatıla hava destekli sıır ötesi kara harekâtı sırasıda PKK'ı yayı orgaı ola Roj TV'de 6 Kürtçe, bilim adamlarıı ve araştırmacıları ifade ettiği gibi karma bir dildir. Homoje bir yapısı yoktur ve farklı grupları kouştuğu dil birbirlerie alaşılmaz gelmektedir. Bu kouda detaylı bilgi içi bkz.: Ahmet Bura, Karma Diller Ve İki Örek: Klasik Osmalıca Ve Kürtçe, Sosyal Bilimler Estitüsü Dergisi Sayı: 20 Yıl: 2006/1; Ali Rıza Özdemir, Kart-Kurt Sesleri Arasıda Kaybola Gerçek: Kürtler ve Türklük, s. 149-212 her gü yüzlerce Türk askerii öldürüldüğüü 7 duyurulmuştur. Öte yada yıllar boyuca Güeydoğu Aadolu'da görev yapmış öğretmelerle gerçekleştirile görüşmelerde şu gerçek ortaya çıkmaktadır: Televizyo Güeydoğu'da e az okul kadar etkili bir işlev görmektedir. Bu süreci öğretmeler şöyle ifade etmektedir: Düyaya geldiği ada itibare etrafıda hep Kürtçe kouşula bir çocuk, okula geldiğide bakıyoruz çok güzel Türkçe kouşabiliyor. Nedeii araştırdığımızda Türkçeyi evde televizyoda geellikle de çizgi film aracılığı ile öğrediğii öğreiyoruz. Okula geldiğide Türkçeyi iyi kouşamaya çocukları icelediğimizde evleride televizyo olmadığıı öğreiyoruz. Okula geldiğide Türkçe bilmeyeleri oraı yok deecek kadar aza imiş durumda. Buu iki edei var; biricisi televizyo kullaımıı geele yayılması, ikicisi aeleri yaşı düştükçe Türkçe bilmeyeleri oraıı da bua paralel olarak düşmesi. Öğreci velileride Türkçeyi az çok kouşa kadıları da Türkçeyi televizyoda öğrediği bilie bir 8 gerçek... Televizyo Yayıı Yapa Terör Örgütü: Med Tv PKK terör örgütü, 5 15 Mart 19942'te gerçekleştirdiği 3. Koferasıda Avrupa'da bir uydu kiralaarak televizyo ve radyo yayılarıı yaygılaştırılması ve bu şekilde 7 Oysa toplam şehit ola asker sayısı 24, geçici köy korucusu sayısı 3 idi. Ayrıca bir de helikopter düşürdüklerii iddia ettiler. Görütü de yayıladılar ama söz kousu görütülerde etraf yemyeşildi. O tarihlerde Irak'ı kuzeyide her taraf karlarla kaplı idi. PKK terör örgütü yıllarca gayret göstererek oluşturduğu televizyo yapılamasıı meyvelerii işte böyle yemeyi sürdürmüştür. 8 Diyarbakır, Mardi, Şalıurfa ve Batma illeride öğretmeler ile gerçekleştirdiğimiz mülakatlar. 3

propagada çalışmalarıı daha geiş alaa ulaştırıl- 9 ması ı kararlaştırmıştır. Öcelikle Kürtçe-Türkçe olarak yayıa başlaya terör örgütü, bu sayede PKK'lı ve oa müzahir kitleye mesajlarıı aıda iletmei imkâıa kavuşmuştur. 1995'de Med Tv'i yayıa başlamasıyla PKK'ı bir televizyo kaalı olmuştur. PKK artık propagada yapmak içi her birisii etkisi değişik edelerle oldukça kısıtlı ola köylerde halka kouşma yapmak, yol keserek propagada kouşmaları yapmak, bildiri dağıtmak ve dergi/gazete çıkarmak zoruda değildir. PKK uyduda yayıcılık sayeside terör örgütleri ola ETA ve İrlada Cumhuriyet Ordusu ile kıyaslaamayacak bir başarıya imza atmıştır. PKK, propagadası içi birde fazla ülkeyi, uluslararası alaı ve hatta uzayı rahatlıkla kullaabile ilk terör örgütü uvaıı kazamış- 10 tır. PKK, 5-15 Mart 1994'te gerçekleştirdiği 3. Koferası'da alıa karar soucu Ekim 1994'te itibare Avrupa'da kiraladığı uydular aracılığı ile televizyo yayıcılığıa başlamıştır. Ekim 1994de itibare hızla televizyo yayıcılığıı alt yapısıı tesis ede örgüt 30 Mart 1995'te test yayııa, 15 Mayıs 1995'te itibare ise ormal yayıa geçmiştir. Med TV, İgiliz uydusuda Belçika'daki stüdyolarıı kullaarak yayı yapmıştır. Türkiye'i bütü diplomatik çabalarıa rağme Med TV, 23 Nisa 1999'a kadar yayılarıı sürdürmüştür. Med TV'de Medya Tv'ye Med TV'i kapatılacağıı alaya örgüt öcede yaptığı hazırlıklarıı soucuda birkaç ay sora başka isimler altıda yeide yayı yapma imkâıa kavuşmuştur. Bu çerçevede terör örgütü CTV, METV ve Medya Tv adları altıda üç ayrı televizyou faaliyete sokmuştur. Bu kaallarda CTV bir iki ay yayıda kaldıkta sora Medya TV'i yayılarıı oturtmasıyla birlikte yayı hayatıa so vermiştir. Söz kousu süreçte kurula televizyolarda birisi de Mezopotamya TV olmuştur. Daha çok müzik yayıı yapa bu kaal hale de yayı hayatıı devam ettirmektedir. Med TV'i esas varisi ola Medya TV, 30 Temmuz 1999'da Daimarka üzeride yayııa resme başlamıştır. Terör örgütü yadaşları, Frasız CSA (Görsel Yayılar Üst Kurulu) kurumuda aldıkları yayı lisası ile Medya TV'yi faaliyete geçirmişlerdir. Medya TV, PKK'ı yayı orgaı olduğuu alaşılması ve şiddeti övme, şiddete çağrı yapma ve bezer gerekçelerle kapatıla Med TV'i devamı olduğu ve kamu düzeii tehdit ettiği gerekçeleriyle, Frasız CSA tarafıda 12 Şubat 2004'te kapatılmıştır. Roj Tv Yayıda PKK tarafıda MEDYA TV'i yerie kurula ROJ TV ise, 01 Mart 2004'te itibare, Daimarka'da alıa yayı lisası ile Hotbird 6 uydusu ve 11.585 MHZ. frekası üzeride dijital yayılarıa başlamıştır ve hale de yayılarıı Belçika/Brüksel'de sürdürmektedir. Kapatıla MED TV ile MEDYA TV'i kadrolarıı büyük bir bölümü, hâlâ ROJ TV'de görev yapmaktadır. ROJ TV'i yayı içeriğide, MED/MEDYA TV'de olduğu gibi, PKK ve ya kuruluşlarıı propagadalarıa yer verilmekte, örgüt yalısı kitle yöledirilmeye çalışılmaktadır. Ayrıca örgütü yöetici kadroları da ROJ TV programlarıa katılarak halkı kışkırtıcı yöde mesajlar vermektedirler. PKK-Televizyo ve Ulus İşası PKK'ı yukarıda kısa bir tarihçesii verdiğimiz Kürtçe TV yayıcılığıı temel hedefi ulus işası dır. Terör örgütü, yayıa koyduğu televizyo kaalları aracılığı ile kedi taraftarlarıa ve düya kamuoyua Kürt folkloruu, müziğii, geleeklerii diğer hiçbir ulus ile uyuşmayacak derecede farklı olduğuu alatmaya, kaıtlamaya çalışmıştır. Bu çaba ve gayreti amacıı; Avrupa üzeride başlatılacak ulus yaratma sürecii ileri aşamalarıda olgulaşması ve akabide Türkiye'ye ihraç edilmesi olarak açıklayabiliriz. Türkçede farklı bir dil ile yapıla yayıları e öemli amacı şüphesizdir ki Türk vatadaşlarıı zihide Türkiye'de iki farklı millet algısıı oluşturmaktır. Bu hedefi e kadar başarılı olduğu vereceğimiz örekler ile çok daha iyi alaşılacaktır. Avrupa'da yaşaya ve Türkiye'yi hiç görmemiş Alev Sömez adlı bir geç kız, şöyle demektedir: İlk defa Med TV'yi izlediğim a tarihi bir adı. İaılmazdı. İlk defa bir ulus bir aradaydı, haberleri kedi diliizle izliyorduuz; Kürtçe müzik dileyebiliyorduuz ve o güzel ülkeizi kedi göz- 11 leriizle görebiliyorduuz. Lodra'da yaşaya bir başka Kürt asıllı geç de bezer duyguları dile getirmektedir: Sıırları olmaya bir ülkei dışa açıla tek peceresi gibi. Ou izledikçe bir ülkemiz var- 12 mış gibi geliyor. Bizim içi çok şey ifade ediyor. Evi Sidar adlı bir başka Kürt kökeli geci dedikleri de dikkate değer: Be her zama Avrupalıları ve Türkleri çok moder isalar olarak görürdüm, bua karşı Kürtleri ve kedimi köylü, cahil isalar gibi algılardım. Bece bu Türk eğitim sistemii doğal bir soucu idi. Öyle ki isalar Kürt olarak adladırılmakta utaıyorlar. Bu edele kedilerii dii terimlerle ifade etmeyi tercih ediyorlar. Med TV işte bu alayışı yerle bir etti. Be ve arkadaşlarım kedimizi 13 moder ve ormal isalar gibi görüyoruz. İkici Bölüm: Türkiye Cumhuriyeti ve Kürtçe TV Yayı Sorusalı Kürtçe TV yayıı sadece PKK'ı güdemide olmamış, ayı zamada Türkiye Devletii de güdemide olmuştur. Turgut Özal Hükümetide Devlet Bakaı ola Cemil Çiçek, 17 Eylül 1989 tarihli Bakalar Kurulua yazılı bir meti sumuştur. Cemil Çiçek, söz kousu raporda şöyle demektedir: Yarı Kürtçe yayılar başlayıca, bu ala PKK'ı adamlarıa veya Avrupa'daki Kürdoloji Estitüsü'e kalacaktır. Türk Kültürüü Araştırma Estitüsü Kürtçede başka, Türk tarih ve folkloruu iceleme, Türkiye'de Kırgızista'da mevcut folklorla ortak oktaları, töreleri, değerleri sistematik halde ortaya çıkarmalıdır. Bular ileride hem Kürtçe ve Türkçe ilmi eserler olarak yayılaabilir hem de daha öemlisi yarı dergi ve gazete türüde Kürtçe 9 Türkme Töreli, PKK Terör Örgütü 1978-1998 (Tarihsel ve Siyasal Gelişim Süreci Bakımıda İcelemesi) basılmamış doktora tezi, Isparta 2002. 10 Sedat Laçier, Bölücü Televizyo Yayıcılığı ve Uluslararası Bağlatıları: Med TV Örek Olayı (1994-1999), Avrasya Dosyası, Yaz 2000, cilt: 8, sayı: 2, sayfa 329-371. 11 Sedat Laçier, Med TV'i Etki ve İşlevleri, Strataejik Aaliz Dergisi, Sayı: 27, Sayfa:128. 12 Sedat Laçier, Strataejik Aaliz Dergisi, Sayı: 27, Med TV'i Etki ve İşlevleri Sayfa:129. 13 Sedat Laçier, Strataejik Aaliz Dergisi, Sayı: 27, Med TV'i Etki ve İşlevleri Sayfa:129. 4

yayıları yöledirilmesi içi malzeme hazırlamış olur. TV dizileri yapılarak, bu malzeme Kürtler de 14 Türk'tür tezii dayaakları olarak sergileir. Başbaka Turgut Özal ise kouyu kamuoyuu güdemie TRT GAP kaalıda birkaç saat Kürtçe yayı yapılsa e olur saki diyerek taşımıştır. Başbaka Özal'a gele bilgilere göre, PKK ya da herhagi bir Kürt orgaizasyou, yurt dışıda uydu kaallarıı kullaarak Güeydoğu Aadolu bölgemizi de içie alacak biçimde Kuzey Irak'taki Kürtlere yöelik TV yayıı yapacaktır. Nitekim bir süre sora İgiltere, Belçika ve diğer Avrupa ülkeleride uydu kiralaya PKK bu yayılara başladı. Med TV bu yayılarda birisiydi. Turgut Özal PKK'da öce Kürtçe yayıa geçerek deetimi elide buluduracağıa iamıştır. Artık Cumhurbaşkaı ola T. Özal'ı öerisie göre GAP kaalıda belli saatlerde Kürtçe haberler verilmeli, şarkı ve türküler yayılamalıdır. Başlagıç olarak bir iki program yapılacaktır. Turgut Özal Kürtçe yayıı yararları kousuda şöyle düşümektedir. 1- Güeydoğu Aadolu bölgemizdeki Kürt vatadaşlarımıza devleti politikaları doğrultusuda bilgiler verilecek. 2- Bölgedeki kimi düzmece, maksatlı propagadalar kırılacak. 3- Bu isalar kedi dilleride düyadaki gelişmelerde haberdar edilecek. 4- PKK'ı gerçek yüzü ortaya koulabilecek. 5-Kürt dili ve kültürüü gelişimie katkı sağlaacaktı. 6- Tüm buları soucuda, geri kalmış bu yöremiz düya ve Türkiye'i gelişmiş batı bölgeleriyle etegras- 15 you gerçekleştirmiş olacaktı. PKK lideri Abdullah Öcala kedisii Bekaa'da ziyaret ede gazeteci İsmet İmset'e...SHP-DYP protokolüde bir Kürt televizyou, bir Kürt radyosu olacak mı? Hayır. Buu dikkate almıyorlar, şimdi bu e biçim bir eksikliktir? Eğer bir halk içi küçük bir televizyo istasyouu bile çok görüyorsa, bu halk veya ulus asıl devleti temelii vazgeçilmez bir öğesi olur. Bir yada bu devleti birlikte kurduğumuzu ve karşılıklı çıkarlarla bir birimize bağlı olduğumuzu söylüyorsuuz, diğer yada taraflarda birie radyo ve televiz- 16 you çok görüyorsuuz. diyerek TV tartışmalarıa ortak olmuştur. Geelkurmay Başkalığı yetkilileri ise PKK'ı zaferi olur diyerek Kürtçe televizyo yayııa karşı çıkmışlardır. Kürtçe TV tartışmaları 1990'lar da yavaş acak deride ilerlemiştir. Sosyal demokrat aydılar PKK soruuu aşmayı Kürtçe televizyo ve eğitime idirgedikleri içi Kürtçe televizyo yayııı hararetle savumuşlardır. Sosyal demokratlar kadar siyasal İslamcı siyasette Kürtçe televizyo yayıı olumlu bir adım ve bir çözüm olarak görmüştür. 1996'da döemi Başbakaı Necmetti Erbaka da GAP TV'de güde birkaç saat Kürtçe yayı yapma çalışmalarıı olduğuu belirtse de 28 Şubatta dolayı uğraşacak zama bulamamıştır. 14 15 16 Hulki Cevizoğlu, Ya Sev Ya Sevr, Sayfa: 107. Hulki Cevizoğlu, Ya Sev, Ya Sevr, Sayfa 108-109. İsmet İsmet, PKK Ayrılıkçı Şiddeti 20 Yılı, Sayfa 306. MİT ve Kürtçe Televizyo Yayıı Kousudaki Tavrı Milli İstihbarat Teşkilatı, PKK soruuu çözümüde kültürel haklar yaklaşımıa 1990'larda itibare olumlu yaklaşmıştır. Acak MİT'i liberal yaklaşımlarıı dışa vurulduğua pek rastlamamıştır. Bu hususta öemli bir değişim MİT Müsteşarı Şekal Atasagu'u 27 Kasım 2000'de yaptığı açıklamalar ile değişmiştir. Şekal Atasagu ve yardımcısı Miktat Alpay Kürtçe TV tartışmalarıda ikici öemli döüm oktasıı teşkil ede açıklamalar yapmışlardır. Ş. Atasagu "Bu öcelikle hükümeti alacağı bir karar. PKK çizgisideki Medya-TV Güeydoğu'da çok rahat seyrediliyor. Olayları kedi açılarıda aktarıyorlar, bir sürü yala söylüyorlar. Herkes de çaaklar üzeride bu yayıları izliyor.'' diyerek, Kürtçe televizyo yayıı ile devleti Türkçe bilmeye vatadaşlarıa da ulaşılabileceği görüşüü savumuştur. MİT Müsteşar yardımcısı Miktat Alpay ise '' Eğer vatadaşı kazamak istiyorsaız, oa derdiizi alatmaız lâzım. Derdiizi eyle alatacaksıız? İşaretle mi alatacaksıız? Ou kazamak istiyorsaız, oa ulaşmaız lâzım. Adamı aadili Kürtçe. Türkiye'i doğrularıı olara eyle alatacaksıız? Türkiye Cumhuriyeti'i çıkarı içi Apo'yu asıl kullaırsak, Kürtçeyi de kullaabilmeliyiz. Buu da başkalarıı bizde istediği şekilde değil, kedi istediğimiz şekilde yapabiliriz. Bakı, bir tiyatro grubuu Kürtçe oyu oyayıp Kürtçülük yapması başka bir şeydir, devleti vatadaşıyla alaşması içi Kürtçe kullaması başka bir şeydir tezii savumuş- 17 tur. Tartışmaları bu aşamasıda Kürtçe televizyo yayııı savua devlet yetkililerii yayı içi gerekçelerii değişmiş olduğu görülmektedir. Özal döemide Kürtçe yayıı hedefleri Kürtleri de aslıda Türk olduğuu alatılması ve PKK'ı gerçek yüzüü ortaya çıkarılması şeklide ortaya koulurke, artık bu hedeflerde vazgeçilmiş olduğu görülmektedir. Kürtçe TV yayıı kousuda e büyük kırılma TSK ile MİT arasıda yaşamaktadır. 2000 yılı İç Güvelik Değerledirmesi adlı çalışmada bitme oktasıa getirilmiş ola terör örgütüü yöeldiği yei stratejii etik milliyetçilik temelie dayalı siyasî bir ayrımcılık hareketi yaratma ve geliştirme olduğu, bu durumda PKK ile mücadelei değişik boyutlarda sürdürülmesi ihtiyacıı ortaya çıktığı vurgulamıştır. Ayrıca, Kürtçe televizyo yayıı da dâhil olmak üzere kültürel haklara, bölücülüğe katkıda buluacağı görüşüyle karşı çıkılmıştır. Üçücü Bölüm: Avrupa Birliği Tam Üyelik Sürecide Kürtçe Televizyo Yayıı AB, Kürtçe televizyo yayııı bireysel ve kültürel hak olduğu kabulüde hareket ederek Türkiye'de sürekli olarak Kürtçe televizyo yayıı gerçekleştirmesi talebide bulumuştur. AB'i Kürtçe televizyo meselesiyle e kadar ilgilediğii göstermesi bakımıda Türkiye'i Katılım Yö- 17 Sedat Ergi, Kürtçe TV'ye Vize, Hürriyet, 28 Kasım 2000. MİT'i bu açılımıa siyasilerde doğru dürüst bir tepki gelmezke MHP'li Devlet Bakaı Abdülhaluk Çay, ''Türkiye'de Kürtçe televizyo istemek ihaette başka bir şey değildir diyerek, Kürtçe yayı yapmaı vata hailiği ile eşdeğerde olacağıı belirterek açıkça karşı çıkmıştır. Özgür Doğa, 11 Mart 2002, http://ilef. akara. edu. tr/id/yazi. php?yad=793. 5

üde İlerlemesie İlişki Komisyo'u Düzeli Raporlarıı bir kısmıa bakmak yeterli olacaktır. Türkiye'i Katılım Yöüde İlerlemesie İlişki Komisyo 1998 Düzeli Raporuda Kürt dilleride herhagi biride radyo ve TV yayıcılığı yasaktır deilmektedir. Türkiye'i Katılım Yöüde İlerlemesie İlişki Komisyo 1999 Düzeli Raporuda; Kürt dilide TV yayılarıa görüüşte siyasî olmaya programlar içi hoşgörü gösterilirke, resmi olarak hala müsaade gösterilmemektedir görüşü ileri sürülmektedir. Türkiye'i Katılım Yöüde İlerlemesie İlişki Komisyo 2000 Düzeli Raporuda; TV Radyo yayıcılığı ve eğitim açısıda durum iyileşmemiştir. 3984 sayılı yasa, evresel kültürü ve bilimi gelişmesie katkıda buluacak diller hariç, radyo ve TV yayılarıı Türkçe olmasıı ögörmektedir. Uygulamada Kürt dilide yayılara baze müsaade edilmektedir deilmektedir. Türkiye'i Katılım Yöüde İlerlemesie İlişki Komisyo 2001 Düzeli Raporuda ise Kürtçe televizyo, Aayasaı 26. ve 28. maddelerii tadil edilmesiyle ilerleme sağlamıştır. Kaula yasaklamış dilleri kullaılmasıa izi vermeye hüküm kaldırılmıştır. Bu değişiklik Türkçede başka dilleri kullaılmasıı yoluu açabilir şeklide yer almıştır. Görüldüğü üzere AB Kürtçe TV ile çok yakıda ilgili ve tavsiyelerde bulumuştur. AB'i söz kousu baskı ve tavsiyeleri soucuda Türkiye'deki radyo ve televizyoları başka dil ve lehçelerde yayı yapmasıa ilk kez Radyo Televizyo Üst Kurulu'u (RTÜK) 18 Aralık 2002'de yayıladığı yöetmelik ile izi verilmiştir. Resmi Gazete'de Radyo ve Televizyo Yayılarıı Dili Hakkıda Yöetmelik olarak yayılaa izi sadece TRT'ye veriliyordu. Söz kousu yöetmelikle, Türk vatadaşlarıı gülük yaşamlarıda geleeksel olarak kulladıkları farklı dil ve lehçelerdeki yayı, Türkiye Radyo-Televizyo Kurumu tarafıda yapılır. Bu dil ve lehçelerde yetişkiler içi haber, müzik ve kültürel alada bir veya birkaç dil veya lehçede yayı yapılabilir. Bu dil ve lehçeleri öğretilmesie yöelik yayı yapılamaz deilmiştir. Yie ayı yöetmelikte Bu dil ve lehçelerde yapılacak radyo yayıları güde 45 dakikayı ve haftada toplam dört saati, televizyo yayıları güde otuz dakikayı ve haftada toplam iki saati aşamaz. Televizyo yayılarıda içerik ve süre açısıda bire bir olmak kaydıyla, programlar Türkçe alt yazıyla, radyo yayılarıda ise programı yayılamasıı takibe Türkçe tercümesi verilmek suretiyle yapılır ifadeleri de yer almıştır. Hazira 2004'e gelidiğide Avrupa Birliği Uyum Yasaları çerçeveside yapıla ve Kopehag Kriterlerii esas ala hukuki düzeleme temel alıarak 25 Ocak 2004 tarihli Resmi Gazete'de yayılaa Türk Vatadaşlarıı Gülük Yaşamlarıda Geleeksel Olarak Kulladıkları Farklı Dil ve Lehçelerde Yapılacak Radyo ve Televizyo Yayıları Hakkıda Yöetmelik ile hafta içi ve belirli süreyi aşmayacak şekilde TRT 3 üzeride Kürtçe ile birlikte Boşakça, Zazaca, Arapça ve Çerkezce dilleride yayıa başlamıştır. < 25 Ocak 2004 tarihli bu yöetmelikle: Kamu ve özel ulusal radyo ve televizyo kuruluşlarıca Türk vatadaşlarıı gülük yaşamlarıda geleeksel olarak kulladıkları farklı dil ve lehçelerde de bu yöetmelik hükümleri doğrultusuda 'Üst Kurul'da izi almak suretiyle yayı yapılabilir deildikte sora koşullar şöyle sıralaıyordu: < Bu dil ve lehçelerde sadece yetişkiler içi haber, müzik ve geleeksel kültürü taıtımıa yöelik yayılar yapılabilir. <Bu dil ve lehçeleri öğretilmesie yöelik yayı yapılamaz. <Kamu ve özel ulusal yayı lisası sahibi radyo ve televizyo kuruluşları, bu dil ve lehçelerdeki yeide iletim kousu yayıları da dâhil olmak üzere; radyo kuruluşları güde 60 dakikayı aşmamak üzere haftada toplam beş saat, televizyo kuruluşları ise güde 45 dakikayı aşmamak üzere haftada toplam dört saat yayı yapabilirler. <Bu dil ve lehçelerde yeide iletim kousu yayılar dâhil, televizyo yayıı yapa kuruluşlar bu yayılarıı içerik ve süre açısıda bire bir olmak kaydıyla, Türkçe alt yazıyla vermekle veya heme akabide Türkçe tercümesii yayılamakla, radyo yayıı yapa kuruluşlar ise programı yayılamasıı takibe Türkçe tercümesii yayılamakla yükümlüdürler 2005'de yapıla ek düzeleme ile özel televizyolara da sıırlı süre ve içerikte yayı izi verilmiştir. Söz kousu yöetmelik, e matıklı ve makul olaı idi; çükü Kürtçe yayı yapacak TV'lerde öreği çizgi film, Kürtçe öğretmeye yöelik program yapmak yasaktı ve Türkçe alt yazı zorululuğu getirilmişti. Süre kısıtlaması da Kopehag Kriterlerie uygu bir uygulamaydı. Fakat AKP, parti içi ve dışıda gele baskılara boyu eğerek ve Kuzey Irak açılımıı bir parçası saydığı Kürt Açılımıı ilk adımı olarak 1 Ocak 2009 tarihide itibare 24 saat devlet televizyouda yayı yapıl- 18 ması sürecii başlatmıştır. Devlet TRT Şeş ile 24 saat yayı yapmaya başlayı-ca, özel radyo ve televizyolar da ayı hakta yararlamak istediklerii belirtmeye başladılar. İçerde ve dışarıda bu yöde baskılar yoğulaşıca, souda bu yöde adım atılmasıa karar verildi. Acak buu içi yei bir yöetmelik gerekiyordu. Souda 13 Kasım 2009'da bu yöde bir yöetmelik çıkarıldı. Daha doğrusu 2004'te çıkarıla yöetmeliği 2002'deki ortada kaldırdığı gibi, 25 Ocak 2004 tarihli Türk Vatadaşlarıı Gülük Yaşamlarıda Geleeksel Olarak Kulladıkları Farklı Dil ve Lehçelerde Yapılacak Radyo ve Televizyo Yayıları Hakkıda Yöetmelik yeilemiştir. Süre kısıtlaması olmaya ve alt yazı zorululuğuu kaldıra yöetmelik, farklı dil ve lehçelerde yayı yapmak isteye kuruluşları RTÜK'e başvurmasıı istiyor ve uygu görülmesi halide izi verileceğii belirtiyordu. Bu arada farklı 18 Bu kouda kapsamlı bir çalışma içi bkz.: Ümit Özdağ, Kırmaçça Televizyo Yayıı Siyasal Souçları, 21. Yüzyıl Dergisi, sayı: 8/9, Ocak-Hazira 2009, s. 115-137 6

dil ve lehçelerde yayı yapma izi olmaya yayı kuruluşlarıı gülük, aylık ve yıllık yayı plâları göz öüe alıdığıda süreklilik arz etmeye müferit müzik eserlerii yayıları ve siema filmlerie yer verilmesi ize tâbi olmadığı da hatırlatılıyordu. Yei yöetmeliği 13 Kasım 2009'da Resmi Gazete'de yayılamasıı ardıda pek çok kuruluş, başka dillerde yayı yapmak üzere RTÜK'e başvurdu. Radyo Televizyo Üst Kurulu, kedisie başvuruda bulua televizyo kaalları ve radyo istasyolarıda 14'üe izi verdiğii 23 Şubat 2010 güü ilâ etti. Radyo ve Televizyo Üst Kurulu 23 Şubat 2010 tarihli toplatısıda, Türk Vatadaşlarıı Gülük Yaşamlarıda Geleeksel Olarak Kulladıkları Farklı Dil ve Lehçelerde Yapılacak Radyo ve Televizyo Yayıları Hakkıda Yöetmelik kapsamıda, farklı dil ve lehçelerde yayı yapmak isteye radyo ve televizyo kuruluşlarıı başvurularıı değerledirdi ve şu televizyo ve radyoları sözü edile dillerde 24 saat yayı yapabileceğie karar verdi: Gü TV (Diyarbakır), Gü Radyo (Diyarbakır), Söz TV (Diyarbakır), TV 21 (Diyarbakır), Aksa FM (Diyarbakır), Aktüel TV (Diyarbakır), Aktüel FM (Diyarbakır), Ca TV (Diyarbakır), Ca Radyo Diyarbakır), Çağrı FM (Diyarbakır), Nur FM (Diyarbakır), Cemre FM (Mardi). Basıı verdiği bilgilere göre, bu kaallar Kurmaçca ve Zazaca yayı yapabilecek, Radyo Ses (Mersi) ve Radyo Net (Urfa) ise Kurmaçca ve Zazacaya ek olarak Arapça da yayı yapabilecekti. Başvuruları uygu bulua 14 kuruluşta 11'ii Diyarbakır'da, diğer üçüü ise Mardi, Mersi ve Şalıurfa'da oluşu dikkat çekti. Bu kuruluşlarda bazıları daha öce haftada birkaç saat yayı yapabiliyordu. Yei yöetmelikle söz kousu kuruluşlar, isterlerse güde 24 saate kadar yayı yapabilecekler. Dördücü Bölüm: TRT ŞEŞ'i Yayılaması ve Souçları Kürtçe televizyo maratouda yaşaa süreç, TRT Şeş'i 1 Ocak 2009'da yayıa başlaması ile so bulmuştur. TRT Şeş, yayıı bir yada 2008 yılıı so altı ayıda gerçekleşe Türkiye'i Kuzey Irak Açılımıı sou, öte yada 2008 yazıda başlayacak ola Kürt Açılımıı ilk adımıdır. TRT Şeş, 15 Ağustos 1984'te PKK'ı gerçekleştirdiği Eruh baskııda sora ulaşmış olduğu e öemli souçtur. Kürtçe televizyo tartışmalarıı Özal döemide gerçekleşe birici aşamasıda Kürtleri de aslıda Türk olduğuu alatılması, PKK'ı e kadar kalı bir terör örgütü olduğuu alatılması, 2000'leri başıa rastlaya ikici aşamasıda ise bir tiyatro grubuu Kürtçe oyu oyayıp Kürtçülük yapması başka bir şeydir, devleti vatadaşıyla alaşması içi Kürtçe kullaması başka bir şeydir şeklide psikolojik harekât koka söylemler 2009'da ulaşıla aşamada artık geride kalmıştır. Bu aşamada Kürdista kelimelerii rahatlıkla kul- 19 laılabildiği, Kültürümüzü, mezarlarıı bilmediğimiz aydılarımızı, büyük isalarımızı geri istiyo- 19 TRT Şeş'te program yapa Fırat Ceweri adlı Kürtçü ideoloji mesubu da bu durumu itiraf ediyor. Bakıız: Akews, Fırat Ceweri ile röportaj, Cewerî, kahramaı Diyaa'yı savudu, 29 Mayıs 2010, http://www. akews. com/tr/akews/9/150160. 7

20 ruz deilebildiği, birçok siyasî ve kültürel Kürtçüü 21 program hazırlayıp kouk olabildiği devlet eli ile Kürt milliyetçi televizyo yayııı gerçekleştiği sürece girilmiştir. TRT Şeş ile başlaya süreci yakıda alayabilmek içi öce TRT Şeş'i yayıa başladığı döemde siyasetçileri, akademisye, gazeteci, yazar ola Kürt milliyetçilerii ve PKK'lıları TRT Şeş'e gösterdiği tepkileri irdeleyeceğiz. Daha sora TRT Şeş'i Güeydoğu Aadolu'da asıl algıladığıı açıklamaya çalışacağız. Üçücü olarak TRT Şeş'i yayı içeriğii ele alarak hagi amaca hizmet ettiğii alamaya çalışacağız. Dördücü bölümde TRT Şeş'te program yapaları siyasî görüşlerii tahlil edeceğiz. So olarak ise TRT Şeş'i mevcut yayı politikası ile Türkiye'i milli birlik ve beraberliğie e kadar hizmet edebileceğii ele alacağız. TRT ŞEŞ YAYININA TEPKİLER TRT Şeş televizyo yayııa devleti, siyaseti ve toplumu değişik kesimleride yoğu ve farklı tepkiler gelmiştir. Bu bölümde söz kousu tepkiler iki bölümde kısaca hatırlatılmak istemiştir. Birici bölümde ele alıa tepkileri sahipleri Cumhurbaşkaı Abdullah Gül, Başbaka Recep Tayip Erdoğa, CHP Geel Başkaı Deiz Baykal, MHP Geel Başkaı Devlet Bahçeli ve TSK'dır. İkici bölümde ise PKK ve diğer Kürtçü örgütlere mesup kişileri TRT Şeş kousudaki görüşleri ortaya koulmuştur. Türk Siyasetçilerii ve TSK'ı Tepkileri a- Cumhurbaşkaı Abdullah Gül AKP iktidarıı ilk yıllarıda TRT Şeş'i açılmasıı güdemde değilke zamaı Dışişleri Baka Abdullah Gül, özel televizyo kaallarıda Kürtçe yayıa bakışıı şöyle açıklamıştır: Buu TRT'i yapması kousuda görüş var. Devlet eliyle yayı yaptığıızda farkıa varmada ikici bir resmi dil koyuyorsuuz. Oysa Türkiye'i resmi dili Türkçe?dir. Biz herkese Türkçe öğretecek ve dilimizi zegileştireceğiz. TRT yabacı bir dille yayı yapacak -ki bua Kürtçe diyelim- o zama başkaları da çıkabilir Kürtçe yayıa izi verir-si, Karadeiz'de biri çıkıp Lazca yayı ister. Güeydoğu'daki bazı vatadaşlarımız Arapça yayı ister. Açar davayı, kazaır; TRT de bu dillerde yayı yapmak zoruda kalır. Devleti televizyou ikici dille yayı yaparsa, o dili ikici resmi dil gibi algılaması 22 tehlikesi var... 20 22 TRTŞeş'te yayılaa Buka Barae adlı program, 13 Şubat 2010 21 İhsa Aksoy, Latif Epözdemir, Fırat Ceweri gibi program hazırlayıcıları ile Federasyocu KADEP geel başkaı Şerafetti Elçi, yasadışı Kürdista Sosyalist Partisi(PSK) lideri Kemal Burkay, HEP eski geel başkaı Feridu Yazar, sık sık Barzai'i yaıda boy göstere Haşim Haşimi gibi kouklar bularda bazılarıdır. Zama, 9 Mart 2003. Cumhurbaşkaı Abdullah Gül ise Dış İşleri Bakaı Abdullah Gül'de farklı düşümektedir. Cumhurbaşkaı A. Gül, TRT'i Kurmaç lehçesiyle yayı yapmasıa dair yasayı 25. 06. 2008'de oaylamıştır. Yai Cumhurbaşkaı A. Gül kedi ifadesi ile ikici resmi dil tehlikesi yarata bir süreci tetiklemiştir. Cumhurbaşkaı A. Gül, TRT Şeş yayıa başladıkta sora Buu(TRTŞeş?i açılmasıı kast ediyor) TRT'i yapıyor olmasıı yie çok alamlı buluyorum. Buu, halkımızı birliğii, beraberliğii daha 23 da pekiştireceğii ümit ediyorum demiştir. b- Başbaka Recep Tayyip Erdoğa Başbaka Recep Tayyip Erdoğa 5 Hazira 2003 tarihli TBMM Grup kouşmasıda şu tespiti yapmıştır: "Özel kişiler ve şirketler, televizyo istasyou radyo kurarak, gazete ve kitap çıkararak, kültürel haklarıı geliştirebilirler Bize göre devlet tüm bu süreçlerde deetleyici olmalıdır. Devleti başka dilleri öğretilmesie soyumasıa ya da başka dillerde tv-radyo yayıı yapmasıa gerek yoktur Devleti deetleme foksiyou dışıda işlere sokmak doğru değildir ve uzu vadede üiter yapımızı sıkıtıya soka gelişmelere yol açar " Görülmektedir ki, Cumhurbaşkaı Gül ve Başbaka Erdoğa da devlet eliyle Kürtçe televizyo yayıı üiter yapıyı zedeleyeceği kousuda hemfikirler. Ama edese uygulama oktasıda üiter yapıyı sıkıtıya sokacak kararları almakta da geri durmuyorlar. Bu durumda rahatlıkla ifade edebiliriz ki ülkemizi e üst düzeyde temsil ede iki makamı başıda bulualar, kedi ifadeleri ile kedi ülkelerii üiter yapısıı bozacak faaliyetler içeriside bulumaktadırlar. c- CHP Geel Başkaı Deiz Baykal TRT Şeş hakkıda e öemli görüşlerde biri döemi CHP Geel Başkaı Deiz Baykal'a aittir. TRT Şeş'i yayıa başlamasıı heme sora CNN Türk'de Murat Yetki ve Fikret Bila'ya açıklamalar yapa Deiz Baykal şöyle demektedir: Türkiye'de bir RTÜK düzei vardır. O düze içeriside asıl özel televizyolar varsa Kürtçe yayı yapmayı uygu göre bir TV çıkar yapar. Bua hiç kimse hiçbir şey diyemez. Ama devleti parasıı, devleti kayaklarıı, 70 milyou parasıı sadece bir kesim vatadaşlarımızı etik talepleri doğ- 24 rultusuda harcaması doğru değildir. Özetle Baykal TRT Şeş'e karşı çıkmakta acak özel Kürtçe televizyo yayıı oaylamaktadır. AKP Hükümeti bir süre sora Baykal'ı dediklerii de gerçekleştirip arzu ede özel TV'ye 24 saat Kürtçe yayı yapma hakkıı taıya yöetmelik değişikliğii gerçekleştirmiştir. d- MHP Geel Başkaı Devlet Bahçeli TRT Şeş kousuda e sert karşı görüşü MHP Geel Başkaı Devlet Bahçeli göstermiştir. Bahçeli, AB'i ilerleme raporlarıda, Avrupa Parlametosuu Türkiye raporlarıda ve AB, ABD destekli kişi ve kurumları kampayalarıdaki isteklerle sivil çözüm-siyasal çözüm adı altıda PKK'ı siyasallaşma stratejisi çerçeveside TRT'i yayı hayatıa geçirdiği Kürtçe televizyoa dikkat çekerek, Masum bir kültürel hakkı taıması soruu olarak Türkiye'i öüe getirile bu kouu PKK içi taşıdığı hayatî öem; Türk milletide ayrı bir millet kimliği ve ayrı bir milli mesubiyet duygusu yaratılmasıda dili temel vasıta olmasıda kayaklamaktadır. Kürtçe öğreim ve yayı bu mihraklarca Türk milletide buluşmuş, kardeşlerimizde farklı milli kimlik şuuru yerleşmesii e etkili vasıtası o- 23 Yei Şafak, 2 Ocak 2009. 24 CNN Türk Televizyou Fikret Bila-Murat Yetki'i ortak suduğu program, 2 Ocak 2009. 8

larak görülmektedir. MHP, ortak dil ile milletleşme arasıda kaçıılmaz bir tabiî bağ olduğuu düşümekte, müşterek bir milli dili mevcudiyeti ile toplumsal dayaışma ve birlikte yaşama arzusuu devamı arasıda doğruda ve yakı bir ilişkii olduğua iamaktadır. Milli dil ile milli varlık ve milli beka arasıdaki bağı kesitiye uğraması, tahrip e- dilmesi milletleşmei geriye döüşüü kaçıılmaz kılacak, bir arada yaşayabilmei asgarî müştereklerii e öemlisii ortada kaldıracaktır. Bu itibarla lehçeler ağızlar, alt dil grupları yalızca kültürel hatıralar olarak saygı ile aılmalı. Aa dil olarak hürmetle karşılamalı, acak esas olaı üst dile doğru doğal bir yükselişle bütü toplum fertlerii bir dilde güç ve ilham almalarıı sağlamak olmalı- 25 dır. demiştir. Bahçeli, ortak dil ile milletleşme arasıdaki paralelliğe vurgu yaparak aslıda PKK'ı dil üzeride bir ulus yaratma peşide olduğuu çok etkili bir şekilde ifade etmiştir. e- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihsel duruşua bakılır ise TRT Şeş'e e fazla karşı çıkması beklee kurum ola TSK'ı bu koudaki tavrı et olmakta uzak olmuştur. Geelkurmay Başkalığı İletişim Dairesi Başkaı Tuğgeeral Meti Gürak, DTP Geel Başkaı Ahmet Türk'ü DTP Meclis Grubuda Kurmaçca kouşmasıa karşı çıkmış, acak TRT'i Kürtçe yayı yapmasıı Üiter devlet ve ulus devlet yapısıa zarar vermeyecek tedbirleri de göz öüe almak kaydıyla, devlet kültürel alada bazı açılımlarda buluabilir 26 açıklamasıı yapmıştır. Geelkurmay Başkaı Orgeeral İlker Başbuğ ise Bugü bölücü terör hareketii temelide etik milliyetçilik vardır. Etik kimlikleri aayasal güveceye kavuşturulması sık sık ve açıkça dile getirilmektedirler. Bu görüş, ulus devlet yapısıı hedef almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti bireysel kalmak ve ulus devlet yapısıa zarar vermemek şartıyla kültürel zegilikleri yaşaması ve yaşatılması içi gerekli düzelemeleri gerçekleştirmiştir diyerek birici olarak yerel özellikleri bireysel olması, ikici olarak gülük 27 hayatta yaşaması şartıı ileri sürmüştür. Tuğgeeral Gürak'ı ifadeleri ile Orgeeral Başbuğ'u ifadeleri alam bakımıda çok farklı şeyler ifade etmektedir. Buu açıklayacak olursak; eğer dil veya kültür TV'lere, okullara taşıırsa, kolektif kimliğe döüşür. Buu da hiçbir devlet kabul etmez. Nitekim AİHM bu tür davaları hep 28 reddetmiştir. Aayasamızda olduğu gibi, evresel hukuk da, disel, dilsel, etik, ırk gibi gruplara herhagi bir hak taımıyor. Çükü bu isalar çoğuluğa mesup, eşit bireydir. Çoğuluğa mesup demek, o milleti, o devleti eyi varsa ou sahibi ve koruyucusu olmak demektir. Bir de imtiyaz ve ayrıcalık isteemez. Azılıklara gelice, buları tespiti her devleti kedi 25 Devlet Bahçeli, 6 Ocak 2009 tarihli TBMM Grup Kouşması. 26 http://www.radikal.com.tr/radikal.aspx?atype=radikalhaber Detay&ArticleID= 923827&Date=28.02.2009&CategoryID=98 27 Sadi Somucuoğlu, TRT-6, Etik gruplar, Akiller ve TSK'ı Görüşü, Yeiçağ, 4 Mart 2009. yetkisidedir. Verile haklar kolektif olmayıp, bireyseldir. Siyasî amaçla ve ayrımcılık içi kullaılamaz, kedi kaderii 29 tayi hakkı taımaz. PKK ve Diğer Kürtçü Siyasetçileri Görüşleri TRT Şeş'i yayıa başlaması süreci ile 29 Mart yerel seçimleri süreci paralel seyir ettiği içi PKK ve siyasal uzatısı ola partii yetkilileri TRT Şeş'i seçim malzemesi halie getiremeyeceklerii, çükü AKP'i TRT Şeş'i siyasî ratıa talip olduğuu gördükleri içi TRT Şeş'i bir seçim yatırımı olduğu tezii işlemişlerdir. Acak PKK ve yadaşları el altıda da devlet eli ile Kürtçe tele-vizyo yayılarıı başlamasıı PKK'ı yürüttüğü silahlı mücadelei bir soucu olduğuu iddia etmekte kaçımamışlardır. Bu kouda PKK'ı haksız olduğuu ileri sürmek mümkü değildir. Çükü Kürtçe televizyo, aadilde eğitim hakkı ile birlikte PKK'ı her platformda dile getirdiği te-mel taleplerdir. PKK'ı özellikle yerel seçimlerde öce TRT Şeş'e karşı çıkıyormuş gibi görümesii altıda yata bir takım gerekçeler vardı. Bu gerekçeleri maddeler halide sayacak olursak: <AKP'i yerel seçimlerde buu siyasi malzeme olarak kullaması. <Kedi yayı orgaı ola Roj TV, MMC ve Newroz TV'- i izleyici kitleside azalma olacağıı düşümesi. <Batı'da yürüttüğü ezilmişlik propagadasıı buda sora kullamakta zorlaacağıı düşümesi. <PKK taraftarı olmaya Kürtçeleri bu kaalı kullaacağıı ögörmesi. <Bu kaalı PKK aleyhide yayı yapacağıı ögörmeleri. PKK'ı yukarıda sayıla gerekçeleride PKK aleyhide yayı yapa bir araç halie gelmesi hariç heme heme hepsi gerçekleşmiştir. Ayrıca PKK'ı yerel seçimler öceside TRT 6(Şeş)'e söylemsel olarak karşı çıkışı Türkiye geelide AKP'i elii güçledirmesie ede olmuştur. Şöyle ki AKP Hükümeti yerel seçimler öceside Bakı PKK TRT Şeş'i açılmasıa karşı çıkıyor, paiğe kapıldı. Demek ki attığımız bu adım e kadar isabetliymiş diyerek milli koularda hassas çevreleri edişelerii yatıştırmaya çalışmıştır. Bir bakıma PKK, TRT Şeş'e karşı çıkar gibi görülürke bile AKP'ye katkı sumuştur. PKK yadaşlarıı TRT Şeş ile ilgili söylemlerii eler olduğua bakacak olursak birici kısımda slogaik bir şekilde karşı çıkışlar, ikici olarak da aslıda bizim mücadelemizi ürüüdür şeklideki tepkileri görebiliriz. a- PKK'ı TRT Şeş'e Slogaik Karşı Çıkışları Bu karşı çıkışları çoğulukla PKK yadaşlarıı mitigleride açıla pakart ve PKK'ı siyasî kolu ola partii öde gelelerii sözleri ile açıklamak yeride olacaktır. TRT Şeş Nilüfer ü Roji Buye Cehş (TRT Şeş Nilüfer ve Roji Sıpa oldu) TRT Şeş, Roji buye Fahş (TRT Şeş, Roji Fahişe 28 Sadi Somucuoğlu, a.g.y., Yeiçağ, 4 Mart 2009. 29 Sadi Somucuoğlu, a.g.y., Yeiçağ, 4 Mart 2009. 9

oldu) -18. 1. 2009 Af. (Not: Af, PKK yayı orgaı Fırat Haber Ajasıı ifade eder. ) TRT Ru Reş (TRT Yüzü Kara)- 8. 2. 2009 Af. Roj TV dege me ye (Roj TV sesimizdir) -17. 1. 2009 Af. TRT Şeş Reşe Reşe Reşe (TRT Şeş Kara, Kara, Kara) TRT Şeş?e -24. 1. 2009 Af) TRT Şeş Kur e ( TRT ŞeşÇamur), TRT Şeş Şeşe, Roji Cehşe (TRT Şeş Sıpa) -25. 1. 2009 Af. TRT Şeş i e TRT Cehşe (TRT Şeş Değil, TRT Sıpa), Kahrolsu TRT Şeş, Yaşası Roj Tv, TRT Şeş Roji Cehş ( 11. 1. 2009 Af) DTP milletvekili Begi Yıldız: TRTŞeş?i sadece korucular izleyecek saırım. Zate halkımız da kaalı ismii Korucu TV koydu PKK elebaşılarıda Murat Karayıla Bu kaala çıka herkes, siyasî korucudur TRT Şeş kültürel koruculuktur, TRT Şeş Kürt kültürü ile Kürt siyasal iradesii kırmaya yöelmiştir (10-01-2009 www. gomaweb. com) b- PKK'ı TRT Şeş'i Sahipleişi PKK görüürde TRT Şeş'e karşı çıksa da ou açılışıı terörü haklılığıı ispati içi kulladığı görülmektedir. Nitekim Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkaı Osma Baydemir'i tepkisi olmuştur. Baydemir DTP'i gerçekleştirdiği bir toplatıda kameraları öüde Bu halkı dilii, kültürüü ve kimliğii kabul etmeyeler, 20 yıldır verile mücadele soucu buu kabul ettiler. Bu mücadele böyle devam ederse, yakıda bu toprakları 30 da adıı kabulleecekler diyerek TRT Şeş'i açılmasıı PKK'ı bir başarısı olarak sumuştur. PKK'ı Kadil'deki liderleride Cemil Bayık ise AKP'i bir takıyyesi de olsa, TRT Şeş'i kedisi bile, Apo ve mücadelesii ortaya çıkardığı bir so- 31 uçtur. PKK'ı bir diğer öde gele yöeticisi Murat Karayıla, TRT Şeş'i açılmasıı kast ederek Bu biçimde devlet görüşüde köklü bir değişikliğe yol açılmışsa elbette ki bu verile 30 yıllık mücadelei bir soucudur. Hareketimizi mücadelesi, 20 bie yakı kahramaımızı şahadeti olmasaydı e herhagi bir Kürt kızı böyle oza olabilirdi, e de öyle Türk 32 devleti, TRT'de Kürtçe kaal açabilirdi diyerek TRT 6 (Şeş)'i açılmasıı PKK kazaımı olarak ortaya koymuştur. PKK ve yadaşlarıca yapıla açıklamalarıda gözlee çelişki aslıda profesyoelce uygulamakta ola bir projede başka bir şey değildir. TRT Şeş'i Kürtçe yayıa geçmesi öemli ve de yeterli görülmeyerek ileriye döük talepleri -ki buları e başıda aadilde eğitim geliyor- 30 Radikal, 10 Ocak2009, Baydemir: Bu Toprakları Adıı da Kabulleecekler 31 Cumhuriyet, 21 Ocak 2009, Mehmet Farac, Taviz Güzergâhıda Tüel Kazmak 32 www.lekoli.ifo, Karayıla: İkici Ordu Büyük Bir Savaşa Hazırlaıyor, 8 Ocak 2009 öüü açık olması hedeflemiştir. PKK'ı yukarıda örekleri verile açıklamaları da göstermektedir ki, terör sürecide etik meselelerde verile her taviz, her reform girişimi sadece terör örgütüü işie yaramakta ve yei bir tavizi gerektirmekte, terör örgütüü siyasal tabaıı güçledirmesie ede olmaktadır. TRT ŞEŞ GÜNEYDOĞU ANADOLU'DA FARKLI KATMANLARDA NASIL ALGILANDI? Kamuoyuda yaşaa ateşli tartışmalar ve büyük reklamlar arasıda yayıa başlaya TRT'i Kürtçe yayıa başlaya kaalı TRT Şeş'i Kürtçü çevreler ve bölge halkı tarafıda asıl algıladı? Sade vatadaş bu kouda eler düşüüyor ve TRT Şeş kimi hagi işie yarıyor? Araştırmamızı bu bölümüde bu soruları cevabı araacaktır. Bu kou ile ilgili siyasî çevreleri ve sokaktaki vatadaşı bakış açısı birkaç başlık altıda iceleebilir. a) AB'i Baskıları Soucuda Bu Adımı Atıldığıı Düşüeler Bu görüşü savualara örek olarak haftalık bir dergii görüştüğü Kürt kökeli vatadaşlarımızı fikirlerii özeti-i verebiliriz. Kürt kökeli vatadaşlar, Kürtçe TV yayıı kousuda ısrarlılar. Buu er ya da geç gerçekleşeceğie iaıyorlar. Çükü olara göre devleti bazı kurumlarıı karşı çıkması bir maa ifade etmiyor ve bu soucu da değiştirmeyecek, so 33 sözü AB söyleyecek! Alaşıldığı üzere Güeydoğu'da yaşayaları bir kısmı TRT Şeş'i yayıa başlamasıı AB'i oluşturduğu dış diamiğe bağlamaktadır. b) PKK'ı Yürüttüğü Silahlı Mücadelei Ürüü Olduğuu Düşüeler Siyasî Kürtçüleri öceleri özel sohbetlerde ve toplatılarda dile getirdikleri bu iddia bir süre sora örgütü liderleri ile Türkiye'deki siyasî kaadı liderleri tarafıda kamuoyu öüde açıkça dile getirilmeye başlamıştır. Bu iddiaları Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkaı Osma Baydemir'i şu sözleri e iyi şekilde özetlemektedir: Bu halkı dilii, kültürüü ve kimliğii kabul etmeyeler, 20 yıldır verile mücadele soucu buu kabul ettiler. Bu mücadele böyle devam ederse, yakıda bu 34 toprakları da adıı kabulleecekler. Baydemir'i söz kousu beyaıı özü 20 yıldır verile PKK mücadelesi soucu halkı dilii, kültürüü kabul ettirdik. TRT 6 Şeş AKP'i lütfü değil, bizim söke söke kabul ettirdiğimiz bir kültürel haktır. Bu mücadeleyi böyle sürdürürsek yakıda bu toprakları Kürdista olduğuu da kabul edeceklerdir alayışıa dayamaktadır. Bu iddia bölge halkıı politize olmuş kesimleri tarafıda geel bir kabul görmüştür. Çükü siz PKK terör örgütü eylemlerie bütü hızı ile devam ederke ou geçmişte dile getirdiği talepleri, ister kültürel haklar, isterseiz de Kürt Açılımı adı altıda adı e olursa olsu, faaliyete geçirirseiz bu adımlar böyle algılamaya mahkûmdur. 33 Aksiyo, 13 Ocak 2001, Cevdet Gegörü, Bu Tv Bizi Birici Lige Çıkarır 34 Radikal, 10 Ocak 2009 Baydemir: Bu Toprakları Adıı da Kabulleecekler 10

c) TRT Şeş'i AKP'i Siyasî Propagadası Olarak Düşüeler: Bu gruptakileri heme heme tamamıı PKK yadaşları oluşturmaktadır. TRT Şeş'i açıldığı tarihi 29 Mart yerel seçimlerii heme öcesie rast gelmesi PKK yadaşlarıda oy kaybıa ede olur mu gibi bir korku yaratmıştır. Bu yüzde oluşacak oy kaybıı öüde geçebilmek içi TRT Şeş'i açılması AKP'i seçimleri almak içi başvurduğu bir kadırmacadır tezi işlemiştir. Fakat gruptakiler seçim sürecide sora liderlerii açıklamaları doğrultusuda TRT Şeş'i PKK'ı bir kazaımıdır diye lâse etmeye başlamışlardır. Bu durum örgüt yadaşlarıı TRT Şeş'e ve yayılarıa olumlu baktığı alamıa gelmemektedir, çükü PKK Staliist bir örgüt olarak kedi deetimi altıda olmaya hiçbir yapıya karşı hoşgörülü değildir. d) TRT Şeş'i Terörle Mücadele Koseptii Parçası Olarak Düşüeler Bu grubu teşkil edeleri tezi şu Devlet PKK'ı Batı ülkelerideki yürüttüğü propagadaı öüe geçmek içi böyle bir adımı atmıştır. Oysa Kürtleri, Kürtçe TV diye bir ihtiyacı yok. Kürtler, bu ihtiyacı Roj TV ve türevleri aracılığı ile zate karşılamaktadır. Öreği İHD Bigöl Şubesi 2008 İsa Hakkı İhlalleri Raporu'da O yıllardır Kürt dili üzerideki baskıda sora yayıa TRT Şeş, temel isa çerçeveside öte terörle mücadele kosepti çerçe- 35 veside yayıa başlamıştır görüşü savuulmuştur. Kürtçü hareketi teorisyeleride Orha Miroğlu ise Bölgede Roj TV dahil 10 tae Kürtçe yayı yapa kaal var ve bular uydu aracılığıyla izleebiliyor. 35 İHD Bigöl Şubesi 2008 İsa Hakkı İhlalleri Raporu, ANF, 17 Ocak 2009 Dolayısıyla TRT bu girişimi o kaallar kurulmada öce yapsaydı, bir ihtiyaçta kayaklaarak bu hizmeti sumuş olacaktı ve daha iadırıcı olacaktı. Göül isterdi ki, Şeş TV'i yayı hayatıa girmesii demokratik bir adım olarak değerledirebilelim de- 36 mektedir. e) TRT Şeş'i Terörü Bitireceğii Savualar: Bu gruptakileri çoğuluğuu AKP ve destekçisi çevreler oluşturmaktadır. AKP'lileri böyle düşümesii veya düşüür görümesii edei TRT Şeş'e karşı halkta gelebilecek tepkileri ölemektir. Bu kouda AKP Hükümetii destekleye bası orgalarıı da kamuoyu oluşturmak kousuda öemli bir çaba sarf ettikleri görülmektedir. 4 Mart 2009 tarihli Sabah gazetesi Şeş Kouştu, Keleş Sustu maşeti ile çıkmıştır. Kürtçe TV'i içide yer aldığı Kürt açılımları, özellikle Doğu ve Güeydoğu'da AK Parti ile DTP arasıda geçmesi beklee 29 Mart seçimleri öceside terörü durma oktasıa getirdi. Doğu ve Güeydo-ğu'da özlee huzurlu bir döem yaşaıyor şeklide haber yapılmıştır. PKK'ı her seçim öceside olduğu gibi 29 Mart yerel seçimleri öceside başvurduğu saldırmazlık, eylemsizlik kararı sorası oluşa kısmî huzur bile TRT Şeş'e bağlaarak siyasî çıkarlar içi kullaılmıştır. Buu bir diğer öreğii de zamaı AKP Geel başka yardımcısı Degir Mir Mehmet Fırat ve İhsa Arsla'ı açıklamalarıda görebiliriz. Fırat, TRT 6 (Şeş) kuruldu, Mardi'de üiversitede Kürtçe bölüm açıldı. Niye farkıda değiliz çatışma yok kırsalda ve 3 aydır şehit gelmiyor. Bu açılı- 36 Orha Miroğlu, Hükümeti Değil Kürtleri Başarısı Şeş TV, www. habervesaire. com/haber/1197, 09 Ocak 2009 11

37 mı soucu değil mi? demiştir. Star muhabirii TRT Şeş'i terörü doğura sebepleri ortada kaldıracağıa iaıyor musuuz? şeklideki sorusua İhsa Arsla: Evet, çok hayatî ve 38 stratejik buluyorum cevabıı vermiştir. Oysa madalyou tersi hiç de öyle değildi çükü Fırat'ı bahsettiği süre içeriside PKK eylemlerie Türkiye asker ve vatadaş olmak üzere toplam 15 şehit, 16 yaralı vermiştir. İstihbarat kayaklarıa göre PKK'ya katılımlarda da azalma görülmemiştir. Bu üç örek de gösteriyor ki, TRT Şeş yüzüde Aadolu'da AKP'ye karşı oluşabilecek tepkileri tolere etmek amaçlı faaliyetler yürütülmüştür. Bakı TRT Şeş açıldı buu karşılığıda terör bitiyor havası oluşturmaya çalışmışlardır. Buu hiç de öyle olmadığıı bugü gelie oktada daha iyi alaşılıyor olması gerekir. TRT 6 (Şeş) kousuda AKP Hükümeti elii güçledirmek içi bir kısım medya grupları aracılığı ile bir de TRT Şeş Çok İzleiyor kampayası başlatılmıştır ki buu aslıda hiç de öyle olmadığıı yie kedileri itiraf etmek zoruda kalmışlardır. Öce bası ve yayı orgalarıda başlatıla TRT Şeş Çok İzleiyor kampayasıda örekler verelim sora da buu tamame bir psikolojik harekât olduğu gösterelim: < Yedide yetmişe birçok kişi televizyo başıa geçerek TRT Şeş?i izledi. Bazı geçler de yayıı 39 alkışlarla karşıladı < TRT Geel Müdürü İbrahim Şahi: Kuzey Iraklı- 40 ları yüzde 60'ı TRT Şeş?i seyrediyor? < Talabai: Eğer TRT Şeş yayıı böyle devam ederse, Kürdista TV'yi, Kurd Sat TV'yi hiç vakit uzamada sollar geçer. Program kalitesi ve içeriği ile Irak'taki Kürtler kedi kaallarıı değil TRT Şeş'i izle- 41 meye başlarlar? < Kala Müzik'i sahibi Hasa Saltık, 'Takip ettiğim kadarıyla TRT Şeş baa göre İra, Irak ve Suriye?de yayı yapa Kürt kaallarıda ya da Roj TV?de daha kaliteli. Böyle devam ederse, oradaki Kürtlerde 42 bir süre sora TRT 6 Şeş?i izleyecektir. Bazı bası orgalarıda yukarıda öreklerde gösterile türde bilerce haber çıkmıştır. Birçok kişi de buu etkiside kalarak bölgede ve Irak'ı Kuzeyide TRT Şeş'i e çok izlee kaal olduğua iamıştır. Oysaki her ikisi de tamame propagadada ibarettir. Bu iddialar e bilimsel verilere e de ratig araştırmalarıa dayamaktadır. İzleilirlikle ilgili e bir aket e bir saha araştırması yapılmıştır. Irak'ı kuzeyide e fazla TRT Şeş izleiyor iddiasıı içi boştur. Irak'ta ve Irak'ı Kuzeyide kaalları yayı yaptığı başlıca iki uydu vardır; bular Hotbird ve Nilesat uydularıdır. Bu yüzde bölge halkıı 37 Aksam, 4 Aralık 2009 Özlem Çelik-Degir Mir Mehmet Fırat röportaj, Öyme'de Allah Razı Olsu 38 Star, 5 Ocak 2009, 20 Yıl Öce Olsaydı 30 Bi İsa Ölmezdi 39 Haber7. com, 2 Ocak 2009, Hakkâri TRT Şeş`i ayakta alkışladı 40 Bugü Gazetesi, 6 Ekim 2009 41 Cegiz Çadar, Radikal, 2 Ocak 2009 42 TRT Şeş Roj TV'i Pabucuu Dama Attı, 20 Ocak 2009, Zama evide ya Hotbird ya da Nilesat uyduları kuruludur. TRT Şeş ise Türksat uydusu üzeride yayı yapıyor. Dolayısıyla TRT Şeş'i izlemek içi mevcut uydu atelerie ek olarak üçücü bir uydu atei alması lâzımdır. Sadece TRT Şeş seyretmek içi Kuzey Iraklıları yei bir uydu alması söz kousu değildir. Buu e öemli ispatı hükümete yakı bir duruş sergileye Ciha Haber Ajasıı şu haberide saklı: Iraklı Kürtler, Türkiye'de Kürtçe yayı yapa TRT Şeş?i yayılarıı kedi uydularıda izlemek istiyor. TRT Şeş yayııı sadece Türksat'ta olması bölgede kaala ilgiyi azaltıyor. Bölgede ve Ortadoğu'da sadece Nilesat ile Hotbird uydularıı izlemeside dolayı Iraklı Kürtler, TRT Şeş?i kedi uyduları geçmesii istiyor. Bölgede Türksat uydusuu çok az sayıda kişii takip ettiğie dikkat çeke bölge halkı, TV yetkililerie sesleerek TRT Şeş?i diğer Kürt kaallarıı buluduğu uydularda yayı yapmasıı istediklerii dile getiriyor. TRT Şeş?i açılmasıa çok sevidiğii belirte Seger Aziz isimli vatadaş, Açıldığıı çok sevidim. Ama bizim evde Nilesat'ı izliyoruz. TRT Şeş o uyduda yok. Buda dolayı TRT Şeş seyredemiyoruz. Bu bölgede Erbil, Süleymaiye ve Dohuk'ta herkes Nilesat uydusuu takip ediyor. TRT Şeş de bizim e çok izlediğimiz Nilesat gibi uydulara gelirse seviiriz. Burada bizim bölgemizde Türksat'ı izleye çok az. diye kouşuyor TRT Şeş'i Kuzey Irak'ta doğru dürüst izleme imkâı bile yok ike, izleme rekorları kırmasıı asıl mümkü olduğuu TRT Geel Müdürüü açıklaması çok yeride olacaktır. TRT Şeş'i Güeydoğu Aadolu'da çok izlediği ve Roj TV'yi gerilettiği iddialarıı gerçek olmadığıı görülmektedir. Çalışmaı ekide verile Diyarbakır'da Kuruçeşme, Huzurevleri, Ofis ve Dicle Mahalleleride 600 deek üzeride gerçekleştirile aket çalışmasıı souçları da bu hususu ortaya koymuştur. Aketi souçlarıa göre: Sadece Kürtçe TV seyrediyorum cevabıı vere kişi sayısı 7, Güü herhagi bir saatide Türkçe TV'i yaıda Kürtçe TV de seyrediyorum diye kişi sayısı 188 olarak ortaya çıkmaktadır. Diyarbakır merkezide Sadece Türkçe yayı yapa kaalları tercih ediyorum diyeleri sayısı ise 405'tir. Güü herhagi bir saatide Türkçe TV'i yaıda Kürtçe TV seyrediyorum diye kitlei tercih sebeplerii; ideolojik, müzik ve haber yayıları olduğuu tahmi etmekteyiz. Kuzey Irak'ta yayı yapa kaallarda, Paris merkezli Kürt Estitüsü'ü yayı orgaı ola Kurd 1'e kadar uzaa Kürtçe yayı yapa televizyoları yer aldığı listede izleme oraıda PKK yalısı müzik kaalı MMC TV birici sırayı almaktadır. Bu kaalı birici gelmesii edei söz kousu kaalı gü boyu müzik yayıı yapmasıdır. Akette Kürtçe TV seyrediyorum diyeler içeriside 65 kişi MMC TV'yi, 53 kişi TRT 6 (Şeş)'i, 46 kişi Roj TV'yi, 13 kişi Newroz TV'yi, 11 kişi Kurd1 TV'yi, 4 kişi Kurdista TV'yi, 3 kişi de Kurd Sat'ı e fazla izlediklerii belirtmişlerdir. TRT ŞEŞ'İN YAYIN İÇERİĞİ Üzeride çok tartışma yapıla TRT Şeş'i yayılarıı içeriği hakkıda şimdiye deği kapsamlı bir çalışma ve tar- 12

tışma yapılmamıştır. Çalışmamızı bu aşamasıda TRT Şeş'i yayı politikasıı bazı temel ilkeleri tespit ve tahlil edilmeye çalışılmıştır. Bu ilkeleri dört başlık altıda toplayabiliriz: a) TRT Şeş bölgesel düzeyde yayı yapmakta, bölge bilici oluşturmayı hedeflemektedir, b)trt Şeş'i yayı dili halkı kouştuğu Kırmaçça ve Soraice'i birleştirilerek ortak bir Kürtçe oluşturmayı hedefleye bir dildir. c) TRT Şeş'i yayılarıda pakürdist bir söylem ve içerik vardır. d)trt Şeş'te Türk Düşmaı PKK türküleri çalımaktadır. Aşağıda bu dört temel yayı ilkesi öreklerle tahlil edilmiştir. a) TRT 6 (Şeş)'te Bölgesel Biliç Oluşturmayı Hedefleye Bölgesel Yayıcılık Yapmaktadır TRT 6 Şeş'i yayı formatı aadili Kürtçe ola yurttaşlarımızı Türkiye'i bütüüe, hakim kültüre etegre etmekte çok uzak bir seyir izlemektedir. Kaalda yayılaa Dem u devra (A ve Zama) adlı belgesel program Va, Bitlis, Ağrı, Urfa, Kars, Adıyama, Mardi illerii kapsaya programlar yapmıştır. Programda söz kousu illeri taıtıcı mahiyette bir format yürütülmüştür. Bua bezer şekilde 2009 Ramaza ayıda İftara Doğru programı her akşam calı olarak, çeşitli illerde yapılmıştır. Va'da başlaa program yayıı her gü bir başka Güeydoğu şehride devam edilerek e so Şalıurfa'da so bulmuştur. Belirlee o iki vilâyeti bazıları üç gü, iki gü, beş gü, bir gü duruma göre dolaşılarak o iki vilâyeti tamamıı dolaşılmış ve bu yayılar calı olarak yayılamıştır. Yie Şeyh Sait'i torularıda olup AKP Diyarbakır il teşkilatıda yöeticilik de yapa avukat Muhammed Dara Akar tarafıda Zazaca olarak hazırlaa Xo u Kerwo ( Ha ve Kerva) adlı belgeseli çekimleri de Zaza üfusu ağırlıklı olduğu Solha, Mutki gibi yerlerde gerçekleştirilmiştir. Bu örekleri çoğaltmamız mümküdür. Güeydoğu Aadolu'da yaşaya vatadaşlarımıza sadece Kürt kökeli yurttaşları yaşadığı yerleşim yerlerii merkez alarak mı etegrasyo sağlaacaktır, sorusuu sorulması meşrudur. Bu yurttaşlarımıza bölgesel bilici geliştirmeyi hedefleye bir yayı ile mi yaşadığı ülkei ortak 13

değerleri beimsetilecektir? Söz kousu programlarda görüle formatta yapıla yayıları izleyecek vatadaşımız zihide dar bölgecilik alayışıa dayalı mikro milliyetçilik hisleri oluşmayacak mıdır? Yayılaa programlar aracılığı ile vatadaşlarımızı zihide belli sıırları çizilmesi ile teröre destek verdiği içi Aayasa Mahkemesi'ce kapatıla DTP'i milletvekili ola Pervi Bulda'ı 29 Mart 2009 yerel seçimleride heme sora seçimlerde halkımız Kürdista'ı sıırlarıı çizdi mealideki sözlerii arasıda e fark vardır ve buları hagisi daha tehlikelidir? b) TRT Şeş'i Yayı Dili Gülük Hayatta Kullaıla Dil İle Alâkasız Soraca ile Kırmaçça'ı Birleştirilmesii Hedefleye Bir Dildir Televizyo yayıcılığıda kullaıla dil çok öemlidir. PKK ve diğer ayrılıkçı uzatılar tarafıda kullaıla kelimeleri bu alamda TRT 6 Şeş'te yer almaması gerekirke görülmektedir ki gülük hayatta Kürt kökeli vatadaşlarımız tarafıda kullaılmaya birçok kelime bu kaaldaki yayılarda kullaılmaktadır. PKK'ı yayı tekelii kıracağız derke adeta PKK'yı taklit edercesie PKK ve diğer Kürtçü usurlar tarafıda kullaıla türkü ve şarkıları bezerlerii TRT Şeş'te sıkça yayılamak-tadır. Öcelikle alfabe ile başlamalıyız. TRT Şeş'te kullaıla alfabe Türk alfabesi değildir. Kürtçe alfabe olarak takdim edile bu alfabe, Eriva'da Kürdoloji çalışmalarıda Prof. A. Maragulof tarafıda 1929 yılıda hazırlamış, bazı değişik ve eklemelerde sora 9 14 Temmuz 1934'de Eriva'da toplaa Kürdoloji Geel Koferası da kesi biçi- 43 mii almıştır. Bütü Kürtçü çevrelerde bu alfabeyi ortak şekilde kullamaktadırlar. Araştırmacı yazar Sia Sugur'u tek dil yaratmak hususuda öemli tespitleri bulumaktadır. Sia Sugur şöyle demektedir: TRT-Şeş'i bazı programlarıı (haber, söyleşi vb.) dili, bölge halkıı kouştuğu Kürtçe değil. Halk, bu Kürtçei acak yarısıı alayabiliyor. Bu dil, PKK ve diğer Kürtçü örgütler/kurumlarca bir stadart dil oluşturulması amacıyla kullaılmakta. TRT-Şeş'te Kürtçe program yapmakla görevledirile Kürtçü görüşlü usurlar da hâli- 44 hazırda TRT-Şeş'i bu amaca alet ediyor S. Sugur'u tespit ettiği TRT-Şeş'te kullaıla ve bölge halkıı alamıı bilmediği kelimelerde bazı örekler aşağıda verilmiştir: aram, arişe, artéş, asayi, asteg, belavok, buyer, çalaki, dadgeh, damezradı, darayi, derhéer, dime, dirok, dozger, ewleyi, ewlekari, erdigari, ériş, fermi, gerdu, girig, helwest, hidekar, komar, kovar, maf, merc, mijar, akoki, avetewi, etewe, exşe, ijad, iqaş, uçe, uje, parézger, pejiradi, perwerde, péşesazi, péşkéş, pévajo, péwist, pirtuk, pispor, pizişk, rama, rayagel, rexe, réxisti, rizgari, şao, şaredari, şirove, tawabari, taybeti, tekoşi, 45 teduristi, tékili, wéje, qedexe, zaigeh, zayari 43 Ali Rıza Özdemir, Kart-Kurt Sesleri Arasıda Kaybola Gerçek: Kürtler ve Türklük, s. 183 44 Sia Sugur, Abdülkadir Aksu TRT Şeş'i Alıyor mu?, Odatv. com, 09 Ekim 2009 45 Sia Sugur, Vara 1) Bület Arıç'ı Kim Kadırıyor?, Odatv. com, 10 Eylül 2009 Diyarbakır merkezide yaptığımız aket çalışmasıda yukarıdaki kelimelerde seçtiğimiz 10 taesii 600 vatadaşımıza sorduk ve aldığımız doğru cevapları sayısı şöyle: belavok(bildiri) 36, buyer(olay) 32, dime(görütü) 42, ewlekari(güvelik) 28, fermi(resmi) 24, gerdu(evre) 46, akoki(çelişki)27, etewe(ulus) 44, tekoşi(mücadele etmek-uğraşmak) 60, teduristi(sağlık) 25. 600 kişi üzeride değerledirdiğimizde doğru cevapları oraı %4 ile %10 arasıda değişmektedir. Peki, ede kullaılıyor bu Türkiye Kürtçeside var olmaya kelimeler? Çükü Türkçe ve Kürtçe/Kurmaci'de ortak kullaıla kelimeleri yerie, Erbil ve Süleymaiye'de kouşula Soraice'de kelimeler alııp, Türkiye'de kouşula Kurmaci Kürtçesie dahil ediliyor ve medyada sürekli kullaılıyor. Böylece, Türkiye, Irak, İra ve Suriye Kürtleri arasıda dil birliği ve bir Stadart Kürtçe i yaratılması hedefleiyor. TRT-Şeş'i Kürtçe yayııı bilim kurumları tarafıda mercek altıa alıması kimsei aklıa gelmemektedir. Nedese güvelik ve istihbarat kurumları da Diyarbakır, Şalıurfa, Mardi, Şırak, Hakkâri, Va, vs. illeride, aadilii kouşa köylülere, esaflara, dedelere, ielere, aalara, babalara, TRT-Şeş'te kullaıla Kürtçeyi alayıp alamadıklarıı sormamaktadırlar. Öreği; her Kürt kökeli vatadaşı gülük hayatta kulladığı tarihi dirok, edebiyatı wéje, mektebi dibista, kitabı pirtuk, milleti etewe, cumhuriyeti komar, avukatı parézger, belediyei şaredari, doktoru pizişk, sıhhati teduristi olarak TRT Şeş'te ede değiştirildiğii düşüülmemektedir. Sia Sugur, özellikle Türkçe ve Kürtçede ortak olarak kullaıla kelimeleri değiştirilmesi düşüdürücü olduğuu söyleyerek bu şekilde bir yayı politikası izleye TRT-Şeş kime ve hagi amaca hiz- 46 met ettiğii sormaktadır. TRT-Şeş bu zihiyetle yayııı sürdürdüğü takdirde, PKK'ı ve diğer Kürtçü örgütleri bölgede Kürtçülük propagadası yapmalarıa artık gerek kalmayacaktır. Zira oları yerie Kürtçülük bilici oluşturma görevii devleti resmi bir kurumu ola TRT-Şeş fazlasıyla yapıyor. Kürtleri dil birliği i oluşturma ve Pa-Kürdist bilicii geliştirme görevii TRT-Şeş üstlemiş görümektedir. c) TRT Şeş yayılarıda Kuzey Irak'a Pa-Kürdist İlgi Gösterilmektedir TRT Şeş Kuzey Irak ile çok yakıda ilgili görümektedir. Buu e yetkili kişide TRT Şeş Kaal Koordiatörü Fethullah Kırşa da kaalı yayı amaçlarıda bahsederke açıkça dile getirilmekte ve Türkiye'i uluslararası ülkeler ve bölgesideki komşu ülkelerle ilişkilerii geliştirmek; Türkiye'i farklı di, dil ve kültür mozayiğii göz öüde buludurarak bölge halkıı barış ve kardeşlik duygularıı geliştirmek...,...dışarıdaki Kürtler yöelik bir takım plâlarımız var. Oradaki edebiyatçıları, tarihçileri, dilbilimcileri 47 programlara davet ediyoruz. demektedir. Bu açıklama, TRT 6 (Şeş)'i İra, Irak ve Suriye'de yaşaya Kürtlere yöelik Pa-Kürdist bir misyo taşıdığıı ifadesidir. Zate program dokusu da, bu misyou varlığıı göstermektedir. 46 Sia Sugur, Vara 1) Bület Arıç'ı Kim Kadırıyor?, Odatv. com, 10 Eylül 2009 47 Stratejik Boyut, sayfa: 43-45, sayı:6, yıl: 2 14

20 Mayıs 2010'da TRT Şeş'te yayılaa Keskesor (Gökkuşağı) adlı programda HEP eski lideri Feridu Yazar ve Barzai'ye yakılığı ile bilie Haşim Haşimi, Mustafa Barzai'i hayatıı Kürtler içi eler yaptığıı, Ölümsüz Mustafa Barzai başlığı ile alatılmıştır. TRT Şeş'i hazırladığı bu Mustafa Barzai programı, oğul Mesut Barzai tarafıda kedi kaalı ola Zagros TV'de de iki defa yayılamıştır. Söz kousu programı hazırlayıcısı Şeyh Sait'i toruu Muhammed Dara Akar'dır. Avukat ola Akar, bir başka programıda Barzai bölgeside koukları ile Kürdista Medreseleri koulu yayıa da imza atmıştır. 2009 Nevruz'uu TRT Şeş'te kutlama programıda Kuzey Irak'ta Come Music Geviya adlı Kürt grup da yayıa çıkmıştır. Adı geçe grubu kaala tavsiye ede kişii Celal Talabai'i eşi Hero İbrahim olması ise bir hayli dü- 48 şüdürücüdür. TRT Şeş'i yayıa başlamasıı edeleri arasıda PKK'ı argümalarıı elide alıması da vardır. PKK, Nevruz Kürt bayramıdır diye propagada yapmakta ike TRT 6 Şeş de Nevruz'a özel olarak Kuzey Irak'ta bir grubu getirip çıkarmakla mı PKK'ı argümaları elide alıacaktır? d) TRT Şeş?ta Terörist Türküleri Yayılamaktadır Ya Da Ateş Düşsü Türk'ü Evie Kürtçe yayı yapa TRT Şeş'i 1 Ocak 2009'da gerçekleşe açılış programıda, Roji tarafıda sesledirile Mihemedo adlı ağıt, bir söyleceye göre Kıbrıs Barış Harekâtı'da, başka bir aktarıma göreyse İstiklal Harbi'de şehit ola Siverekli bir askere yakılmıştır. Basıda ağıt, bu şekilde haberleşti. Bası mesupları, bu iddiayı ağıtta geçe Romi kelimesie dayadırdılar. Çükü söz kousu ağıtta Wî de agir bikev mala va Romiya(Ateş düşsü bu Romileri evie) diye bir mısra vardır. Bazı bası orgaları, Romi de kastı Rum olduğu soucua varmış veya öyle yöledirilmişlerdir. Oysa Kürtçe bile ya da Kürtçe ile 49 ilgilee herkes çok iyi bilir ki Romi'de kasıt Türk'tür. Bu kelime, Kürtçe sözlüklerde de bu alamıyla geçmektedir. D. İzoli, Ferheg, Deg Yayıları, İstabul 2000, s. 363'de Rom kelimesi şu şekilde açıklamaktadır. Rom: halk dilide Türk, türke ait, eksere romê: türk askeri (Türk ismideki baş harfler sözlükte küçük yazılmıştır. Hatta Musa Ater, şöyle diyordu bir yerde: Tarihte Kürdista'ı zulümle ve devamlı ilki işgal edeler Roma ve Bizas'tır. Topraklarımıza ailesiz ve yalız asker olarak gele bu adamlar, zulüm, hakaret ve amussuzlukta başka bir şey yapmamışlardır. Türkler de tıpkı Roma ve Bizas askerleri gibi, sırf erkeklerle, yai askerlerle gelip Kürtlere ayı muameleyi gösterice ve Kürt aae ve terbiyelerie riayet etmeyice, haliyle Kürtler bulara da Romi 50 diyorlardı. Özetle, yıllar süre Kürtçe televizyo yayıı tartışmalarda sora, TRT 6 Şeş açılışıı Ateş düşsü Türkleri evie diyerek yapmıştır. Romi kelimesii Türk alamıa geldiğii kedisi de TRT Şeş'te program yapa Kürt dili uzmaı, edebiyatçı uvalı yazar Muhsi Kızılkaya, parçada geçe Romi 48 Zama, 22 Mart 2009 49 Şırak ilide yaptığımız saha araştırmalarıda Türk askerie de Romi deildiğii gördük. 50 Ali Rıza Özdemir, Kart-Kurt Sesleri Arasıda Kaybola Gerçek: Kürtler ve Türklük, Kripto Yayıları, Akara, 2009, s. 115-116 kelimesii Türk alamıda kulladığıı, 7 Ocak 2009'da NTV'de yayılaa Nede programıda ifade etmiştir. Bu referasta hareketle parçada geçe Agir bikeve mala va Romiya ifadesi Türkçe'ye Ateş düşsü bu Türkleri evie şeklide tercüme edilebileceğii bir kez daha ifade ede- 51 biliriz. Mıhemedo adlı ağıtı geçtiği Siverek yöreside, yapıla araştırmalar eticeside hikâyei gerçeğii şu şekilde olduğu alaşılmaktadır: Siverek'i Karacadağ bölgeside yaşaya isaları alattığı bu öyküye göre, Mehmet Emi (Zafer) kod adıyla bir terörist Karacadağ-Demirli (halk arasıda Dımırli) Köyü ağası F. A. arasıda bir olay yaşaır. F. A., aldığı korucubaşı olma sözü ve paralar karşılığıda Mehmet Emi adlı teröristi yemek sofrasıa davet eder ve yemek yerke Salma kod adlı diğer arkadaşıyla birlikte Mehmet Emi'i ellerii bağlayıp Jadarmaya teslim eder. Buda sora firar da dahil olmak üzere birçok olay yaşaır ve e souda terörist Mehmet Emi çatışmada ölür. Şiva Perver'i bu şarkıyı söylediği içi hapis cezası alması ve yurt dışıa kaçması da bu ağıtla ilgili bulumaktadır. Ağıtta Mehmet'i Karacadağ'da ilerlerke askerler tarafıda öüü kesildiğide bahsedilmektedir. Eğer iddia edildiği gibi Kıbrıs Harekâtı'da ya da Kurtuluş Savaşıda şehit ola birisii öüü ede Karacadağ'da askerler kessi? Ağıtı yakaı yardıma çağırdığı Siverek, Mehmet Emi'i memleketidir ve ou içi yardıma çağırır. Zira Mehmet Emi'i bütü aşireti Siverek'tedir ve yakaladığı köydeki ağa F. A. da akrabasıdır. Bu ağıt daha öce de içeriğide dolayı mahkemelik olmuştur. Adaa'da yayı yapa Radyo Düya'ı geel yayı yöetmei Mehmet Arsla, aıla döemde yasaklı ola Kürtçe türkü Mihemedo'yu 16 Ekim 2007'de Şiva Perver'i seside yayılamıştır. Terörle Mücadele Şube Müdürlüğü, Kürtçe türkü yayıı hakkıda Bası Savcılığı'a suç duyurusuda bulumuştur. Savcı Dura Yılmaz, suç duyurusu üzerie radyocu Arsla hakkıda Halkı ki ve düşmalığa tahrik?suçuda Adaa 2'ici Asliye Ceza Mahkemesi'de 8 Ocak 2008'de dava açtı. Savcı hazırladığı dava iddiaameside, radyocu Arsla'ı yayıladığı Mihemedo?adlı Kürtçe türküde Oy de ateş düşsü o Türk'leri evie/ diyorlar ki Mehmedimi boyuu güeş öüe sermişler/ oy haber verdiler dediler/ Türk askeri iz sürüp Mehmedimi yakalamış/ vallahi haber veri Diyarbakır'a Siverek'e/ babalara, kardeşlere, Mehmedimi itikamıı alsılar?sözleri ile halkı ki ve düşmalığa tahrik ettiğii belirtmiştir. Acak kaseti tercüme ede bilirkişi hazırladığı raporuda, şarkı sözleri içide Türk askeri?diye bir tabiri yer almadığıı, Rumileri askeri?diye bir kelime kullaıldığıı, ayrıca Mehmed'i itikamıı bu kâfirlerde alsılar?şeklide sözler buluduğuu ileri sürmüştür. Acak görüldüğü gibi bilirkişii tercümesi yalıştır. Souç itibarı ile TRT Şeş yayııa Türk askerie düşmalık güde bir bölücü türkü ile ve bir PKK'lıya ağıt ile başlamıştır. TRT ŞEŞ TÜRKÇE'YE ROJ TV'DEN DAHA AZ YER VERİYOR Med TV ve Medya TV ilk yayıa başladıklarıda yayılarıı yarıda fazlası Türkçe idi. Şu a buları devamı iteliğide ola Roj TV'de de bazı programlar ve özellikle 15

haberleri bir bölümü Türkçe yayılamaktadır. Oysa TRT Şeş'i Kürtlere Kürtçe televizyo; Türklere Türkçe televizyo gibi, Türkiye gerçeğiyle bağdaşmaya yapay ayrılıkları zorladığı görüldü. Türka Şoray'ı Al Yazmalım filmi Kürtçe oyamaktadır. Hâlbuki Kürt kökeli yurttaşlarımız, o filmi Türkçesii çok daha iyi alarlar. Türka Şoray'ı filmlerii bir televizyoda Türkçe, diğeride Kürtçe gösteri, Kürtçe bile yurttaşları büyük çoğuluğu Türkçesii izler. Çükü çoğuluk, Türkçesii daha iyi alar. TRT Şeş'te yayılaa bir programda değerli müzikçimiz Cahit Berkay'la söyleşi yapılıyor. Berkay Türkçe alatıyor; TRT Şeş'i değerli suucusu ve saatçı Nilüfer Akbal, Kürtçe?ye çevirmeye çabalıyor. Oysa televizyo izleyicileri, Cahit Berkay'ı Türkçesii, Kürtçe çeviriside çok daha iyi alıyor. Ama TRT Şeş'i yöeticileri öyle buyurmuşlar. TRT 6 Şeş'i e büyük yalışı, Türkçe?ye yabacı dil muamelesi yapmalarıdır. Oysa Türkçe, Kürt yurttaşlarımız içi yabacı dil değildir; ortak yaşam dilidir; yalız Türkiye ölçeğide değil, Kürt yurttaşlar arasıda da yerelliği öte- 51 sideki alaşma dilidir. TRT ŞEŞ'TE PROGRAMLARA DAMGASINI KÜRTÇÜLER VURMAKTADIRLAR TRT Şeş'te program hazırlayıp suaları kimler olduğuu ve buları siyasî görüşlerii e olduğuum ortaya koulacağı bu bölümde öreklem olarak bazı isimler ele alıacaktır. Bu kişileri siyasal görüş olarak üç aa grupta topladığı görülmektedir: Kemal Burkay'a yakılığı ile bilie Kürtçüler, Kürtçü-İslamcı Nubihar Grubu, Nur Cemaatie mesup İslamcı-Kürtçüler. Şimdi bu isimleri ve TRT Şeş içi hazırladıkları programları iceleyebiliriz. 51 Aydılık, 14 Hazira 2009, TRT Şeş Türkçeye Roj TV'de Daha Yabacı a)ihsa Aksoy: TRT Şeş'te program yapa İhsa Aksoy Türkiye İşçi Partisi çatısı altıda siyasete başlamış, daha sora Kürtçü çizgiye geçiş yaparak Akara DDKO'u kurucuları arasıda bulumuştur. 1971'de Diyarbakır'da Kürtçülük davasıda hüküm giyerek, hapis yatmıştır. Daha sora Kemal Burkay ile yakılaşıp yasadışı Türkiye Kürdista Sosyalist Partisii kurucuları arasıda yer almıştır. 12 Eylülde yurt dışıa çıka Aksoy, burada da PKK ile yakılaşıp PKK'ı yayı orgaı Serxwebu'da yazarlık yapmıştır. Programıa erede Kürtçü ve federasyocu varsa heme hepsii kouk etmiştir. Sertaç Bucak, Kemal Burkay bularda bazılarıdır. Aksoy'u TRT Şeş'te program yapmaya devam ederke verdiği bir röportajda kullamış olduğu ifadeler siyasî görüşüü Türkiye Cumhuriyeti Aayasasıa e kadar aykırı olduğuu ortaya koymaktadır: Kürt halkı kedi kedisii yöetmek istiyor. Bu hagi biçimde olacak? Buu halkı talebi ve somut koşullar belirleyecektir. Bir halka ayrılma hakkıı yasaklamaya veya buu bir ayıp gibi göstermeye kimsei yetkisi ve hakkı yoktur ve olamaz. Bir halkı geleceğii belirleme 52 hakkı halkı kedisie aittir. b) Latif Epözdemir: TRT Şeş'te Gulee Edebiyade isimli bir program yapa Epözdemir, Barzaici geçmişe sahip bir ailede gelmektedir. Bir döem Barzai yalısı Kürt-Kav'da yöetim kurulu üyeliği de yapa bu L. Epözdemir'i aralarıda Kemal Burkay yalılarıı da buluduğu Kürtçü iteret siteleride yayılamış yazılarıda birkaç alıtı verelim: Üiter ve tekçi yapı değişmede Kürt- 53 ler aayasal hak eşitliğie kavuşamazlar. (...) Böyle diyoruz çükü irademizi halkı iradesii öüe koymak gibi bir hakkımız yok. Acak özgür koşullarda, halk demokratik bir şekilde kedi geleceğii kedi belirleyebilir. Bu da güümüzde iki biçimde mümküdür. Ya demokratik eşit ve göüllü ve isteğe bağlı federasyo ya da ayrılıp bağımsız devlet kurmak. Kuşkusuz Kürtleri kedi devletlerii kurması, ülkesii birleştirmesi kadar doğal ve isai bir hak yoktur. Bu ise tümü ile Kürtleri kedi 54 tercihie bırakılmalıdır. ( ) Devleti üiter yapısı değişmez ise bu biçimi ile her iki halkı birlikte ya 52 Çeti Çeko-İhsa Aksoy röportaj, Kürtler Eski Kürtler Değil, www. gelaewj. com, 6 Hazira 2009 53 Latif Epözdemir, Türkleştirilmiş İslam Karşısıda Kürtler, www. avkurd. et. 54 Latif Epözdemir, Kimliği Altı da Üstü de Kürtleri Derdie Deva Değildir, www. avkurd. et 16

55 yaa yaşaması da güçleşir ( ) Yüz yıla yakı bir zamada beri Türkler, Kürtleri yeraltı ve yerüstü kayaklarıı sömürüp yağmalıyorlar. Her fırsatta Kürtleri dövmekte de geri kalmıyorlar. Bu yüzde vatadaşlık bağı, karşılıklı olarak sağlam ve güçlü bir şekilde gelişmemiştir. Çükü Türkler, Kürdista'ı vata değil, işgal etmişlerdir. Hala orduları oradadır ve Kürt halkıa olmadık eziyetler çektiriyorlar. Bu yüzde mevcut aayasaları ile ortak vatadaşlık 56 olaaklı değil. ( ) Şimdi, gerçekçi olmak gerekir. Kürtler ulus olarak birliğe kavuşmada, parçalı ülkelerii birleştirip özgürlüğe dair tüm sorularıı çözmede bize devleti lüks görebilirler mi? Yukarıdaki yazıları sahibi bugü devleti televizyouda, terörü sebeplerii ortada kaldırmak, barışı tesis edilmesie yardımcı olmak, bireysel kültürel hakları sağlaması amacıyla açıldığı belirtile kaalda Türk halkıı ödediği vergilerle verile ücreti alarak program yapmaktadır. c) Fırat Ceveri: TRT Şeş'te Evroame (Avrupa Mektubu) adlı programı hazırlayıcısı ola Ceveri, İsveç'te yaşamaktadır. İsveç Yazarlar Birliği üyesi ola Ceveri, 12 Eylül döemide Avrupa'ya kaçmıştır. Ceveri geçmişte sık sık Roj TV'de görüle bir kişiliktir. Programıa Avrupa'da yaşaya Kürtçü kadroları çıkarmakta ve olara propagada imkâı sumaktadır. Ceveri, yasadışı PSK yalılarıı oluşturduğu iteret siteleride de zama zama yer almaktadır. Fırat Ceveri, aşağıdaki sözleri sahibidir: Kürt siyasetii Kürtçe kullamadığı içi eleştire biriyim. Muhabir: TRT 6 (Şeş)'te Kürdista gibi kavramlar kullaabiliyor musuuz? Ceveri: Evet, be birçok defa bu kavramı kullamışım. Güey, Kuzey, Doğu, Batı gibi kavramları kullamışım. Şimdiye kadar herhagi bir problem 57 çıkmış değil. d) Müfit Yüksel: TRT Şeş'te Neyika Tarixe (Tarihi Ayası) programıı hazırlıyordu. Nakşibedî şeyhleride Molla Sadretti Yüksel'i oğlu ola sosyolog Müfit Yüksel İslamcı-Kürtçü bir siyasal çizgiyi temsil etmektedir. İddialara göre hazırladığı programlarda fazla Osmalıcılık yaptığı gerekçesi ile kaal yöetimi ile alaşamayıp programlarıa so verdiği iddia edilmiştir. M. Yüksel, Şeyh Said hadisesi devleti bir provokasyouydu aslıda. Devleti bir ada bir şeyi patlatmasıydı tezii savumaktadır. Öreklerii verdiğimiz kişiler haricide Kürtçü, ayrılıkçı görüşe sahip daha birçok kişi TRT Şeş'te program hazırlayıp hem görüşlerii propagadasıı yapma imkâıı buluyorlar, hem de Türk halkıı ödediği vergilerle para kazaıyorlar. 55 Latif Epözdemir, Kimliği Altı da Üstü de Kürtleri Derdie Deva Değildir, www. avkurd. et 56 Latif Epözdemir, Kimliği Altı da Üstü de Kürtleri Derdie Deva Değildir, www. avkurd. et 57 Ceveri, kahramaı Diyaa'yı savudu, www. akews. com, 29 Mayıs 2010. TRT ŞEŞ'TE KONUKLAR TRT Şeş'e programlara davet edile birçok kişii siyasal Kürtçü bir düya görüşüe sahip olduğu görülmektedir. Bu bölümde TRT Şeş'te sık sık görüe bazı program koukları ve siyasal tavırları aaliz edilmiştir. Roşa Lezgi gibi Zazaları aslıda Kürtleri bir parçası olduğuu iddia ede ve buu içi mücadele vere, Zazacılık yapaları Türk Milliyetçileri uşakları olarak göre ayrıca Roşa Lezgi beim Kürtlük adım. Devleti baa verdiği isimi kabul etmiyorum. Kürtlük adımı kullaıyorum diye devleti taımaya birisi TRT Şeş'te programa çıkmaktadır. Yie Roşa Lezgi'e göre, Bu bölgede ice milletler yaşadı. E öemlileri Ermeilerdi. Kuzey Kürdista'da Kürtçei dışıda bir çok yer ve köy isimleri Ermeice kökelidir. 1930-1960 yılları arasıda Türkçeleştirile isimleri tarihsel hiç bir değeri yoktur. Bular, zorla dayatılmış ırkçı isim- 58 lerdir. Öreği, Tuceli gibi. PKK'da evvel var ola yasadışı Kürdista Sosyalist Partisi(PSK) geel sekreteri Kemal Burkay, TRT Şeş'i koukları arasıdadır. PSK'ı yayı orgaı ola Dema Nu adlı dergii yayı yöetmei ola ve HAK-PAR'da aktif siyaset yapa Arif Seviç ile yie PSK'da Kemal Baysüle, eski HAK-PAR Geel Başkaı Sertaç Bucak TRT Şeş'i koukları arasıda öe çıkmaktadırlar. TRT Şeş'i stüdyolarıı e aşia olduğu isim şüphesiz Katılımcı Demokrasi Partisi(KADEP-Mesut Barzai'i KDP'si ile telâffuzuu bezerliği dikkat çekicidir) Geel Başkaı ola Şerafetti Elçi'dir. Kaala defalarca çıkıp propagada yapma imkâı bula Elçi, kamuoyuda bilidiği üzere yıllardır federatif yapıyı savumaktadır. Kaalda program yapa veyahut programlara kouk olalara baktığımızda, PKK haricideki bütü Kürtçü, bölücü, ayrılıkçı fraksiyolara mesup oldukları görülmektedir. Bu durum uzu vadede çok tehlikeli souçlara yol açabilir. Temsil alamıda hep marjial gruplara mesup ola, ama edese merkez medya tarafıda hep el üstüde tutulup Kürt aydıı olarak lase edile, Kürt meseleside ağzıı e hafifide federasyo ile açıp ayrılma hakkıı verilmesie kadar götüre söz kousu kesimi kaalda program hazırlaması, suması, programlara kouk e- dilmesi ve dahi kaal daışmalıklarıda görevledirilmesi izaha muhtaç bir durumdur. TRT ŞEŞ YAYINLARININ ANAYASA'YA AYKIRILIĞI VE MİLLİ BÜTÜNLÜK İÇİN OLUŞTURDUĞU TEHDİT PKK'ı kurulduğu tarihte beri e temel amacı ayrı bir Kürt ulusu işa etmektir. Bu kouda Sedat Laçier, şu tespiti yapmaktadır: Yei bir Kürt ulusuu temel şartı ise ortak bir dil ve kültürde stadartlaşmadır. Birbiride çok farklı geleekleri ve lehçeleri bulua Kürt toplulukları bir birleri ile iletişim kurmakta dahi zorluk çekmektedirler. Buu farkıda ola örgüt 58 Roşa Lezgi, Khormekî-Xormekî Aşireti ve Zazalar Türk mü?, http://www. haberdiyarbakir. com/ews_detail. php?id=32663 17

1990'ları ortasıda ilk olarak Kürtçe?de stadartlaştırma faaliyetlerie hız verilmesii istemiş, ikici olarak ise Avrupa'da toprağı olmaya bir Kürt milletii oluşturulmasıı ve buu ve buu demokrasii tüm imkâlarıı kullaarak içide buluduğu ülkeleri de kullaarak Türkiye üzeride baskıda buluulmasıı plalamıştır. Bu projei e öemli a- yağı ise tekolojii sağladığı imkâlar sayeside 59 mümkü hale gele Kürtçe televizyo yayııdır. PKK söz kousu proje içi milyolarca dolar harcaması boşua değildir. Avrupa'da illegal yollarda topladığı paraları TV'ye yatıra örgüt, TV yayıcılığıda Irak'ı kuzeyideki gruplarda daha ilerde yer almıştır. Çükü PKK da çok iyi bilmektedir ki, televizyo, doğru amaçlar içi kullaılırsa birleştirici bir usur halii alabileceği gibi kötü iyetle kullaıldığı takdirde ayrışmaı e öemli aracı halii alabilir. KÜRTÇE TV ÜZERİNDEN ORTAK DİL YARATMA POLİTİKASI Çok fazla akademik bilgiye girmede basıda yapılacak alıtılar çerçeveside verile öreklerle aslıda Türkiye'de ve Ortadoğu'da Kürtçe adı altıda birbirleri ile alaşmak kousuda sıkıtı içide ola bir dizi farklı lehçede, hatta Zazaca-Kırmaçça örekleride farklı dillerde bahsedilmektedir. Basıda yer ala bazı tespitler bu durumu şöyle sergilemektedir: Kürtçe stad-up sergileye tiyatro oyucusu Murat Batgi, Tuceli'deki oyuuda halkı Kürtçe alamadığıı görüce Türkçe devam etmek zoruda kalmış. Batgi buu edeii Tuceli'de daha çok 60 Zazaca kouşulmasıa bağlıyor Bigöl'de AKP seçim başarısı üzerie yapıla bir röportajda Vata gazetesi muhabirie Bigöllü hamal Mehmet Caa şöyle demektedir: 19 Temmuz'da Leyla Zaa geldi. Kouşmasıa Kürtçe başladı. Ama biz Zazayız Kürtçe bilmeyiz. 5 dakika Kürtçe kouştu. Birisi kulağıa bir şeyler de- 61 di ve Zaa kouşmasıa Türkçe devam etti. 2 Ocak 2009'da NTV tarafıda Diyarbakır'da gerçekleştirile sokak röportajı: 62 lı. Vatadaş: Yai iyidir yai, fea değil yai. Soru: Dilide alayabiliyor musuuz? Vatadaş: Çok değil, yai lehçeleri biraz fark- TRT Şeş'i 1 Ocak'ta başlattığı yayıı olumlu bulduğuu kaydede hukukçu yazar Hüseyi Aygü, acak, Tuceli ve çevreside Zazaca kouşulması edeiyle 63 TRT 6'ı yeterice alaşılamadığıı söyledi. TBMM'i yemi töreide dikkati çeke bir 59 Sedat Laçier, Bölücü Televizyo Yayıcılığı ve Uluslararası Bağlatıları: Med Tv Örek Olayı(1994-1999), Avrasya Dosyası, Yaz 2000, cilt: 8, sayı: 2, sayfa329-37 60 Aksiyo, 29 Aralık 2003, Türkçe Kouş Kurba 61 Vata Gazetesi, 25 Temmuz 2007, Öge Demirka-Burak Kara, Bigöl'- de oy patlaması yapa AKP, buu asıl başardı? 62 Ca Düdar, Nede Programı, NTV, 7 Ocak 2009. 63 Ciha Haber Ajası 11 Ocak 2009 kadı milletvekili Lodra'da düzelee bir toplatıda Kürtçe kouşur. Bir süre sora saloda uğultular başlar ve kouşulaları alaşılmadığı ifade e- dilir. Ve acak Türkçe?ye döülüce herkes kouşu- 64 laı alar. Yukarıda verdiğimiz öreklerde de alaşılacağı gibi Doğu ve Güeydoğu'da türdeş bir Kürtçe kouşulmamaktadır. Acak şimdiye kadar mevcut olmaması buda sora olmayacağı alamıa gelmiyor. Zira Kürtçe televizyo politikasıı büyük yalışlarıda dolayı orta ve uzu vadede pakürdizmi kültürel alt yapısıı besleyecek bir süreç devlet eli ve kayakları ile geliştirilmektedir. Bu yalışlıkları şöyle sıralayabiliriz. Öreklerii yukarıda verdiğimiz Türkiye'de gülük hayatta kullaılmaya kelimeleri TRT Şeş'te kullaılması sebepsiz değildir. Kullaıla söz kousu kelimeleri tamamıa yakıı Sorai kökelidir. Geçtiğimiz yıllarda Barzai yöetimi sürpriz bir karara imza atarak eğitim dilii Soraice'ye çevirmiştir. Kuzey Irak'ta yayı yapa Kurdista TV, Kurdsat gibi kaallar uzu zamada buyaa Soraice yayı yapmaktadırlar. TRT Şeş'te kullaıla Soraice kelimeler yolu ile yavaş yavaş Türkçe?de kullaıla kelimeler atılması, uzu vadede türdeş bir Kürtçe oluşturulması hedeflemektedir. TRT ŞEŞ'TE ZAZACA TRT Şeş'te Zazaca yayıa yer verilmesi düşüle yalışlıkları e büyüğüdür. Bu yolla Kurmaç lehçesi üst çatı olarak algılaacak ve Zazaca, Kurmaçça'ı bir alt kolu olarak değerledirilecektir. Zate TRT Şeş'te program yapa Kürtçüleri heme heme tamamı Zazacayı Kürtçei bir alt kolu olarak görmektedirler. Nitekim İstabul'daki Kürt Estitüsü mesuplarıda ve Kürtçe Sözlük'ü yazarı ola Zaa Farqi Kürtçe televizyoda Kurmaci ve Zazaki şivelerii kullaılmasıı uygu olduğuu belirterek Zazakiler ve Kurmaciler kısme de olsa birbirlerii alamakta zorluk çekiyorlar. Acak bu iki şivede yayı yapıldığıda problem ortada kalkar. Bu da zate zamala tek şiveye yai 65 Kurmaciye döer diyerek söz kousu hedefi açığa çıkarmaktadır. Farqi'i belirttiği süreç TRT Şeş'i Kurmaç ağırlıklı ola fakat kısme Zazaca ya da yer verile yayı formatı sayeside işlemektedir. Özetle Zazalar bizzat devlet eliyle Kürtleşmeye doğru sürükleiyorlar. Oysaki Zazaca Kürtçede tamame farklı özelliklere sahiptir, gramer yapısıda tutu da kelime haziesie kadar apayrı özellikler taşır. Kürtçüler, dildeki bazı bezerliklere dayaarak Zazacaı, Kürtçei bir lehçesi olduğuu iddia etmektedirler ki, bu bütüüyle yalıştır. Bilim isalarıda B. Heig (1954), D. N. MacKezie (1961-95), T. L. Todd (1985), G. S. Asatria-F. Vahma (1987-95), Joyce Blau (1989), P. Lecoq (1989), C. M. Jacobso (1993-97), Jost Gippert (1993-96), M. Sadoato (1994), Ludwig Paul (1994-99) Zazacaı Kürtçei bir lehçesi olmadığı yöüde görüş belirtmişlerdir. Peter Lerch (1856), Friedrich Müller (1864), Albert vo Le Coq (1901), Prof. Dr. G. Kôji- 64 Mustafa Erkal, Etik Tuzak, Sayfa 89. 65 Haşim Söylemez, Kürtçe TV?de Şiveler Belli, Aksiyo, 25 Kasım 2000. 18

ma gibi dilbilimcileri eserleride de Zazaca et bir şekilde özgü ve bağımsız bir dil olarak tasif edilmiştir. Bularda Strasburg Üiversitesi'de Japo dilbilimcisi Prof. Goichie Komija, Zazacayı ayrı bir dil olarak sııfladırmakta, hatta daha ileri giderek bir Kürt dil grubuu bulumadığıı, diğer lehçeleri de ayrı bir dil hüviyeti taşıdığıı belirtmekte- 66 dir. Kürtçülük ideolojisii esiri olmuş veyahut PKK yadaşı Zaza kökeliler hariç, Zazaları tamamı da Kürtlerde ayrı bir topluluk olduklarıı ifade ederler. Hatta birçok Zaza, Kürtleri asimilasyoua maruz kalma tehlikeside bahsetmektedir. Kürt asimilasyoua uğramamak adıa siyasî tercihlerde tutu da hayatı her alaıda bir araya gelip söz kousu tehlikeyi bertaraf etmeyi amaçlarlar. So yapıla yerel seçimlere ya da oda heme öceki geel seçimlere bakılacak olursa Zazaları siyasî tercihlerii Kürtçü partiler dışıda kulladıkları bariz bir şekilde görülecektir. Öreği Kürtçü partiler Siverek(%22. 65), Hilva (%24. 97), Mutki (DTP %2. 81), Solha (DTP %2. 83), Bigöl(%34. 62), Palu(%0), Made(%0. 66), Elazığ(%2. 40), Geç(% 8. 43), Çermik(%24. 47) gibi Zazaları yoğu olarak yaşadığı yerleri hiçbiride Kürtçülük yapa partileri seçim kazaamadığı bir gerçektir. PKK bu gerçeği farkıda olduğu içi, kurulduğu ilk yıllarda itibare Güeydoğu'u etik yapısı üzeride, özellikle de Zazalar üzeride, öemli etüt çalışmalarıda bulumuştur. PKK lideri Öcala, gazeteci Rafet Ballı'ya verdiği röportajda bu hususu şöyle itiraf ediyor. PKK'da bir setez var... Alevi yörelerde PKK gelişiyor. Zazalar içide deilebilir. Zazaları olduğu yerde de PKK gelişiyor... Yai Alevii de, Süi'i de, Karsı da, Ağrı'ı da, Urfa'ı da, Mardi'i de olumlu olumsuz özellikleri elerdir, buları asıl birleştirebiliriz diye bölge çapıda değerledirmeler yaptık. Souç- 67 ta PKK'da bir setez oluştu. TRT Şeş'i yayıa başlamasıı heme erteside Dersim Derekleri Federasyou ve Tuceli Derekleri Federasyou'u birlikte hareket ederek Cumhurbaşkalığıa ve Başbakalığa sudukları Biz Tuceli(Dersim ve çevre illerde yaşaya isalar Dersimce (Dimilice-Zazaca) kouşmaktayız. Dersimce kedi başıa bir dildir ve milyolarca isa tarafıda kouşulmaktadır. Dersimce (Dimilice-Zazaca) dilide de TV yayıı talep 68 ediyoruz şeklideki başvuruları üzerie PKK yadaşlarıı âdeta paçalarıı tutuştuğuu görmekteyiz. PKK'lı grup 66 Ali Rıza Özdemir, Koç Heykelli Mezarları İzide: Zazalar ve Türklük, Kripto Yayıları, Akara, 2010, s. 36 67 Rafet Ballı, Kürt Dosyası, Sayfa 303. Kürtçüleri söz kousu politikalarıa birçok örek verebiliriz: Paris Kürt Estitüsü, Zazaca Kürtçe'- i bir lehçesidir diyor. Ayı kurum, Hevi adıda çıkardığı dergide Zazacaı edebiyat dili olmasıa karşı çıkıyor. Sözde sürgüde Kürt parlametosu Zazaca'ı Kürt uluslaşmasıı öüde bir egel olduğuu söylüyor. (Sait Çiya, Hedefteki Dil, Muzur Gazetesi, Sayı: 44, Yıl: 3) 68 Bezer şekilde yıllardır Tuceli Milletvekilliği yapa CHP'li Kamer Geç, katıldığı bir televizyo programıda Kürtçe'i homoje bir dil olduğuu iddia ede Sırrı Sakık'a hitabe Neresi homoje kardeşim, dilleri ayrı. Be Tuceli Kürtçesii(Zazaca'yı kast ediyor) kouşuyorum se Kurmaçi dilii. Be sizi kouştuklarıızda bir kelime alamıyorum, siz de bizimkii, yai Dersim lisaıı alamıyorsuuz. Farkımız yok diye milleti kadırmayı.. Zazaca var, Sorai Kürtçesi var. Hiçbiri birbirii alamıyor. Dolayısıyla Kürtler ve Kürtçe içi bir ve birlik demek doğru ve bilimsel değil. ( Yeiçağ Gazetesi, 5 Ocak 2009, Sebahatti Ökibar, TRT Bir Millet Yaratıyor ) düzeledikleri bası açıklamasıda Kürt olmadıklarıı iddia ede bu çerçeveleri siyasal koruculuk peşidedirler... Kürt olmamak içi bir zamalar Zazaca?, Zaza ulusu?diyeler, tutmayıca bu sefer Dersimce?diye yei bir dil ve halk icat ettiler. Söz kousu kişiler, Dersimce? kouşup koruculuk yapmak iste- 69 mektedirler demiştir. Örekte de görüldüğü gibi, Zazaları Kürtleştirilmesi plâıa uymaya her türlü faaliyet aıda bertaraf edilmeye çalışılmaktadır. Hal böyle ike devlet tarafıda Zazalara yöelik farklı politikalar ve çalışmalar üretilmesie acil ihtiyaç hâsıl olduğu halde, bizzat devlet eliyle Zazacayı Kürtçe potasıa sokmaı ve Zaza kökeli vatadaşlarımızı Kürtçüleri kucağıa atmaı milli güvelik açısıda ciddi tehlikelere yol açacağı muhakkaktır. PKK yadaşları, Turksat uydusu üzeride yayı yapa Alevi televizyolarıda oldukça rahatsız olmuşlardır. Daha öceleri Roj TV, MMC TV, Newroz TV gibi PKK yayı orgalarıı takip ettiğii düşüdükleri Alevi vatadaşlarımızı söz kousu kaallar açıldıkta sora yavaş yavaş kedileride koptuğuu fark ettikleride dolayı Alevi kaalları aleyhie başlattıkları kampayayı, tehdide kadar ilerletmişlerdir. Alevi televizyoları ola Dege TV, Su TV, Düzgü TV, Cem TV, Yol TV ve Dem TV'i özgü ve Kürtçe müzik ağırlıklı olarak devam ettirdikleri yayı politikası sayeside, Roj TV'i öemli orada seyircisii kedilerie yöeltmesiyle, örgüt paiğe kapılarak bu kuruluşlarda çalışaları ve 70 bu kuruluşları yöeticilerii tehdit etmeye başlamıştır. Çoğu Almaya'da kurula ve PKK propagadası yapa, kışkırtıcı, düzeysiz örgüt yayılarıda bıka kitleyi kedilerie çekmeyi başara Alevi televizyolarıı araya PKK'lılar, Bu kaalları devlet kurdurdu; buu hesabıı soracağız' türüde tehditler savurmuşlardır. So olarak Almaya'ı Dortmud ketide yayı yapa Düzgü TV'i sahibi ve geel müdürü, PKK'ı yayı orgaı ola ve Avrupa'da yayılaa Özgür Politika gazetesi tarafıda Kürt düşmaı olarak lase edil- 71 miş ve üstü kapalı tehdit edilmiştir. TRT ŞEŞ SAYESİNDE KÜRTÇE SEKTÖR HALİNİ ALACAK Turgut Özal döemide Kürtçe şarkı, kaset, gazete, dergi vb.'i serbest bırakılması ile hızlı bir şekilde başlaya Kürtçe furyası kısa bir süre sora hızıı keserek öemii kaybetmeye başlamıştı. Sebebi ise vatadaşta az talep gelmesi ama daha da öemlisi bu iş ile uğraşaları ekoomik olarak bir şeyler kazaamaması idi. TRT Şeş ile başlaya süreçte Kürtçe ilk defa ekoomik getirisi ola bir sektör halii 72 almıştır. TV'de program yapalar, programa çıkalar, mü- 69 Firat News Agecy, FDG ve TUDEF'i 'Dersimce' Girişimie Sert Tepki 20 Ocak 2009. 70 PKK'da Alevi televizyolara tehdit, İterethaber. com, 5 Aralık 2006. 71 Yei Özgür Politika, 28 Kasım 2006, Mehmet Zahid Ekici, Düzgü TV Ne Kadar Düzgü?, 72 Bu durumu bizzat TRT Şeş Kordiatör müdürü Fethullah Kırşa ifade etmiştir: Zama, 25 Ocak 2009, Kürtçe kedi sektörüü oluşturuyor - Ayrıca TRT 6 program yapa Nilüfer Akbal'ı bir röportajda söylediklerii de belirtebiliriz: Zazaca bildiğimde be bile Kürtçe eğitim almaya başladım, Kürtçe biliyorum deyip iş bulmak bir devrim, Kürtçe 19

zisyeler, dublaj yapalar hatta program kouk olarak katılalar bile bu işte para kazamaktadırlar. Eşyaı tabiatı gereği ekoomik olarak getirisi olmayaa rağbet yoktur. Kürtçei sektör halie gelmesii elere yol açacağıı ayrılıkçı Kürtçülerde birisii ağzıda dilemek daha isabetli olur diye düşüüyorum: Bu gü TRT içi 'mükemmel düzeyde Kürtçe yazıp okuyabile elema araıyor' ilâı, yarı mükemmel düzeyde Kürtçe yazıp okuması şart olmaya, 'Kürtçe kouşabilmesi yeterli' üfus dairesi memurları, belediye çalışaı, doktor, hemşire, hâkim, savcı araıyor ilâı olarak karşımıza çıkarsa bu bizi şaşırtmamalı. Bu talebi karşılaması içi ise, devlet okullarıda Kürtçe eğitimi güdeme gelmesi şarttır. Kürtçe, bilicimizi bize sorumluluk olarak yüklediği ulusal mücadelei bir parçası olarak öğreilmesi gereke bir görev yaıda, Kürtçe okuyup yazabilmemi ayrıcalık olduğu, işe girmede, ilk ve orta dereceli eğitimde diploma puaıa etki ede, üiversiteye girerke yerleştirme sıavıda toplam puaa etki ede bir avataj olarak değerledirildiği mecraya doğru gitmektedir. Kürtçe kouşup yazabilmei isaları istikballerii kurmada, dilii kamu alaıda kullaılmasıı değer ettiği, diğer diller gibi ekoomik pazarda kullaılabilmeside dolayı, öğreilmesii gerekliliği küçümsemeye- 73 cek bir varsayım olmasa gerek. Kürtçe eğitim yapa çok sayıda okulu birkaç yıllık deemei ardıda öğrecisizlikte kapaması, so derece öğretici bir başka gerçeği gü yüzüe çıkardı. Demek ki Kürtçe öğremei gerçek hayatta bir karşılığı bulumamaktadır. Kürtçe öğremek, kişiye pratik bir yarar sağlamamaktadır. Buda dolayı Kürtçe öğreim kursları öğreci bulamamaktadır ve kapamak zoruda kalmaktadır. Ortaya çıka bir gerçektir ki Kürtçe, Türkiye'de bu saatte sora acak devlet zoruyla öğrecilere öğretilebilir. Ve devlet marifetiyle yaratılacak bir talebi karşılığı 74 olarak gerçek hayatta kedie bir ala açabilir. Ayı durum Kürtçe TV yayı içi de geçerlidir. Özel televizyoları Kürtçe yayı yapabilme olaağıa sahip olmaması ve yeterli talebi olmamasıda dolayı kedisie bir hayat alaı bulamamıştır. Buluamaya hayat alaı devlet eliyle TRT Şeş'i açılması ile yaratılmıştır. TRT 6 Şeş'i yayıa geçmesi ile birlikte Kürtçe, ekoomik olarak kazaç getire bir hal alıca bu durum doğal olarak birçok vatadaşımızı kalbiyle ve dili ile Türkiye'de uzaklaşmasıa öcülük edecektir. Kürtçe?i ekoomik değer ifade etmesii bir başka soucu da birilerice ileride geçilmesi düşüüle federatif yapıı temel taşlarıı yavaş yavaş döşemesi olacaktır. Çükü böyle bir durumda Kürtçe?ye talep artacak ve siemada tutu da dii alaa kadar her alada Kürtçe kullaımı yer edimeye başlayacaktır. Söz kousu durumda üiter yapıı ayakta kalması zate mümkü olmayacaktır. yayıla biz Kürt kimliğie hizmet edeceğiz - Star Gazetesi, 4 Ocak 2009, Heli Şahi-Nilüfer Akbal röportaj. 73 Çeti Çeko, TRT'de Kürtçe Yayı Kürtleri Kazaımıdır, gelawej. com, 23 Aralık 2008. 74 Mehmet Bedri Gülteki, Kürtçe Televizyo, haberjas. com, 6 Ocak 2009. SONUÇ 1. TRT Şeş'i açılması kültürel haklar çerçeveside atıla bir adım olarak yasıtıldı. Burada dikkat edilmesi gereke, Kürt kültürel kimliğii geliştirme özgürlüğü deile adımları, bir Avrupa ormu ola ayrıştırma değil, bütüleşme?yöüde mi yoksa ayrışma?yöüde mi kullaılacağıdır. Özgürlükler bütüleşme?değil, ayrışma?yöüde kullaılırsa buu bir kültürel gettolaşma yaratma tehlikesie doğru ilerleyeceği kaçıılmazdır. Hâkim kültür içeriside kedi kültürüe fazlaca bağlaa etik usurlar sosyal, ekoomik ve kültürel yöde geri kalırlar. Nitekim bu alada öemli çalışmalar yapmış Birc'e göre de etik topluluklar kültürel kimliklerie e kadar sıkı sarılırlarsa, ekoomik bakımda o orada başarısız olmakta, bu içe kapama yüzüde kedi kültürlerii de geliştire- 75 memektedirler. Belirli çevrelerce dile getirile sözde kültürel haklar bu şekilde verilmeye devam edilirse Kürt kökeli kardeşlerimizi bütüleşmek şöyle dursu daha da uzaklaştırmaya ve ayrıştırmaya yol açacaktır. Bizce TRT Şeş öreğii verdiğimiz içie kapama, gettolaşma sürecii daha da hızladırmakta öte bir işe yaramayacaktır. 2. TRT Şeş'i, etik sorua çare olup olmayacağıa şüpheli bir şekilde yaklaşa Taha Akyol bu kouda şu tespitlerde buluuyor tarih laboratuarı gösteriyor ki, etik milliyetçi talepleri kabul etmek ve o yöde reformlar yapmak baze bu hareketleri sakileştirmiş ama baze de ayrışmayı, kabileleşme?yi derileştirerek 76 büyük, kalı felaketlere yol açmıştır. TRT 6 (Şeş) adıyla Kürtçe TV yayııı başlaması, T. C. Başbakaı?ı Kürtçe Hayırlı olsu?demesi güzel gelişmeler ama içimdeki korku dimiyor; Yugoslavya olur muyuz diye! Korkuyorum çükü, etik milliyetçilik tat- 77 mi edilmesi fevkalâde zor bir marazdır. Meselei adıı etik bir mesele koyar ve oa göre hareket ederseiz bilmelisiiz ki etik meseleler tavize doymazlar, tavizle çözülemezler. TRT Şeş'i açılması da bu yöde düşüeleri isteklerii yerie getirilmesi içi atıla bir adım olduğua göre şuu açık yüreklilikle ifade edebiliriz ki bu adım hiçbir derde deva olmaz. 3. TRT Şeş çok masumae bir şekilde atılmış kültürel adımda çok, ulus işa etme sürecii öemli bir kilometre taşı olarak görülmektedir. Zira çok iyi bilidiği üzere dil, ulus işasıda e öemli usurdur. Nitekim Irak'ı kuzeyide yei bir ulus, yei bir devlet işa etme yoluda emi adımlarla ilerleye Barzai, bölgeside Soraiceyi tek dil olarak ilâ etmiştir. Bölgei eğitim, resmi yazışma ve yayı dili Soraicedir. Kedi aadili ola Kurmaçcayı terk ederek Soraiceyi tekleştirmeye çalışa Barzai; bir lehçede bir dil, bir dilde bir millet yaratmaı asıl gerçekleştirildiğii gözler öüe seriyor. 4. TRT Şeş hadisesi ile Türkiye'i sosyolojik alamda bütüleşme sürecie e ağır darbelerde birisi vurulmuştur. Çükü televizyo yayıları Güeydoğu'da Türkçe-i öğreilmesie çok büyük araç olarak hizmet etmiştir. Daha 75 Mustafa Akyol, Kürt Soruuu Yeide Düşümek, Atoy Birc, Natioalizm ad Uio Huma Lodra 1989, sayfa 55'de alıtı. 76 Taha Akyol, Milliyet, 30 Aralık 2009 77 Taha Akyol, Milliyet, 31 Aralık 2009. 20