GAZİ ÜNİVERSİTESİ, EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÜNİVERSİTE YAŞAMINA UYUM DURUMLARI

Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi 479-496 GAZİ ÜNİVERSİTESİ, EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÜNİVERSİTE YAŞAMINA UYUM DURUMLARI Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR G.Ü. Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi, Aile ve Tüketici Bilimleri Eğt. Böl., Ankara. Özet Bireysel uyum, üniversite ve özelliklede Eğitim Fakültesi öğrencilerinin yaşamında önemli bir yer tutmaktadır. Öğretmenler eğitimin temel öğesi ve toplumlar üzerinde en etkin rol oynayan gruptur. Bir toplumun gücü öğretmenlerin yeterliliği ve başarısına bağlıdır. Bireysel uyum öğretmenlerin yeterliliği ve başarısında önemli ve vazgeçilmez bir öğedir. Bu araştırma, bireysel uyumun üniversite ve özelliklede Eğitim Fakültesi öğrencilerinin yaşamında önemli bir yeri olduğu düşüncesinden hareketle, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin üniversite yaşamına bireysel uyum durumlarını tespit etmek amacıyla planlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Gazi Üniversitesine bağlı 7 Eğitim Fakültesinin 1. ve 2. sınıf öğrencilerinden random yoluyla seçilen toplam 295 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen anket formu kullanılmıştır. Veri toplama işleminde araştırmacılar bizzat anketleri dağıtmış, doldurma işlemi tamamlatılarak toplanmıştır. Sonuç olarak, öğrencilerin Üniversiteyi/Fakülteyi beklentilerinin altında buldukları ve hiç memnun olmadıkları, ekonomik nedenlerden sosyal ve kültürel etkinliklere katılamama ve kırtasiye ihtiyaçlarını karşılayamama konusunda sorun yaşadıkları, sosyal açıdan toplumun öğrenciye bakış açısı ve arkadaşlık ilişkilerinde, kültürel açıdan ise; çevredeki insanların değer yargıları ve arkadaşlarının olaylar karşısındaki tutum ve davranışları konularında uyum sorunu yaşadıkları saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Uyum, Eğitim Fakültesi öğrencileri, Üniversite yaşamı ADAPTATION STATUS OF GAZİ UNIVERSITY FACULTY OF EDUCATION STUDENTS TO UNIVERSITY LIFE Abstract Individual adaptation holds a significant situs within university and especially education faculty students experience. Educationists are the essential element and the most effectual group on society. Communities potential is dependent on the sufficiency and proficiency of educationists. Individual adaptation is an essential and indispensable element in teachers sufficiency and proficiency. This research is planned to mark the adaptation status of Gazi University Education Faculty students to university life with the conception that individual adaptation to university plays an important role in life, particularly among the education faculty students. Data is collected from randomly selected 295 education faculty first and second grade students of Education Faculties subordinated to Gazi University. Data collection is done by researchers representing and filling out the questionnaire in person. As a result, neither university nor faculties fulfill the expectations of students and please them because they could not participate in social and cultural activities, provide their stationery needs due to financial cause. Students have adaptation problems in friendship and community due to different social perspectives, attitudes of people about them, and the cultural behavior of friends. Key Words: Adaptation, Education Faculty Students, University Life October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal

480 Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR 1. Giriş Uyum, organizmayı çevre ile etkileşimi açısından ele alan biyolojik kökenli bir kavramdır. Darwin in evrim kavramının özünü oluşturan bu kavram, bir anlamda insanın doğal çevreye uymasını ifade eder ve doğal çevreye uymayan organizmalar canlılığını yitirir. Buna göre yaşamak bir uyum sürecidir. Psikolojik açıdan ele alındığında ise, her organizmanın çevre ile etkileşim yoluyla doyurulması gereken birtakım gereksinimleri olduğu düşünülürse, uyum süreci organizmanın bir gereksinmesinin doyurulması sırasında ortaya çıkan engellemelerin üstesinden gelme çabalarını kapsar (1;2;3). İnsan yaşamındaki her değişiklik uyum sürecini beraberinde getirir. Değişikliğin yaşantıya getirdiği farklılıklar, iyi tanımak, uyum süresini kolaylaştıran unsurlardan biridir. Uyum sürecini başarıyla tamamlayanlar sosyal ilişkilerinde açık, içten, dürüst, güvenilir ve yüzeysel olmayan ilişkiler kurabilen, kendi yaşamı üstünde kontrol sahibi olabilen, üretken ve belli bir işe kendini verebilen, hedeflere ulaşmanın verdiği doyumu yaşayan, ayrıca hedeflere ulaşmaya çalışırken haz duyabilen, yaşanan duyguların farkında olan ve olumsuz da olsalar bunları açık ama ilişkileri bozmayacak şekilde ifade edebilen kişilerdir. Kişilik, bireyin çevresiyle sürekli etkileşim ve uyum çabası sonucu oluşur. İnsanı başkalarından ayıran özelliklerin tümü ve çevresine uyum sağlamak için geliştirdiği davranış biçimleri onun kişiliğini oluşturmaktadır. Var olan özellikleriyle kendi kişiliğini tanıyan birey, kendi dünyasını daha gerçekçi bir gözle anlayabilir ve çevresi ile daha sağlıklı ve dengeli bir uyum içinde olabilir (4;5;6). Toplumlar çatışmasız ve ahenkli davranışların sürekliliğini sağlamak amacıyla çeşitli kurallar geliştirmişlerdir. Bu kurallar ise insanlara değişik kurumlar aracılığıyla öğretilirler. Bu kurumların başında aile ve okul gelmektedir (7;8). Bireyin kendisine en yakın çevre olan aile, okul ve arkadaş çevresindeki yaşantıları olumlu-olumsuz davranışlar geliştirmesine neden olmakta, sosyal ve duygusal yönden gelişerek uyumlu bir kişiliğe sahip olmaya yardımcı olmaktadır. Olumlu davranışlar kişinin kendisini güçlü hissetmesine neden olmakta ve uyum gücünü arttırmaktadır. Olumsuz davranışlar ise uyum gücünü azaltmakta ve çevreye karşı olumsuz tavır ve davranışlar geliştirilmesine neden olmaktadır. Üniversite yaşamı gençler için yeni bir başlangıç dönemidir. Üniversite yaşantısının akademik, kişisel ve sosyal açılardan getireceği değişiklikler ve bu değişikliklerle baş edebilme yeteneğini kazanmak bu sürecin rahat geçirilmesinde kolaylık sağlayacaktır. Üniversite yaşantısı bir geçiş dönemidir. Bu dönemde değişecek özellikleri fark etmek uyum sürecinin ilk adımıdır. Bu araştırma; uyumun Eğitim Fakültesi öğrencilerinin yaşamında önemli bir yeri olduğu düşüncesinden hareketle, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin üniversite yaşamına uyum durumlarını tespit etmek, öğrencilere yönelik hizmetler konusunda daha gerçekçi yaklaşımlar ortaya koyarak sorunların çözümünde katkıda bulunmak amacıyla planlanmıştır. Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları 481 2. Yöntem Araştırmanın evrenini Gazi Üniversitesi ne bağlı Eğitim Fakültelerinde öğrenim gören tüm öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklemi ise, her fakültenin 1. ve 2. sınıf öğrencilerinden random yoluyla seçilen toplam 295 öğrenci oluşturmuştur. Bilgi sağlama yöntemi olarak araştırmacılar tarafından hazırlanmış 24 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Veri toplama işleminde araştırmacılar bizzat anketleri dağıtmış ve doldurulma işlemi tamamlatılarak toplanmıştır. Toplam verilerin istatistiksel analizi için SPSS 10.0 paket programı kullanılmıştır. Örneklem grubunun sayıları Çizelge 1 de verilmiştir. Tablo 1. Anketlerin Uygulandığı Fakültelerin Cinsiyete Göre Dağılımı Fakülteler Kız Erkek Toplam Gazi Eğitim Fakültesi 40 66 106 Mesleki Eğitim Fakültesi 26 9 35 Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi 8 12 20 Ticaret-Turizm Eğitim Fakültesi 11 13 24 Kırşehir Eğitim Fakültesi 16 14 30 Kastamonu Eğitim Fakültesi 19 11 30 Teknik Eğitim Fakültesi 3 47 50 Toplam 123 172 295 3. Bulgular Bu bölümde örneklemi oluşturan öğrencilere uygulanan ankete verilen yanıtlara göre öğrencilerin demografik özellikleri ve devam ettikleri fakülteye uyum durumları değerlendirmeleri tablolaştırılarak verilmiştir. October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal

482 Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR Tablo 2. Öğrencilerin Demografik Özelliklerine Göre Dağılımı Kız 148 50.2 Cinsiyet Erkek 147 49.8 18 ve altı 22 7.5 19-20 132 44.7 Yaş 21-22 116 39.3 23-24 18 6.1 25 ve üstü 7 2.4 Klasik Lise 111 37.6 Lise türü Meslek Lisesi 133 45.1 Anadolu Lisesi 51 17.3 Köy 28 9.5 Kasaba 42 14.2 Yerleşim birimi Şehir 194 65.8 Okuduğu şehir 31 10.5 Evet 104 35.3 Ailede başka üniversite öğrenimi görenler Hayır 191 64.7 Tablo 2 de görüldüğü gibi öğrencilerin %50.2 sini kız, %49.8 ini erkek öğrenciler oluşturmaktadır. Öğrencilerin %44.7 si 19-20 yaş, %39.3 ü 21-22 yaş, mezun oldukları lise türü ise %45.1 meslek lisesi, %37.6 klasik lisedir. Öğrencilerin üniversiteye başlamadan önce yaşadıkları yerleşim birimi; %65.8 şehir, %9.5 köy şeklindedir. Öğrencilerin %64.7 sinin ailesinde kendinden başka üniversite öğrenim gören bulunmamaktadır. Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları 483 Tablo 3. Öğrencilerin Eğitim Fakültelerini Tercih Etme Nedenlerinin Dağılımı Öğretmenlik idealimdeki meslek 124 42.0 Ailem istediği için 11 3.7 Dershane öğretmenim yönlendirdiği için 18 6.1 Yakınım, arkadaşım tavsiye ettiği için 9 3.1 Puanım fakülteye uyduğu için 51 17.3 Üniversite diplomasına sahip olmak için 6 2.0 Sistem istediğim fakültede eğitim almama izin vermediği için 54 18.3 Öğretmenlikte istihdam sorunu olmadığı için 11 3.7 Fakülte/bölüme ilgi duyduğum için 11 3.7 Tablo 3 de öğrenciler okudukları, Fakülte/Bölümü tercih etme sebeplerini sırasıyla, %42.0 öğretmenlik idealimdeki meslek, %18.3 sistemin istediği fakültede eğitim almasına izin vermemesi, %17.3 puanlarının fakülteye uymas ı, %6.1 dershane öğretmeninin yönlendirmesi, %3.7 ailelerinin istemesi, %3.7 öğretmenlikte istihdam sorununun olmaması, %3.7 fakülte/bölüme ilgi duyması, %3.1 aynı fakülte/bölümde okuyan yakınının/arkadaşının tavsiye etmesi, %2.0 si bir üniversite diplomas ına sahip olmak olarak belirtmişlerdir. Tablo 4. Öğrencilerin Okudukları Üniversiteden/Fakülteden Tatmin Olma Düzeylerinin Dağılımı İyi 58 19.7 Orta düzeyde 118 40.0 Beklentimin altında- hiç memnun değilim 119 40.3 Tablo 4 de öğrencilerin %40.3 ü okudukları üniversiteden/fakülteden tatmin düzeylerini beklentimin altında-hiç memnun değilim, %19.7 si ise iyi olarak belirtmişlerdir. October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal

484 Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR Tablo 5. Öğrencilerin Üniversite/Fakülte Yaşamına İlişkin Düşünceleri Üniversite yaşamını sevme Üniversitede kendini yalnız hissetme Üniversite yaşamına uyum sağlamada güçlük çekme Üniversitenin sosyal yönden geliştirmesi Üniversitenin kültürel yönden geliştirmesi Üniversite aktivitelerinin öğrencileri birbirine kaynaştırması Evet 243 82.4 Hayır 52 17.6 Evet 59 20.0 Hayır 236 80.0 Evet 70 23.7 Hayır 225 76.3 Evet 158 53.6 Hayır 137 46.4 Evet 187 63.4 Hayır 108 36.6 Evet 164 55.6 Hayır 131 44.4 Tablo 5 te öğrencilerin %82.4 ü üniversite yaşamını sevdiklerini, %63.4 ü üniversitenin kendini kültürel yönden geliştirdiğini, %55.6 sı üniversite aktivitelerinin öğrencileri birbirine kaynaştırdığını, %53.6 sı üniversitenin kendini sosyal yönden geliştirdiğini belirtmişlerdir. Tablo 6. Öğrencilerin Üniversitedeki/Fakültedeki Eğitime İlişkin Düşünceleri Uygulama atölyelerinin fiziki şartları Uygulama atölyelerinin araç gereç donanımı Ders ve sınav programlarının uygunluğu Öğretim üyelerinin öğrencilerle olan iletişimi Öğretim üyelerinin mesleki bilgileri Yeterli 63 21.4 Yetersiz 232 78.6 Yeterli 72 24.4 Yetersiz 223 75.6 Yeterli 123 41.7 Yetersiz 172 58.3 Yeterli 91 30.8 Yetersiz 204 69.2 Yeterli 166 56.3 Yetersiz 129 43.7 Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları 485 Tablo 6 da öğrenciler öğretim üyelerinin mesleki bilgilerini %56.3 oranında yeterli bulurken, uygulama atölyelerinin fiziki şartları (%78.6), uygulama atölyelerinin araçgereç donanımı (%75.6), öğretim üyelerinin öğrencilerle olan iletişimi (%69.2), ders ve sınav programlarının uygunluğunu (%58.3) yetersiz bulduklarını belirtmişlerdir. Tablo 7. Öğrencilerin Üniversite/Fakültenin Sunmuş Olduğu Hizmetlere İlişkin Görüşlerinin Dağılımı Bahçe yeşil alan Kantin, kafeterya hizmetleri Sosyal aktivite alanları Kütüphane hizmetleri İnternet hizmetleri Folklor, bilim toplulukları vb. sosyal ve kültürel etkinlikler Kantin kafeterya hizmetleri Temizlik Yeterli 138 46.8 Yetersiz 157 53.2 Yeterli 82 27.8 Yetersiz 213 72.2 Yeterli 41 13.9 Yetersiz 254 86.1 Yeterli 138 46.8 Yetersiz 157 53.2 Yeterli 84 28.5 Yetersiz 211 71.5 Yeterli 148 50.2 Yetersiz 147 49.8 Yeterli 122 41.4 Yetersiz 173 58.6 Yeterli 289 98.0 Yetersiz 6 2.0 Tablo 7 de öğrencilerin, %98.0 i üniversitenin/fakültenin sunmuş olduğu hizmetlerden temizliği, %50.2 si sosyal ve kültürel etkinlikleri yeterli bulurken, %86.1 i sosyal aktivite alanlarını, %72.2 si kantin, kafeterya hizmetlerini, %71.5 i internet hizmetlerini, %53.2 si bahçe yeşil alanı, %53.2 si kütüphane hizmetlerini yetersiz bulduklarını belirtmişlerdir. October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal

486 Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR Tablo 8. Öğrencilerin Üniversite Akademik ve İdari Personel ile İlişkilerin Yürütülmesine İlişkin Görüşleri Objektif 180 75.9 Duygusal 57 24.1 Toplam 237 100.0 Esnek, toleranslı 138 56.6 Katı, sert 106 43.4 Toplam 244 100.0 Tarafsız 139 54.1 Yanlı 118 45.9 Toplam 257 100.0 İstikrarlı, her zaman ilkeli 147 65.0 İstikrarsız, ilkesiz 79 35.0 Toplam 226 100.0 Cinsiyete ilişkin fark gözetmeyen 189 89.2 Karşı cinse karşı toleranslı 23 10.8 Toplam 212 100.0 Tablo 8 de öğrencilerin %89.2 si üniversite akademik ve idari personel ile ilişkilerine ilişkin görüşlerini cinsiyete ilişkin fark gözetmeyen, %75.9 u objektif, %65.0 i istikrarlı, her zaman ilkeli, %56.6 sı esnek, toleranslı, %54.1 i tarafsız olarak nitelemişlerdir. Tablo 9. Öğrencilerin Öğrenci/Bölüm İşlerinin Yürütülmesinde Zorluklarla Karşılaşma Durumları Öğrenci kayıt işlemleri Ders kayıt işlemleri Sorunların çözümü Ders programları, derslere devam etme Sınav programları sınavlara katılma Öğretim elemanları ile iletişim Asistanlar ile iletişim Diğer Görevliler ile iletişim (Memur, teknisyen vb.) Kolay başarma 158 53.6 Zorlukla karşılaşma 137 46.4 Kolay başarma 171 58.0 Zorlukla karşılaşma 124 42.0 Kolay başarma 93 31.5 Zorlukla karşılaşma 202 68.5 Kolay başarma 198 67.1 Zorlukla karşılaşma 97 32.9 Kolay başarma 210 71.2 Zorlukla karşılaşma 85 28.8 Kolay başarma 132 44.7 Zorlukla karşılaşma 163 55.3 Kolay başarma 147 49.8 Zorlukla karşılaşma 148 50.2 Kolay başarma 120 40.7 Zorlukla karşılaşma 175 59.3 Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları 487 Tablo 9 da öğrencilerin %68.5 i sorunların çözümünde, %59.3 ü görevlilerle iletişimde, %55.3 ü öğretim elemanları ile iletişimde, %50.2 si asistanlarla iletişimde zorluklarla karşılaştıklarını belirtirken, sınav programları-sınavlara katılma (%71.2), ders programları-derslere devam etme (%67.1), ders kayıt işlemleri (%58.0) ve öğrenci kayıt işlemlerinde (%53.6) herhangi bir zorlukla karşılaşmadıklarını belirtmişlerdir. Tablo 10. Öğrencilerin Üniversite Yaşamına Uyumlarını Güçleştiren Ekonomik Nedenlere İlişkin Yaşanılan Sorunlar Ev kirasının ödenmesi Yurt ücretinin ödenmesi Günlük besin ihtiyacının karşılanması Giyim ihtiyacının karşılanması Ulaşım ücretinin ödenmesi Sosyal ve kültürel etkinliklere katılma Kırtasiye, ders araç gereç, fotokopi vb. ihtiyaçların karşılanması Öğrenim kredisinin ödenmesi Harç kredisinin ödenmesi Sorun var 114 38.6 Sorun yok 181 61.4 Sorun var 114 38.6 Sorun yok 181 61.4 Sorun var 112 38.0 Sorun yok 183 62.0 Sorun var 131 44.4 Sorun yok 164 55.6 Sorun var 122 41.4 Sorun yok 173 58.6 Sorun var 163 55.3 Sorun yok 132 44.7 Sorun var 140 47.5 Sorun yok 155 52.5 Sorun var 106 35.9 Sorun yok 189 64.1 Sorun var 76 25.8 Sorun yok 219 74.2 Tablo 10 da öğrencilerin %55.3 ü sosyal ve kültürel etkinliklere katılmada, %47.5 i kırtasiye ihtiyaçlarının karşılanmasında ekonomik nedenlere ilişkin sorun yaşadıklarını belirmişlerdir. Öğrencilerin yaklaşık yarıya yakını ise ev kirası, yurt ücretinin ödenmesi ve günlük besin ihtiyacının karşılanmasında sorun yaşamaktadırlar. October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal

488 Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR Tablo 11. Öğrencilerin Üniversite Yaşamına Uyumunu Güçleştiren Sosyal Nedenlere İlişkin Yaşanılan Sorunlar Ev arkadaşlarıyla ilişkiler Yurt arkadaşlarıyla ilişkiler Fakülte arkadaşlarıyla ilişkiler Yeni arkadaş grubu kurmada ve bu gruba girmede zorluk çekme Ev sahibiyle ilişkiler Komşularıyla ilişkiler Yakın çevredeki esnafla ilişkiler Karşı cinsle olan arkadaşlık ilişkileri Öğrencilere toplumun bakış açısı Çok iyi anlaşılan ve birçok şeyi paylaşan arkadaşın olmaması Sorun var 49 16.6 Sorun yok 246 83.4 Sorun var 49 16.6 Sorun yok 246 83.4 Sorun var 78 26.4 Sorun yok 217 73.6 Sorun var 78 26.4 Sorun yok 217 73.6 Sorun var 27 9.2 Sorun yok 268 90.8 Sorun var 35 11.9 Sorun yok 260 88.1 Sorun var 26 8.8 Sorun yok 269 91.2 Sorun var 62 21.0 Sorun yok 233 79.0 Sorun var 116 39.3 Sorun yok 179 60.7 Sorun var 54 18.3 Sorun yok 241 81.7 Tablo 11 de öğrencilerin %39.3 ü öğrencilere toplumun bakış açısı, %26.4 ü fakülte arkadaşlarıyla ilişkiler ve yeni arkadaş grubu kurmada ve bu gruba girmede zorluk çekme, %21.0 i karşı cinsle olan arkadaşlık ilişkileri, %18.3 ü ise çok iyi anlaşılan ve birçok şeyi paylaşan arkadaşın olmaması maddelerinde sorun yaşadıklarını belirtmişlerdir. Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları 489 Tablo 12. Öğrencilerin Kültürel Konulardaki Uyum Durumları Okunulan şehrin kültürel yapısı Çevredeki insanların değer yargıları Arkadaşların değer yargıları Arkadaşların beslenme tarzları Arkadaşların amaçları Arkadaşların giyim tarzları Arkadaşların dini inanışları Arkadaşların olaylar karşısındaki tutum ve davranışları Çevredeki insanların yardımlaşma konusundaki yaklaşımları Çevredeki insanların insan ilişkilerindeki yaklaşımları Uyum içindeyim 216 73.2 Uyumsuzluk yaşıyorum 79 26.8 Uyum içindeyim 171 58.0 Uyumsuzluk yaşıyorum 124 42.0 Uyum içindeyim 216 73.2 Uyumsuzluk yaşıyorum 79 26.8 Uyum içindeyim 242 82.0 Uyumsuzluk yaşıyorum 53 18.0 Uyum içindeyim 200 67.8 Uyumsuzluk yaşıyorum 95 32.2 Uyum içindeyim 237 80.3 Uyumsuzluk yaşıyorum 58 19.7 Uyum içindeyim 254 86.1 Uyumsuzluk yaşıyorum 41 13.9 Uyum içindeyim 172 58.3 Uyumsuzluk yaşıyorum 123 41.7 Uyum içindeyim 208 70.5 Uyumsuzluk yaşıyorum 87 29.5 Uyum içindeyim 195 66.1 Uyumsuzluk yaşıyorum 100 33.9 Tablo 12 de öğrencilerin %42.0 si çevredeki insanların değer yargıları, %41.7 si arkadaşlarının olaylar karşısındaki tutum ve davranışları, %33.9 u çevredeki insanların insan ilişkilerindeki yaklaşımları, %32.2 si arkadaşlarının amaçları, %29.5 i çevredeki insanların yardımlaşma konusundaki yaklaşımları, %26.8 i okunulan şehrin kültürel yapısı ve arkadaşların değer yargıları konularında kültürel uyumsuzluk yaşadıklarını belirtmektedirler. October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal

490 Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR Tablo 13. Öğrencilere Göre Toplumun Üniversite Öğrencisine Bakış Açısı Öğrenci gelir getiren tüketici olarak görülüyor İnsanlar öğrencilere karşı duyarsız, ilgisiz Üniversite öğrencisine güvensizlik duyuluyor, kuşku ile yaklaşılıyor Üniversite öğrencisi toplumun ahlaki değerlerini bozuyor Öğrenci bulunduğu bölgeyi bilgi ve görgüsüyle geliştiriyor Hayır 176 59.7 Evet 119 40.3 Hayır 230 78.0 Evet 65 22.0 Hayır 201 68.1 Evet 94 31.9 Hayır 230 78.0 Evet 65 22.0 Hayır 238 80.7 Evet 57 19.3 Tablo 13 de öğrenciler, toplumun üniversite öğrencisine bakış açısını; öğrencinin gelir getiren tüketici olarak görülmesi (%40.3), üniversite öğrencisine güvensizlik duyulması, kuşku ile yaklaşılması (%31.9), insanların öğrencilere karşı duyarsız, ilgisiz olması (%22.0), üniversite öğrencisinin toplumun ahlaki değerlerini bozması (%22.0), öğrencinin bulunduğu bölgeyi bilgi ve görgüsüyle geliştirmesi (%19.3) olarak belirtmişlerdir. Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları 491 Tablo 14. Öğrencilerin Üniversite Yaşamında Çevresinde Bulunan İnsanlara İlişkin Görüşleri Güvenilir. dürüst 169 62.1 Güvenilmez, ikiyüzlü 103 37.9 Toplam 272 100.0 Sevgi dolu, sıcak 141 54.0 Soğuk, monoton 120 46.0 Toplam 261 100.0 Yardımsever 144 55.2 Duyarsız, ilgisiz 117 44.8 Toplam 261 100.0 Saygılı 170 67.2 Saygısız 83 32.8 Toplam 253 100.0 Fedakâr 105 41.0 Bencil 151 59.0 Toplam 256 100.0 Sorumluluklarının bilincinde 135 54.0 Sorumsuz 115 46.0 Toplam 250 100.0 Kurallara uyar 154 64.4 Kurallara uymaz 85 35.6 Toplam 239 100.0 Birleştirici, bütünleştirici 140 61.9 Bölücü 86 38.1 Toplam 226 100.0 Olumlu, yapıcı 164 71.0 Kötümser, yıkıcı 67 29.0 Toplam 231 100.0 Tablo 14 de öğrenciler, üniversite yaşamında çevrelerinde bulunan insanları %71.0 olumlu, yapıcı, %67.2 saygılı, %64.4 kurallara uyar, %62.1 güvenilir, dürüst, %59.0 bencil olarak nitelemişlerdir. October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal

492 Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR Tablo 15. Öğrencilerin Boş Zamanlarını Değerlendirme Dağılımı Spor yapma 30 12.8 Sanat etkinliklerine katılma 27 11.5 Kahveye gitme 14 6.0 Arkadaşlarını ziyaret, gezmeye gitme 61 26.1 Televizyon izleme 7 3.0 Okul dışı çalışma 3 1.3 Kitap, gazete, dergi vb. okuma 77 32.9 Hiçbir şey yapmama 15 6.4 Toplam 234 100.0 Tablo 15 de görüldüğü gibi öğrencilerin boş zamanlarında %32.9 u kitap, gazete ve dergi okuduğunu, %26.1 i arkadaşlarını ziyaret ettiğini, %12.8 i spor yaptığını, %11.5 i sanat etkinliklerine (sinema, tiyatro vb.) katıldığını, %6.4 ü hiçbir şey yapmadığını, %6.0 sı kahveye gittiğini, %3.0 ü televizyon izlediğini, %1.3 ü okul dışı çalıştığını belirtmişlerdir. Tablo 16. Üniversite/Fakülte İmkân Yaratsa Öğrencilerin Yapmak İstediklerinin Dağılımı Spor çalışmalarına katılma 56 19.0 Kültürel etkinliklere ve gezilere katılma 127 43.1 İnternet ünitelerinde çalışma 24 8.1 Part-time çalışma 76 25.8 Yararlanmayı düşünmeme 12 4.1 Tablo 16 da öğrencilerin %43.1 i imkan yaratılırsa kültürel etkinliklere ve gezilere katılmayı, %25.8 i part time çalışmayı, %19.0 u spor çalışmalarına katılmayı istediklerini belirtmişlerdir. Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları 493 4. Tartışma ve Sonuç Bu araştırma; bireysel uyumun üniversite ve özelliklede Eğitim Fakültesi öğrencilerinin yaşamında önemli bir yeri olduğu düşüncesinden hareketle, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin üniversite yaşamına bireysel uyum durumlarını tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin %50.2 sini kız, %49.8 ini erkek öğrenciler oluşturmaktadır. Öğrencilerin yaş dağılımı en fazla 19-20 yaş arasında yoğunlaşmıştır. Öğrencilerin yarıya yakınını meslek lisesi mezunu öğrenciler oluşturmaktadır. Öğrencilerin yarıdan fazlası üniversiteye başlamadan önce yaşadıkları yerleşim birimini şehir olarak belirtmişlerdir. Öğrencilerin yarıdan fazlasının ailesinde kendilerinden başka üniversite öğrenimi gören bulunmamaktadır. Öğrenciler okulu tercih etme nedeni olarak en çok öğretmenliğin ideallerindeki meslek olduğunu belirtmişlerdir. Sistemin istediği fakültede eğitim almasına izin vermediğini düşünen öğrencilerin oranı ise %18.3 tür. Üniversite çağına gelmiş gençlerde doğru mesleki seçimler yapılmış olması büyük önem taşımaktadır. Ancak ülkemizdeki gençlerin çoğunluğunun doğru mesleki seçim yapamadığı görülmektedir. Bu durumun yaratacağı uyum sorunlarını biraz olsun azaltabilmek için istediği bölümde okumayan veya mesleki seçimini yanlış yaptığını düşünen öğrencilere üniversiteler tarafından yeni yönelmelere imkân tanınmalıdır. Mesleki rehberlik çalışmalarına erken yaşlardan başlanması için gerekli çalışmalar yapılmalı, öğrencilerin istediği mesleği seçmesi için gerekli yasal düzenlemeler acil olarak yapılmalıdır. Öğrencilerin %40.3 ü okudukları üniversiteden/fakülteden tatmin olmadıklarını ve beklentilerinin altında bulduklarını belirtmişlerdir. Yeşilyaprak, Öztürk ve Kısaç ın araştırmasında öğrenciler fakültelerine ve bölümlerine statü yönünden orta ya da düşük düzeyde bir değer takdir etmişlerdir (9). Bu bulgu araştırma bulgularını destekler niteliktedir. Öğrencilerin okudukları üniversiteyi/fakülteyi beklentilerinin altında bulmaları programa motivasyonlarını engellemekte ve uyum sorunlarının yaşanmasına neden olabilmektedir. Öğrencilerin tatmin düzeyini artırmak amacıyla fakültelerin niteliklerinin arttırılarak, daha doyurucu duruma ulaştırılması sağlanmalıdır. Öğrenciler üniversite/fakülte yaşamına ilişkin düşüncelerini en çok üniversite yaşamını seviyorum ve üniversitenin kültürel yönden geliştirdiği olarak belirtmişlerdir. Öğrenciler üniversitedeki/fakültedeki eğitime ilişkin düşüncelerinde; en çok öğretim üyelerinin mesleki bilgilerini yeterli bulduklarını, yetersiz olarak ise en çok uygulama atölyelerinin fiziki şartlarını bulduklarını belirtmişlerdir. Yeşilyaprak, Öztürk ve Kısaç ın yaptıkları çalışmada öğrenciler fiziki koşullar açısından derslik, atölye, laboratuar, koridorlar, bahçe, kantin, gibi birimlerin temizlik, havalandırma, aydınlatma, ısıtma, düzen ve diğer nitelikler yönünden oldukça olumsuz bir değerlendirme ortaya koymuşlardır. Bu bulgu araştırma bulgularını destekler niteliktedir (9 ). October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal

494 Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR Buna göre eğitim fakültelerinde bulunan atölyelerin araç-gereç donanımının yeterli düzeye getirilmesi gerekmektedir. Öğrencilerin üniversitenin/fakültenin sunmuş olduğu hizmetlere ilişkin görüşlerinde; büyük çoğunluk temizlik hizmetlerini yeterli bulurken, yine büyük çoğunluk sosyal aktivite alanlarını yetersiz bulduklarını belirtmişlerdir. Bu sonuç üniversite öğrencileri üzerinde yapılan diğer çalışmalarla da tutarlıdır (9,10,11). Bunun için üniversiteler; öğrenciler için çeşitli sosyal aktivite alanlarını çoğaltmalı, sosyal aktiviteler için kaynak yaratarak bu alanların öğrenciler tarafından kullanıma açılmasını sağlamalıdır. Öğrenciler üniversite akademik ve idari personel ile ilişkilerin yürütülmesine ilişkin görüşlerini en çok cinsiyete ilişkin fark gözetmeyen ve objektif olarak ifade etmişlerdir. Öğrenciler, öğrenci/bölüm işlerinin yürütülmesinde en çok sorunların çözümü, diğer görevliler, öğretim elemanları ve asistanlarla iletişimde zorluklarla karşılaştıklarını belirtmişlerdir. Bu sonuç benzer araştırma sonuçlarıyla destekler nitelikte görünmektedir (12, 13, 14). Öğrencilerin öğrenci/bölüm işlerinin yürütülmesinde zorluklarla karşılaşmalarında bu konularda bilgi sahibi olmamalarının etkisinin olduğu düşünülmektedir. Üniversitelerde daha etkin düzenlemelerle öğrencilerin üniversitelerin eğitimöğretim çalışmalarından ve işleyişinden haberdar olmaları sağlanmalıdır. Öğrenciler ekonomik olarak en çok sosyal ve kültürel etkinliklere katılma ve kırtasiye ihtiyaçlarının karşılanmasında sorun yaşadıklarını ifade etmektedirler. Ekonomik durumu iyi olmayan öğrencilere burs ve kredi gibi ekonomik kaynak imkânları yaratmanın yanında bu öğrencilerin sosyal ve kültürel etkinliklere ücretsiz katılımı sağlanabilir. Öğrenciler üniversite yaşamına uyumlarını güçleştiren sosyal nedenlere ilişkin en çok toplumun öğrenciye bakış açısı ve arkadaşlık ilişkilerinde sorun yaşadıklarını ifade etmektedirler. Öğrenciler en çok çevredeki insanların değer yargıları ve arkadaşlarının olaylar karşısındaki tutum ve davranışları konularda kültürel uyum sorunu yaşadıklarını belirtmişlerdir. Sivrikaya nın K.T.Ü. Fatih Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin uyum düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yaptığı araştırmasında öğrencilerin %29.58 inin kişisel uyum düzeyinin, %28.17 sinin sosyal uyum, %28.76 sının ise genel uyum düzeyinin düşük olduğu bulunmuştur (15). Öğrencilerin başarılı olmaları, çevre ile daha yapıcı ve anlamlı ilişkiler kurmaları onlara sağlanan olanaklarla orantılıdır. Öğrencilerin çevre ve arkadaşlarıyla yaşadıkları sorunlar ve nedenleri araştırılmalı ve buna göre çözüm yolları bulunmalıdır. Üniversitelerde ders dışı etkinliklere çok sayıda öğrencinin katılımı sağlanmalı ve bu sayede öğrencilerin birbirleriyle kaynaşması sağlanmalıdır. Öğrenciler toplumun üniversite öğrencisine bakış açısını; en çok öğrencinin gelir getiren tüketici olarak görülmesi ve üniversite öğrencisine güvensizlik duyulması, kuşku ile yaklaşılması olarak ifade etmektedirler. Üniversite öğrencilerinin okudukları Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi

Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları 495 şehre uyum sağlayabilmeleri için toplumun üniversite ve üniversite öğrencisine karşı tutumu olumlu yönde olmalıdır. Bir şehre üniversitenin kurulması ekonomik, kültürel ve sosyal açıdan birtakım değişiklikleri de beraberinde getirmektedir. Durum böyle olunca o bölgenin insanı bu zamana kadar alıştıklarının dışında birtakım şeylerle karşılaşabilmekte ve buna da tepki göstermektedir. Buda bölge halkı ve üniversite arasında sorun yaşanmasına neden olmaktadır. Toplumun üniversiteye ve üniversite öğrencisine bakış açısını değiştirmek için üniversitelerin toplum ve üniversite işbirliğini sağlayacak çalışmalar yapmaları, düzenlenecek etkinlikler ile toplum ve üniversite öğrencisinin kaynaşması sağlanmalıdır. Öğrenciler çevrelerinde bulunan insanları en çok olumlu, yapıcı ve saygılı olarak nitelemektedirler. Öğrenciler boş zamanlarını en çok kitap, gazete, dergi vb. okuyarak ve arkadaşlarını ziyaret ederek değerlendirmektedirler. Üniversite öğrencilerinin başarılı olmaları yanında uyum sorunlarının azaltılması için insan ilişkileri ve sosyal yönden gelişimleri de önemlidir. Üniversitelerde boş zamanları değerlendirme etkinliklerinin mevcut programlar içinde desteklenmesi gerekmektedir. Bu etkinlikler kapsamında yurt içi ve yurt dışında öğrenci değişimi ve teknik gezi düzenlenmelidir. Öğrenciler Üniversite/ Fakülte imkân yarattığı takdirde en çok kültürel etkinliklere ve gezilere katılmak ve part-time çalışmak istediklerini belirtmişlerdir. Bu sonuç ekonomik durumları fazla iyi olmayan öğrencilerin kültürel etkinliklere ve gezilere katılamadıkları, bundan dolayı da part-time çalışmak istedikleri şeklinde yorumlanabilir. Bu nedenle öğrencilere gerek üniversite içinde gerekse üniversite dışından part-time çalışma imkânları yaratılabilir. Bunu yaparken de fakülte ya da bölüm bazında iş ofisleri kurularak part-time iş taleplerinin öğrenciler tarafından karşılanması sağlanarak öğrenciler ekonomik açıdan desteklenebilir. Kaynaklar 1. BİLAL, G. (1984). Demokratik ve Otoriter Olarak Algılanan Ana-Baba Tutumlarının Çocukların Uyum Düzeylerine Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi). 2. ALPAN, A. (1992). Cumhuriyet Üniversitesi ve Erciyes Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi Öğrencilerinde Çevreye ve Üniversiteye Uyum Sorunları, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). 3. KIZILTAN, G. (1984). Üniversite Öğrencilerinin Kişisel ve Sosyal Uyum Düzeylerini Etkileyen Etmenler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi). 4. YÖRÜKOĞLU, A. (1988). Gençlik Çağı Ruh Sağlığı ve Sorunları, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, s.71. October 2005 Vol:13 No:2 Kastamonu Education Journal

496 Samiye ERDOĞAN, H. Sinem ŞANLI, Hatice ŞİMŞEK BEKİR 5. YILMAZ, F. (1990). Lise ve Dengi Okullara Devam Eden Öğrencilerin Uyum Düzeylerini Etkileyen Faktörler, Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). 6. YAVUZER, H. (2001). Çocuk Psikolojisi, Remzi Kitap evi, 21. Basım, İstanbul. 7. MORGAN, C.T. (1984). Psikolojiye Giriş Ders Kitabı, Çeviren: H. Arıcı ve diğerleri, Ankara Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları, s.65. 8. AYDIN, G. (1988). Çocuğun kişilik gelişiminde öğretmenin rolü, Çağdaş Eğitim Dergisi, Ankara: Rehber Yayınevi, Sayı:129, s.15. 9. YEŞİLYAPRAK, B., ÖZTÜRK,B., KISAÇ, İ. (2001). Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi öğrencilerinin fakülteye ilişkin algı ve değerlendirmeleri, Mesleki Eğitim Dergisi,Cilt:3, Sayı:6, s:1-52. 10. YEŞİLYAPRAK,B. (1989). Üniversitelerde Mediko-Sosyal Dairelerince Verilen PDR Hizmetleri: Sorunlar ve Öneriler. Üniversite Gençliğinde Uyum Sorunları Sempozyumu Bilimsel Çalışmaları, Bilkent Üniversitesi,Ankara. 11. İMAMOĞLU, O. ve GÜLTEKİN Y.Y. (1993). Önerilen dengelenmiş toplumsal birey modeli ışığında üniversite gençliğinin sorunları. Psikoloji Dergisi,Cilt:8,Sayı: 30,s:27-41. 12. GÖMLEKSİZ, M. (1988). Demokratik Bir Sınıf Ortamı Açısından Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Elemanlarının ve Öğrencilerinin Davranışlarının Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara. 13. SENEMOĞLU, N. (1987). Sınıf-içi öğretmen davranışları üzerine bir araştırma Eğitim ve Bilim, 11 (64): 50-57. 14. BOLAT, S. (1990). Yüksek Öğretimde Öğretim Elemanı-Öğrenci İletişimi Hacettepe Üniversitesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara. 15. SİVRİKAYA, K. (1992). Fatih Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü Öğrencilerinin Uyum Düzeylerinin Belirlenmesi ve Uyum Düzeyleri Arasındaki Farklılıkların Araştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekim 2005 Cilt:13 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi