Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi Adnan HOYLADI 2015
Örnekli Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi Adnan Hoyladı
Adnan Hoyladı 1979 da Devrek-Zonguldak ta doğdu. 1996 da Devrek İ.H.L. den mezun oldu. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi nde lisans eğitimini 2001 de tamamladı. Aynı yıl D.İ.B de, 2004 te M.E.B de çalışmaya başladı. 2010 da M.Ü.S.B.E. de İslam Hukuku alanında yüksek lisans eğitimini tamamladı. Din Eğitimi ve İslam Hukuku alanında çalışmaları bulunan yazar, evli ve iki çocuk babasıdır. Bu kitap internetten derlenmiştir. Özellikle fasifarabic.com daki örnekler kullanılmıştır.
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi İçindekiler... 5 (ة 1. Müzekker ve Müennes (Tâ-i Marbûta 1.1. Müzekker... 5 1.2. Müennes... 5... 5 (ة 1.2.1. Tâ-i Te nis ya da Tâ-i Merbûta (Bitişik, Yuvarlak tâ... 5 (اء 1.2.2. Elif-i Memdûde (Uzun Elif... 6 (ى 1.2.3. Elif-i Maksûre (Kısa Elif 1.2.4. Müenneslik Alameti Taşımayan Müennesler... 6 1.2.4.1. Kadınlara Ait Özel İsimler... 6 1.2.4.2. Dişi Varlıklara Delâlet Eden İsimler... 6 1.2.4.3. Vücudun Çift Organlarının İsimleri... 6 1.2.4.4. Ülke, Şehir Ve Kabile İsimleri... 6 1.2.4.5. Rüzgâr ve Çeşitli Ateş İsimleri... 7 1.2.4.6. Canlı Fakat Akıl Sahibi Olmayan Topluluk İsimleri... 7 1.2.4.7. Sözlüğe Bakılarak Öğrenilenler (Semâî Müennesler)... 7... 8 ) م ا - م ن - ك یف - أ ین - م ن أ ین - إ أ ین - ك م - ب ك م - ھ ل - م اذ ا - لم اذا - أ ي - م ى ( Edatları.2 Soru... 8 م ا 2.1.... 9 م ن 2.2.... 10 ك ي ف 2.3. - أین 2.4. أین - م ن أی ن... 10 إ... 11 ب ك م - ك م.2.5... 11 أ - ھ ل 2.6.... 12 م اذا 2.7. اذا 2.8.... 12 لم... 13 أ ي 2.9.... 13 م ى 2.10.... 14 ) ھ ذا ھ ذ ه ( Zamirleri 3. İşaret 3.1. Yakın İçin Kullanılan Zamirler... 14 3.2. Uzak İçin Kullanılan Zamirler... 15 4. Kişi Zamirleri ( - أ ن ت - أ نا - ن ح ن )... 15 ھ و - - أ ن ت 1
Adnan Hoyladı )... 16 ھ - ھ ا - ك - ك - ي - ن ا ( Zamirleri 5. İyelik 6. Marife - Nekra... 17 6.1. Nekra... 17 6.2. Marife... 17 7. İsim Cümlesi... 18 7.1. İsim Cümlesinin Ögeleri... 18 7.2. Haberin özellikleri... 18 8. İsmi Mensub (Nisbet Ya'sı)... 20 8.1. İsmi Mensubun Aidiyet Bildirmesi... 20 8.1.1. Cinsiyet (Milliyet)... 20 8.1.2. Memleket... 20 8.1.3. Din... 20 8.1.4. Kabile, Bir Sınıf ya da Topluluk... 21 8.1.5. Meslek... 21 8.1.6. Sanat... 21 8.1.7. Durum ve Keyfiyet, Herhangi Bir Sıfat... 21 8.2. İsm-i Mensûbla İlgili Diğer Özellikler... 21 9. Düzensiz Çoğul (Kırık Cemi-Cemi Teksir)... 23 10. Sayılar ve Temyîzi (1-19)... 24 10.1. Bir Sayısı:... 25 10.2. İki Sayısı... 25 10.3. Sayılar (3-10)... 25 10.4. Sayılar (11-20)... 27 11. Sıra Sayıları... 28 11. 1. Sıra Sayıları (1-12)... 28 11.2. Sıra Sayıları (11-20)... 28 12. Saatler (Tam-Yarım)... 29 13. İsim Tamlaması (İzafet Terkibi)... 31 14. Sıfat Tamlaması... 34 14.1. Sıfat... 34 14.2. Sıfat Tamlaması... 34 14.3. Sıfat ve Mevsuf Uyumu... 34 2
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi 14.3.1. Marifelik- Nekrelik... 34 14.3.2. Müzekkerlik- Müenneslik... 35 14.3.3. İ rab (Hareke)... 35 14.3.4. Sayı... 35 15. İsmi Tafdîl... 37 15.1. İsmi Tafdilin Tesniye ve Çoğulu... 38 15.2. İsm-i Tafdîlin Cümle İçinde Kullanılışı... 38 15.3. İsm-i Tafdîl in Diğer Özellikleri... 41 16. Muzâri Fiil (Gâib-Gâibe-Muhâtab-Muhâtaba-Mütekellim)... 42 16.1. Tanımı ve Kuralları... 42 16.2. Muzari Fiilin Çekimi... 43 17. İsm-i Fâil... 44 17.1. Üç Harfli (Sülasi) Fiillerin İsmi Faili... 44 17.2. Dört ve Daha Fazla Harfli Fiillerin İsmi Faili... 45 18. Muzâri Fiil (Olumsuz)... 45 18.1. Şimdiki Zamanın Olumsuzu... 45 18.2. Geniş Zamanın Olumsuzu... 46 18.3. Gelecek Zamanın Olumsuzu... 46 19. Mâzî Fiil (Gâib-Gâibe-Muhâtab-Muhâtaba-Mütekellim)... 48 19.1. Tanımı ve Kuralları... 48 19.2. Mazi Fiilin Çekimi... 48 20. Mâzî Fiil (Olumsuz)... 49 20.1. Harfu Nefy... 49 20.2. Cahd-I Mutlak... 50 20.3. Cahd-I Müstağrak... 51 21. Gelecek Zaman... 52 22. Emir Fiili... 53 22.1. Emr-i Hazır... 53 22.2. Emr-i Gaib... 54 22.3. Emr-i Mütekellim... 55 3
Adnan Hoyladı 4
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi (ة 1. Müzekker ve Müennes (Tâ-i Marbûta 1.1. Müzekker Canlı ya da cansız varlıkların erkek olanını gösteren isimdir. Türkçedekinin aksine Arapçada cansız varlıklar da müzekker ya da müennes kabul edilmektedir. Müzekker ismin herhangi ayırıcı bir harfi yoktur. Mü min الم و م ن Bir kapı با ب Bir adam با رج ل Kedi ا ل ك تا ب Kitap ق ط Öğrenci ا لت ل مي ذ Halit خا ل د At ب Bir baba ا ح صا ن 1.2. Müennes Canlı ya da cansız varlıkların dişi olanını gösterir. İsimlerde müenneslik alâmetleri üçtür: (ة 1.2.1. Tâ-i Te nis ya da Tâ-i Merbûta (Bitişik, Yuvarlak tâ En çok kullanılan müenneslik alâmetidir. Mü min (bayan) ا لم و م ن ة Öğrenci ا ا لت ل مي ذ ة Kadın ا لم رأ ة Resim الصور ة Bir fayda فا ي د ة Bir pencere نا ف ذ ة Fatıma فا ط م ة Kedi (dişi) ق طة Ayşe عا ئ ش ة (اء 1.2.2. Elif-i Memdûde (Uzun Elif Bu elifle biten isimlerin müennes olması için eliften sonra gelen hemzenin kelimenin kök harflerinden olmaması gerekir. Bu tür müennes isimler genelde sıfat anlamı taşıyan isimlerdir, elif ve hemze de ekleme harflerdir. Çöl ال ح را ء Kırmızı ح م را ء Esmer س م را ء Topal ع رجا ء Yeşil خضرا ء Beyaz ب ي ضا ء 5
Adnan Hoyladı Sarışın (ى 1.2.3. Elif-i Maksûre (Kısa Elif ش ق را ء ص ف را ء Sarı س و دا ء Siyah İsimlerin sonunda noktasız ى şeklinde yazılan ve kendisinden önceki harf fethalı olduğu için elif olarak okunan bu harf o ismin müennes olduğunu gösterir. Genç ح س ى Küçük ح س ص غ ر ى Selma ص س ل ى Daha sefil س ف Susuz ىى عط Leyla ل ي Birinci او Büyük ك ى Hamile ح ب ك 1.2.4. Müenneslik Alameti Taşımayan Müennesler 1.2.4.1. Kadınlara Ait Özel İsimler Zeynep ز ن ب Suat س عا د Meryem س م ر م 1.2.4.2. Dişi Varlıklara Delâlet Eden İsimler Kız çocuğu ب ن ت Kız kardeş أ خ ت Anne أ خ أم 1.2.4.3. Vücudun Çift Organlarının İsimleri Kulak أ ذ ن Göz ع ن Ayak ر ج ل 1.2.4.4. Ülke, Şehir Ve Kabile İsimleri 6
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi م كة Mısır م ص ر Şam ا لش ام Mekke 1.2.4.5. Rüzgâr ve Çeşitli Ateş İsimleri Kuvvetli ateş س ع Ateş س نا ر Batı rüzgârı د بو ر 1.2.4.6. Canlı Fakat Akıl Sahibi Olmayan Topluluk İsimleri Develer إ ب ل Koyunlar غن م Güvercinler ح ما م 1.2.4.7. Sözlüğe Bakılarak Öğrenilenler (Semâî Müennesler) Ruh ر وح Yeryüzü ر الا رض Can ن ف س Cehennem Savaş ا ل شم س Güneş دا ر Yurt ج ه نم ح رب س م اء Gökyüzü ف ا س Balta Not 1: Gerçekte erkek veya dişi olmayan isimler sonuna ta yı marbuta (ة) getirmekle müennes olmazlar. Sadece gerçekte erkek veya dişi olan isimlerin müennesi ve müzekker vardır. Cümlede fiil ile fâil arasındaki uygunluk gibi müzekker müennes uygunluğu istenilen durumlarda sıfatlar müzekker halden aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi müennese çevrilir. Cinsiyet م س ل م ن ظي ف Müzekker ج مي ل Müslüman Temiz Güzel م س ل م ة ن ظي ف ة Müennes ج مي ل ة م ج د ك ب Müzekker شي ط Çalışkan Büyük Dinamik م ج د ة كب ة Müennes شي ط ة 7
Adnan Hoyladı Not 2: Bazı isimler Tâ yı Marbuta (ة) ile bitseler bile müennes olamazlar. Urve ع ر و ة Hamza ع ر ح م زة Talha ط ح ة Not 3: Aklı olmayan çoğullar müennes ve müfret (tekil) kabul edilir. Defterler دفات ر Kitaplar كت ب Ağaçlar أ ج ار Not 4: Mübalağa ifade eden ف عالة kalıbının sonundaki ta-i marbuta (ة) müenneslik için değildir. Çok gezmiş ر حال ة Soy bilgini ساب ة Çok bilgili ع لام ة Konuyla İlgili Cümle Örnekleri Cinsiyet Güneş doğdu. ط ل ع ت ال شم س Mü min (kadın) Kur ân okudu. ق رأ ت الم و م ن ة ال ق رآن Müennes Çalışkan (kadın) ödevi yaptı. ع م ل ت ا ج د ة الوا ج ب Çalışkan (erkek) ödevi yaptı. ع م ل ا ج د الوا ج ب Öğrenci zili duydu ve sınıfa girdi. س م ع الت ل مي ذ ا ج رس و دخ ل الم د رس ة Müzekker Kitap faydalıdır. ا ل ك ت اب م ف يد اذا - ي - ى ( Edatları 2. Soru - م - ب ك م - ل - م اذ ا - لم أ ی ن - إ - م ن أ ی ن - أ ی ن ) م ا - ن - ك ی ف م ا.2.1 İnsan dışındaki varlıklar için kullanılır ve cümledeki durumuna göre; ne?, neyi?, neye? gibi anlamlara gelir. Bu soru ismi cümlede mübteda, haber, mef ûlün bih, vs. gibi ögeler olabilir. 8
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi Yere ne düştü? Kalem yere düştü. Bu ne? Bu kalemdir. رض م ا و ق ع ع الا رض و ق ع ال ق ل م ع الا Soru Cevap Soru م ا ه ذا Cevap ه ذ ا ق ل م veriyorsun? Neye önem م ب م ت Soru Arapçaya önem veriyorum. أ هتم ب اللغ ة ال ع ر ية Cevap أ Neyi düşünüyorsun? ف يم ت ف ك ر Soru Sınavı düşünüyorum. Sınıftan niçin çıktın? Sınıftan yüzümü yıkamak için çıktım 2.2. أ ف ك ر ا لا م ت ح ان Cevap ل م خ رج ت م ن الف ص ل Soru Cevap خ رج ت م ن ال ف ص ل لا غ س ل و ج ي م ن İnsanlar için kullanılır ve cümledeki durumuna göre; kim?, kimi?, kime? gibi manalara gelir. Bu soru ismi cümlede mübteda, haber, mef ûlün bih, muzâfun ileyh vs. gibi ögeler olabilir. Okula kim gitti? Ali okula gitti. Evde kim var? Evde Ahmet var. Bu kim? Bu Muhammed. Bugün kimi gördün? Bugün Ali yi gördüm. م ن ذه ب إ الم د رس ة Soru م ن ذ ه ب ع إ الم د رس ة Cevap ذ م ن ال ب ي ت Soru م ن أ ح م د ال ب ي ت Cevap أ ح م م ن هذا Soru م ن ه ذ ا م ح مد Cevap Soru م ن رأ ي ت ال ي وم ي و م Cevap رأ ي ت ال ع ل ي ا 9
Adnan Hoyladı Bu gömlek kimin? Bu gömlek Muhammed indir. ك ي ف.2.3 ق م يص م ن هذا Soru ق ه ذا ق م يص م ح مد Cevap ه Hal ve durum sormak için kullanılır ve nasıl? manasına gelir. Cümlede genel olarak haber ve hal olarak kullanılır. Nasılsın? Çok şükür ben iyiyim Buraya nasıl geldin? Buraya yürüyerek geldim. إ أ ی ن - م ن أ ی ن - أ ی ن 2.4. ك ي ف أنت Soru ك ي د وا ح نا ب خ Cevap ك ي ف ج ي ت هنا Soru ك ي ج ي ت هنا م اش ي ا Cevap Mekan için kullanılan bir soru ismi ve anlamı nerede?, nereden?, nereye? olup cümlede genel olarak haber, zarf ve mecrûr olarak kullanılır. Otomobil nerede? Otomobil park yerinde Otomobili nereye park ettin? Otomobili okulun önüne park ettim. Nereye gittin? Okula gittim. Nereden geldin? Okuldan geldim. Soru أ ي ن ال س يارة و ق ف Cevap ا ل س يارة الم Soru أ ي ن أ و ق ف ت ال س يارة م ام Cevap أ و ق ف ت ال س يارة أ Soru إ أ ي ن ذ ه ب ت د رس ة Cevap ذ ه ب ت إ الم م ن أ ي ن ج ي ت Soru ج ي ت م ن الم د رس ة Cevap د رس ة الم 10
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi ب ك م - ك م.2.5 Sayı (aded) sormak için kullanılır ve kaç?, ne kadar? manalarına gelir. Cümlede genel olarak mübteda, haber, mef ûlün bih, harf-i cerle mecrûr vs. olarak kullanılır. Bu soru isminden sonra genellikle müfred, mansûb ve nekre bir isim gelir. Bu isme ك م in temyizi denir. أ - ھ ل.2.6 Sınıfta kaç öğrenci var? Sınıfta bir öğrenci var. Bu kitap kaç lira? ال ب ا ال ف ص ل ط Soru ك م ال ب و اح د ال ف ص ل ط Cevap Soru ب ك م ل ة /ل ة ه ذ ا ال ك ت اب Bu kitap bir liradır. و اح د ة ة ه ذ ا ال ك ت اب ب ل Cevap Kaç kitap okudun? Bir kitap okudum. Soru ك م ك ت اب ا ق رأ ت Cevap ق رأ ت ك ت اب ا Arapçada pek çok soru edatı bulunmaktadır. Bunlardan iki tanesi ( (أ ve ( ل (ه harf, diğerleri ise isimdir. Arapça cümlelerde yer alan harfler kural gereği o cümlelerin herhangi bir ögesi olamadıkları için i râb bakımından bir yere sahip değildir. Yani cümlenin herhangi bir ögesi olmazlar. Türkçede olduğu gibi Arapçada da değişik soru tipleri vardır. İsim veya fiil cümlelerinin başlarına gelerek bu cümlelere soru anlamı kazandıran hel ve hemze harflerinin kullanımı ile ilgili olarak şunlar söylenebilir: Soru harflerinin kullanıldığı üç farklı soru tipi vardır: Konuyu anladın mı? ه ل ف ه م ت الم و ضوع Soru ه ل Evet, konuyu anladım. ع م ف ه م ت الم و ض وع Cevap ع م Konuyu anladın mı? أ ف ه م ت الم و ضوع Soru أ Hayır, konuyu anlamadım. لا ل م أف ه م الم و ض وع Cevap لا musun? Arapça çalışıyor ه ل ج د ال لغ ة ال ع ر ية Soru 11
Adnan Hoyladı Evet, Arapça çalışıyorum. Cevap ع م أ ج د ال لغ ة ال ع ر ية Bu öğrenci çalışkan mı? د أ ه ذا ال طال ب م ج Soru لا ل ي س ه ذا ال طال ب د ا Hayır, bu öğrenci çalışkan değil م ج Cevap Arapçayı mı seviyorsun yoksa Fransızcayı mı? Arapçayı seviyorum. Erken uyumuyor musun? Evet, erken uyuyorum. Araban yeni değil mi? Hayır, arabam yeni değil. Soru أ ت ح ب ال ع ر ية أ م ال ف ر س ية أ ح ب ال ع ر ية Cevap أ لا ت ن ام م ب ك ر ا Soru ب أ ن ام م ب ك ر ا Cevap أ ل ي س ت س يارت ك ج د يد ة Soru ع م ل ي س ت س يار ي ج د يد ة Cevap م اذ ا.2.7 İnsan dışındaki varlıklar için kullanılır ve cümledeki durumuna göre; ne?, neyi?, neye? gibi anlamlara gelir. Kullanım bakımından م ا soru isminden farkı yoktur onun kullanıldığı yerlerde aynı şekilde kullanılır. Bu soru ismi de cümlede mübteda, haber, mef ûlün bih, v.s. gibi ögeler olabilir. Çantanda ne var? Soru م اذ ا ح ق يب ت ك Çantamda bir kitap var. ك ت اب ي ق يب Cevap Ne içtin? م اذ ا ش ر ت Soru م اذ Çay içtim. ش ر ت ال شاي Cevap ش ر اذا.2.8 لم Sebep için kullanılan bir soru ismi ve anlamı Niçin? olup cümlede genel olarak haber ve mef ûlü lieclihi olarak kullanılır. 12
Sınıftan niçin çıktın? Sınıftan yüzümü yıkamak için çıktım. Niçin hastaneye gittin? Çünkü hastayım. Öğretmen bugün niçin sinirli? Çünkü öğrenciler ödevlerini yapmadılar. 2.9. Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi اذا خ رج ت م ن الف ص ل لم Soru غ س ل و ج ي ت م ن الف ص ل لا Cevap خ رج اذا ذه ب ت ا الم س تشفي لم Soru لا ن ي م ر ض Cevap س غ ض ب ان الي و م لم اذ ا المد ر Soru لا ن الطلا ب ل م ي كت ب وا و اج ب ا م Cevap أ ي Genellikle hangi?, hangisi?, hangileri? manalarına gelir. Cümlede genel olarak mübteda, haber, mef ûlün bih, harf-i cerle mecrûr, muzâfun ileyh v.s olarak kullanılır. Bu soru ismi genellikle muzâf ve kendisinden sonra gelen isim de muzâfun ileyh olur. Nadiren de tamlama olmaksızın kullanılır. Arapça daki tüm soru edatlarının son harekeleri hiçbir zaman değişmez (mebnîdirler). Ancak bunların bir istisnası vardır bu da أ ي soru ismidir. Bu edatın son harfinin harekesi cümledeki konumuna göre değişir. Bugün hangi öğrenci yok? ي طال ب غ اب ال ي و م أ Soru Bugün çalışkan öğrenci yok. غ اب الطال ب ا ج د ال ي و م Cevap غ اب Sen hangi sınıftasın? أ ي ف ص ل أنت Soru Ben üçüncü sınıftayım. أ نا ف ص ل ال ثال ث Cevap Hangi kalemle yazdın? ب ا ي ق ل م كتب ت Soru Siyah kalemle yazdım. س و د تبت ب القل م الا Cevap ك م ى.2.10 Zaman için kullanılan bir soru ismi ve anlamı Ne zaman? olup cümlede genel olarak haber, zarf ve mecrûr olarak kullanılır. 13
Adnan Hoyladı Sınav ne zaman? Soru م ى ا لا خ ت ب ار Sınav saat 10.00 da. ال ساع ة ال ع اش رة لا خ ت ب ار Cevap Kahire ye ne zaman gideceksin? م ى س ت س اف ر إ الق اه رة Soru م Kahire ye bugün gideceğim. Ne zamandan beri Arapça öğreniyorsun? Bir yıldan beri Arapça öğreniyorum ) ھ ذا ھ ذ ه ( Zamirleri 3. İşaret 3.1. Yakın İçin Kullanılan Zamirler ال ق اه رة ال ي و م Cevap س ا س اف ر إ Soru م ن ذ م ى ت ت ع لم ال ع ر ية Cevap أ ع لم ال ع ر ية م ن ذ س ن ة Çoğul (Ortak) Müennes Müzekker ه و لا ء ھ ذ ه ھ ذا Bunlar Bu Bu ه و لا ء الر ج ا ل هذ ه هذ ا الرج ل Bu adamlar Bu kız Bu adam Yakındaki isimlere işaret etmek kullanılır. Bu amaçla kullanıldığında işaret zamirinden sonra gelen isim marife olur. İşaret zamirinden sonra gelen kelimeye muşârun ileyh (işaret edilen) denir. Bu isim müzekker ve müennes olması açısından işaret zamiriyle uyumlu olmak zorundadır. Adam Bu هذ ا ا لرج ل Muşârun İleyh İsmi İşaret (İşaret İsmi) Bu çocuk geldi. Bu kız geldi. Bu çocuğu gördüm. ج اء ه ذ ا ال و ل د ج اء ت ه ذ ه ال ب ن ت ال و ل د رأ ي ت ه ذ ا 14
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi Bu kızı gördüm. Bu çocuğa selâm verdim. Bu kız çocuğuna selâm verdim. 3.2. Uzak İçin Kullanılan Zamirler ال ب ن ت رأ ي ت ه ذ ه س لم ت ع ه ذا ال و ل د س لم ت ع هذ ه ال ب ن ت Çoğul (Ortak) Müennes Müzekker ا ول ي ك ت ل ك ذاك - ذ ل ك Şunlar Şu Şu ا ول ي ك الر ج ال ت ل ك ال ب ن ت ذ ل ك ا لرج ل Şu adamlar Şu kız Şu adam Uzaktaki isimlere işaret etmek kullanılır. Yakın için kullanılanlarla aynı kurallara tabidir. Şu kızı gördüm. Şu çocuğa selâm verdim. Şu kız çocuğuna selâm verdim. 4. Kişi Zamirleri ( - أ ن ت - أ نا - ن ح ن ) ھ و - - أ ن ت ت ل ك ال ب ن ت رأ ي ت د س لم ت ع ذ ل ك ال و ل ت س لم ت ع ت ل ك ال ب ن Bu zamirler fiil cümlesinde fail, isim cümlesinde mübteda veya fasıl zamiri olarak kullanılırlar. Başka bir kelimeye bitişmezler. Fiil cümlesinde çekimli fiilden sonra gelirler. Müennes Müzekker O ه و أ ن ت Sen أ أ ن ت أنا Ben أ نا ن ح ن Biz ن ح ن ح ن 15
Adnan Hoyladı O evde hastadır. ل ض الم ن ه و م ر إ خا ل ا yazdı. O, teyzesine bir mektup ك ت ب ت ر سا ل ة م د ر س misin? Sen öğretmen ه ل أ ن ت س ة misin? Sen öğretmen ت م د ر ه ل أ ن Ben dedeme bir mektup yazdım. إ ج دي ك ت ب ت ر سا ل ة. أنا Biz lisede okuyoruz. ن ح ن ن د ر س ال ثان و ة ) ھ - ھ ا - ك - ك - ي - ن ا ( Zamirleri 5. İyelik Bu zamirler fiil cümlesinde meful olarak kullanılırlar. Ayrıca aitlik (iyelik) zamiri olarak cümlelerde herhangi bir öge olarak kullanılırlar. Müennes Müzekker Onu, ona, onun ه ا ه ك ك Seni, sena, senin ي Beni, bana, benim ي نا Bizi, bize, bizim ن ا Onun (erkek) kalemini aldım. Onun (kadın) kitabını gördüm. Bu senin kitabındır. Elbiselerini giydim. ق ل م ھ أخ ذ ت رأي ت ك ت ا ا ك تا ب ك ه ذا ل ب س ت م لا س çantam. Bu benim ه ذ ه قي ب ي okulumuz. Bu bizim ه ذ ه م د رس تنا Ali yi gördüm ve ona selam verdim. رأي ت ع ل ي ا ل م ت لي ھ ك 16
6. Marife - Nekra 6.1. Nekra Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi Sana söylüyorum. أق ول ا ل ي ك Söylendiği zaman, kimden veya neden bahsedildiği tam olarak anlaşılamayan, belirsiz bir kimseyi veya belirsiz bir şeyi gösteren isimlerdir. س Mesela kelimesiyle; bahsettiğimiz م د ر س dediğimizde, herhangi bir öğretmeni kastetmiş oluruz. Yani م د ر kişinin öğretmen olduğu bilinir; ancak ismi, nereli olduğu ve kaç yaşında olduğu gibi bilgiler bilinmemektedir. Genel olarak nekra isimler sonlarına tenvin alır ve başlarına harf-i tarif denilen elif-lam (ال) takısı almazlar. İngilizce bilenler için; Arapçada nekra, İngilizcede a, an ile kullanılan isimlere karşılık gelir. 6.2. Marife Marife nekranın zıddıdır. Söylendiği zaman, kimden veya hangi şeyden bahsedildiği tam olarak anlaşılan, belirli bir kimseden veya hangi şeyden bahsedildiği tam olarak anlaşılan, belirli bir kimseyi veya şeyi gösteren isimlerdir. Yine İngilizce bilenler için; Arapçada marife, İngilizcede the ile kullanılan isimlere gibidir. د ر س olurken; dediğimizde herhangi bir öğretmeni kastetmiş م د ر س Mesela dediğimizde, yani kelimeyi الم elif-lam takısıyla marife olarak ifade ettiğimizde artık tanınan ve bilinen bir öğretmeni kastetmiş oluruz. Arapçada 6 farklı marife isim vardır. Başka bir ifadeyle: 6 tip kelime marife olarak kabul edilmiştir. 1. Başında harf-i tarif denilen elif-lam (ال) takısı bulunan isimler marifedir. Aynı zamanda, nekra bir ismi marife yapmanın yolu da başına bu takıyı getirmektir. Başına elif-lam takısı getirilen ismin sonundaki tenvin tek harekeye düşer. 2. Alem denilen bütün özel isimler marife kabul edilir. Özel isimler, ister insan ismi olsun, ister şehir ismi olsun ya da ister herhangi bir varlık ismi olsun marife kabul edilir. 3. Zamirler marife kabul edilir. Zira zamirler belirli bir ismin yerini tutar ve belirli bir ismin yerine kullanılır. 4. İşaret isimleri marifedir. Çünkü işaret isimleri de belirli bir ismin yerini tutar ve belirli bir ismin yerine kullanılır. 5. Belirli bir isme muzaf olan isimler marife kabul edilir. Yani isim tamlamasındaki muzafun ileyh ögesi marife ise muzaf da marife kabul edilir. 6. İsm-i mevsuller marifedir. İsm-i Mevsul: Kendisinden sonra gelen cümle ile açıklanan ve iki cümleyi birbirine bağlayan kelimelerdir. İsm-i mevsuller de belirli bir isme işaret ettikleri için marife kabul edilmiştir. 17
Adnan Hoyladı Nekre Marife Faydalı م ف يدة Spor اض ة الر Bir haber خ Adnan ع د ن ان Bir öğrenci ت ل م يذ O ه و Bir kapı ب اب Bu ه ذا Bir saat س اع ة Öğrencinin kalemi س اع ق ل م الت ل م ي ذ Bir kurt ذ ي ب Giden الذ ي ه ب 7. İsim Cümlesi 7.1. İsim Cümlesinin Ögeleri İsim cümlesinin 2 temel ögesi vardır: Mübteda ve haber. Mübteda, cümlenin öznesidir. Genellikle isim cümlesinin başında bulunur ve ref (harekesi zamme) durumunda gelir. Haber ise cümlenin yüklemidir ve mübtedadan sonra gelir. Haber, mübteda hakkında bilgi veren ögedir. Haber (Yüklem) Mübteda (Özne) م ج د ع م ج çalışkandır. 7.2. Haberin özellikleri Haber Türkçedeki yükleme karşılık gelmektedir. Türkçede dır dir ile biten kelimeler haberdir. Haberin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz. 1. Haber tek bir kelime olarak, (müfret, tesniye ve cemi) harf-i cerin mecruru bulunan bir isim olarak veya zarf olarak gelebileceği gibi cümle olarak da gelebilir. 2. Haber, mübteda gibi ref durumunda gelir. Ancak harf-i cerli isim, zarf ve cümle olarak geldiğinde ref alameti açıkça görülmez. Ref alametini açıkça göremediğimiz için, yer itibariyle merfu anlamında mahallen merfu ifadesini kullanırız. 3. Mübteda gayr-i âkıl cem i olduğunda, yani akıl sahibi olmayan varlıkların cemisi olduğunda haber müfred-müennes olarak gelir. 4. Haber tek bir kelime olduğunda şu kaideler geçerlidir: A) Mübteda önce, haber sonra gelir. Ali 18
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi B) Mübteda marife, haber nekra olur. C) Haber mübtedaya cinsiyet, (müzekkerlik ve müenneslik) sayı (müfret, tesniye, cemi) ve irab (her ikisinin de harekesi zamme olur) açısından uyar. 5. Haber, harf-i cerin mecruru olan bir isim veya zarf olduğunda haber mübtedadan önce gelebilir. Bu durumda mübteda nekra olur. Cümle Türkçeye, Bir yerde bir kimse veya bir şey var. şeklinde tercüme edilir. 6. Haber bir fiil cümlesi olabilir. Bu durumda mübteda mutlaka başta gelir ve marife olur. Haber konumunda olan fiil ise cinsiyet ve sayı bakımından mübtedaya uyar. 7. Haber isim cümlesi olarak da gelebilir. Açıklama ا ل ك ت اب م ف يد faydalıdır. Müzekker ve tekil Kitap ا ل ك ت اب ان م ف يد ا ن faydalıdır. Müzekker ve ikil İki kitap Müzekker ve çoğul (akılsız) Kitaplar faydalıdır. ا ل ك ت ب م ف يد ة Müennes ve tekil ا ا ل ت ل م ي ذ ة Araba hızlıdır. م س ر ع ة ا لسيارة Müennes ve ikil hızlıdır. İki araba ا لس يارت ان م س ر ع تا ن Müennes ve çoğul Arabalar hızlıdır. م س ر ع ة الس يارات ل ت ل م ي ذ ح Müzekker ve haberi fiil cümlesi Öğrenci sınavını geçti. ت ح انھ ن Müennes ve haberi fiil cümlesi Öğrenci sınavını geçti. إم ت ح ا ا ن ج ح ت Müzekker ve haberi isim cümlesi güzeldir. Kalemin rengi ا لقل م ل و ن ھ م ي ل Müennes ve haberi isim cümlesi Silginin rengi güzeldir. ل و ا م ي ل ا لم م ح اة Müzekker ve haber car-mecrur bürosundadır. Müdür ا لم د ي ر م ك ت ب ھ Müennes ve haber car-mecrur Müdire Hanım bürosundadır. ا لم د ي ر ة م ك ت ا Müzekker ve haberi zarf üstündedir. Kalem masanın الطاو ل ة ا لقل م ف و ق Müennes ve haberi zarf üstündedir. Çanta masanın الطاو ل ة ا لقل م ف و ق 19
Adnan Hoyladı 8. İsmi Mensub (Nisbet Ya'sı) Bir yer, bir varlık veya bir işle ilgiyi ona aidiyeti, nisbeti bildiren isimdir. İstanbullu, Mısırlı, köylü, Musevi, ayakkabıcı gibi. İsm-i mensûb yapmak için o ismin son harfini esre yapar, yanına şeddeli bir ي ilave ederiz. Müennesi için sonuna tâ-i merbûta (ة) ekleriz. İsmi Mensub İsmi Mensub Cinsiyet Mısırlı م ص ر م ص ر ى İstanbullu ا س ت ان ب ول ا س ت ان ب و Müzekker م ك ىة Mekkeli Şehirli م كة م د ن ىة ين ة Müennes ا لم د 8.1. İsmi Mensubun Aidiyet Bildirmesi İsm-i mensûb şu hususlardan birine aidiyeti belirtmek için kullanılır: 8.1.1. Cinsiyet (Milliyet) İsmi Mensub Cinsiyet Arap Arap 8.1.2. Memleket ع ر ي Müzekker ع رب ع رب ع ر ية Müennes İsmi Mensub Cinsiyet İzmirli İzmirli 8.1.3. Din م إ ز م إ ز م ي إ ز م ية إ ز Müzekker Müennes İsmi Mensub Cinsiyet İslâmî م ي إ س لا إ س لام Müzekker İslâmî إ س لام ية م إ س لا Müennes 20
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi 8.1.4. Kabile, Bir Sınıf ya da Topluluk İsmi Mensub Cinsiyet Kureyşli Kureyşli 8.1.5. Meslek ق ري ى ي ق ري ش Müzekker ق ق ري ش ية ق ري ش ق ري Müennes İsmi Mensub Cinsiyet Ticari ت جا ر ي ت جا رة Müzekker Ticari ت جا ر ة ت جا رة Müennes 8.1.6. Sanat İsmi Mensub Cinsiyet Şekerci Şekerci 8.1.7. Durum ve Keyfiyet, Herhangi Bir Sıfat Müzekker س كر س كر ي Müennes س كر س كر ة İsmi Mensub Cinsiyet Tecrübeyle ilgili ت ج ر ي ت ج ر ة Müzekker Tecrübeyle ilgili ت ج ر ب ية ت ج ر ة Müennes 8.2. İsm-i Mensûbla İlgili Diğer Özellikler 1. İsmin sonunda ة varsa mensûbunu yaparken ة yi atarız. İsmi Mensub Cinsiyet 21
Adnan Hoyladı م د ي م د ن ىة Medineli Medineli م د ين ة م د ين ة 2. Sonunda elif-i memdûde olanın hemzesinin yerine vâv getiririz. Müzekker Müennes ق ر ة İsmi Mensub Cinsiyet Semavi س ما و ي س ما ء س Müzekker س ما Semavi س ما و ة س ما ء س ما Müennes 3. Sonunda elif-i maksûre (.. ا (ى bulunanın elifini vâv a çeviririz. İsmi Mensub Cinsiyet Dünyevi د ن ي و ي د ن يا Müzekker Dünyevi د ن ي و ة د ن يا Müennes ( kulp )(ع gibi kelimelerin ism-i mensûbunu yaparken yâ lı olanı vâv a çevirir, vâv lı olanı ر و ة ( ve (köy) (ق ر ة ( 4. aynen bırakırız. Ancak ikinci harflerini fethalarız. İsmi Mensub Cinsiyet Köylü ق ر و ي ق ر ة Müzekker ق ر و ة Köylü Konuyla İlgili Cümle Örnekleri Müennes Cinsiyet Fâtıma Sûriyeli bir öğretmendir. م ع ل م ة ور ة فا ط م ة Mevlevîlik ve Bektaşîlik iki tarikattır. ن ط ر ق تا و ال ب ك تا ش ية ا لم و ل و ة Müennes Mekke Suudi Arabistan Krallığı ndadır. م كة الم م لك ة ال ع ر ي ة ال سع ود ي ة Hâlit Pâkistanlı bir öğrencidir. ب ك س تا ي خا ل د ل Müzekker 22
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi ح ض ر ع م ر إ ب ل د إ س لام ي geldi. Ömer İslâmi bir ülkeye Cuma günü hicrî yılın başıdır. م ال ج ر ي ال و ل عا ة أ ي و م ا ج م ع 9. Düzensiz Çoğul (Kırık Cemi-Cemi Teksir) Müfredin (tekil halin) şekli bozularak yapılan çoğullardır. Belli bir kuralı yoktur. Araplardan işittiğimiz gibi kullanılır veya sözlüklere bakarak tesbit edilir. Dolayısıyla murabdırlar. (Harekeleri cümledeki yerine göre değişir.) Yani merfû, (zamme) mansûb, (fetha) mecrûr (kesra) durumlarında kelimenin sonunda zâhir (açıkça görünen) hareke alırlar. Düzensiz çoğullar akıllı değilse müfret (tekil) ve müennes kabul edilirler. Çoğulunun Tekilinin Kitaplar كت ب Kitap ك ت اب رج Adamlar Kadınlar ر ج ال Adam ر ج ل İlimler ع ل وم İlim ع ل م Yapraklar أو ر اق Yaprak و ر ق س ا ء رأ ة Öğrenciler ال تلام يذ Öğrenciler لط لاب Kızlar Kalemler Dağlar Okullar Konuyla İlgili Cümle Örnekleri Kadın ا ل ن Öğrenci ا لم ا ل ت ل م ي ذ ا لط ال ب Öğrenci ا ا ل ب ن ات Kız ا ل ب ن ت م قلا الا ق ل م Kalem ا ج ب ال ا ج ب ل Dağ م د رس ة د ار س Okul ا لم ا ب ن öğretti. Adam oğullarına ع لم ال رج ل أ ب نا ء ه م ل ب س getirdiler. Antrenörler elbiseleri م ل ب و ن أ ح ض ر وا ا لم لا س لم د ر د رس anladı. Öğrenciler dersleri د ه ف م ال تلام يذ ال در وس 23
جا ل رت الر ا ن ت ظ Adnan Hoyladı طا ر bekledim. Adamları hava alanında رج ل الم ر ض yarattı. Allah yerleri ve gökleri س م اء ال سما وا ت والا خ ل ق ا 10. Sayılar ve Temyîzi (1-19) Müennes Müzekker إح د ى واح د ة أ ح د واح د ۱ 1 ا ث نت ان اثنت ن ن ا ث ن ان ن ۲ 2 ث لاث ثلاث ة ۳ 3 ثلاث أر ع أ ر ع ة ٤ 4 خ م س خ م س ة ٥ 5 س ت س تة ٦ 6 س ب ع ة ۷ 7 س ب ع ث م ان ي ة ۸ 8 س ب ع ث م ان س ع س ع ة ۹ 9 س ع ع ش ر ع ش ر ة ۱۰ 10 إح د ى أح د ع ش ر ١١ 11 ا ث نتا رة ا ث نا ع ش ر ١٢ 12 ث لاث ة ث لا ث ة ع ش ر ١٣ 13 أر ع ة أر ع ة ع ش ر ١٤ 14 خ م س رة خ م س ة ع ش ر ١٥ 15 س ت ة س تة ع ش ر ١٦ 16 س ب ع رة س ب ع ة ع ش ر ١٧ 17 س ب ع ث م ا ي رة ث م ان ية ع ش ر ١٨ 18 س ع رة س ع ة ع ش ر ١٩ 19 س ع 24
ع ش ر ون Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi ٢٠ 20 ع ش ر ون 10.1. Bir Sayısı: gelir. kelimeleri sıfat tamlaması gibi daima sayılacak olan varlığın isminden sonra واح د ة ve واح د Bir kız ب ن ت واح د ة Müennes Bir adam رج ل واح د Müzekker (Bir) çoğul halinde bulunan ismin bir tekini ayırarak gösterir. O zaman çoğul haldeki bir isimle tamlama أ ح د yapar yahut ( م ن den\dan) edatı ile gelir. Adamların biri, bir adam م ن ال رجا ل أ ح د الر ج ا ل أ ح د Müzekker Kadınların biri, bir kadın إح د ى م ن ا ل ن س ا ء إح د ى ا ل ن س ا ء Müennes Not 1: Başına ا ل takısı gelen Allah ın adı olup Tekrar etmeyen eşi dengi, benzeri olmayan ا لا ح د ve ا ل و اح د Bir manasına gelir. 10.2. İki Sayısı kelimelerine gerek olmaksızın o iki şeyin isimlerinin tesniye halindeki kaidelerine uygun ا ث ن ت ان ve ا ث ن ان halini söyleriz. Ancak ا ث ن ان ve ا ث ن ت ان vurgulama olarak kullanılır ve aynı bir sayısında olduğu gibi sıfat şeklinde sayılacak şeyin arkasından gelir. (Nasp-Cer) (Ref) İki gün ن - ي و م ن ي و م ن إث ن ي و م ان ا ث نا ن - ي و م ان Müzekker İki saat ن - الساعت ن لساعت ن الاث ن ت ا لساعت ان الا ث نتا ن - الساعت ان Müennes ا 10.3. Sayılar (3-10) Sayılacak şey müennesse müennes sayı kullanılır. Sayılacak şey müzekkerse müzekker sayı kullanılır. 3-10 arası sayılar cinsiyet bakımından tam tersine müzekkerleri müennes gibi kullanılır. Yani müzekker isimlere ait 25
Adnan Hoyladı sayılar müennes tâ-i merbutası alır. Eğer isim müennes ise sayılar tâ-i merbutasız olur. 3-10 arası sayılan şey, sayı ile isim tamlaması şeklinde gelir. Ancak sayılan şey (muzâfun ileyh) hep çoğul ve esre tenvinlidir. Cemi Müfret Üç adam ث لا ث ة ر جا ل Adamlar ر ج ال Adam رج ل Müzekker Üç kadın س ا ء ث لاث Kadınlar س اء Kadın س ا م رأ ة Müennes Görüldüğü gibi sayılan isim çoğul, nekre ve esre tenvinlidir. Sayı da sayılan isme göre müzekker veya müennes seçilmiştir. ن Not 2: 3 ile 10 arası sayılarda sayılan şey koyun gibi veya kavm gibi cemi bir isim olursa takısı ile م kullanılır. Üç koyun م م ن ن ث لاث Kavimden dört kişi م أر ع م ن ال ق و Not 3: 3 ile 9 arasındaki belli olmayan miktar ب ض ع (birkaç) kelimesiyle ifade edilir. ب ض ع kelimesi sayılanın aksi cinsinde olur. Birkaç adam ب ض ع ة ر ج ا ل Birkaç sene ب ض ع س ن ن Not 4: 3 ile 10 arasındaki kesirli sayılar ف ع ل vezninde yapılır. Çoğulu da اف ع ال vezninde gelir. ( gibi) 3/5 ث لاث ة خ م اس,1/2 ا ن ص اف ج ن ص ف 1/5 خ م س 1/7 س ع 1/4 ر ع 1/10 ع ش ر Not 5: Üleştirme sayıları üçer üçer den onar onar a kadar فعا ل veya ( ف ع ل (م kalıblarında yapılır. Bu kalıplarda gelen üleştirme sayıları gayr-i münsariftir (esre ve tenvin almaz). Asıl sayıların tekrarlanmasıyla da üleştirme sayıları elde edilir. 26
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi İkişer ikişer ث نا ء Birer birer ث أحا د Müzekker İkişer ikişer م ث ى Birer birer م ث م و ح د Müennes Yedişer yedişer س با ع Üçer üçer ث لاث Müzekker Yedişer yedişer م س ب ع Üçer üçer م ث ل ث Müennes Üçer üçer ث لا ثا ث لا ثا Onar onar ع ش را ع ش را Müzekker Üçer üçer ث لا ث ة ث لا ث ة Onar onar ع ش رة ع ش رة Müennes Not 6: Sayı normalde kullandığımızın dışında belirli bir kelimeden sonra gelirse sıfat olur. Dört şehir الا ر ع ا لم د ن Beş isim ا لا س ما ء ا خ م س ة 10.4. Sayılar (11-20) 11-20 arası ma dûd (sayılan şeyler) nekre ve fetha tenvinli olarak gelir. Sayılan şey müzekkerse sayı da müzekker, müennes ise sayı da müennes olur. 11-19 arası rakamlar 12 nin nasb ve cer hali dışında fetha üzere mebnidir. 12 ev ا ث نا ش ر ي تا 11 ev أ ح د ش ر ي تا Müzekker 12 şehir ع ش رة د ين ة ا ث ن تا 11 şehir Müennes إ ح دى ع ش رة د ين ة 14 ev ا ر ع ة ش ر ي تا 13 ev Müzekker ث لا ث ة ش ر ي تا 14 şehir ا ر ع ع ش رة د ين ة 13 şehir ع ش رة د ين ة ث لاث Müennes Not 1: ( ش ر kelimesi tek olduğu zaman (ش) harf-i cezimli okunur. Fakat 11-19 arası sayılarda (ش) harf-i fethalı okunur. 27
Adnan Hoyladı On kız ع ش ر نا ت On çocuk د أ و لا ع ش رة On dört gün أ ر ع ة ش ر On beş gece ل ي ل ة On beş gece خ م س ع ش رة 11. Sıra Sayıları 11. 1. Sıra Sayıları (1-12) Bu sayılar varlıkların bir sıra içindeki yerlerini, baştan veya sondan kaçıncı sırada olduklarını bildiren sayılardır. Sıra sayıları, sayılan kelimelerden sonra gelir. ف اع ل kalıbında düzenli bir sıfat yapısı gösterir. Sayılana yer yönden uyar. Kullanıldığı isimle sıfat tamlaması oluştururlar. Müennes Müzekker الا ا لا ول ۱. ا.1 ا ل ثان ي ة ال ثا ى ا ۲..2 ال ثال ث ة ال ثال ث ۳..3 ا ل را ع ة ال را ع ا ٤..4 ا خ ام س ة ا خام س ٥. ا.5 ا ل ساد س ة ال ساد س ا ٦..6 ا ل سا ع ة ال سا ع ا ۷..7 الثام ن ة الثام ن ۸..8 ا ل تاس ع ة ال تاس ع ا ۹..9 ا ل ع اش رة ا ل ع اش ر ا ل ع ۱۰..10 11.2. Sıra Sayıları (11-20) Bunlara mürekkeb sıra sayıları denir. Bu sayıların sonu üstün olarak mebnidir. Yani son harekeleri değişmez. Cümledeki yerleri ne olursa olsun her zaman üstün hareke alırlar. 11-19 arasındaki sıra sayıları marife isme sıfat olduklarında birinci sayılar harfi tarif alır, ikinci sayıları almaz. 28
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi ح اد ي ة ا ح اد ى ش ر.١١ 11. ال ثان ي ة ا ل ثا ى ش ر.١٢ 12. ع ش رة ال ثال ث ة ال ثال ث ش ر.١٣ 13. ال را ع ة ا ل را ع ش ر.١٤ 14. ا خ ام س ة ا خ ام س ش ر.١٥ 15. ال ساد س ة ا ل ساد س ش ر.١٦ 16. ال سا ع ة ا ل سا ع ش ر.١٧ 17. ع ش رة الثام ن ة الثام ن ش ر.١٨ 18. ال تاس ع ة ا ل تاس ع ش ر.١٩ 19. ا ل ع ش ر ون ا ل ع ش ر ون ٢٠..20 Konuyla İlgili Cümle geldi. On üçüncü öğrenci ج ب الثال ث ش ر اء ال طال On üçüncü öğrenciyi gördüm. ب الثال ث ش ر ال طال را ي ت On üçüncü öğrenciye selam verdim. س لم ت الطال ب ال ثال ث ش ر 12. ağaç الث ان ي ة ع ش رة ال ج رة 18. sureden ع ش رة ة الثام ن ة م ن ال سور 12. Saatler (Tam-Yarım) Saatlerde müennes sıra sayıları kullanılır. Çünkü saat kelimesi müennestir. Saatlerde kullanılan müennes sıra sayıları şunlardır: İkinci ال ثان ي ة Birinci ا ل و اح د ة Dördüncü ال را ع ة Üçüncü ال ثال ث ة Altıncı ال ساد س ة Beşinci ا خ ام س ة 29
Adnan Hoyladı Sekizinci Onuncu On ikinci Saatlerde kullanılan kelimeler: ال سا ع ة ال تاس ع ة ا ح اد ي ة ع ش رة الثام ن ة Yedinci ا ل ع اش رة Dokuzuncu ع ش رة ال ثان ي ة On birinci Kala, var ا لا Geçe, geçiyor و Çeyrek ع ر Yarım, buçuk ن ص ف Saniye س ان ي ة 20 dakika ث ل ث Dakika د ق يق ة Saniyeler س و ا ي Saat س اع ة Dakikalar س اع د ق اي ق Öğlen ظ ه را Saatler ظ ه س اع ات Bir saat içinde ة خ لال اع Yaklaşık ح و ا Yarım saattir ة ف اع م ن ن ص İki saat süreyle ن لم دة اع ت Akşam م س اء Saat e 5 kadar م س ة ل غ اي ة الساع ة ا خ ام س Gece ب ال لي ل Öğleden sonra ال ظه ر ع د Saatler ifade edilirken önce marife olarak saat kelimesi yazılır. Bunun yerine إ ا veya de kullanılabilir. و Ardından marife olarak belirtmek istediğimiz saat, sıra sayısı olarak yazılır. Ardında geçiyor kullanacaksak ekleriz. Daha sonra dakikayı marife olarak yazarız. Saatler sıfat tamlaması şeklinde yazıldığı için harekeler aynı olur. kala kullanacaksak ا لا ekleriz. Ondan sonraki dakika nekre ve fethalı olması gerekir. 11 ve 12 sayıları fetha üzere mebni (harekesi değişmeyen) olduğu için bunların harekesi her zaman fethadır. Bu sayılarda birinci sayı elif lam takısı alırken ikinci sayı ( ش رة elif lam takısı almaz. Saat 01.00 Saat 05.30 ال ساع ة ال و اح د ة و الن ص ف ال ساع ة ا خ ام س ة 30
Saat 04.45 Saat 06.20 Saat 09.02 Saat 11.30 11.45 te 8.23 te 03.37 te 13. İsim Tamlaması (İzafet Terkibi) Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi إلا ر ع ا ال ساع ة ا خ ام س ة إ ا ال ساد س ة وال ثل ث ال تاس ع ة وال دق يق تا ن و الن ص ف إ ا ا ح ادي ة ع ش رة إلا ر ع ا الثان ي ة ع ش رة ا ل ثام ن ة و ال ثلا ث و ال ع ش ر ن د ق يق ة يق ة إلا ث لا ثا و ع ش ر ن د ق ا ل را ع ة Arapça izafet terkibi olarak adlandırılan isim tamlaması Muzâf Muzâfun İleyh adıyla iki isimden oluşur. Muzaf tamlanan olup muzafun ileyh de tamlayandır. Bu iki mana açısından birbirini tamamlarlar. İzâfet terkibi Türkçe ye çevrilirken genellikle önce muzâfun ileyh sonra muzâf tercüme edilir. Muzâfun ileyh bağlanırken..ın, in,..un, ün takısı alır. Muzâf cümledeki yerine göre hareke alır, yani fâil olduğunda merfû, mef ûl olduğunda mansûb, veya harfi cerden sonra geldiğinde mecrûr olur. Muzâfun ileyh in ise sonu hep mecrûrdur (esredir). İki ismin birbirine müzekkerlik-müenneslik veya müfret-tesniye-cemi hususunda uyması gerekmez. Muzafun ileyh marife olursa tamlama belirtili isim tamlaması, nekre olursa belirtisiz isim tamlaması olur. Muzafun İleyh (Tamlayan) ال و ل د Çocuğun و ل د (Herhangi) Bir çocuğun Muzaf (Tamlanan) ق ل م kalemi ق ل م kalemi Harekesi her zaman mecrurdur. (Kesra) Marife olması için ( ل (ا takısı alabilir. Nekre olduğunda iki kesra alır. Harekesi cümledeki yerine göre değişir. almaz. takısı (ا ل ( Tenvin almaz. İzafet ikiden fazla isimden de oluşabilir. Zincirleme isim tamlaması dediğimiz bu terkipte harf-i tarifi veya tenvini en sondaki isim alır. Aradakiler bir sonrakine muzâf olarak esre alsa da harf-i tarif almaz. 31
Adnan Hoyladı Evin Bahçesinin Kapısı ت ة ال ب ي با ب ح د يق (Herhangi Bir) Evin Bahçesinin Kapısı با ة ي ت ب ح د يق Tamlamalı isimlerde harfi cerler tamlamanın önüne gelir. Örnek: okudun? Sabah gazetesini okulun kütüphanesinde mi الصبا ح م ك ت ب ة الم د رس ة ت ج ر د ة ه ل ق رأ Muzaf olan kelime tesniye (ikil) ya da cemi (çoğul) müzekker ise bu kelimelerin sonunda bulunan nun harfi silinir. İsim Tamlaması İsim Cemi Müzekker İsim د م س ل م و ا ل ب ل ا ل ب ل د م س ل م ون د م س ل ي ال ب ل ا ل ب ل د م س ل م ن Ülkenin Müslümanları Ülke Müslümanlar İsim Tamlaması İsim Cemi Müennes İsim د م س ل مات ا ل ب ل ا ل ب ل د م س ل مات Ülkenin Müslümanları Ülke Müslümanlar İsim Tamlaması İsim Tesniye Müzekker İsim ة ت ل م يذا لم د رس الم د رس ة ت ل م يذ ان ة ت ل م يذ ي لم د رس الم د رس ة ت ل م يذ ي ن Okulun iki öğrencisi Okul İki Öğrenci 32
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi İsim Tamlaması İsim Tesniye Müzekker İsim ة ت ل م يذتا لم د رس الم د رس ة ت ل م يذت ان ة ت ل م يذ ي لم د رس الم د رس ة ن ت ل م يذت Okulun iki öğrencisi Okul İki Öğrenci Bir evin kapısı ب اب ي ت Evin kapısı ب ت اب ال ب ي Senin dayın خ ال ك Muhammed in kalemi خ ال م د ق ل م ح Konuyla İlgili Cümle Bir çocuğun kitabı bulundu. د و ج د ك تا ب و ل Çocuğun kitabı bulundu. د و ج د ك تا ب ال و ل İki çocuğun kitabı bulundu. (Nekre) ن و ج د ك تا ب و ل د ي İki çocuğun kitabı bulundu. (Marife) ن و ج د ك تا ب ال و ل د ي Okulun iki öğretmeni gitti. (Müzekker) ة الم د رس ذ ه ب م ع ل ما Okulun iki öğretmeni gitti. (Müennes) ة الم د رس م ع ل م تا ذ ه ب ت Okulun öğretmenleri gitti. (Müzekker) ة ذ ه ب م ع ل م والم د رس Okulun öğretmenleri gitti. (Müennes) ة الم د رس م ع ل ما ت ذ ه ب ت Hâlit in iki kitabını gördüm. ك تا ي ل د رأ ي ت Halit ana babasının ölümünden sonra ne yaptı? ھ م و ت وا ل د ي ع د ما ذا ع ل خا ل د Mü minin kalbi Allah ın evidir. ا ق ل ب الم و م ن ب ي ت ة ة etti. Ahmet Cuma namazını şehrin mescidinde eda ة م ج د الم د ين دى أ ح م د لا ا ج م ع أ Tatil günlerinde ailemle başkente giderim. ة ة ذه ب م ع ي ل ي إ ال عا ص م يام ال ع ط ل 33
Adnan Hoyladı Okulun öğrencileri her işte ona sorarlar. ط لاب س ا ل ھ ة د رس الم ل ع م ل Allah bütün insanları kıyamet gününde toplar. ة ي و م ال ق يا م ي ج م ع ا النا س ج م يعا 14. Sıfat Tamlaması 14.1. Sıfat Varlıkların nasıl olduğunu, yani rengini, durumunu veya sayısını bildirene kelimelere denir. Kırmızı, sarı, büyük, küçük, uzun, kısa, birinci, beşinci gibi kelimeler sıfat grubuna giren kelimelerdir. Arapça olarak birkaç örnek ح ر olursak: verecek sıcak; ب ار د soğuk; ص غ küçük; ك ب büyük; ج د يد yeni; أ خ ض ر yeşil gibi kelimeler sıfat grubuna giren kelimelerdir. Sıfatlar isim grubunda yer alır ve ismin özelliklerini taşırlar. Yerine göre tenvin veya elif-lam takısı alırlar. Müfred, müsenna ve cemi olurlar. Müzekker veya müennes olurlar. 14.2. Sıfat Tamlaması En az bir isim ve bir sıfattan meydana gelen tamlamadır. Arapçada sıfat tamlaması yapılırken önce isim sonra onu niteleyen sıfat gelir. Özelliği belirtilen isme mevsuf, diğer ifadeyle men ut; özelliğe de sıfat, diğer ifadeyle na t denilir. Sıfat (Na t) ج م يلة Güzel ال ك ب Büyük Mevsuf (Men ut) ن ت ب bir kız ا ل و ل د çocuk 14.3. Sıfat ve Mevsuf Uyumu Sıfat mevsufa 4 yönden uyar: 14.3.1. Marifelik- Nekrelik Mevsûf harfi tarifliyse sıfat da harf-i tarifli, mevsûf harf-i tarifsizse sıfat da harf-i tarifsiz yani nekre gelir. Yeni topu getirdim. أ ح ض رت ال ك رة ا ج دي د ة 34
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi م oynuyor. Yeni öğrenci futbol د ك رة ال ق د ل ذ ا ج دي ي ل ع ب الت مي 14.3.2. Müzekkerlik- Müenneslik Mevsûf müennes ise sıfat da müennes, mevsûf müzekker ise sıfat da müzekkerdir. Ayşe ortaokulda öğrencidir. Muhammed lisede öğrencidir. 14.3.3. İ rab (Hareke) Mevsûf un harekesi ne ise sıfatın da harekesi odur. رس ة الم د عا ئ ش ة طا ل ب ة ح مد ب م طا ل د رس ة الم ة ت و س ط الم الث ان و ة Küçük bir öğrenci büyük bir kütüphaneye gitti. ة ة ك ب إ م ك ت ب ذ ة صغ ة ت ل مي ذ ه ب ت O evde büyük bir kütüphaneye sahiptir. ال ب ي ت ه و ي م ل ك م ك ت ب ة كب ة Halit in ninesi yeni bir evde oturuyor. س ك ن ج دة خا ل د بي ت ج دي د 14.3.4. Sayı Mevsûf müfred ise sıfat da müfred, mevsûf tesniye ise sıfat da tesniye, mevsûf cemi ise sıfat da cemi (çoğul) olur. Ben yeni bir öğrenciyim. د أنا ذ ت ل مي جدي Büyük evin şehirdedir. ب ي ت ك ة ال ك ب الم د ين Ondan iki parlak göz bakıyor. ر ن ن بر اق تا ت نظ م ن ھ ع ي نا Kütüphaneden iki yeni kitap aldım. ة ك ت ب ن ن ج د يد ي م ن الم ك تا ب أ خ ذ ت Başarılı öğrenciler geldi. الن اج ح ون م يذ ح ض ر ال تلا 35
Adnan Hoyladı Çalışkan öğrenciler imtihanda başarılı oldu. ن ج ح ت الت ل م يذا ت دا ت ج ا الا م ت حا ن Not 1: İnsanlara ait kırık bir çoğul (cemi teksir) genel olarak eğer mevcut ise kırık bir sıfat alır, aksi halde kurallı bir sıfat alır. Büyük yaşlılar İhlaslı yaşlılar Not 2: Müennes şahıslara ait çoğullar kurallı dişil çoğullar alır. ك با ر ش ي وخ ش ي وخ م خ ل ص ون Büyük kızlar ك ب ا ت ب نا ت İhlaslı kadınlar سا ء خ ل صا ت Not 3: Kur an da bütün kurallı dişil çoğullar (cemi müennes sâlim) ve hatta cansız eşyalar tam uyuşma düzeninde sıfat alabilmektedir. Açık işaretler Asma bahçeler ت آيا ت ب ي ن ا م ع ر ج ن ات وشا ت Fakat günümüz Arapça sında Kur ân dan farklı olarak, insanların dışındaki (eşyalara ait) çoğullar, daha ziyade eksik uyuşma gösterir. İnsanlar dışındaki şeylere ait olan çoğullar eksik uyuşmalı sıfat alır, yani sıfat müfred münnestir. Büyük şehirler Küçük evler م د ن ك ب ة ب ي وت ص غ ة 36
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi Not 4: Bir mevsuf birden fazla sıfat alabilir. Uzun, güzel bir kalem Çalışkan, ihlaslı bir kız öğrenci ق ل م طو ل ج م ي ل ل م يذ ة د ة م خ ل ص ة ت م ج Not 5: Bazen isim ve sıfat tamlamaları bir arada bulunabilir. Böyle durumlarda isim tamlaması önce yazılır. Sıfat en sona getirilir. Sıfat hangi kelimeyi niteleyecekse ona uyum sağlar. 15. İsmi Tafdîl Evin büyük bahçesi Büyük evin bahçesi ل ال ك ب ة الم ن ح د يق ة ل ال ك ب الم ن ح د يق ة Ortak bir sıfatta, iki şeyi veya iki kimseyi karşılaştırmak ya da birinin diğerlerinden ortak bir sıfatta daha üstün olduğunu göstermek için fiilden türetilmiş isimlerdir. Türkçede, Daha büyük, en büyük; daha güzel, en güzel şeklinde anlatılan ifadelerin karşılığıdır. Müzekkerlerde أف ع ل müenneslerde ف ع vezninde yapılır. Müennes Müzekker Sıfat Daha büyük ك ى أك Büyük ك ب Daha küçük Daha uzun ص غ Küçük أ ص غ ر ص غ ر ى ط و ج م ل Daha güzel ح س ى Daha iyi Daha doğru ص د Daha faydalı نف Daha çok ك ى طو ل Uzun أ ط و ل أ ج م Güzel ج م يل أ ح س ن İyi أ ح س س ن ح أ ص د ق Doğru أ ص د ص د يق أنف ع Faydalı ن اف ع ك ث Çok أ ك 37
Adnan Hoyladı Daha az ق اقل Az ق ل يل أ ش د Şiddetli ش د يد ش دى Daha şiddetli 15.1. İsmi Tafdilin Tesniye ve Çoğulu Aşağıdaki tabloda ism-i tafdilin müfret, tesniye ve cemi durumları gösterilmiştir. Cemi Tesniye Müfret أ ك ون ا ك ا ن أ ك أ ك ا ك ا أ ك ين ا ك ي ن أ ك أ ك ا ك ي Müzekker (Merfu) Müzekker (Nasp ve Cer) Daha büyükler (İki) daha büyük Daha büyük ك يا ت ك يا ن ك يا ك ى ك يا Müennes (Merfu) يا ت ك ك ي ن ك ى Cer) Müennes (Nasp ve ك 15.2. İsm-i Tafdîlin Cümle İçinde Kullanılışı İsm-i tafdîlin derecelendirmesi maddeler halinde şöyle özetlenebilir. ك الا م ن أ ك ك ب Müzekker En büyük den daha büyük Büyük الك ى م ن أ ك ك ب ة Müennes kullanılır. vezni kıyaslananların cinsiyeti ve sayısına bakmaksızın ortak (أف ع ل ( 1. Ben senden daha bilgiliyim. أنا عل م م ن ك O (kadın) ondan (o adamdan) daha cömerttir. أ ك رم م ن ھ büyüktür. Onlar bizden daha ه م أ ك م نا 2. Karşılaştırma için kullanıldığında ( ن (م harf-i ceri kullanılır. Kıyas yapılırken ister müennes olsun ister (ف ع müzekker, isterse sayı bakımından müfred, tesniye veya cemi olsun hepsi için de ( değil ( ف ع ل (أ vezni kullanılır. Buna dikkat edilmelidir. 38
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi İlim cehaletten daha yararlıdır. ا ل ع ل م أنف ع م ن ا ج ه ل. Halit Bekir den daha büyüktür. خ ال د أك م ن ب ك ر. bilgilidir. Halit Bekir den daha خ ال د أعل م م ن ب ك ر. Fatma Ayşe den daha bilgilidir. فاط م ة عل م م ن ع ائ شة. Okul kütüphaneden daha büyüktür. ا لم د رس ة أك م ن الم كت ب ة. İki kız çocuktan daha küçüktür. فلتا ن أ ص غ ر م ن ال و ل د. لط Erkekler kadınlardan daha zengindir. جا ل أغ ى م ن الن سا ء. لر Benim işim seninkinden daha zordur. أ م ر ي أ ص ع ب م ن أ م ر ك. 3. En üstünlük hali birkaç şekilde olur. A) ( ع ل (أف vezni karşılaştırma yapılmadığında yani ( ن (م harf-i ceri ile kullanılmadığında en üstünlük anlamı verir. Allah en büyüktür. Allah en çok bilendir. Yetimin malına en güzel (yolun) dışında yaklaşmayın. الله أ ك الله أ عل م ق ر وا لا لا ت م ا ل ال ي ت ي م إ ل ي ب ا B) Harf-i tarif alan ism-i tafdîl en üstünlük halindedir. Bu en üstünlük hali, bir isme sıfat olabilir veya haber durumunda da gelebilir. Karşılaştırma yapıldığında aranmayan uygunluk en üstünlük durumunda aranır. Başında harf-i tarif bulunan ism-i tafdîl ait olduğu isimle (yani mevsûfuyla) sayı (müfred, tesniye, cemi) ve cinsiyet (müzekkerlik müenneslik) gibi her bakımdan uyuşur. ح س أ ن En büyük kız En güzel isimler ال ك ى ا ح س ى ا ل ب ن ت س ما ء ا لا 39
Adnan Hoyladı Onlar en keremlilerdir. ه م الا ك رم ون O en faziletli kadındır. الم رأ ة فض O ikisi en faziletli kız öğrencilerdir. ه ما الط ال ب تا ن ن ال ف ض ل يا C) İsm-i tafdîl başına harf-i tarif aldığında en üstünlük özelliği gösterdiği gibi muzaf durumunda olduğunda da en üstünlük özelliği belirtir. Adamların en kuvvetlisi Kadınların en cömerdi Onların en çoğu Çocuklarının en büyüğü Bilgi rütbelerin en üstünüdür. Ayşe sınıftaki kızların en çalışkanıdır. أ ق و ى الر ل جا أ ك رم ا ل ن س ا ء أ ك ه م د ه أ و لا ال رت أ ك م عا ئ ش ة ا ل ع ل ط أ ع الت ل مي ذا ب ت ال صف D) Müfred nekre bir isimle birlikte tamlama durumunda olduğunda da en üstünlük hali oluşur. En güçlü adam أ ق و ى أ ك رم ل رج En cömert kadın ام رأ ة Onun en büyük oğlu د ل ھ و ل أ ك إ د ى ح د En alt seviyeye kadar د فر ق oyuncudur. O takımdaki en hızlı و ل ه و أ س رع Ramazan daki en efdal gecenin ismi nedir? ة رم ضا ن ل ل ي ل ما اس م أ ف ض Bilgi en iyi süstür. ا ل ع ل م فض ل ز ن ة Hastanedeki en çalışkan hemşire kimdir? ة الم س تشفي م م ر ض م ن أ ش ط ش أ 40
Zeynep hastanedeki en çalışkan hemşiredir. Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi ز ن ب ط ض م م ر س ت ش فى ة الم Kısaca; ism-i tafdîl başına harf-i tarif aldığında ve muzaf olarak kullanıldığında en, pek çok manalarında kullanılır. 15.3. İsm-i Tafdîl in Diğer Özellikleri ر ( ve (خ ( verirler, ile kıyaslama yapıldığında daha iyi ve daha kötü anlamını (م ن ( kelimeleri (ش müzekker- müennes ayrımı olmadığı gibi sıfat uyuşması da göstermezler. Ben ondan daha hayırlıyım. أنا م ن ھ kötüdür. Onlar sizden daha ه ر م ن ك م م ش Namaz uykudan daha hayırlıdır. م ال صلاة م ن ال نو ر ( ve (خ ( kelimeleri nekre müfred bir isim veya marife çoğul bir isimle tamlama hali oluşturduklarında (ش en üstünlük halini gösterirler. Siz en iyi topluluk idiniz (ya da oldunuz). م ة ك نت م أ O kâfirlerin en kötüsüdür. ر ال ا ف ر ن ه و ش ( tafdîl şiddetli) gibi iki aynı harfin arasında illet harfi olan fiiller, ism-i ش د يد ( ve az) ق ل يل ( girince, illet harfi atılıp son iki harf ( (أقل ve ( شد gibi şeddeli hale getirilerek ism-i tafdîlleri yapılır. ش أ ع ل veznine (أ ف İsm-i tafdîl sülâsî, tam, çekimi olan, müsbet ve mâlum fiilden türer (elde edilir). Sülâsi olmayan, nâkıs, câmid (mâzîsi çekilip muzârisi çekilmeyen yani tam çekimi olmayan), menfî ve meçhûl fiilden türemez. Fiil bu şartları (أ ك daha şiddetli, ( (أش د ( için taşımıyorsa, normalde ism-i tafdîli olmaz. Böyle fiillerden ism-i tafdîl elde etmek ل ( çok, daha ح ب ( büyük, daha (أ عظ م ( güçlü, daha kuvvetli, daha (أ ع ز ( az, daha (أق daha (أ ض ع ف ( sevgili, daha (أ zayıf, ( ق و ى (أ daha kuvvetli, gibi bir kelimeden sonra sülâsî dışındaki fiilin masdarı getirilir. Nekre ve mansûb olan bu isim, kıyaslama veya en üstünlük halinin neye nisbetle ifade edildiğini gösterir. Bundan dolayı bu mansûb isim temyiz adını alır. Aynı şekilde bu durum, üstünlük kalıbına giremeyen diğer sıfatları ifade etmede de geçerlidir. 41
Adnan Hoyladı Sen benden daha çalışkansın. O (kadın) ilim bakımından onlardan (o erkeklerden) daha fazladır. أ ك م ي اج ا دا أ ك ه م ل güvenilirdir. O (erkek) o (kadın)dan daha az ص د قا ه و أ ق م ا Bu kitap o kitaptan daha kırmızıdır. ب ح م رة م ن ذ ل ك ال ك تا ال ك تا ب أ ش د midir? Aişe mutlu bir anne أ م س عي د ة ه ل عا ئ ش ة ت mutlusudur. Evet, Aişe annelerin en مها ع م عا ئ ش ة أ ك الا س عا د ة 16. Muzâri Fiil (Gâib-Gâibe-Muhâtab-Muhâtaba-Mütekellim) 16.1. Tanımı ve Kuralları Şimdiki zaman, geniş zaman ve gelecek zamanda bir iş, bir oluş ve bir hareket bildiren fiillere denir. Muzari fiil için şu kaideleri sıralayabiliriz: 1. Muzari fiil mazi fiilden yapılmaktadır. Mazi fiilin başına elif, te, ye ve nun ( ا ت ى ن ) harflerinden biri şahsa göre getirilir. Bu harfler eteyne ( ن ا ت ) kelimesinde bir araya gelmiştir. Bu harflere Muzaraat harfleri denilir. 2. Muzaraat harflerinin harekesi sülâsi (üç harfli fiiller), humâsi (beş harfli fiiller) ve südâsi (altı harfli fiiller) fiillerde fethadır. Rubâi fiillerde ise damme yani ötredir. 3. Mazi fiil muzari yapılırken fiilin sonuna bir takım ekler getirilir. Sonuna ek gelmediği yerlerde harekesi damme yani ötre olur. 4. Sülâsi mazi fiil muzari fiile çevrildiğinde orta harfinin harekesi fiilden fiile göre değişir. Sülasi fiillerin muzari sigasını öğrenmek için sözlüğe bakmak gerekir. Yani sülasi fiillerin muzarisi semaîdir. Hâlbuki rubâi (dört harfli), humâsi ve südâsi fiillerde muzari fiil belli kalıplara göre gelir. 5. Muzari fiilin başına se ( (س getirilerek yakın gelecek zaman ve sevfe ( س و ف ) getirilerek de uzak gelecek zaman elde edilir. Mesela: ي ك ت ب yazar fiilinin başına se ( س ) getirerek س ي ك ت ب şeklinde söyleyecek olursak, mana yazacak anlamına gelir. Eğer س و ف ي ك ت ب dersek, bu da uzak gelecek zamanda yazacak manasına gelir. Muzari Mazi Muzari Mazi ه ذا أ ن ت ع ل ما 42
Vuruyor Biliyor ي ض ر ب ع ل م Anadolu İmam-Hatip Lisesi 9. Sınıf Arapça Dilbilgisi ض رب Yardım ediyor ي ن ص ر ن ص ر ي ع ل م Açıyor ي فت ح ف ت ح ي ح س ح س ن ن ت harflerinden ن Güzelleşiyor ح س ب ي ح س ب Zannediyor Fiil-i muzâride dikkat edilmesi gereken husus şudur: Yukarıda örnek olarak gösterilen ve biriyle başlayan sülâsi (üç harfli) fiillerin ortak noktası; muzaraat harflerinin üstünle başlaması ve hepsinin son harfinin harekesinin merfû olmasıdır. Ortadaki harfin harekesi ise değişkendir. Üstün, ötre veya esre olarak gelebilir ve bunun belli bir kaidesi yoktur. Ancak ezberlenmek ve sözlükten bakılmak suretiyle orta harfi bilinir. Sülasi mücerret dediğimiz üçlü fiillerde mâzî ile muzâri fiil aşağıdaki altı şekilden biriyle meydana gelir: Muzari Mazi Muzari Mazi Bab Alıyor ي ا خ ذ أخ ذ Öldürüyor أخ ي ق ت ل ق ت ل ي ق ت.1 Bab ي ج ل س Oturuyor رج ع ي رج ع Dönüyor Soruyor س ا ل ه ب Gidiyor س ا ل Korkuyor ي ج ل و ج ل ي ج Büyük oluyor ك Seviyor.2 Bab ج ل س ب ي ذ ذ ه.3 Bab ذ Şahit oluyor ش ه د ش ه د.4 Bab ك Çirkin oluyor ي ق ب ح ق ب ح ي.5 Bab ق ب و م ق ي م ق 16.2. Muzari Fiilin Çekimi Mirasçı oluyor و ر ث ي ر ث Müennesi Müzekkeri أ ك ت ب yazıyorum. Ben أ ك ت أ ك ت ب ت ك ت ب ن yazıyorsun. Sen ت ك ت ت ك ت ب ت ك ت ب yazıyor. O ت ك ت ي ك ت ب ن ك ت ب yazıyoruz. Biz ن ك ت ب ت ك ت ن ي ك ت ن Siz yazıyorsunuz. Onlar yazıyorlar. ت ك ت ب ون ي ك ت ب ون 6. Bab 43