1
1- SINAV KAYGISI a. Eğitimde Kaygı b. Kaygı Türleri 2- SINAV KAYGISININ NEDENLERİ 3- SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ 4- SINAV KAYGISI İLE BAŞ ETME YOLLARI a. Ailelere Öneriler 5- SINAV KAYGISI HAKKINDA ARAŞTIRMA SONUÇLARI 6- DİĞER a. Sınav Kaygısı Haberleri b. Sınav Kaygısı Öyküleri c. Sınav Kaygısı İle İlgili Kitaplar 2
Kaygı, organizmanın zorlanması ya da tehdit edilmesi ile ortaya çıkan gerginlik durumu, artmış fizyolojik uyarılmışlık ya da subjektif bir endişedir. (Morsünbül, 2012) Stres kavramı en genel anlamıyla ise şu şekilde tanımlanmaktadır: Stres, iç ve dış ortamdan kaynaklanan etkenlerin, kişi tarafından tehdit edici veya zararlı olarak değerlendirilmesi sonucunda, bedensel ve psikolojik boyutlarda ortaya çıkan aşırı uyarılma halidir. (Ayrancı & Öge, 2011) 3
Kaygı ve stres kavramlarının temel farklılığını açıklamak gerekir. Kaygı, stresin yarattığı bir ürün olarak değerlendirilmekte ve hoş olmayan, bireyi rahatsız eden ve olumsuz etkileyen bir duygu durumu olarak tanımlanmaktadır. (Ayrancı & Öge, 2011) Sınav kaygısı, akademik başarıyı olumsuz yönde etkileyen, bilişsel ve fizyolojik belirtilerle görülen ve bireyin çalışma kalitesini bozan bir durum olarak tanımlanmıştır. (Gençdoğan, 2010) 4
Kaygı, eğitim alanında yapılan çalışmalarda sıklıkla yer alan değişkenlerden birisi olmuştur. Okullarda kaygının en yoğun yaşandığı anlar sınavlardır. Bu noktada sınav kaygısı, özel bir kaygı çeşidi olup bireyin değerlendirilmesi söz konusu olduğunda hissedilen korkuyla karışık bir tedirginlik duygusudur. Sınav kaygısı birçok ülkede ilkokuldan sonraki eğitim ve öğretime hazırlanmada yoğun olarak yaşanan ve beraberinde bir çok olumsuzluğu getiren güncel bir konudur. (Coşaner & Silman, 2012) 5
Sürekli kaygı. Spielberger, kaygıyı iki çarpanla açıklar: Durumluk kaygı. Sürekli kaygı tehdit algısındaki bireysel farklılıklarla tanımlanır ve kişilik özellikleriyle ilişkilidir. Durumluk kaygı, zaman içinde yoğunluğu değişen geçici bir duygusal durumdur. 6
Sınav kaygısı, durumluk kaygıdır. Dereli, heyecanlı kişilik yapısının sınav kaygısıyla ilişkili olduğunu belirtmiştir. Alyaprak da sürekli kaygı düzeyi ile sınav kaygısı arasında olumlu yönde ilişki olduğunu saptamıştır.(başpınar Can, Dereboy, & Eskin, 2012) 7
Başarıya giden yolda kaygı yol gösterici mi, yoksa engelleyici mi? 8
Sınav kaygısının iki farklı boyutu olduğu birçok araştırmada belirtilmektedir. Sınav kaygısı yüksek olan bireylerin yoğun olarak bilişsel boyuta ilişkin belirtiler gösterdikleri belirtilmektedir. Aşırı düzeyde bir kaygı, öğrenmeyi olumsuz yönde etkilediği, çok düşük düzeydeki kaygının da öğrenmeyi güçleştirdiği, yapılan araştırmalarla belirlenmiştir. Orta düzeyde bir kaygı ise öğrenmeyi olumlu yönde etkilemektedir. (Gençdoğan, 2010) Genelde yüksek kaygılı öğrenciler, düşük düzeyde kaygılı öğrencilere göre daha fazla başarısız olurlar. (Gençdoğan, 2010) 9
Kaygı Düzey Grafiği İstenilen kaygı, orta düzey kaygıdır. Düşük Kaygı -1 0 +1-1 Orta Düzey Kaygı Yüksek Kaygı
VİDEO 1 -Sınav Kaygısı Nedir?- http://www.uzmantv.com/sinav-kaygisi-nedir 11
Zihinsel Belirtileri Felaket yorum içeren tüm inanç ve düşünceler, aşırı uyanıklık hali, kendini aşırı gözleme, unutkanlık, dikkatini toplamada, soruları okuyup anlamada, düşünceleri organize etmede güçlük vs. Fizyolojik Belirtileri Kalp atışlarında hızlanma, nefes alıp verişin hızlanması, çeşitli kaslarda gerginlik, ağız kuruluğu, terleme, titreme, baş ağrısı, yüz kızarması vs. Duygusal Belirtileri Gerginlik, sinirlilik, karamsarlık, korku, endişe, panik, kontrolü yitirme hissi vs. Davranışsal Belirtileri Kaçma (sınavlardan hemen çıkma), kaçınma (sınavlara hiç girmeme) vs. (Özer, 2012) 12
VİDEO 3 -Sınav Kaygısının Belirtileri Nelerdir?- http://www.uzmantv.com/sinav-kaygisinin-belirtileri-nelerdir 13
Çocukluk döneminde kaygının oluşmasında cinsiyet, ebeveynlerin mesleği ve eğitim durumu, ailenin sosyo-ekonomik durumu, kardeş sayısı, çocuğun basarı durumu da etkilidir. (Erözkan, 2004) Bunun yanında aşağıdaki etkenler de sınav kaygısına neden olan unsurlar arasındadır. Zamanı etkin kullanamama ve hazır olmama Sınav esnasında ya da sınavda girmeden önce konulara tam olarak hazırlanamamak, kaygıyı artırır. Fizyolojik ihtiyaçları karşılamama Uykusuzluk, yanlış beslenme (aşırı şeker, sigara ve alkol kullanımı), dinlenmeme sınavda hata olasılığını artırır. 14
Felaket yorumları içeren düşünceler -ellerim titreyecek, karnım ağrıyacak. -herkes benden daha iyi not alacak. -eğer bu sınavdan yüksek alamazsam sınıfta kalırım. (Yazgan, 2000) 15
Bowman ve Stern (1995), bas etmeyi; a) durumu değiştirmeye yönelik belli tepkiler, b) stresi derecelendirme ve bilişsel yapıda buna uygun tepkiyi yapılandırma, c) stresin oluşturduğu olumsuz duyguları kontrol altına alabilme girişimleri olarak sıralamaktadırlar. Musch ve Broder (1999)'e göre sınav kaygısıyla basa çıkmada sistematik duyarsızlaştırma, stres asısı ve gevşeme tekniklerinin önemli bir işlevi vardır. (Erözkan, 2004) 16
Aile, çocuklarının sınavlara hazırlanması için gerekenleri ellerinden geldiğince yerine getirmeli, onlara maddi ve manevi koşullar hazırlamaya çalışmalıdır. Aileler, çocuklarının zekâlarını sınavla ölçme yanlışlığına düşmemelidir. Aile, çocuklarını başka ailelerin çocuklarıyla kıyaslamamalıdır. Aile, Bizi mahçup etme mutlaka kazanmalısın. türü şartlandırmalardan uzak durmalıdır. Haftada bir, en az ayda bir mutlaka öğretmenleri ile görüşmeli, kendi üzerlerine düşenler varsa bunları yerine getirmelidir. 17
Aile, Sürekli Çalış! demek yerine: Ne yaptın, nasıl gidiyor, bizlerden bir isteğin var mı? tarzında bir yaklaşımı tercih etmelidir. Aileler kendileri de, sınav sonucu ile ilgili kaygılar yaşayabilir. Bu da öğrenciye yansır. Bu durumda aile de bu tür kaygılardan kendisini kurtarmaya çalışmalıdır. Aile, Çocuğun yaptıklarını yetersiz görmek yerine; yapılanları takdir etmeli, yapılması gerekenleri ise yeni hedefler olarak önüne koymalıdır. Aile, bu sınavın sadece bir fırsat olduğunu, bu fırsat kaçarsa hayatta daha başka fırsatların da kendisini beklediğini çocuğa anlatmalıdır. 18
19
Yüksek Riskli Sınav Kaygısının Azaltılmasında Sistematik Duyarsızlaştırma İle Bilişsel Yeniden Yapılandırmanın Etkililiğinin Karşılaştırılması Makale yılı: 2012 Makalenin Yayınlandığı Dergi : Türk Psikiyatri Dergisi ;23(1): 9-17 Makale Sahipleri : Pınar BAŞPINAR CAN, Ciğdem DEREBOY, Mehmet ESKİN 20
AMAÇ Üniversiteye giriş sınavında sınav kaygısından sıkıntı çeken 16-22 yaşları arasında lise son sınıf öğrencisi ve lise mezunu toplam 50 öğrenci davranışçı ve bilişsel terapi gruplarına seçkisiz olarak atanmıştır. Her gruptaki katılımcılar grup biçiminde, yapılandırılmış, aynı terapist tarafından yürütülen 9 seans almışlardır. Terapi surecinde her katılımcının anksiyete, depresyon düzeyleri, psikiyatrik belirtileri ve fonksiyonel olmayan düşünceleri ölçülmüştür. Karşılaştırmalı sonuç stratejisi yöntemi ile yüksek riskli bir sınav olan üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerin sınav kaygısını azaltmada grupla uygulanan davranışçı veya bilişsel terapilerin hangisinin daha etkili olduğunu ortaya koymak ve bu yolla sınav kaygısı ile ilgili iki temel kuramı sınamaktır. ÇALIŞMA GRUBU 21
Cinsiyetin terapi oncesi ölçek puanlarına olan etkisi değerlendirildiğinde, kadınların puan ortalamalarının erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Cinsiyetin terapi öncesi ve sonrası ölçek puan değişimine etkisi değerlendirildiğinde, kadınlardaki değişimlerinin erkeklerden daha yüksek olduğu görülmüştür. Girilen üniversite sınav sayısı ile bütün ölçek puanları arasında olumlu ilişki olduğu gorulmuştur. Girilen sınav sayısı arttıkça ölçek puanları yükselmektedir 22
Bilişsel ve davranışcı terapi yontemleri ile terapi oncesi ve sonrası uygulanan olceklerden elde edilen puanların ortak etkisinin istatistiksel acıdan anlamlı olmadığı ancak tum gruplarda olceklerin terapi oncesi ve sonrası puan farklarının anlamlı olduğu bulunmuştur. Çalışmada davranışçı ve bilişsel terapinin sınav kaygısının duygusallık ve endişe bileşenlerine oldukça yakın etki gösterdikleri bulunmuştur. Kızların erkeklere kıyasla sınav kaygılarının daha fazla olduğunu saptamıştır. Okul başarı ortalamasının düşük olmasının sınav kaygısını arttırdığı görülmüştür 23
Makale yılı: 2012 Makale: Fatih Üniversitesi IV. Ulusal Sosyal Bilimler Olimpiyatı Makale Sahipleri : Merve DELİKKULAK Selda CİMŞİT 24
AMAÇ Üniversite giriş sınavlarına hazırlanan lise 12. Sınıf öğrencilerinin, sınav performanslarını ve psikolojik uyum süreçlerini bozduğu düşünülen yüksek sınav kaygısının oluşumunda hangi faktörlerin rol oynadığını ortaya koymak ve yüksek kaygıya neden olan bu durumların nasıl düzeltilebileceği noktasında çözüm önerileri geliştirmektir. Bu araştırmanın evrenini 2011-2012 eğitimöğretim yılında Eskişehir il merkezindeki liselerde öğrenim gören ve üniversite giriş sınavlarına hazırlanan 200 tane 12. Sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. ÇALIŞMA GRUBU 25
Bir sınav sırasında, bazen zihnimin sınavla ilgili olmayan konulara kaydığını hissediyorum. Geleceğimin sınavlarda göstereceğim başarıya bağlı olduğunu bilmek beni üzüyor. Kendi notumu söylemeden önce arkadaşlarımın kaç aldığını bilmek isterim. Testi değerlendirenlerin, bazı öğrencilerin sınavda çok heyecanlandıklarını bilmelerini ve bunu testi değerlendirirken hesaba katmalarını isterdim. 26
Örneklemde yer alan öğrenciler sınava hazırlanırken ya da sınav arasında çevresinde olan bitenden fazlasıyla etkilendikleri için dikkatlerini toplamakta güçlük çekmektedirler. Bu da yüksek sınav kaygısına neden olmaktadır. Örneklemde yer alan öğrenciler, sınavlardaki başarılarıyla kendilerine olan saygılarını eşdeğer gördükleri için endişeleri de artmaktadır. Sınavlarda ölçülen durumun, sahip oldukları bilgi düzeyi olduğunu kabullenmeleri noktasında zorluk çekmeleri sonucu endişeleri artıkça kaygı düzeyleri de artmaktadır. 27
Makale yılı: 2012 Makalenin Yayınlandığı Dergi : Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counceling Makale Sahipleri : Sait COŞANER Doç. Dr. Fatoş SİLMAN 28
AMAÇ Ortaokul öğrencilerinin sınav kaygı düzeylerinin sosyo-demografik değişkenlere göre incelemektir. Araştırmada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin Girne ilçesinde öğrenim gören 6., 7. ve 8. sınıf öğrencileri çalışma evreni olarak seçilmiştir. Araştırmaya Seçkisiz örnekleme yöntemi ile belirlenen %48.1 i (n=77) kız ve %51,9 si (n=83) erkek olmak üzere toplam 160 öğrenci araştırmaya dahil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak Sınav Kaygı Envanteri kullanılmıştır ÇALIŞMA GRUBU 29
Ortaokul oğrencilerinin sınav kaygı duzeyleri cinsiyete gore istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılaştığı saptanmıştır. Kız oğrencilerin kaygı puanları ortalamaları,erkek oğrencilerin kaygı ortalamaları anlamalı duzeyde daha yuksek olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin anne babanın eğitimi, ailenin geliri, kardeş sayısına akademik başarısı, bilgisayarı kullanım amacı, ders dışı kitap okuyup okumaması ve ders dışı kitap okuma suresine göre kaygı puanları ortalamalarının anlamlı olarak farklılaşmadığı belirlenmiştir. Ailenin aylık gelirine bağlı olarak öğrencilerin sınav kaygısı düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık görülmektedir. 30
Makale yılı: 2012 Makalenin Yayınlandığı Dergi: Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counceling, 2012, volume 1, issue 1 Makale Sahipleri : Sait COŞANER Doç. Dr. Oğuz SERİN 31
AMAÇ Araştırmanın çalışma grubu 8. sınıf öğrencilerinden oluşmuştur. Çalışma grubunu oluşturan 24 öğrenci (%48) i deney grubunu, 26 öğrenci (%52) i kontrol grubunu oluşturmaktadır. Çalışma grubunu oluşturan toplam öğrenci sayısı 50 tır. Bu araştırmanın amacı Gurup Rehberliği Programı nın sekizinci sınıf öğrencilerinin sınav kaygı düzeylerine etkisini incelemektir. ÇALIŞMA GRUBU 32
Sınav kaygısı ile başa çıkma eğitimi sonunda Kaygı Envanteri öntest puanları kontrol edildiğinde, kaygı sontest puanları deney ve kontrol grubuna göre anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Sınav kaygısı ile başa çıkma eğitimi sonunda Duyuşsal Kaygı alt ölçeği öntest test puanları kontrol edildiğinde duyuşsallık sontest puanları deney ve kontrol grubuna göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. 33
Makale yılı: 2011 Makale Sahipleri : Önder KAVAKÇI Ayşegül Selcen GÜLER Selma ÇETİNKAYA 34
AMAÇ Sınav kaygısı ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), anksiyete, depresyon arasındaki ilişki tıp fakültesi öğrencileri örnekleminde incelemek amaçlanmıştır. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencisini 171 öğrencilik bir grup üzerinde çalışma gerçekleştirildi. ÇALIŞMA GRUBU 35
Bu çalışmada; tıp fakültesi öğrencileri arasında sınav kaygısı yaygınlığı %15.8 bulunmuştur. Sınav kaygısı ile DEHB, sürekli anksiyete, sosyal anksiyete ve depresyon belirtileri arasında ilişki bulunmuştur. Bu çalışmada DEHB ve depresyon puanları açısından cinsiyetler arası fark görülmezken; sürekli kaygı, sosyal kaygı ve sınav kaygısı puanları kızlarda daha yüksek bulunmuştur. 36
Makale yılı:2001 Makale Sahipleri : Başaran GENÇDOĞAN 37
AMAÇ Lise öğrencilerinin sınav kaygısı ile boyun eğicilik düzeyleri ve sosyal destek algısı arasındaki ilişkiler incelenmiştir Örneklem grubu olarak, Sivas il merkezinde 2001-2002 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören toplam 53 öğrenciden veriler toplanmış olup sınav kaygısı ile sosyal destek algısı için Sivas ili Divriği ve Gemerek ilçelerinde 2001-2002 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören toplam 77 öğrenciden veri elde edilmiştir. ÇALIŞMA GRUBU 38
Sınav kaygısı ile sosyal destek arasında bir ilişki olmadığını ve sınav kaygısı arttıkça boyun eğiciliğin de arttığını göstermektedir. Farklı düzeylerde sınav kaygısına sahip öğrencilerin, boyun eğicilik puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık vardır. Cinsiyet, sınıf düzeyi, babanın işi, kaç kardeş ve kaçıncı kardeş olduğuna ilişkin değişkenler açısından sınav kaygısı ve boyun eğicilik puanları yönünden farklar anlamsız bulunmuştur. 39
Makale yılı: 2011 Makalenin Yayınlandığı Dergi: Sosyal Bilimler Dergisi sayı :30 Makale Sahipleri : Evren AYRANCI Ercan ÖGE 40
AMAÇ Öğrencilerin cinsiyetleri, iş sahibi olmaları ve genel mutluluk düzeylerinin sınav kaygısı faktörleri üzerinde etki yaratıp yaratmadıklarını tespit etmektir İstanbul Aydın Üniversitesi nin meslek yüksekokulundaki insan kaynakları yönetimi, emlak ve emlak yönetimi, sağlık kurumları işletmeciliği ile bankacılık ve programlarında uygulanmıştır. ÇALIŞMA GRUBU 41
Sınav gerginliği ile zihinsel karışıklık üzerinde ne kadar etki yaratabildikleri ve bu etkilerin istatistiksel açıdan anlamlı bir etki yarattığı ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin cinsiyeti, sınav gerginliğini anlamlı olarak etkilemektedir. Öğrencilerin mutluluk derecesi de sınav gerginliğini anlamlı olarak etkilemektedir. Öğrencilerin bir işte çalışıyor olmalarının veya olmalarının hiçbir sınav kaygısı faktöründe anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır. 42
43
44
SINAV STRESİNE YENİK DÜŞTÜ ADANA'da üniversiteye giriş sınavında başarısız olma korkusunu üzerinden atamayan 21 yaşındaki Tuğba Kuyucu, canına kıydı.. Merkez Yüreğir İlçesi'nin Levent Mahallesi'nde oturan Tuğba Kuyucu, 3 kez denemesine rağmen kazanamadığı üniversiteye giriş sınavına hazırlanmaya başladı. "Tekrar kazanamazsam" stresinde olduğu tahmin edilen Tuğba Kuyucu, akşam saatlerinde ders çalışmak için odasına girdi ve uzun süre dışarı çıkmadı. Kızını merak eden baba Kemal Kuyucu, odasına girdiğinde kızını asılı halde buldu. http://www.haberhurriyeti.com/haberdetay/haberdetay.aspx?id=40436 45
SINAV STRESİNE DAYANAMADI Sınav stresine dayanamayan bir kız öğrencinin baygınlık geçirdi. Sınav stresini dışarıda yaşayan aileler aslında sınav öncesi yaptıkları açıklamalarda tam da böylesi bir sonuçtan endişe ettiklerini söylemişlerdi. Velilerin kaygılarının boşa olmadığı görüldü. Nitekim çocukları için sınav süresince dua eden veliler en çok ÖSS dolayısıyla çocuklarının sağlığının bozulmasından şikayetçi http://www.malatyaaktuel.com/inx/haber-12109 Sinav_Stresine_Dayanamadi.html46
47
48
Sınav Kaygısı Ferahim YEŞİLYURT (2007) Ben Bana Güveniyorum Rüya TURNA (2009) 49
Stresten Uzak Hamit Fuat PALULUOĞLU (2007) Sorularla Kaygı ve Sınav Kaygısı İhsan KURT (2006) 50
TEŞEKKÜRLER 51