Elektrik piyasasına özgü vergisel konular Sektörel Vergi Rehberleri Serisi İstanbul, Şubat 2015
İçindekiler 1. Elektrik piyasasında faaliyet gösterecek tüzel kişiler 2. Lisans yükümlülükleri 3. Elektrik piyasasında yeniden yapılanma alternatifi 4. Sermaye yeterliliği 5. Kurumlar vergisi/kar dağıtımı vergisi uygulamaları 6. Yap-İşlet-Devret modeli 7. Katma Değer Vergisi Kanunu (KDV) nda yer alan düzenlemeler 8. Elektrik Satışı ve Tüketiminde Kurumlar Vergisi Açısından Tahakkuk Esası 9. Elektrik Satışı ve Tüketiminde KDV Açısından Tahakkuk Esası 10. Damga Vergisi ve Harç Uygulamaları ile ilgili düzenlemeler 11. ÖTV Uygulaması 12. Özelleştirme Çalışmaları Vergisel Teşvikleri 13. Elektrik Piyasasında Yatırım Teşvik Uygulamaları 14. Yenilenebilir Enerji Sektöründeki Teşvikler 15. Nükleer enerji yatırımları ve sağlanan teşvikler 16. Amortisman Uygulaması 17. Yatırımlarda finansman giderleri 18. Elektrik tüketicilerine uygulanan pay, fon ve vergiler 19. Elektrik enerjisinin ithalat ve ihracatı ve vergisel yükümlülükler 20. Elektrik piyasasında kamulaştırma ve vergisel yükümlülükler
1 Elektrik piyasasında faaliyet gösterecek tüzel kişiler Mevcut düzenlemeler ışığında, elektrik piyasasında faaliyet gösterecek tüzel kişilerin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu na göre Anonim Şirket (A.Ş.) ya da Limited Şirket (Ltd.) statüsünde kurulmuş olması ve anonim şirketlerin sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki paylarının nama yazılı olması şarttır. Şirketlerin ana sözleşmesinde bulunması gereken hususlar ise yönetmelik ile düzenlenmiştir. 2 Lisans yükümlülükleri Tüzel kişiler elektrik piyasasında gösterecekleri faaliyete göre elektrik enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan satışı, perakende satışı, ithalatı, ihracatı ve piyasa işletimi faaliyetlerinin her biri için uygun bir lisans alacaklardır. Yönetmelikte öngörülen istisnalar dışında, alınan lisanslar devredilememektedir. 6446 sayılı yeni Elektrik Piyasası Kanunu ile üretim faaliyetinde bulunmak isteyen tüzel kişilere, üretim tesisi yatırımlarına başlamaları için gerekli onay, izin, ruhsat ve benzerlerinin alınabilmesi için belirli süreli verilen izin olarak tanımlanan ön-lisans düzenlemesi getirilmiştir. Önlisansın süresi mücbir sebep hâlleri dışında en fazla yirmi dört (24) aylık verilirken, bu süre Kurul kararı ile otuz altı (36) aya kadar uzatılabilecektir. Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 1
3 Elektrik piyasasında yeniden yapılanma alternatifi Önlisans sahipleri lisans alıncaya kadar, Yönetmelikte öngörülen istisnalar dışında, ortaklık yapısında değişiklik yapamayacak, paylarını devredemeyecek ve bu sonucu doğuracak iş ve işlemlere girişemeyeceklerdir. Lisans sahibi bir tüzel kişinin sermayesinin yüzde on (%10) (halka açık şirketlerde yüzde beş (%5)) veya daha fazlasını temsil eden payların, doğrudan veya dolaylı olarak bir gerçek veya tüzel kişi tarafından edinilmesi ile tüzel kişinin ortaklık yapısında kontrolün değişmesi sonucunu veren pay devirleri ile tarifesi düzenlemeye tabi lisans sahibi tüzel kişilerin payları üzerinde rehin tesis edilmesi ile bu tüzel kişilere ilişkin hesap rehini tesis edilmesi, her defasında onaya tabidir. Piyasa işletim lisansı sahibi tüzel kişilerin ortaklık yapılarındaki her türlü doğrudan pay değişiklikleri de onaya bağlıdır. Onay, tarifesi düzenlemeye tabi faaliyet yürüten lisans sahibi tüzel kişiler için EPDK, diğerleri için ilgili ana hizmet birimi tarafından verilmektedir. Lisans sahibinin birleşme veya bölünme (tam veya kısmi bölünme) gibi yeniden yapılandırma işlemlerine taraf olması EPDK'nın ön onayına bağlıdır. Birleşme veya bölünme işlemi izin verildiği tarihten itibaren altı (6) ay içinde tamamlanmadığı takdirde verilen izin geçersiz olacaktır ve yeniden yapılanma işlemlerine devam edilemeyecektir. 2
4 Sermaye yeterliliği Önlisans başvurularında, şirket asgari sermayesinin, üretim tesisi için Kurum tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının yüzde beş (%5) ine, nükleer enerjiye dayalı üretim tesisi kurulması için yapılan ön-lisans başvuruları açısından yüzde bir (%1) ine artırıldığına ilişkin şirket esas sözleşmesinin sunulması zorunludur. Lisans başvurularında ise, şirket asgari sermayesinin, üretim tesisi için Kurum tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının yüzde yirmi (%20) si, nükleer enerjiye dayalı üretim tesisi kurulması için yapılan lisans başvuruları açısından yüzde beş (%5) ine artırıldığına ilişkin şirket esas sözleşmesi sunulacaktır. Şirket asgari sermayesinin dağıtım lisansı ile piyasa işletim lisansı ve görevli tedarik şirketlerinin tedarik lisansı başvurularında Kurul tarafından belirlenen oran ve/veya tutar kadarından, tedarik lisansı başvuruları açısından ise 2.000.000 TL den az olamayacaktır. Söz konusu tüzel kişiler, nakden taahhüt edilen payların itibarî değerlerinin en az yüzde yirmi beş (%25) i tescilden önce, kalanı da şirketin tescilini izleyen yirmi dört (24) ay içinde ödeyecektir. Önlisans ve önlisanstan lisans sürecine geçişe bağlı olarak taahhüt edilen sermayenin ödeme süresi yirmi dört (24) ayı aşmamak üzere değişebilecektir. Diğer taraftan, piyasada faaliyet gösteren tüzel kişiler kuruluş sermayelerinin veya sermayenin artan kısmının on binde dördünü (%0,04) ünü Rekabet Kurumu na ödeyeceklerdir. Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 3
5Kurumlar vergisi/kar dağıtımı vergisi uygulamaları Kurumlar Vergisi nde matrah tespiti, Gelir Vergisi Kanunu nun ticari kazanç hükümlerine tabi olup kurumlar vergisi genel oranı yüzde yirmi (%20) dir. Kurumlar Vergisi Kanunu nda elektrik piyasasında faaliyet gösteren şirketlere ilişkin özellikli düzenlemelere yer verilmemiştir. Bu kapsamda, sektörde faaliyet gösteren tüzel kişilere sağlanan Kurumlar Vergisi muafiyeti ya da kazançlara ilişkin özel bir istisna düzenlemesi söz konusu değildir. Sektörde faaliyet gösteren şirketlerin kazançları genel oranda Kurumlar Vergisi ne tabidir. Ancak, Yatırım teşvik sistemi bölümünde yer vereceğimiz üzere bazı üretim türleri indirimli kurumlar vergisi uygulaması ile teşvik edilmektedir. Örneğin, 3213 Sayılı Maden Kanunu nun 2. Mad. 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları öncelikli yatırım kapsamında indirimli kurumlar vergisi teşvikinden faydalanabilmektedir. Bilançoda kar oluşması durumunda vergi sonrası ticari kazançtan; varsa önceki dönem ticari zararlar ve ayrılması zorunlu yasal yedek akçeler düşüldükten sonra, tam mükellef kurumların tam veya dar mükellef gerçek kişi ortaklara ve dar mükellef kurumlara dağıttığı kar paylarından yüzde on beş (%15) tevkifat yapması zorunludur. Söz konusu kar dağıtım tevkifatı ilgili Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları kapsamında daha düşük oranda uygulanabilecektir. 4
6 Yap-İşlet-Devret modeli Yüksek maddi kaynak ihtiyacı duyulan projelerin hayata geçirilmesi için geliştirilen özel bir finansman modeli olan yap-işlet-devret yatırım modeli mevzuatımızda 3996 sayılı Yap-İşlet- Devret Kanunu nda düzenlenmektedir. Yap-İşlet-Devret modeli, yatırım bedelinin (elde edilecek kar dâhil) sermaye şirketine veya yabancı şirkete, şirketin işletme süresi içerisinde ürettiği mal veya hizmetin idare veya hizmetten yararlananlarca satın alınması suretiyle ödenmesini ifade etmektedir. Mevzuatımızda Yap-İşlet-Devret gibi uygulamalarla karşımıza çıkan imtiyazlı şirketler, vergisel açıdan farklı düzenlemelere tabi olabilmektedir. Mevzuatta açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte, genel itibarıyla imtiyazlı şirketlerin özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir; Hizmetin konusu imtiyaz niteliğinde bir kamu hizmetidir, İdare ile imtiyaz sözleşmesi yapılır, Hizmetin kurulması, işletilmesi ve yürütülmesi ile ilgili kar-zarar özel kişiye aittir, Kamu hizmeti imtiyazı, belli ve uzun bir süre için verilir, İlgili idarenin hizmetin kurulması ve yürütülmesi ile ilgili gözetim ve denetim yetkisi vardır, İmtiyazlı şirketler hizmetin yürütülmesi ile ilgili özel kişi tarafından kurulan tesisler sözleşme süresinin bitiminde devlete veya devletçe tensip edilen kuruluşa devreder, İmtiyazlı şirket hizmetin kurulması ve sürdürülmesi ile ilgili kamulaştırma talebinde bulunabilir, İdarenin imtiyazlı şirketin yükümlülüklerini artırması durumunda şirket ek mali haklar talep edebilir. Bu kapsamda, elektrik piyasasında faaliyet gösterecek şirketler de imtiyazlı şirket olarak faaliyette bulunabilirler. Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 5
7 Katma Değer Vergisi Kanunu (KDV) nda yer alan düzenlemeler Genel KDV oranına (yüzde on sekiz [%18]) tabi olan elektrik enerjisi satışında KDV matrahı, kullanım bedeli üzerine diğer tüm ek vergi ve fon tutarlarının da eklenmesi yoluyla hesaplanmaktadır. 3996 sayılı Yap-İşlet-Devret Kanun una göre gerçekleştirilecek projelerden 31 Aralık 2023 tarihine kadar ihale veya görevlendirme ilanı yayımlanacak olanların; ihale edilmesi ile görevlendirilen veya projeyi üstlenenlere yatırım döneminde proje kapsamında yapılan mal teslimleri ve hizmet ifaları katma değer vergisinden müstesna edilmiştir. Bu kapsamda yapılan mal teslimleri ve hizmet ifaları nedeniyle yüklenilen vergiler, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan vergiden indirilecek, indirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler iade konusu yapılabilecektir. Diğer taraftan, 31 Aralık 2023 tarihine kadar uygulanmak üzere, yatırım teşvik belgeleri kapsamında asgari 500 milyon Türk Lirası tutarında sabit yatırım öngörülen stratejik yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve takvim yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilemeyen KDV nin, izleyen yıl talep edilmesi halinde belge sahibi mükellefe iade olunacağı düzenlenmiştir. Ayrıca, 2015/7205 Sayılı BKK ile 50 kva ve daha büyük olan ancak 500 kva yı geçmeyen rüzgar santrallerinin finansal kiralama şirketlerine veya bu şirketlerce teslimi ile bunların finansal kiralanması 31.01.2015 tarihinden itibaren yapılacak finansal kiralama sözleşmeleri kapsamında olmak şartıyla %1 KDV li hale getirilmiştir. Önceki düzenlemede, %1 KDV uygulaması sadece çıkış gücü 500 kva olan rüzgar santralleri için söz konusu idi. 6
8 Elektrik satışı ve tüketiminde Kurumlar Vergisi açısından tahakkuk esası Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre belirlenmesi ilkesi, tahsil edildikleri veya ödendikleri döneme bakılmaksızın, miktar ve mahiyet itibariyle kesinleştikleri dönemin gelir ve gideri olarak dikkate alınmasını ifade eder. Mevcut düzenlemeler ışığında da elektriğin tüketildiği dönem ile söz konusu tüketimin tespiti ve nihai olarak faturaya bağlanması aşamaları farklı dönemlerde gerçekleşebilmektedir. Mali İdare konu ile ilgili verdiği muktezalarda; elektrik satışı ve tedarikinden doğan gelir ve giderin ay sonu itibarıyla tahakkuk ettiğinden tahakkuk tarihi itibarıyla ilgili geçici vergi ve takvim yılı hesap dönemlerinde bu gelir ve giderin kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerektiği yönünde görüş bildirmiştir. 9 Elektrik satışı ve tüketiminde KDV açısından tahakkuk esası KDV Kanunu elektrik dağıtımlarını mal teslimi olarak değerlendirmektedir. Aynı Kanunda elektrik dağıtım veya kullanımlarında bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesi ise KDV yi doğuran olay olarak tanımlanmıştır. Mali İdare konu ile ilgili verdiği muktezalarda; tahakkuk tarihi itibarıyla vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği kabul edilerek tahakkuk tutarları üzerinden hesaplanan KDV nin ilgili dönemde beyan edilmesi gerektiği yönünde görüş bildirmiştir. Diğer taraftan tüketilen elektrik bedellerine ait faturalardaki KDV, genel hükümler çerçevesinde faturaların kanuni defterlere kaydedildiği dönemde, faturaların düzenlendiği takvim yılı aşılmamak üzere indirim konusu yapılacaktır. Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 7
10 Damga Vergisi ve Harç Uygulamaları ile ilgili düzenlemeler Genel olarak ticari sözleşmelerde uygulanan Damga Vergisi oranı binde 9,48 (%0,948) iken kira sözleşmelerinde uygulanan oran binde 1,89 (%0,189) dur. 2015 yılında düzenlenen kâğıtlarda Damga Vergisi tavanı 1.702.138,00 TL olarak uygulanmaktadır. Damga Vergisi Kanunu nda elektrik piyasası yatırımlarına yönelik herhangi bir istisna düzenlenmemekle birlikte, 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nda yatırımlara Damga Vergisi için sağlanan teşvikler şunlardır; Organize toptan elektrik piyasalarında yapılan işlemlere ilişkin düzenlenen kâğıtlar Damga Vergisi nden, DSİ tarafından, 26 Haziran 2003 tarihinden itibaren yapılan ve ortak tesis yatırım bedeli geri ödemesi ihtiva etmeyen su kullanım hakkı ve işletme esaslarına ilişkin anlaşmalar ile ilgili olarak düzenlenen kâğıtlar Damga Vergisi ve yapılan işlemler harçtan, 31 Aralık 2015 tarihine kadar ilk defa işletmeye girecek üretim lisansı sahibi tüzel kişilere üretim tesislerinin yatırım döneminde, üretim tesisleriyle ilgili yapılan işlemler Harçtan ve düzenlenen kâğıtlar Damga Vergisi nden müstesna edilmiştir. 3996 sayılı Yap-İşlet-Devret Kanunu kapsamında Yap-İşlet-Devret modeli çerçevesinde idare ile sermaye şirketi veya yabancı şirketin yapacağı bütün iş ve işlemler, Damga Vergisi ile harçlardan muaf tutulmuştur. 3996 sayılı Yap-İşlet-Devret Kanunu nun 12. Maddesi uyarınca, Yap-İşlet-Devret modeline göre gerçekleştirilen yatırımlar için, yatırım döneminde kullanılmak üzere görevli şirket tarafından yatırım kredisi temini ile mal ve hizmet alımları ile ilgili işlemler ve bu işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar da Damga Vergisi ve harç istisnasından yararlanabilecektir. 8
ÖTV 11Uygulaması Özel Tüketim Vergisi, ÖTV Kanunu na ek dört ayrı tarifesinde yer alan mal/ ürünler üzerinden maktu ya da oransal alınan harcama vergisi olup Kanunun Geçici 5. Maddesi ile elektrik üretiminde kullanılacak olan yakıtlara ÖTV istisnası getirilmiştir. 12 Özelleştirme Çalışmaları Vergisel Teşvikleri Elektrik Piyasası Kanunu nun Vergi Düzenlemeleri başlıklı Geçici 3. maddesine göre, elektrik dağıtım şirketleri ile elektrik üretim tesis ve/veya şirketlerinin özelleştirilmesi çalışmaları kapsamında 31 Aralık 2023 tarihine kadar yapılacak devir, birleşme, bölünme ve kısmi bölünme işlemleriyle ilgili ortaya çıkan kazançlar, Kurumlar Vergisinden istisnadır. Diğer taraftan, bu madde kapsamında yapılacak teslim ve hizmetler KDV den istisna edilmiştir. Söz konusu teslim ve hizmet ifaları ile ilgili olarak yüklenilen vergiler hesaplanan KDV den indirilecek, indirim yoluyla giderilemeyen KDV ise iade edilmeyecektir. Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 9
13 Elektrik Piyasasında Yatırım Teşvik Uygulamaları Yatırım Teşvik Sistemi 15 Haziran 2012, 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile yürürlüğe girmiştir. Söz konusu teşvik sistemi kapsamında elektrik piyasası yatırımları sadece genel vergi teşvikleri olan KDV istisnası ve Gümrük Vergisi muafiyetinden yararlanabilmektedir. Diğer taraftan, söz konusu Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar da değişiklik yapılmasına dair kararlar ile elektrik piyasasında yatırımlara sağlanan teşviklerde yeni düzenlemelere gidilerek, sektöre sağlanan teşvikler genişletilmiştir. Bu kapsamda, 2013/4288 sayılı Karar ile 19 Haziran 2012 tarihinden geçerli olmak üzere Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 Sayılı Maden Kanununun 2. mad. 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları öncelikli yatırım kapsamına alınmıştır. Böylelikle, söz konusu elektrik üretimi yatırımları 5. Bölge desteğinden (yatırımın 6. Bölgede yer alması durumunda 6. Bölgeye sağlanan destek unsurlarından) yararlanabilecektir. Ayrıca, doğalgazı girdi olarak kullanan elektrik üretim yatırımları hiçbir şekilde Karar kapsamındaki desteklerden faydalanamıyor iken, 19 Haziran 2012 tarihinden önce Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan lisansı almış yatırımlar hariç ibaresi eklenerek söz konusu yatırımlar genel teşvik uygulaması kapsamında teşvik edilmektedir. Ayrıca, 2014/6058 sayılı Karar ile 19 Haziran 2012 tarihinden geçerli olmak üzere, enerji verimliliğine yönelik bazı yatırımlar ile atık ısı kaynaklı olarak, bir tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar (doğalgaza dayalı elektrik üretim tesisleri hariç) öncelikli yatırımlar kapsamına dahil edilmiştir. Yenilenebilir Enerji ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK) Belgesi 5346 Sayılı Kanun kapsamında Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK) rüzgar, güneş, jeotermal, hidrolik, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarıdır. EPDK tarafından üretim lisansı sahibi tüzel kişiye Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi verilmektedir. 10
14 Yenilenebilir Enerji Sektöründeki Teşvikler YEK Destekleme Mekanizması 5346 Sayılı Kanun unun yürürlüğe girdiği 18 Mayıs 2005 tarihinden 31 Aralık 2015 tarihine kadar işletmeye girmiş ya da girecek YEK Destekleme Mekanizmasına tabi üretim lisansı sahipleri için kanuna ekli I sayılı cetvelde belirlenen fiyatlar on (10) yıl süreyle uygulanacaktır. I Sayılı Cetvel Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi Tarife 1 (10 Yıl): Uygulanacak Fiyatlar (ABD Doları cent/kwh) Hidroelektrik üretim tesisi 7,3 Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi 7,3 Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi 10,5 Biyokütleye dayalı üretim tesisi (çöp gazı dahil) 13,3 Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi 13,3 Bakanlar Kurulu, 31 Aralık 2015 ten sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için kanun doğrultusunda uygulanacak miktar, fiyat, süreleri ve kaynakları belirleme yetkisine sahip olup, bu yetkisini kullanarak 18 Kasım 2013 tarihli ve 2013/5625 sayılı karar ile 1 Ocak 2016 dan itibaren 31 Aralık 2020 tarihine kadar işletmeye girecek olan YEK Destekleme Mekanizmasına tabi YEK Belgeli üretim lisansı sahipleri için 5346 Sayılı Kanun a ekli I sayılı cetvelde yer alan fiyatların on (10) yıl süreyle uygulanacağını düzenlemiştir. Muafiyetli üretim kapsamında YEK ten elektrik üreten gerçek/tüzel kişiler, ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri enerjiyi dağıtım sistemine vermeleri halinde I Sayılı cetveldeki fiyatlandırmadan on (10) yıl süreyle faydalanabileceklerdir. Yerli ürün kullanımı kapsamında 31 Aralık 2015 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinin mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamı yurt içinde imal edilmişse I Sayılı Cetveldeki belirlenen fiyatlara üretim tesisinin işletmeye giriş tarihinden itibaren beş (5) yıl süreyle, II Sayılı Cetvelde belirlenen fiyatlar ilave edilecektir. Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 11
31 Aralık 2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için yerli katkı ilavesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi hakkında Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir. Bakanlar Kurulu kendisine verilen bu yetkiyi kullanarak 18 Kasım 2013 tarihli ve 2013/5625 sayılı Karar ile 1 Ocak 2016 tarihinden 31 Aralık 2020 tarihine kadar işletmeye girecek YEK Belgeli üretim tesislerinde kullanılan mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde, bu tesislerde üretilerek iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi için 5346 sayılı Kanuna ekli I sayılı Cetvelde belirtilen fiyatlara, üretim tesisinin işletmeye giriş tarihinden itibaren beş (5) yıl süreyle aynı Kanuna ekli II sayılı Cetvelde belirtilen fiyatların ilave edileceğini hüküm altına almıştır. (Karar 5 Aralık 2013 tarihli RG de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girmiştir.) II Sayılı Cetvel (yerli üretim olması halinde) Tesis Tipi Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat Yerli Katkı İlavesi (ABD Doları cent/kwh) Hidrolelektrik üretim tesisi Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi Fotovoltaik güneş enerjisine dayalı üretim tesisi Türbin 1,3 Jeneratör ve güç elektroniği 1 Kanat 0,8 Jeneratör ve güç elektroniği 1 Türbin kulesi 0,6 Rotor ve nasel gruplarındaki mekanik aksamın tamamı (Kanat grubu ile jeneratör ve güç elektroniği için yapılan ödemeler hariç) PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatı 1,3 0,8 PV modülleri 1,3 PV modülünü oluşturan hücreler 3,5 İnvertör 0,6 PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan malzeme 0,5 12
Tesis Tipi Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat Yerli Katkı İlavesi (ABD Doları cent/kwh) Yoğunlaştırılmış güneş enerjisine dayalı üretim tesisi Biyokütle enerjisine dayalı üretim tesisi Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi Radyasyon toplama tüpü 2,4 Yansıtıcı yüzey levhası 0,6 Güneş takip sistemi 0,6 Isı enerjisi depolama sisteminin mekanik aksamı Kulede güneş ışınını toplayarak buhar üretim sisteminin mekanik aksamı 1,3 2,4 Stirling motoru 1,3 Panel entegrasyonu ve güneş paneli yapısal mekaniği 0,6 Akışkan yataklı buhar kazanı 0,8 Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı 0,4 Gazlaştırma ve gaz temizleme grubu 0,6 Buhar veya gaz türbini 2 İçten yanmalı motor veya stirling motoru 0,9 Jeneratör ve güç elektroniği 0,5 Kojenerasyon sistemi 0,4 Buhar veya gaz türbini 1,3 Jeneratör ve güç elektroniği 0,7 Buhar enjektörü veya vakum kompresörü 0,7 Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 13
15 Nükleer enerji yatırımları ve sağlanan teşvikler Türkiye Atom Enerjisi Kurumu nun (TAEK) çalışmaları ve Atom Enerjisi Programının uygulanmasıyla ilgili olarak yurtiçi ve yurt dışından yapılacak nükleer alandaki temel ve uygulamalı araştırmalarla doğrudan alakalı her türlü alım, satım, onarım ve inşaat hizmetleri her türlü vergi, resim, harç ile hisse ve paylardan muaftır. İthalde alınan her türlü vergi, resim ve harç muafiyeti hükümleri, ise 6 Mayıs 1986 tarih ve 3283 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır. İlaveten, Kuruma yapılan bağış ve yardımlar her türlü vergi, resim ve harçlardan muaftır. Nükleer Santralin sökümü yüzünden oluşacak maliyetleri karşılamak amacıyla Ulusal Radyoaktif Atık Hesabı (URAH) ile İşletmeden Çıkarma Hesabı (İÇH) oluşturulmaktadır. URAH ve İÇH ye ilişkin işlemler tüm vergilerden müstesnadır. 14
16 Amortisman Uygulaması 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamındaki yatırımlar Vergi Usul Kanunu(VUK) nun 313. Maddesine göre işletmede bir (1) yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269. Madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısmındaki esaslara göre tespit edilen değerlerinin bu kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortismanın konusudur. VUK un 315. Maddesine göre mükellefler amortismana tabi iktisadi kıymetlerini ve bu kıymetlerin faydalı ömürlerinin Maliye Bakanlığı nca tespit ve ilan edilen oranlarını kullanmaları gerekmektedir. Yap-İşlet- Devret (YİD) kapsamındaki yatırımların amortisman uygulamaları VUK 313. ve 325. Maddelerinde düzenlenmektedir. Kısaca, VUK 313. Maddesi kapsamında ilgili mevzuat gereğince sözleşme süresinden sonra bedelsiz olarak devlete ya da devlet tarafından tensip olunan bir teşekküle veya belediyeye intikali öngörülen amortismana tabi kıymetlerden sermayenin veya özel maliyet bedellerinin itfası hükümlerine göre amortismana tabi tutulanların ayrıca amortismana tabi tutulamayacağı düzenlenmiştir. VUK 325. Maddesi gereğince YİD kapsamındaki yatırımlarda imtiyaz süresinden sonra, bedelsiz olarak devlete ya da devlet tarafından tensip olunan bir teşekküle veya belediyeye intikal etmesi söz konusu olmayan kıymetler genel amortisman hükümlerine göre itfa edilirken, intikal edecek olan kıymetler ise özel maliyet usulüne göre amortisman uygulamasına ya da sermayenin itfası yöntemine tabi olacaktır. Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 15
No. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler Faydalı Ömür (Yıl) Normal Amortisman Oranı 45 Elektrik Piyasası Faaliyetleri 45.1. Üretim 45.1.1. Elektrik Üretimi: Ticari amaçlı satışı için elektriğin üretiminde kullanılan iktisadi kıymetler 45.1.2. Elektrik sağlayan hidrolik üretim araçları 45.1.2.1 Baraj gövdesi, arklar, kanallar, tüneller ve su olukları gibi iktisadi kıymetler 45.1.2.2 Cebri boru, türbin, jeneratör gibi elektromekanik iktisadi kıymetler 45.1.3. Elektrik Sağlayan Buhar Üretim Araçları: Temel buhar üniteleri ile birleşik sirkülasyonda çalıştırılan yanma tribünleri ve ticari olarak satış amacıyla buhar gücünden elektriğin üretiminde kullanılan iktisadi kıymetler ve atık ayrıştırma ve kaynakların geri dönüşümünü sağlayan araçlar tarafından kullanıldığı zaman elektrik ve buhar dağıtım sistemleri gibi elektrik jeneratörleri, ve benzeri kıymetler (Gaz türbinleri hariç) 45.1.4. Elektrik Sağlayan İçten Yanmalı Türbin Üretim Araçları: İçten yanmalı türbinler, dizel motorlar, diğer içten yanmalı motorlar ve bunlarla ilgili güç türbinleri ve/veya jeneratörleri ve ilgili arazi düzenlemelerinden oluşan özel hareket ettiricilerin kullanılmasıyla meydana getirilen satış amaçlı elektrik üretiminde kullanılan iktisadi kıymetler (Temel buhar ünitelerine sahip ortak sirkülasyonla çalışan içten yanmalı türbinler hariç) 40 %2,5 40 %2,5 15 %6,66 20 %5 15 %6,66 45.1.5. Endüstriyel enerji ve endüstriyel elektrik üretim sistemleri 22 %4,54 16
No. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler Faydalı Ömür (Yıl) Normal Amortisman Oranı 45.1.6. Gaz Türbinleri: Kompresör ile basınçlandırılmış hava ile doğalgaz, motorin, nafta ve benzeri yakıtların karıştırılarak yakılması sonucunda ortaya çıkan ısı enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren ekipmanlar 45.1.7. Rüzgar enerjisi santralleri: Türbin, kule, jeneratör ve kanatlar gibi iktisadi kıymetler 45.1.8. Jeotermal enerji santrallerinde kullanılan enjeksiyon ve reenjeksiyon sistemleri ile boru hatları dahil tüm teknolojik teçhizat 5 %20 10 %10 13 %7,69 45.1.9. Güneş enerjisi santrali 10 %10 45.2. İletim 45.2.1. Elektrik Sağlayan İletim Araçları: Ticari olarak satılan elektriğin iletiminde kullanılan iktisadi kıymetler (Araziyle ilgili ilk olarak yapılan temizleme ve tasnif etme düzenlemeleri bu sınıf kapsamında değildir.) 45.3. Dağıtım 45.3.1. Elektrik Sağlayan Dağıtım Araçları: Ticari olarak satılan elektriğin dağıtımında kullanılan iktisadi kıymetler (Araziyle ilgili ilk olarak yapılan temizleme ve tasnif etme düzenlemeleri bu sınıf kapsamında değildir.) 30 %3,33 30 %3,33 45.3.2. Endüstriyel enerji ve elektrik dağıtım sistemleri 22 %4,54 45.3.3 Elektrik Enerjisi Dağıtım Sistemleri: Tadilat, arıza giderimi, şebeke döşeme, kontrol ve dağıtım yolları ile elektrik enerjisinin tedarikinde kullanılan iktisadi kıymetler (Tüketicilere ait bina ve bunların müştemilatına yerleştirildikleri zaman bu kıymetler kapsam dışındadır.) 20 %5 Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 17
17 Yatırımlarda finansman giderleri Elektrik piyasasındaki yatırımlara ilişkin gerek yatırım döneminde ve gerekse yatırımın faaliyete geçmesinden sonraki dönemde katlanılan finansman giderleri ve kur farklarına ilişkin olarak ayrı bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Bu nedenle, 163 ve 334 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde düzenlenen genel prensipler doğrultusunda, elektrik piyasasındaki yatırımların finansmanında kullanılan kredilere ilişkin faiz ve kur farkları yatırım maliyetine eklenerek ilgili sabit kıymetle birlikte amortisman yoluyla itfa edilirken işletme dönemine ait olanlar ise, mükellefin tercihine bağlı olarak ya ilgili bulundukları yıllarda doğrudan gider yazılacak ya da maliyetine intikal ettirmek suretiyle amortismana tabi tutulacaktır. Diğer taraftan, 6322 Sayılı Kanun ile finansman giderlerinin indirim konusu yapılmasına ilişkin getirilen kısıtlayıcı düzenleme 1 Ocak 2013 ten itibaren yürürlükte olup ilgili BKK henüz yayımlanmadığından uygulanmamaktadır. 18
18 Elektrik tüketicilerine uygulanan pay, fon ve vergiler Elektrik Enerjisi Fonu nu düzenleyen 3291 sayılı Kanun un ek ikinci maddesinde yer alan düzenlemeye göre nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler sektör altyapı giderlerine katkı paylarını, bunların enerji tarifelerinin yüzde on (%10) unu geçmeyecek şekilde tespitinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nın yetkisi dâhilindedir. Ayrıca dayanak kapsamında enerji sektöründe yapılacak Ar-Ge, etüt, proje denetim faaliyetleri ile kurulacak tesislerde finansman yönünden destek sağlamak amacıyla yapılan kesinti kullanım bedeli üzerinden yüzde bir (%1) oranında yapılmaktadır. Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu nun 4. Maddesinin c bendinde bahsedilen nihai tüketiciye satış yapan lisans sahibi tüzel kişilerin elektrik enerjisi satış bedelinin yüzde iki (%2) si tutarındaki payı faturalarında göstereceği ve bu kapsamdaki bedelleri TRT payı olarak intikal ettireceği düzenlenmiştir. Belediye Gelirleri Kanunu nun 34.maddesine göre belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik tüketimi, Elektrik Tüketim Vergisi ne tabidir. Aynı kanunun 35. maddesine göre de elektrik tüketimini gerçekleştirenler vergi mükellefidir. Vergi oranı, vergiye tabi tüketilen elektrik satış bedeli üzerinden yüzde beş (%5) olarak tespit edilmiştir. Bu oran imal ve istihsal, taşıma, yükleme, boşaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi işlerinde tüketilen elektriğin satış bedeli üzerinden yüzde bir (%1) olarak uygulanmaktadır. Vergi oranı, vergiye tabi tüketilen elektrik satış bedeli üzerinden yüzde beş (%5) olarak tespit edilmiştir. Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 19
19 Elektrik enerjisinin ithalat ve ihracatı ve vergisel yükümlülükler Elektrik Piyasası İthalat ve İhracat Yönetmeliği ne göre uluslararası enterkonneksiyon şartı oluşmuş ülkelerden ya da ülkelere elektrik enerjisi ithalatı/ihracatı, Bakanlığın uygun görüşü doğrultusunda, Kurul onayıyla yapılabilmektedir. KDV Kanunu açısından elektrik ihraç ve ithalat işlemlerinde, aylık dönemler itibariyle bedelin tahakkuk ettirilmesi ve en az ayda bir kez gümrük beyannamesi açılarak ithalat ve ihracat işleminin gerçekleştirilmesi uygun olacaktır. Yurtdışından ithal edilen enerjinin, ilgili ayın son günü 24.00 a kadar gelmeye devam ettiği dolayısıyla gelen enerjinin KDV matrahının ay bitiminden sonra kesinleştiği ve gümrük beyannamesinde de bir sonraki ayda açıldığı gözlenmektedir. Mali İdare nin konuyla ilgili verdiği muktezalarda, ithalde ödenen ve ilgili gümrük makbuzu üzerinde gösterilen KDV nin söz konusu makbuzun defterlere kaydedildiği dönem beyannamelerinde indirim konusu yapılabildiği belirtilmiştir. Söz konusu indirim hakkı, vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği takvim yılını aşamayacaktır. 2011/2519 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 11 Ocak 2012 tarih ve 28170 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Sözü edilen Kararnamenin 1. maddesinde, elektrik enerjisi ithalatının finansmanı amacıyla kullanılacak krediler ve elektrik enerjisi ithalatından KKDF kesintisi yapılmayacağı karara bağlanmıştır. 20