Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Üstlendikleri Roller ve Onlardan Beklentiler *

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educational Sciences: Theory & Practice - 1(1) Kış/Winter 1-78 01 Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. www.edam.com.tr/kuyeb Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Üstlendikleri Roller ve Onlardan Beklentiler * Fatma Burcu TOPU Atatürk Üniversitesi Yüksel GÖKTAŞ a Atatürk Üniversitesi Öz Bu çalışmayla; Bilişim Teknolojileri (BT) öğretmenlerinin görevlerinin daha iyi anlaşılması, okul yöneticileri ve diğer branş öğretmenlerinin BT öğretmenlerinin görev alanlarına ilişkin algılarının ortaya çıkarılması ve BT öğretmenlerinin lisans döneminde aldıkları eğitimle onlara yüklenen roller (görev ve sorumluluklar) arasındaki benzerlik ve farklılıkların saptanması amaçlanmıştır. Çalışma, nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bir durum çalışmasıdır. Araştırma üç aşamada gerçekleştirilmiştir. İlkinde araştırmanın ön çalışması olarak BÖTE Bölümü öğretim üyesi ve BT öğretmeninin katıldığı odak grup görüşmesi, ikinci aşamasında 1 okul yöneticisi ve farklı branş öğretmeniyle pilot görüşme, üçüncü aşamasında ise ilköğretim okullarında görev yapan 10 u okul yöneticisi, i BT öğretmeni ve 1 si farklı branşlardan öğretmenler olmak üzere toplam kişiyle yüz yüze görüşme yapılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırma bulguları, BT öğretmenlerinin okullarında MEB tarafından tanımlanan görev alanları dışında da birçok rol üstlendiklerini ortaya koymaktadır. Bunun temel sebebinin ise; BT öğretmenlerinin teknolojiyle ilgili her konudan anlayan birer uzman, teknik servis elemanı ve memur gibi görülmeleri olduğu ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan BT öğretmenlerinin aldıkları eğitimle üstlendikleri roller arasında farklılıklar olduğu ve BT öğretmenlerinin bile görev alanlarının ne olduğuna dair kesin ifadeler kullanamadıkları saptanmıştır. Anahtar Kelimeler BT Öğretmenlerinin Rolleri, BT Öğretmenlerinden Beklentiler, Yöneticilerin ve Öğretmenlerin Algıları, BT Dersi, BÖTE. Bilişim Teknolojileri (BT), teknolojik gelişmelerin hızlı bir şekilde günlük hayata aktarılmasına ve bilgiye kısa sürede ulaşılmasına imkân sağlayarak yaşamın her boyutunu etkilemektedir (Karasar, 00; * Bu çalışma; Fatma Burcu Topu nun yüksek lisans tezinin bir kısmını içermektedir. Çalışmanın sınırlı hali 7- Ekim 00 tarihleri arasında Trabzon da düzenlenen III. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu nda sunulmuş olup, konferans Bilim ve Düzenleme Kurulu tarafından Prof. Dr. Cevat ALKAN özel ödülüne layık bulunmuştur. a Dr. Yüksel GÖKTAŞ Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri alanında Doçenttir. Çalışma alanları arasında; Web.0, eğitimde teknoloji kullanımı ve entegrasyonu, öğretim tasarımı, problem tabanlı öğrenme ve araştırma yöntemleri yer almaktadır. İletişim: Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, 0 Erzurum. Elektronik posta: yukselgoktas@atauni.edu.tr & yuksel.goktas@hotmail.com. Tel: +0 1 07 Fax: +0 0. Seferoğlu ve Soylu, 007). Bu gelişmelerden etkilenen sistemlerden birisi de hiç kuşkusuz eğitim sistemidir (Akkoyunlu, 1; Goktas, Yildirim ve Yildirim, 008a, 008b). Bu nedenle BT nin eğitimde kullanımı, üzerinde durulması gereken önemli bir konudur (Seferoğlu, 007). Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü de (UNESCO), eğitimle ilgili her türlü faaliyette BT nin aktif olarak kullanımının artık hem bir gereklilik hem de bir fırsat olarak görüldüğünü vurgulamıştır (UNESCO, 00). BT nin eğitimde etkin kullanımına yönelik değişim ve gelişmelere ayak uydurmak amacıyla ülkemizde birçok çalışma başlatılmıştır. Bu çerçevede; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 17 yılında, temel eğitimin kalitesini artırmak amacıyla kapsamlı bir eğitim kanununu onaylamıştır (Dünya Bankası [DB], 00). Bu kanunla birlikte Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Temel Eğitim Projesi (TEP) 1. fazını 18 yılında uygulamaya koymuştur. Proje kapsamında öğretmen ve öğrencilerin bilgisayar okuryazarı olmaları için eğitimin her kademesin-

KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ de bilgisayar okuryazarlığı yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla Bilgisayar dersi ilköğretim programında ilk kez 18 yılında zorunlu ders olarak yer almıştır (Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü [EĞİTEK], 001). Buna bağlı olarak birçok okulda BT sınıfı açılmış ve okullar teknolojik araçlarla donatılmaya başlanmıştır (DB, 18; MEB, 00; Tebliğler Dergisi [TD], 18 ). 00 yılında yapılan değişikliklerle bu dersin seçmeli olarak okutulmasına karar verilmiş, Talim Terbiye Kurulu (TTK) Başkanlığı nın kararıyla dersin ismi, Bilişim Teknolojileri olarak değiştirilmiştir (MEB, 007a; TTK, 00). Bilgisayar dersinin ilköğretim müfredatına alınmasıyla birlikte öğrencilere bilgisayar okuryazarlığını kazandıracak öğretmenlere ihtiyaç duyulmuştur. Bu nedenle 18 yılında eğitim fakülteleri bünyesinde, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE) Bölümleri açılmıştır (YÖK, 18). Bu bölümün mezunları, ilköğretim okullarında BT öğretmeni olarak görev yapmaktadırlar. Diğer yandan ilköğretim okullarında BT sınıflarının açılmasıyla, bu ortamlarda çıkabilecek sorunlara çözüm üretebilecek bakım-onarım personeline ihtiyaç duyulmuştur. MEB bu doğrultuda, farklı branşlarda görev yapıp BT konusunda hizmet içi eğitim almış öğretmenlerin BT formatör öğretmenleri olarak görevlendirilebileceklerini belirtmiştir (MEB 007b; Seferoğlu, 00; TD, 1). EĞİTEK de BT sınıfı bulunan her okulda en az bir formatör öğretmenin bulunması gerektiğini açıklamıştır (EĞİTEK, 001). BT Entegrasyonu Temel Araştırma Raporu nda ise; bazı eğitimcilerin teknolojiyi eğitim ortamında yetersiz becerilerle kullandıkları ve düşük bilgisayar okuryazarlığı seviyesinde oldukları belirtilmiştir (MEB, 007b). Bu nedenle EĞİTEK (007) formatör öğretmenlerin görev yaptıkları okullardaki yöneticilere, öğretmenlere, öğrencilere, diğer personel ve halka gerektiğinde bilgisayar okuryazarlığı konusunda eğitimler verebileceğini ifade etmiştir.. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu Panel Raporu nda birçok katılımcı BT öğretmeni ve panelist, BT öğretmenleri ile BT formatör öğretmenlerinin görev ve sorumluluklarının birbirleriyle çakıştığını, bunun önemli bir sorun olduğunu belirtmiştir. Yine aynı raporda, BT öğretmenlerinin lisans düzeyinde aldıkları eğitim ile görev yaptıkları okullarda kendilerinden beklenenler arasında farklılıklar olduğu İfade edilmiştir (Karal ve Timuçin, 010). Çuhadar ve Dursun (010) bu durumun, BÖTE lisans programı amaçlarının ve BT öğretmenlerinin görev tanımlarının net olarak ortaya konmamasından kaynaklandığını vurgulamışlardır. Bu nedenle okul yöneticilerinin ve diğer branş öğretmenlerinin BT öğretmenlerine yönelik algılarının ortaya çıkarılması, BT öğretmenlerinin aldıkları eğitimle kendilerinden beklentilerin karşılaştırılabilmesi ve görev tanımlarının netleştirilmesi açısından kritik bir noktadır. Bu konuya yönelik yapılan araştırmalar, BT öğretmenlerinin üstlendikleri rollerle ilgili sorunları ortaya çıkarmak için yeterli değildir. Bu nedenle BT öğretmenlerinin aldıkları eğitimle üstlendikleri roller arasındaki benzerlik ve farklılıkların belirlenerek yöneticilerin ve diğer branş öğretmenlerinin BT öğretmenlerine yönelik algılarının saptanması önemlidir. Bu doğrultuda yapılan bu araştırmada ortaya çıkarılan sonuçlar; a)ilköğretimdeki BT programının MEB tarafından, bu eğitimi veren BT öğretmenlerinin yetiştirildiği BÖTE programının ise YÖK tarafından yeniden gözden geçirilmesinde; b)öğretmenlerle yöneticilerin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerindeki aksaklık ve eksikliklerin giderilmesinde kullanılabilir. Çalışma, bu yönleriyle konuyla ilgili kapsamlı araştırmaların azlığı nedeniyle ileriki çalışmalar için de kaynak ve temel olabilecek niteliktedir. Çalışmanın Amacı Bu çalışmayla; Erzurum ili ilköğretim okullarında görev yapan BT öğretmenlerinin okullarında üstlendikleri rollerin neler olduğunun belirlenmesi, okullardaki yöneticilerin ve öğretmenlerin BT öğretmenlerinden beklentilerinin ortaya çıkarılması ve BT öğretmenlerinin aldıkları eğitimle okullarda üstlendikleri roller arasındaki benzerlik ve farklılıkların saptanması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışmaya yön veren araştırma soruları şunlardır: 1. BT öğretmenlerinin okullarında üstlendikleri roller (görev ve sorumluluklar) nelerdir?. Görevli oldukları okullardaki yöneticilerin ve diğer branş öğretmenlerinin BT öğretmenlerinden beklentileri nelerdir?. BT öğretmenlerinin lisans döneminde aldıkları eğitimle okullarında BT öğretmenlerine yüklenen roller arasındaki benzerlik ve farklılıklar nelerdir? Yöntem Bu çalışma, nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bir durum çalışmasıdır. Durum çalışması; nasıl ve niçin sorularını temel alan, araştırmacının kontrol edemediği bir olgu ya da olayı, derinlemesine aynı

TOPU, GÖKTAŞ / Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Üstlendikleri Roller ve Onlardan Beklentiler zamanda bütüncül olarak incelemesine olanak veren araştırma yöntemidir (Merriam, 18; Yıldırım ve Şimşek 00). Nitel araştırma ise Creswell e (18) göre; sosyal yaşamı ve insanla ilgili problemleri kendine özgü metotlarla sorgulayarak, anlamlandırma sürecidir. Bu araştırmada nitel araştırma yönteminin kullanılma sebebi olarak; yöneticilerin ve öğretmenlerin BT öğretmenlerinden beklentilerine yönelik algılarını ayrıntılı olarak incelenmek amacıyla, zengin veri elde etmeye imkân veren, araştırma problemlerine yorumlayıcı yaklaşımı benimseyen, insanların yargı, tutum, algılarını ortaya koyan ve böylece konuyu derinlemesine incelemeyi sağlayan bir yöntem oluşu gösterilebilir (Ekiz, 007). Katılımcılar Araştırmanın katılımcı grubunu; 008-00 eğitim öğretim yılında Erzurum ili ilköğretim okullarında görev yapan BT öğretmeni, 10 okul yöneticisi ve 1 branş öğretmeni oluşturmaktadır. Ayrıca pilot görüşmelerde 1 okul yöneticisi, farklı branş öğretmeni ile yüz yüze görüşme, BÖTE Bölümü öğretim üyesi ve BT öğretmeni ile de odak grup görüşmesi yapılmıştır. Katılımcılar amaçsal örnekleme yöntemi kullanılarak ve gönüllülük esasına bağlı kalınarak seçilmiştir. Tablo 1 de, katılımcıların yarısından fazlasının erkek ve büyük bir çoğunluğunun 0- yaş aralığında olduğu görülmektedir. Tabloda dikkat çeken noktalardan biri katılımcılardan yönetici ve diğer branş öğretmenlerinin büyük bir kısmının bilgisayarla ilgili herhangi bir hizmet öncesi ya da hizmet içi eğitim almamış olmasıdır. Araştırmacıların Rolleri Çalışmanın birinci araştırmacısı, bu araştırmanın veri toplama süreci de dâhil olmak üzere yıl BT öğretmeni olarak çalışmıştır. Halen BÖTE bölümünde araştırma görevlisi ve doktora öğrencisidir. İkinci araştırmacı ise; bilgisayar öğretmenliği kökenli olup halen BÖTE bölümünde öğretim üyesidir. Veri toplama araçlarının geliştirilmesi, verilerin toplanması ve analizi araştırmacılar tarafından yapılmıştır. Veri Toplama Araçları ve Verilerin Toplanması Araştırmanın ön çalışması olan odak grup görüşmesi, araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme rehberleri kullanılarak yapılmıştır. Ön çalışmada toplanan verilerin araştırma soruları çerçevesinde analizinden elde edilen kod ve temalar ışığında, araştırmanın ikinci aşaması olan pilot görüşmeler ve üçüncü aşaması olan bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşme rehberleri; okul yöneticileri, BT öğretmenleri ve diğer branş öğretmenlerine yönelik olarak üç ayrı kategoride araştırmacılar tarafından araştırma soruları ve odak grup görüşmesi sonuçları temel alınarak hazırlanmıştır. Görüşme rehberleri, geçerliklerinin sağlanması amacıyla öncelikle akran araştırmacı tarafından, ardından 7 konu alanı uzmanı ve Türkçe dil uzmanı tarafından incelenmiş ve gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Ayrıca güvenirliklerinin sağlanması amacıyla, hazırlanan görüşme rehberleri kullanılarak 1 okul yöneticisi ve farklı branş öğretmeniyle pilot uygulama yapılmıştır. Elde edilen veriler ve uzman görüşleri ışığında rehberlere son hali verilerek görüşmelere geçilmiştir. Araştırmanın sağlıklı sonuçlar verebilmesi için görüşmeler katılımcıların izni alınarak sesli ve görüntülü olarak kaydedilmiştir. Verilerin Analizi Araştırmanın her aşamasında elde edilen veriler araştırma soruları ve araştırmanın amacı dikkate alınarak içerik analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Bunun için öncelikle ses ve video kayıtları dinlenerek katılımcı konuşmaları yazıya aktarılmıştır. Anlamlı kodlamanın yapılabilmesi için BT öğretmenleri, okul yöneticileri ve diğer branş öğretmenlerine ait görüşme kayıtlarından elde edilen Tablo 1. Katılımcıların Profilleri Cinsiyet f % Hizmet içi BT eğitimi alma durumu f % Lisansta bilgisayar dersi alma durumu f % Erkek 0 Evet 8 Evet Kadın 18 0 Hayır 17 8 Hayır 1 Yaş Görev Hizmet yılı 0-18 1 Öğretim üyesi 1- -0 1 BT öğretmeni 10-10 7 1 1- Formatör 7 1-1 -0 1 Okul yöneticisi 1-0 1 üzeri 7 1 Farklı branş öğretmeni 1 1 üzeri

KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ veriler ayrı ayrı gruplandırılmıştır. Her bir grupta ortak anlamlı kodlar belirlenmiştir. Bu kodlar araştırma sorularıyla karşılaştırılarak sınıflandırılmış ve temalar oluşturulmuştur. Temalar araştırma sorularına göre kategorize edilmiştir. Analizlerden elde edilen bulgular, daha kolay anlaşılması için sayısallaştırılarak tablolar halinde sunulmuştur. Bulgular Elde edilen bulgular, BT öğretmenlerinin, yöneticilerin ve diğer branş öğretmenlerinin görüşlerinin daha açık ortaya konması açısından araştırma soruları temelinde sınıflandırılarak sunulmuştur. Verilerin sayısallaştırılmasında frekans tabloları kullanılmıştır. Bulgular aktarılırken ortaya çıkan kategori ve kodlara ilişkin örnekler vermek amacıyla katılımcıların görüşlerinden doğrudan alıntılar yapılmıştır. Hangi alıntının hangi katılımcı tarafından ifade edildiğini belirtmek için ise, katılımcı isimleri gizli tutulmuş ancak BT öğretmenleri için BT x, yöneticiler için Y x, diğer branş öğretmenleri için ise Ö x kodu, kadın ve erkek olma durumlarına göre ise E, K kodları kullanılmıştır. BT Öğretmenlerinin Okullarında Üstlendikleri Roller BT öğretmenlerine göre okullarında üstlendikleri roller: BT öğretmenlerinin okullarında üstlendikleri rollerle ilgili bulgular, ders içi ve ders dışında üstlendikleri roller şeklinde kategorize edilerek Tablo de verilmiştir. Tabloda BT öğretmenlerinin ders içinde üstlendikleri rollerin başında; müfredat doğrultusunda öğrencilere bilgisayar okuryazarlığını kazandırmak, ders dışında üstlendikleri rollerin başında ise okuldaki öğretmenlere ve yöneticilere BT konusunda yardımcı olmak ve teknolojik araçların donanımsal ve yazılımsal sorunlarıyla ilgilenmek olduğu dikkat çekmektedir. Tablo de sıralanan rollerle ilgi BT öğretmenlerinin görüşlerinden bazıları şu şekildedir: Branşımızla alakalı ders içinde uymamız gereken bir müfredat var. Ancak kitaplardaki etkinlikleri birebir işlemek yerine dersleri daha anlaşılır şekilde öğrencilere sunmaya çalışıyorum (BT 7 Bu dersin oyun dersi olmadığını öğrettim. Bu konuda hiç taviz vermiyorum. İlk başlarda; Öğretmenim sizden önceki öğretmenimiz bize oyun oynatıyordu. Siz hiç oyun oynatmıyorsunuz diyorlardı. Ben de; İşlememiz gereken konular var. Bu derste bize bir müfredat verilmiş. Bunu işlemememiz gerekiyor diyordum. Sanıyorum artık anladılar, oyun oynayalım ifadesini çok kullanmıyorlar (BT 10 BT sınıfını faal tutacaksınız, bozulan makineyi tamir edeceksiniz, yazılımı çökmüşse onu yeniden yükleyeceksiniz (BT Okullarda şu anda teknik anlamda donanımsal işlerden sorumlu veya anlayabilecek kapasitede kimse olmadığı için mecburen biz yapıyoruz bu işleri (BT Kesinlikle e-okul benim üstüme kaldı diyebilirim. Çünkü e-okul yöneticisi olarak beni görevlendirdi okul idarem (BT Eğer bizim mesleğimizin sonunda öğretmenlik varsa o zaman görevi öğretmenlik yapmaktır. Öğretmenin de görevi derse girmektir. Yani BT öğ- Tablo. BT Öğretmenlerine Göre Okullarında Üstlendikleri Roller Kategoriler Kodlar Sıklık Ders içinde üstlenilen roller Ders dışında üstlenilen roller Müfredat doğrultusunda dersleri işlemek Öğrencilere bilgisayar okuryazarlığını kazandırmak Eğitsel yazılımlardan yararlanarak ders işlemek Öğrencilerin bilgisayarı yalnızca oyun ve eğlence aracı olarak görmelerini engellemeye çalışmak Bilgisayar başına üç öğrenci düştüğü durumlarda bile dersi uygulamalı yapmak Ders esnasında bilgisayarlarda oluşan teknik sorunları anında gidererek dersin kesintiye uğramasını engellemek Okulda görev yapan diğer öğretmenlere BT konusunda yardım etmek Okuldaki teknolojik araçların yazılımsal sorunlarıyla ilgilenmek Okuldaki teknolojik araçların donanımsal sorunlarıyla ilgilenmek Okulda görev yapan yöneticilere BT konusunda yardım etmek Diğer derslere materyal bulmak ya da hazırlamak E-okul işlemlerini yapmak BT sınıfının; genel düzenini sağlayarak sorunlarını tespit edip çözmek Okul web sitesini hazırlamak ve güncel tutmak Yeni teknolojiler konusunda yöneticilere, öğretmenlere bilgilendirmeler yapmak BT sınıfını serbest kullanım zamanlarında öğrencilere yardımcı olmak Bayram, tören ve kutlama programları için sunu ve davetiye hazırlamak Web de bulunan ders kaynakları hakkında öğretmenleri bilgilendirmek Öğretmenlere derslerini bilgisayar destekli işlemeleri için yardım etmek Okulda görev yapan memurlara BT konusunda yardım etmek BT hakkında herkesi bilgilendirmek, yönlendirmek BT Kulübü kurmak 10 8 8 7

TOPU, GÖKTAŞ / Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Üstlendikleri Roller ve Onlardan Beklentiler retmeninin görevi; Matematik öğretmeninin, Fen Bilgisi öğretmeninin görevi gibi derse girmektir (BT 10 Yöneticilere göre BT öğretmenlerinin okullarında üstlendikleri roller: Yöneticilere göre, BT öğretmenlerinin okullarda üstlendikleri roller ile ilgili bulgulari ders içi ve ders dışında üstlendikleri roller şeklinde kategorize edilerek Tablo te sunulmuştur. Yöneticilere göre BT öğretmenlerinin ders içerisinde üstlendikleri görevler arasında müfredat doğrultusunda dersleri işlemek, ders dışında üstlendikleri roller arasında ise okuldaki teknolojik araçların donanımsal ve yazılımsal sorunlarıyla ilgilenmek ifadelerinin frekanslarının yüksek olduğu görülmektedir. Tablo te yöneticilere göre sıralanan BT öğretmenlerinin rolleriyle ilgi görüşlerden bazı alıntılar şu şekildedir: BT sınıfında ders veren BT öğretmenlerimiz; öğrencilerine hem güncelliği yakalamak hem de teknolojiyi verimli ve etkili kullanmak açısından azami uğraş veriyorlar (Y 1 Biliyorsunuz notla değerlendirilen bir ders değil. Bunun dezavantajı var tabii ki. Yani bir öğrenciyi ölçme kriteriniz yok. Bu yüzden nasılsa notla değerlendirilmeyen bir ders diye düşünen art niyetli öğrencilerimiz de var. Bence BT dersinin de notu olması lazım (Y BT öğretmeninin; sadece BT derslerinin işlenmesiyle ilgili görevinin olmaması lazım. Bence BT öğretmeninin BT ile ilgili her konuda rehber olması lazım, öncü olması lazım, yenilikleri de kıskanmadan herkese anında iletmesi lazım (Y BT öğretmenimiz okul idaresinin ihtiyaç duyduğu kendi alanıyla ilgili bütün işlerimizde yardımcı olmalı (Y Mesela yeni bir teknoloji ürünü çıkmış. BT öğretmeni hemen gelip bize; Çok güzel bir şey çıkmış hocam, alma imkânımız var mı? Bunun her okulda olması lazım diyor (Y Öğretmen arkadaşlar birbirleriyle genellikle etkileşim halinde oldukları için akıllarına takılan herhangi bir problemi veya sunu hazırlamada yapamadıkları bir şey olursa onu BT öğretmenine sorarak öğreniyorlar. Ama Gelin size sunu yapma yolunu göstereyim ya da onun hakkında bir kurs vereyim şeklinde bir çalışması yok BT öğretmeninin (Y 7 Diğer branş öğretmenlerine göre BT öğretmenlerinin okullarında üstlendikleri roller: Diğer branş öğretmenlerine göre, BT öğretmenlerinin okullarında üstlendikleri roller ile ilgili bulgular, ders içi ve ders dışında üstlendikleri roller şeklinde kategorize edilerek Tablo te verilmiştir. Tabloda diğer branş öğretmenlerine göre BT öğretmenlerinin ders içinde üstlendikleri rollerden müfredat doğrultusunda dersleri işlemek, ders dışında üstlendikleri rollerden e-okulla ilgili işlemlerde öğretmenlere yardımcı olmak ve yeni teknolojiler hakkında yönetici ve öğretmenlere bilgilendirme yapmak ifadelerinin sık kullanıldığı görülmektedir. Tablo te diğer branş öğretmenlerine göre sıralanan BT öğretmenlerinin rolleriyle ilgi görüşlerden alıntılar şu şekildedir: BT öğretmeninin görevi; öğrencilere bilgisayarı tanıtmak, bilgisayarın nasıl kullanabileceği hakkında temel bilgiler vermek, en önemlisi bilgisayarı sevdirmek (Ö Donanım açısından özellikle bilgisayar alacak ya da herhangi bir teknolojik malzeme alacak öğretmenlerimizin taleplerine göre onlara gerekli bilgileri veriyor, yardım ediyor, kolaylık gösteriyor. Yani yönlendirme yapıyor (Ö Tablo. Yöneticilere Göre BT Öğretmenlerinin Okullarında Üstlendikleri Roller Kategoriler Kodlar Sıklık BT öğretmenlerinin ders içinde üstlendikleri roller BT öğretmenlerinin ders dışında üstlendikleri roller Müfredat doğrultusunda dersleri işlemek Öğrencilere bilgisayar okuryazarlığını kazandırmak Öğrencilerin günlük yaşamdaki ihtiyaçları doğrultusunda bilgisayarı etkili ve verimli kullanmaları için gerekli programları öğretmek Bilgisayar başına üç öğrenci düştüğü durumlarda bile dersin uygulamalarını başarıyla yapmak Notu dahi olmayan 1 saatlik dersin öğretmeni olmak Okuldaki teknolojik araçların donanımsal ve yazılımsal sorunlarıyla ilgilenmek Yöneticilere ve diğer öğretmenlere BT konusunda yardımcı olmak Yöneticilere ve diğer öğretmenlere e-okulla ilgili işlemlerde yardımcı olmak BT sınıfını sürekli açık tutmak, eksikliklerini gidermek ve sorunlarını çözmek Halkın BT sınıfını kullanmasını sağlamak Okul Web sitesini hazırlamak ve güncel tutmak Öğrencilerin BT sınıfını kullanmaları için serbest kullanım zamanı sağlamak, ödev araştıranlara yardımcı olmak Yöneticiler ve öğretmenleri yeni teknolojiler konusunda bilgilendirmek Diğer dersler için materyaller bulmak ya da hazırlamak

KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Tablo. Diğer Branş Öğretmenlerine Göre BT Öğretmenlerinin Okullarında Üstlendikleri Roller Kategoriler Kodlar Sıklık BT öğretmenlerinin ders içinde üstlendikleri roller BT öğretmenlerinin ders dışında üstlendikleri roller Müfredat doğrultusunda dersleri işlemek Pek bilgim yok Öğrencilere temel bilgisayar okuryazarlığını kazandırmak E-okulla ilgili işlemlerde diğer öğretmenlere yardımcı olmak Yöneticiler ve öğretmenleri yeni teknolojiler konusunda bilgilendirmek İdari işlerde görev almak Teknolojik araç ve programların kullanımında yöneticilere ve öğretmenlere yardımcı olmak Diğer dersler için materyal bulmak ya da hazırlamak Okuldaki teknolojik araçların donanımsal ve yazılımsal sorunlarıyla ilgilenmek Web de bulunan ders kaynakları hakkında öğretmenleri bilgilendirmek Öğrencilerin BT sınıfını kullanmaları için serbest kullanım zamanı sağlamak, ödev araştıranlara yardımcı olmak Bayram, tören ve kutlama programları için slayt hazırlamak, bilgisayar ve ek araç gereçleri düzenlemek 7 7 7 Bilgisayarla ilgili her konuda idaremize çok fazla yardımı dokunuyor. Teneffüslerde bile bilgisayarlarda bir şeyler yaptığını, çalıştığını görüyorum (Ö Bilgisayar öğretmenimiz aynı zamanda okulumuzun formatörü. Bu nedenle okulumuzla ilgili BT konusundaki gerekli düzenlemeleri kendisi yapıyor. Düzenleme derken öğrenci dosyalarından tutun da öğrencilerin çeşitli bilgilerini bilgisayara, e- okula girme işlerine kadar hepsini BT öğretmeni yapıyor. Yani ders dışında bu gibi şeylerle de uğraşıyor (Ö 1 Açıkçası bilgisayardan pek anlamıyorum. Bu nedenle mesela; Atatürk Haftası olduğu zaman hocamdan neler yapabileceğimiz konusunda yardım istiyorum. O bana zaten gereken her şeyi sunuyor. Yani teknoloji hocamıza sadece Ne yapabiliriz? demek onun için yeterli oluyor. Çünkü kendisi gerçekten bilgisayarı anlatabilmek için çok istekli. Hocam şu konuda size ihtiyacım var. dediğimiz zaman zaten o yapabileceği her şeyi gösteriyor bize (Ö 10 BT Öğretmenlerinden Beklentiler BT öğretmenlerine göre okullarında kendilerinden beklenilenler: BT öğretmenleriyle yapılan görüşmelerden elde edilen verilere göre BT öğretmenlerinin görev yaptıkları okullardaki yöneticilerin, diğer branş öğretmenlerinin, memurların ve öğrencilerin onlardan beklentilerinin neler olduğu ile ilgili bulgular Tablo te sıralanmıştır. Tabloda en çok BT öğretmenlerinden donanımsal ve yazılımsal sorunlara çözüm üretmelerinin ve e-okulla ilgili işlemlerde yardımcı olmalarının beklendiği görülmektedir. Tablo te BT öğretmenlerine göre sıralanan kendilerinden beklentiler ile ilgili görüşlerden bazı alıntılar şu şekildedir: Nerde olursam olayım, derste bile olsam Internet bağlantısı kesildiği an hemen beni çağırıyorlar. Ben de gidiyorum (BT Telefonda saat teknik servis imkânı sağlıyoruz arkadaşlarımıza (BT 7 Tablo. Yöneticilerin, Diğer Branş Öğretmenlerinin, Memurların ve Öğrencilerin BT Öğretmenlerinden Beklentileri Kategoriler Kodlar Sıklık Yöneticilerin beklentileri Diğer branş öğretmenlerinin beklentileri Memurların beklentileri Öğrencilerin beklentileri Yazılımsal sorunlarda yardımcı olmalı Donanımsal sorunlarda yardımcı olmalı E-okulla ilgili işlemleri yapmalı Program kullanmada yardımcı olmalı Teknolojiyle ilgili her şeyden sorumlu olmalı Program kullanmada yardımcı olmalı Dersler için materyal bulmalı ya da hazırlamalı E-okulla ilgili işlemleri yapmalı Donanımsal sorunlarda yardımcı olmalı Teknolojik araç gerek kullanmada yardımcı olmalı Donanımsal sorunlarda yardımcı olmalı Yazılımsal sorunlarda yardımcı olmalı Program kullanmada yardımcı olmalı Ders saatlerinde serbest bırakmalı Oyun oynatmalı Ödev araştırırken yardımcı olmalı Kişisel bilgisayarlardaki donanımsal ve yazılımsal sorunlarda yardımcı olmalı 10 7 7

TOPU, GÖKTAŞ / Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Üstlendikleri Roller ve Onlardan Beklentiler Bazı arkadaşlarımız Hocam dersimizi öğrencilerin daha iyi anlayabilmesi için bize önerebileceğiniz bir kaynak, resim veya site var mı? diye soruyorlar. Ben de yardımcı olmaya çalışıyorum (BT Formatör olmasa da bilgisayar öğretmeni her şeyi bilmeli diye düşünülüyor. Ama benim bunu ne kadar karşılayacağım şüpheli. Ben eğitimciyim sonuç itibariyle (BT Okulda öğrencilere bilgisayarı anlatmaktan ziyade, bilgisayarların düzenli bir şekilde çalışmasını sağlayan, sınıfı temiz tutan, devletin vermiş olduğu malzemelere iyi bakan bir bilgisayar öğretmeninin olmasını istiyor yöneticiler (BT Derste öğrenci ne ister? Ders işlemeyip oyun oynamak, Internet e girip müzik dinlemek, video izlemek ister (BT Ders haricinde de öğrencilerin; Öğretmenim bilgisayarımda şöyle bir problem oldu ne yapabilirim ya da Internet te şöyle bir problem oldu ne yapabilirim? gibi sorularıyla karşılaşıyorum (BT 10 Ders dışında gerek yöneticilerin gerek diğer öğretmenlerin gerekse memurların çok farklı isteklerde bulundukları dikkati çekmiş ve bu isteklerin sebeplerinin neler olabileceği BT öğretmenlerine sorulmuştur. BT öğretmenlerinin bu konudaki görüşleri Tablo da sıralanmıştır. Bu muhtemel nedenlerden yöneticilerin ve diğer öğretmenlerin aldıkları hizmet içi eğitimlerdeki yetersizlikler ile teknolojiyi kullanmaya karşı isteksiz ve ilgisizlikleri dikkat çeken noktalar arasındadır. Tablo da sıralanan BT öğretmenlerine göre beklentilerin muhtemel nedenleriyle ilgili görüşlerden bazı alıntılar şu şekildedir: Öğretmenlerin kesinlikle bilgisayar ve Internet kullanımı hakkında hizmet içi eğitim alması gerekiyor (BT 8 Birçoğunun sertifikası var, ama bilgisayarlarla çok ilgilenmiyorlar (BT Klavyenin tuşuna basmaktan korkan arkadaşlarımız da mevcut. Bu konuda sizin kadar iyi olan farklı branştan arkadaşlarımız da mevcut. Bu biraz ilgilenmeyle, hevesle alakalı bir durum (BT Yöneticilerimizin bizleri birer teknisyen olarak görmelerinden vazgeçmelerini istiyorum (BT Mesela okula gittiğim anda bir öğretmen; Benim bilgisayarımda şu sıkıntı var, diğeri; bana şu program lazım diyor. O arada nöbetçi öğrenci; Müdür sizi çağırıyor, yazıcı bozulmuş diyor. Bu durum çoğu zaman beni zor durumda bırakıyor. Hangi tarafa koşacaksın? Teneffüsünü kendine mi ayıracaksın, dinlenecek misin, yoksa arkadaşların dertleriyle mi uğraşacaksın? (BT 7 Okulda BT işleriyle ilgilenen, bu işlerden anlayan teknik eleman olmadığı için her şey bizden bekleniyor. Okullarda teknik eleman olması gerek (BT Yöneticilerin BT öğretmenlerinden beklentileri: Yöneticilerle yapılan görüşmelerden elde edilen verilere göre yöneticilerin BT öğretmenlerinden beklentilerinin neler olduğu Tablo 7 de sıralanmıştır. Bu beklentilerden okul web sayfasını güncel tutmaları ile teknolojik araçların donanımsal ve yazılımsal sorunlarına çözüm üretmelerini isteme dikkat çeken noktalar arasındadır. Tablo 7 de sıralanan yöneticilerin BT öğretmenlerinden beklentileriyle ilgili görüşlerinden bazı alıntılar şu şekildedir: Web sitesi güncelleniyor ama bizim istediğimiz, beklentilerimizi karşılayacak şekilde olmuyor (Y Bilgisayar öğretmenlerinden her zaman bilgisayarla ilgili her sorunda teknik destek olsun, yazılım Tablo. BT Öğretmenlerine Göre Onlardan Beklentilerin Muhtemel Nedenleri Kategoriler Kodlar Sıklık Yöneticilerin ve memurların bilgisayar okuryazarlığı seviyesi Diğer öğretmenlerin bilgisayar okuryazarlığı seviyesi BT öğretmenlerinin görev alanlarının tam bilinmemesi Donanımsal ve yazılımsal işlerle ilgilenecek başka personelin olmaması BT konusundaki hizmet içi eğitimlerin nicelik ve nitelik açısından yetersiz olması BT yi derslerine entegre etmeye karşı isteksiz olmaları BT ye karşı ilgisiz olmaları BT konusundaki hizmet içi eğitimlerin nicelik ve nitelik açısından yetersiz olması BT nin eğitimle bütünleştirilmesinin önemini henüz kavrayamamış olmaları Hizmet yılı fazla olan öğretmenlerin teknolojiye karşı olumsuz tutum sergilemeleri Teknik eleman olarak algılanmaları Teknolojik araçlarla ilgili her türlü soruna çözüm üreten kişi olarak algılanmaları Teknolojiyle ilgili her şeyden sorumlu kişi olarak algılanmaları Formatör öğretmen olarak algılanmaları Memur olarak algılanmaları Okullarda teknik eleman olmadığı için, bilgisayardan anlayan kişi olarak BT öğretmenlerinden yardım istenmesi Yöneticilerin; yazışma, e-okul işlerini yetiştiremedikleri için BT öğretmeninin bu işleri yapmasını istemeleri 7

KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Tablo 7. Yöneticilerin BT Öğretmenlerinden Beklentileri Kodlar Web sayfasını güncel tutmalı Donanımsal ve yazılımsal sorunlara çözüm üretmeli Gerek yöneticilere gerekse öğretmenlere program yükleme ve kullanmada yardımcı olmalı Gerek yöneticilere gerekse öğretmenlere e-okulla ilgili işlemlerde yardımcı olmalı BDE için materyal bulma ve hazırlamada diğer öğretmenlere yardımcı olmalı Sıklık desteği olsun, bilgi desteği olsun yardım almak; yani onları sürekli aktif halde görmek isteriz (Y 1 Yazıcılarımızın bilgisayara tanıtılacağı veya yazıcıda herhangi bir problem olduğu, bilgisayarlara format atılacağı, anti virüs programı yükleneceği zaman yani çağırdığımız zaman her şekilde bize yardımcı oluyor BT öğretmeni (Y BT öğretmeni bazen idari işlerde bile gelip bize yardımcı oluyor. Bilhassa karnelerin çıkarılmasında, diplomaların dökümünde tecrübesinden faydalanıyoruz (Y Yöneticilerin; ders dışında BT öğretmenlerinden farklı isteklerinin sebeplerinin neler olabileceği yöneticilere sorulmuştur. Yöneticilerin bu konudaki görüşleri Tablo 8 de sıralanmıştır. Bu muhtemel nedenlerden hizmet yılı fazla olan yöneticilerin ve öğretmenlerin teknolojiye karşı olumsuz tutumları, bilgisayar okuryazarlıklarındaki yetersizlik ile hizmet içi eğitimlerdeki eksiklik ve yetersizlikler dikkat çeken noktalar arasındadır. Tablo 8 de sıralanan yöneticilere göre BT öğretmenlerinden beklentilerin nedenleriyle ilgili görüşlerden bazı alıntılar şu şekildedir: Emeklilik çağına ulaştıkları için bazı öğretmenler, ne fakültede bilgisayar görmüşler ne de sonradan herhangi bir kursa veya seminere katılmışlar. Dolayısıyla bilgileri yok. Kendi notlarını dahi başkalarına girdirmek için çaba sarf ediyorlar. Başkalarının yardımıyla notları giriyorlar (Y 7 Şöyle bir anlayış da var: bilgisayar öğretmeniyse bilgisayarla hep o ilgilenir (Y Teknik sorunlarımızı bir şekilde gideriyoruz ama bu uzun vadeli bir çözüm değil. Teknik eleman şart. Yani bilgisayarlı ortamda eğitim verilirken teknik arızalardan kaynaklanan verim düşüklüğünü giderecek bir birim olmalı. Bilgisayarın bulunduğu her ortamda, her birimde, her kurumda teknik personel olmalı ki verimli çalışılabilsin (Y 1 Diğer branş öğretmenlerinin BT öğretmenlerinden beklentileri: Diğer branş öğretmenlerinin BT öğretmenlerinden beklentilerinin neler olduğu Tablo da sıralanmıştır. Bu beklentilerden e-okulla ilgili işlerde yardımcı olmalarını, donanımsal ve yazılımsal sorunlara çözüm üretmelerini isteme dikkat çeken noktalar arasındadır. Tablo da sıralanan diğer branş öğretmenlerine göre BT öğretmenlerinden beklentilerle ilgili görüşlerden alıntılar şu şekildedir: Tablo 8. Yöneticilerin BT Öğretmenlerinden İstek ve Beklentilerinin Nedenleri Kategoriler Kodlar Sıklık Yöneticilerin ve diğer öğretmenlerin bilgisayar okuryazarlığı seviyesi BT öğretmenlerinin görev alanlarının tam bilinmemesi Donanımsal ve yazılımsal işlerle ilgilenecek başka personelin olmaması Hizmet yılı fazla olan öğretmenlerin teknolojiye karşı olumsuz tutumları Öğretmenlerin bilgisayar okur-yazarlığındaki yetersizlikleri BT konusunda hizmet içi eğitimler almalarına rağmen eksik kalmaları Teknolojiyle ilgili her şeyden sorumlu kişi olarak algılanması Okullarda teknik eleman olmadığı için, bilgisayardan anlayan kişi olarak BT öğretmenlerinden yardım istenmesi 1 Tablo. Diğer Branş Öğretmenlerinin BT Öğretmenlerinden Beklentileri Kodlar E-okulla ilgili işlemlerde yardımcı olmalı Program yükleme ve kullanmada yardımcı olmalı Donanımsal ve yazılımsal sorunlara çözüm üretmeli Öğretmenler için temel bilgisayar kursu açmalı BDE için materyal bulma ve hazırlamada diğer öğretmenlere yardım etmeli Bayram, tören ve kutlama programları için slayt hazırlayarak ilgili araç gereçleri düzenlemeli BT ile ilgili pano hazırlamalı Sıklık 7 7 8

TOPU, GÖKTAŞ / Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Üstlendikleri Roller ve Onlardan Beklentiler Tablo 10. Diğer Branş Öğretmenlerinin BT Öğretmenlerinden İstek ve Beklentilerinin Nedenleri Kategoriler Kodlar Sıklık Öğretmenlerin bilgisayar okuryazarlığı seviyesi BT öğretmenlerinin görev alanlarının tam bilinmemesi Donanımsal ve yazılımsal işlerle ilgilenecek başka personelin olmaması Bilgisayar okuryazarlığındaki yetersizliği BT konusundaki hizmet içi eğitimlerin nicelik ve nitelik açısından yetersizliği Üniversitede alınan bilgisayarla ilgili derslerin nicelik ve nitelik açısından yetersizliği Hizmet yılı fazla olan öğretmenlerin ve yöneticilerin teknolojiye karşı olumsuz tutumu Teknolojiyle ilgili her şeyden sorumlu kişi olarak algılanması Okullarda teknik eleman olmadığı için, bilgisayardan anlayan kişi olarak BT öğretmenlerinden yardım istenmesi 1 Genellikle bizim e-okulda işimiz çok fazla oluyor. E-okulda bize hep yardımcı oluyor. Hatta neredeyse biz yapmıyoruz, o yapıyor (Ö Öğretmenler odasındaki veya idaredeki herhangi bir bilgisayarda bir şey olduğu zaman söylüyoruz, yardımcı oluyor (Ö Kişisel bilgisayarlarımızda meydana gelen aksaklıkları kendisine gösteriyoruz. Bize yardımcı oluyor (Ö 1 Genellikle yazıcıyı kullanırken çok yardımcı oluyor bana. Açıkçası yazıcının nasıl kullanılacağını, bir yazıda nasıl kes-kopyala-yapıştır yapıldığını BT hocamızdan öğrendim (Ö Okuldaki diğer öğretmenlere, personele programları daha etkili bir şekilde nasıl kullanabileceğimiz konusunda ders vermesini isterim (Ö Diğer branş öğretmenlerinin; ders dışında BT öğretmenlerinden farklı isteklerde bulundukları dikkati çekmiş ve bu isteklerin sebeplerinin neler olabileceği kendilerine sorulmuştur. Diğer branş öğretmenlerinin bu konudaki görüşleri Tablo 10 da sıralanmıştır. Tablo 10 da sıralanan diğer branş öğretmenlerine göre BT öğretmenlerinden beklentilerin nedenleriyle ilgili görüşlerden alıntılar şu şekildedir: Kursa gittim. Kursa başladığımda hiç bir şey bilmiyordum. Bilgisayarın ne olduğuna, nasıl bir işlevi olduğuna dair hiç bir bilgim yoktu. Bilgisayarı kullanmaya başladıktan sonra çok fazla olmasa da biraz bilgi sahibi oldum. Ama çok eksiğim var özellikle donanım bakımından (Ö 1 Üniversitede bilgisayar eğitimi aldım, ama 0 kişiydik sınıfta haftada iki saatti. Onun için iki gruba ayırdılar bizi. Yani birer saat ders aldık. Yani ne kadar etkili olabilir ki o ders. Zaten bilgisayarım da yoktu, uygulama da yapamadım evde (Ö Bizim sınıf öğretmenlerimiz yaşça büyük oldukları için bilgisayara yabancılar. Onlara not girme, öğrenci bilgilerini girme işlemlerinde bilgisayar öğretmenimiz yardımcı oluyor (Ö 1 Bilgisayardan çok anlayan kimse yok okulumuzda. Bu nedenle sanki bilgisayarla ilgili her şeyi o yapmalıymış gibi geliyor bize. Yani bilgisayar bozulduysa o yapmalı. Tamirci çağırmamıza gerek yok diye düşünüyor hem okul idaresi hem öğretmenler (Ö Gözlemlediğim kadarıyla ders dışı işleri yapmak BT öğretmeninin görevi değil ama başka anlayan birisi olmadığı için o yapıyor. Yani üzerinde bir nevi sorumluluk hissediyor (Ö Alınan Eğitimle Üstlenilen Rollerin Karşılaştırılması: BT öğretmenlerinin okullarda üstlendikleri bazı rollerin lisans döneminde alınan eğitimle örtüşmediğini belirtmeleri üzerine aldıkları eğitimle, okullarda onlara yüklenen roller ile onlardan istek ve beklentilerin neler olduğu sorulmuş ve alınan cevaplardan öne çıkan bulgular Tablo de sıralanmıştır. Tablo de sıralanan BT öğretmenlerinin aldıkları eğitimle okullarında üstlendikleri rollerle ilgili BT öğretmenlerinin görüşlerinden alıntılar şu şekildedir: Öğretmenlik ve eğitim üzerineydi bizim derslerimiz. Öğrenciye bilgisayarın en iyi nasıl öğretebileceği üzerine eğitim aldık biz. Bilgisayar mühendisi ya da teknisyeni yetiştiren bir yer değildi ki bizim okulumuz. İşte bunu anlatamıyorsun ya da anlayamıyorlar (BT Donanımla ilgili isteklere yeterince cevap verememem lisans döneminde aldığım donanım dersindeki eksiklikten kaynaklanıyor. Bizim bölümümüz için donanım bilgisi mecburi. Karşımdaki bilgisayar bir anda donduğu zaman ona çözüm bulmak zorundayım. Çünkü ders vaktini geçirmeden öğrencilere bilgiyi aktarmak mecburiyetindeyim (BT Bize üniversitede donanım dersi vermediler. Bence; bizim bilgisayarlarla ilgimizin çok olması nedeniyle, bilgisayarları yeri geldiği zaman tamir etmemiz, yeri geldiği zaman bilgisayarlara programlar yüklememiz ve format atmamız gerekiyorsa donanım da görmemiz gerektiğini düşünüyorum. Ama üniversitede gördüğümü hatırlamıyorum (BT 1

KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Tablo. BT Öğretmenlerine Göre Aldıkları Eğitim ile Okullarında Üstlendikleri Roller Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar Kategoriler Kodlar Sıklık Alınan lisans eğitimi Artırılması gereken dersler Azaltılması gereken dersler Ders içi etkinlikler için alınan eğitim yeterli Donanım eğitimi yetersiz Aldığımız eğitimle okuldan bizden beklenenler çok farklı Ders dışındaki beklentiler için alınan eğitim yetersiz Aldığımız üst seviye yazılım eğitimini kullanamıyoruz Alan dersleri diğer derslerden daha az verildi İlköğretim müfredatına göre eğitim almalıydık Üniversitede her şey öğretilemez, kendimizi geliştirmeliyiz Üniversitede ders veren öğretim üyelerinin daha donanımlı olması gerek Yönetmeliklere göre BT öğretmeninin yapacağı görevler düşünüldüğünde alınan eğitim yeterli Donanım Office programları İşletim sistemleri İngilizce Sınıf yönetimi, öğretim yöntem ve teknikleri gibi eğitim bilimleri dersleri Fizik, kimya, biyoloji gibi diğer dersler Programlama dilleri Lisans döneminde öğrendiğim bilgilerin öğrencilere bir şeyleri anlatmak için çok fazla olduğunu söyleyebilirim. Öğrencilere bizim anlattığımız bilgiler çok düşük seviyedeki bilgisayar bilgileridir. Ama mesela bunun bir başka boyutu var: Yöneticilerin istekleri. Yöneticilerin isteklerine cevap verebileceğimizden az, öğrencilere öğretebileceğimizden çok bilgimiz var (BT Benim üniversitede öğrendiğim şeylerle okulda beklenenler birbirinden çok farklı (BT Bize üniversitede çok aşırı yükleme yapmak yerine ilköğretime yönelik eğitim verilseydi daha güzel olurdu diye düşünüyorum (BT 7 Bir yerlerde bir kopukluk var. Ya MEB bizim öğrendiklerimize yönelik olarak müfredatını değiştirmeli, biraz daha zenginleştirmeli ya da aldığımız eğitim değiştirilmeli diye düşünüyorum (BT 7 Ağ ve Bilgisayar Donanımı dersini biraz daha iyi almak isterdim. Çünkü en çok gereken onlar. Üniversite eğitiminde bu konularda uygulama eksikliği var (BT İngilizce hem günlük hayat için hem de bilgisayar, Internet kullanımı konusunda çok gerekli bence. O nedenle biz daha fazla İngilizce eğitimi alabilirdik (BT 8 İşletim sistemleriyle ilgili çok fazla bilgi verildiğini düşünmüyorum. Bence nitelik olarak yeterli değildi (BT 10 Lisans döneminde matematik, fizik, kimya, biyoloji dersleri aldık. Bu derslerin de olması gerektiğini düşünüyorum. Ama ağırlığının çok olduğunu düşünüyorum (BT Tartışma BT Öğretmenlerinin Okullarında Üstlendikleri Roller Katılımcıların büyük çoğunluğu BT öğretmenlerinin; okuldaki teknolojik araçların donanımsal ve yazılımsal sorunlarıyla ilgilenme, yeni teknolojiler hakkında yöneticilere ve öğretmenlere bilgilendirme yapma, BT ile ilgili konularda, özellikle e-okul işlemlerinde yöneticilere, öğretmenlere ve memurlara yardımcı olma, Bilgisayar Destekli Eğitim (BDE) için öğretmenlerin isteklerini yerine getirme ve onlara destek olma gibi farklı işlerde de görev aldıklarını belirtmişlerdir. Bu bulgular Kayak ve Orhan (00), Özoğul (00) ve Seferoğlu nun (00) çalışma sonuçlarını destekler niteliktedir. Bu durumun BT öğretmenlerinin görev alanlarının yöneticiler ve öğretmenler tarafından tam olarak bilinmediği gibi birçok nedeni olabilir. BT öğretmenlerinin hem ders içi hem ders dışı işlerle uğraşmalarının öğretimsel açıdan verimliliği düşürebileceği sonucunu da doğurabilir. BT Öğretmenlerinden Beklentiler Yöneticiler ve diğer branş öğretmenlerinin bazıları, derslerin BDE ile işlenmesi için BT öğretmenlerinin gerekli program ve bilgisayar kaynaklı materyal hazırlamalarını, bulmalarını, önermelerini istemektedirler. Bu bulgu bilgisayarı eğitim ortamlarıyla bütünleştirerek eğitimin kalitesini artırmak için olumlu bir yaklaşım olarak gösterilebilir. Seferoğlu nun (00) çalışma sonuçlarına benzer olarak yöneticilerin büyük çoğunluğu, BT öğretmenlerinin okul sitesi hazırlama ve güncelleme konusuna daha fazla önem vermeleri gerektiğini düşünmektedirler. Bu durum yöneticiler ve diğer branş öğretmenleri tarafından BT öğretmenlerinin; okullardaki idari 70

TOPU, GÖKTAŞ / Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Üstlendikleri Roller ve Onlardan Beklentiler işlerde görev alması gereken bir memur ve teknolojik araçların bakımından sorumlu bir teknisyen gibi algılandığını göstermektedir. Ayrıca okul yöneticilerinin okulların tanıtımının web ortamında yer almasını istemeleri Internet in kullanımı yönündeki olumlu yaklaşımlarına bağlanabilir. Bunun yanı sıra, yöneticilerin ve diğer branş öğretmenlerinin BT üzerine aldıkları hizmet içi eğitimlerin niteliği veya niceliğindeki eksiklik, gidilen bilgisayar kurslarında çok basit düzeyde bilgi verilişi ve üniversitede alınan bilgisayar dersinin verimsizliği BT öğretmenlerinden beklentilerin temel nedenleri arasındadır. Çağıltay, Çakıroğlu, Çağıltay ve Çakıroğlu (001), İşman (001), Jamieson-Proctor, Burnett, Finger ve Watson (00), Karal ve Berigel (00) ile Uşun un (00) çalışmalarından elde edilen sonuçlarla benzerlik gösteren bu bulgular, öğretmenlerin bilgisayar okuryazarlıklarının ve eğitimde BT kullanımının gerekli düzeyde olmadığı sonucunu doğurmaktadır. Bu nedenle BT kullanımıyla ilgili hizmet içi eğitim kurs içeriklerinin katılımcı öğretmenlerin yeterliklerine göre periyodik olarak yenilenmesi gerektiği söylenebilir (Şimşek ve Ursavaş, 010). Diğer taraftan hizmet öncesi eğitimde öğretmen adaylarına BT ile ilgili verilen derslerin etkililiğinin artırılması amacıyla teorik bilginin yanı sıra uygulamalı eğitimlerin verilerek öğretmen adaylarının BT yi kendi branşlarına bütünleştirmeleri sağlanabilir (Educational Testing Service [ETS], 00; Goktas, Yildirim ve Yildirim, 008c; Kozma ve Schank, 18). Katılımcıların büyük çoğunluğuna göre, okullardaki donanım ve yazılımdan sorumlu personel eksikliğinin BT öğretmenlerinden beklentilerin artmasına neden olduğu saptanmıştır. Çalışmada BT öğretmenlerinin teknik servis elemanı, memur, teknolojiyle ilgili her şeyden sorumlu kişiler olarak görülmelerinin; onlardan istek ve beklentilerde önemli bir etken olduğu da belirlenmiştir. Eyidoğan (00) da benzer şekilde BT öğretmenlerine teknik eleman gözüyle bakıldığını ve laboratuvar bekçisi olarak değerlendirildiklerini vurgulamaktadır. Diğer taraftan Orhan ve Akkoyunlu (00) ile Özoğul un (00) araştırma sonuçlarına paralel olarak bu çalışmada katılımcıların büyük çoğunluğu okullarda BT öğretmenine yardımcı olacak bir teknik elemanın bulunması gerektiğini savunmuşlardır. Bu sonuçlar dikkate alındığında bir okulda teknolojik araçların bakım ve onarımından sorumlu personel bulundurulması ya da bu konuda hizmet satın alınması gerektiği söylenebilir. BT öğretmenlerinin büyük çoğunluğu kendilerinden beklenenlerin, görev alanlarının tam olarak bilinmemesinden kaynaklandığını, kendileri ile formatör öğretmenlerin görev alanlarının birbirine karıştırıldığını belirtmişlerdir. EĞİTEK (001) bu durumu; özellikle okul yöneticilerinin formatör öğretmenler ile bilgisayar öğretmenlerinin görev yetki ve sorumluluk alanlarını birbirine karıştırmamaları, bilgisayar öğretmenlerine vermeleri gereken görevleri formatör öğretmenlere vermemeleri gerektiği şeklinde vurgulamıştır. EĞİTEK ayrıca formatör öğretmenlerin ve BT öğretmenlerinin görevlerini yerine getirebilmeleri için bilgisayar dersleri ve laboratuvarları dışında görevlendirilmemesi gerektiğini de belirtmiştir. Bu doğrultuda BT öğretmenleriyle formatör öğretmenlerin görevlerinin BT öğretmenleri, yöneticiler, diğer branş öğretmenleri ve memurlar tarafından daha iyi anlaşılması için seminerler düzenlenebilir. EĞİTEK in 001 yılında yayınladığı genelge ve YÖK ün (00) 00 yılında güncellediği BÖTE lisans programı öğretim müfredatına rağmen Er (007), Özoğul (00) ile Seferoğlu ve Akbıyık ın (007) çalışmalarında da BT öğretmenlerinden rolleri dışında farklı beklentiler olduğu saptanmıştır. Bu durum BT öğretmenlerinin asli görevlerinin aksamasına neden olmaktadır (Seferoğlu, 007). Alınan Eğitimle Üstlenilen Rollerin Karşılaştırılması Araştırmada BT öğretmenlerinin aldıkları eğitim ile okullarında üstlendikleri roller arasında benzerlik ya da farklılık olup olmadığı da incelenmiştir. Buna göre BT öğretmenlerinin tamamı aldıkları eğitimin; ders içi etkinlikler için yeterli düzeyde olduğunu, ancak ders dışında kendilerinden beklenenleri karşılayacak düzeyde olmadığını belirtmişlerdir. Bu durum BT öğretmenlerinin aldıkları eğitimle kendilerinden beklenenler arasında farklılıklar olduğu sonucunu ortaya çıkarmaktadır. BT öğretmenlerinin büyük bir kısmı lisans döneminde alınan donanım eğitiminin yetersiz olduğunu, bu nedenle donanımsal sorunlarla ilgili isteklerin tamamını karşılayamadıklarını ifade etmişlerdir. Karataş (010) da; BT öğretmen adaylarının aldıkları eğitimin teknik alanda sınırlılığından dolayı kendi çabaları söz konusu olmamışsa, kendilerini yetersiz ve bilgisiz görebileceklerini vurgulamıştır. BT öğretmenlerinden bazıları üniversitede ders veren öğretim üyelerinin bilgilerini sürekli güncelleyerek daha donanımlı olmaları gerektiğini savunmuşlardır. Geleceğin öğretmenlerinin nitelikli olması için öğretim elemanlarının da alanlarında uzman, BT yeterliği olan bireylerden oluşması ve BT öğretmen adaylarına değişim ajanı olmayı öğretmeleri gerektiği söylenebilir (Watson, 001; Willis, 001). Araştırmada; lisans dönemindeki alan dışı dersler ile programlama dili derslerinin ders saatlerinin azaltılması gerektiği bulgusuna da ulaşılmıştır. Bu durum BT alanının sürekli değişen ve 71

KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ gelişen bir alan olması nedeniyle yeniliklerin takip edilmesi gerekliliğiyle açıklanabilir. Diğer taraftan; BT öğretmenlerinin aldıkları eğitimle görev yaptıkları okullarda kendilerinden beklenenler arasında farklar olduğunun saptanması nedeniyle BÖTE bölümlerinin öğretim programının BT öğretmenlerinin görev alanlarıyla uygunluğu tartışılmalıdır. Buna bağlı olarak YÖK ün BÖTE programı ile MEB in ilköğretim programında ortak bir çalışma sonucunda iyileştirmeler yapılabilir. Sonuç ve Öneriler Sonuç olarak; BT öğretmenlerinin yalnızca MEB tarafından belirlenen görevlerle değil, bu görev alanları dışında farklı işlerle de ilgilendikleri görülmektedir. Çalışmada okul yöneticileri, öğretmenler, memurlar ve öğrencilerin her birinin BT öğretmenlerinden ders dışında farklı isteklerinin olduğu, bu istekleri yerine getirme noktasında BT öğretmeninin ve formatör öğretmenin görev alanlarının birbirine karıştırıldığı ortaya çıkarılmıştır. BT öğretmenleri arasında dahi görev alanlarının ne olduğuna dair kesin ifadeler olmadığı ve bu konuda fikir ayrılıklarına düştükleri saptanmıştır. Bu noktada üstlendikleri rolleri daha net ortaya koymak açısından yöneticiler ve diğer branş öğretmenleri tarafından BT öğretmenlerinin nasıl algılandıkları Şekil 1 de özetlenmiştir. Araştırma sonuçları dikkate alınarak BT öğretmenlerinin eğitim öğretim ortamlarında daha verimli görev yapabilmeleri için aşağıdaki önerilerde bulunulmuştur. İlgili kurum, kuruluş ve uygulayıcıların bu önerileri göz önünde bulundurmalarının faydalı olacağı düşünülmektedir: 1. BT öğretmeni ve formatör öğretmenin görev tanımı netleştirilerek rollerinin neler olduğu tam olarak belirlenmeli, gerek yöneticilere gerekse diğer branş öğretmenlerine ve memurlara açıklanmalıdır.. BT sınıflarındaki bilgisayarların donanımsal ve yazılımsal sorunlarının hızlı bir şekilde giderilmesi açısından okullarda teknik desteğe ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyacı karşılamak için bilgisayar alanında öğrenim gören meslek lisesi veya meslek yüksekokulu öğrencilerinin BT sınıflarında staj yapmaları sağlanabilir ya da bu konuda hizmet satın alınabilir.. Eğitimde BT yeterliğiyle ilgili nitelikli hizmet içi eğitimler, yalnızca öğretmenlere yönelik değil yöneticilere ve memurlara yönelik de düzenlenmelidir.. MEB in BT derslerine yönelik hazırladığı programla YÖK ün BÖTE programı arasında paralellik sağlanmalıdır. Buna bağlı olarak MEB ile üniversitelerin ilgili fakülteleri arasında işbirliği yapılmalıdır.. Mevcut sorunların çözüme ulaşması amacıyla, BT öğretmenleri ve BÖTE bölümleriyle ilgili çalışmaların da sınırlı sayıda olduğu göz önünde bulundurularak alandaki araştırmalar artırılmalıdır. Bu konuda yapılacak çalışmalar farklı ve daha geniş katılımcı gruplarıyla yapılmalı ve çözüm önerilerinde gelişmiş ülkelerin (ABD, İngiltere gibi) deneyimlerinden de mutlaka yararlanılmalıdır. Şekil 1. Araştırma Sonuçlarına Göre BT Öğretmenlerinin Rolleri 7

Educational Sciences: Theory & Practice - 1(1) Winter 7-78 01 Educational Consultancy and Research Center www.edam.com.tr/estp ICT Teachers Assigned Roles and Expectations from Them * Fatma Burcu TOPU Atatürk University Yüksel GÖKTAŞ a Atatürk University Abstract The aim of this study was to provide a better understanding of ICT teachers assigned position and to determine school administrators and other teachers perceptions towards ICT teachers and these teachers positions, and to reveal the similar and discrepant aspects of their tertiary education and the roles (work and responsibilities) assigned to them in schools. For this purpose, a qualitative case study research design was used. The study was conducted within three phases. In the first phase, focus group interview with faculty members at department of Computer Education and Instructional Technologies and ICT teachers, in the second phase, a pilot study encompassing an interview with teachers from other branches and 1 school administrators, and finally faceto face interviews with participants, 10 of whom were school administrators, of whom were ICT teachers, 1 of whom were teachers from other branches. The data obtained were analyzed using content analysis, and the findings showed that ICT teachers undertook many roles in their schools apart from the assigned positions determined by MoNE. The fundamental reason for this appeared that ICT teachers were perceived as an expert, a technical staff or a personnel who knows everything about ICT. Further, there occurred some differences and ambiguities between the education they took and the assigned roles and due to these ambiguities that even the ICT teachers could hardly define their assigned roles in schools was observed. Key Words Roles of ICT Teachers, The Expectations from ICT Teachers, Schools Administrators and Teachers Perceptions, ICT Course, CEIT. Information and Communication Technologies (ICT) influence all aspects of life rapidly transmitting technological developments to daily life and providing fast information accessibility (Karasar, * This study includes a part of a master thesis by Fatma Burcu Topu. The limited version of the study was presented at III. International Symposium on Computer and Instructional Technology held in Trabzon, 7- October 00. The study is awarded with Prof. Dr. Cevat Alkan special prize by scientific and organizing committee of the conference. a Yuksel GOKTAS, Ph.D., is currently an Associate Professor at the Department of Computer Education and Instructional Technology. His research interests include Web.0, technology integration and usage, instructional design, problem-based learning, and research methods. Correspondence: Assoc. Prof. Dr. Yuksel Goktas, Ataturk University, Kazim Karabekir Faculty of Education, Department of Computer Education & Instructional Technology, 0 Erzurum/Turkey. E-mail: yukselgoktas@ atauni.edu.tr Phone: +0 1 07. 00; Seferoğlu & Soylu, 007). One of them affected by these developments is educational systems (Akkoyunlu, 1; Goktas, Yildirim, & Yildirim, 008a, 008b). Therefore, use of ICT in education is an important issue to be highlighted (Seferoğlu, 007). United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), thus, has emphasized that active use of ICT in every phase of educational activities is acknowledged as both a necessity and an opportunity (UNESCO, 00). Turkey has launched several initiatives to adapt the changes and development in the use of ICT in education. Thus, a comprehensive education law to enhance the quality of education was effected by the Turkish Grand National Assembly in 17 (Dünya Bankası [DB], 00). Through this law the Ministry of National Education (MoNE) launched the first phase of the Fundamental Education Project (FEP) in 18. Within this project, students and teachers were attempted to have ICT literacy throughout

EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE the education process. For this purpose, the course of Computer took place in the primary education curriculum as one of the compulsory courses (Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü [EGITEK], 001). Therefore, ICT classrooms have been launched and schools have been equipped with ICT devices (DB, 18; Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 00; Tebliğler Dergisi [TD], 18). However, the course was changed as an elective course and through the decision of Head Council of Education and Morality (HCoEM), the name of the course was renamed as ICT in 00 (MEB, 007a; Talim Terbiye Kurulu [TTK], 00). Since the course of computer was included in the primary education curriculum, teachers have been needed to give the ICT literacy to students, therefore; Computer Education and Instructional Technologies (CEIT) departments were launched in education faculties (Yüksek Öğretim Kurulu [YÖK], 18). The graduates of this department work as ICT teachers in primary schools. Together with the use of ICT classrooms in primary schools, maintenance and repair staffs have been needed as well. For this purpose, MoNE has stated that teachers who have taken in-service training from different branches may be employed as ICT formator teachers (MEB 007b; Seferoğlu, 00; TD, 1). Further, EGITEK has stated that each school having an ICT classroom should employ at least one ICT formator teacher (EGITEK, 001). In a report of ICT Integration Basic Research Report, it is argued that some of the teachers use ICT with an inadequate skill and have low level of ICT literacy (MEB, 007b). Therefore, EGITEK (007) have indicated ICT formator teachers, when needed, may train the administrators, teachers, students, staff and people about ICT literacy. In the rd International Computer and Instructional Technologies Symposium Panel Report, many participant ICT teachers and panelists argued that ICT teachers and ICT formator teachers juxtapose in terms of their missions and responsibilities that cause a significant problem. The same report also mentions that there are discrepancies between the instruction ICT preservice teachers take at university and what they are expected in the schools when they begin to work (Karal & Timuçin, 010). Çuhadar and Dursun (010) argue that this situation results from the vagueness of the definitions of both CEIT undergraduate program goals and ICT teachers tasks. Therefore, revealing the perceptions of school administrators and other teachers towards ICT teachers appears to be critical in terms of comparison of the education that ICT teachers take and the expectations towards them, and clarifying these teachers mission. Relevant research, however, is inadequate to reveal the problems about the roles that ICT teachers undertake. Therefore, to determine the perceptions of school administrators and the teachers from other branches, and to clarify the similarities and discrepancies between the education that ICT teachers take and their roles are considered important. The findings of this study, therefore, can be used: a) when MoNE reviews primary education ICT program and Higher Education Council (HEC) examines the ICT undergraduate program at universities b) to eliminate the inconvenience and inadequacies during the teachers and administrators preservice and in-service trainings. The study, due to rarity of relevant research, appears to be fundamental and significant for further research. Purpose The study aims to determine ICT primary school teachers roles in schools, administrators and other teachers expectations from ICT teachers and finally the similarities and discrepancies between ICT teachers education at universities and the roles they undertake in schools. For these purposes the following research questions are posed to investigate: 1. What are the roles (assignments and responsibilities) of the ICT teachers in their schools?. What are the administrators and other teachers expectations from ICT teachers in their schools?. What are the similarities and discrepancies between ICT teachers education at universities and the roles (assignments and responsibilities) they undertake in schools? Research Design Method The study is a qualitative case study. As revealing participants beliefs, attitudes and perceptions (Ekiz, 007), examining the subjects in-depth and holistically (Merriam, 18; Yıldırım & Şimşek 00) by means of its unique methods (Creswell, 18) qualitative research design was used. 7

TOPU, GÖKTAŞ / ICT Teachers Assigned Roles and Expectations from Them Participants The study was conducted within three phases. In the first phase, focus group interview with faculty members at department of Computer Education and Instructional Technologies and ICT teachers, in the second phase, a pilot study encompassing an interview with teachers from other branches and 1 school administrators, and finally face-to face interviews with participants, 10 of whom were school administrators, of whom were ICT teachers, 1 of whom were teachers from other branches. The participants were selected through purposeful sampling method and voluntary participation was insisted. Instruments and Data Collection The focus group interviews, the preliminary phase of the study, were conducted by means of the semistructural interview questions prepared by the researchers. In the light of the codes and themes obtained from the analysis of these interviews, in the second phase of the study, pilot interviews and in the third phase, the face to face interviews were carried out. The interview guides were prepared according to the researchers questions under three categories towards school administrators, ICT teachers and teachers from other branches and the results obtained from the focus group interviews. The interview guides, to provide validity, were reviewed by peer reviewers, then, by 7 subject field experts and by Turkish language experts and then necessary corrections were made. As for the reliability, the interview guides studies with 1 school administrator and teachers from other branches were piloted. In the light of the data obtained and experts ideas, the guides were finalized and the face-to-face interviews started. With the participants consents, interviews were audio visually recorded. Data Analysis The collected data were analyzed by means of content analysis. To do this, the audio and visual records, firstly, were transcribed. The data from this transcription obtained from records of school administrators, ICT teachers, and teachers from other branches were separately grouped for an accurate coding. In each group, common meaningful codes were determined, then these codes were classified according to the research questions concerned and final themes were reached. The themes then were categorized according to the research questions, too. The findings, for a better understanding, were tabulated. Results The findings about the ICT teachers roles in their schools show that ICT teachers undertake some other responsibilities in addition to their roles in classrooms such as assisting school administrators and other teachers about ICT, and dealing with the hardware and software problems. However, to the teachers from other branches, as for the ICT teachers extracurricular roles, it is seen that the item to assist teachers in e-school usage is frequently highlighted. As for the expectations from ICT teachers, the findings, according to the ICT teachers, display that they are expected to assist in e-school use. Moreover, administrators are seen to expect from ICT teachers to keep school website update. The other teachers, prominently, expect ICT teachers to assist them in the use of e-school. Another remarkably common expectation of the participants from ICT teachers appears to seek assistance to hardware or software related problems. According to ICT teachers, low level ICT literacy of the administrators, other teachers and the staff in schools, uncertainty of the ICT teachers duty framework, and lack of qualified staff who deal with hardware and software implementations are the fundamental reasons for these expectations. With regards to the similarities and discrepancies between ICT teachers education at universities and the roles they undertake in schools, the items the undergraduate education is adequate for in-class activities, the undergraduate education is inadequate for the extracurricular assignments, and the undergraduate education is inappropriate for primary school education appear to be prominent. The participants also point out that in the curriculum of CEIT undergraduate program, the weight of the courses computer hardware, office programs, operating systems and English language should be increased but, on the other hand, the courses of physics, chemistry, biology and programming languages should be reduced in the curriculum. Discussion Most of the participants stated that they took part in different functions such as dealing with of hardware and software problems of the technological devices in schools, informing the administrators and the teachers about the recent technological developments, assisting the administrators and teachers in e-school usage, assisting and supporting the teachers for computer aided instruction. These results support the findings of the studies conducted by Kayak and 7

EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Orhan (00), Özoğul (00) and Seferoğlu (00). One of the reasons for this phenomenon can be administrators and other teachers lack of knowledge about the ICT teachers responsibility scope in schools. Such an approach, also, will most likely decrease teacher s pedagogical productivity due to extra inclass and out-class work. Some of the administrators and other teachers from other branches seek ICT teachers to provide and offer some computer programs and materials for computer aided instruction. This finding can lead to a tendency to integrate ICT into education, and can be regarded as desirable to enhance the instructional quality. In line with the findings of Seferoğlu s (00) study, according to most administrators ICT teachers should pay more attention to constructing school website and updating it. This can be argued that school administrators and other teachers perceive ICT teachers as personnel who should take place in the administrative issues and as technicians responsible from the technological devices in schools. However, that school administrators seek their schools to be shown and introduced on the web can be traced to their positive attitudes towards Internet use. The inadequate and low quality in-service trainings about ICT that administrators and teachers from other branches have taken, oversimplified ICT courses, inadequate level of ICT courses in undergraduate programs at universities appear to be the prominent reasons for the expectations from ICT teachers mentioned above. These findings that support the results of similar studies (Çağıltay, Çakıroğlu, Çağıltay, & Çakıroğlu, 001; İşman, 001; Jamieson-Proctor, Burnett, Finger, & Watson 00; Karal & Berigel, 00; Uşun, 00) display that teachers ICT literacy and their skills of ICT use are rather scarce and inefficient. Therefore, the contents of the in-service training programs should be periodically revised according to the participants adequacies and needs (Şimşek & Ursavaş, 010). Further, in order to enhance the efficiency of the ICT courses that pre-service teachers take at university, in addition to the theoretical knowledge, practical experiences can be provided so that they can integrate ICT into their own branches (Educational Testing Service [ETS], 00; Goktas, Yildirim & Yildirim, 008c; Kozma & Schank, 18). Most of the participants stated that lack of the personnel responsible from hardware and software devices results in these high expectations towards ICT teachers. In other words, those ICT teachers are seen as technical service staff or administrative personnel, and responsible from the available technological devices affects the expectations and demands towards these teachers. In Eyidoğan s (00) study, it is argued that ICT teachers are seen as the staff in charge of technical devices and laboratory. Additionally, like Orhan and Akkoyunlu s (00) studies and Özoğul s (00), most of the participants also indicated that technical staff to assist the ICT teacher is needed. Therefore, it can be said that employing technical staff responsible from the devices and their repairs and maintenance or service purchase should be attempted. Most of the ICT teachers attribute these high expectations to the lack of knowledge about their actual duties and responsibilities, and ICT teachers highlight that they are confused with ICT formator teachers. Thus, EGITEK (001) emphasizes that school administrators should not mix ICT teachers functions and duties with ICT formator teachers scope, and should not give the tasks to the ICT formator teachers what ICT teachers should undertake. EGI- TEK, also, underlines that ICT formator teachers and ICT teachers should not be required to do extra tasks in addition to their classes and laboratory activities. For a better understanding in terms of duties and responsibilities of both ICT teachers and ICT formator teachers, some seminar programs can be organized. Despite EGITEK s general notice in 001, CEIT undergraduate program curriculum that YÖK (00) revised in 00, like the research findings Er (007), Orhan and Akkoyunlu (00), Özoğul (00), and Seferoğlu and Akbıyık (007) indicate that additional expectations to ICT teachers roles in schools still exist. As a result, this situation hinders their actual functions (Seferoğlu, 007). This study investigated whether there are any the similarities and discrepancies between ICT teachers education at universities and the roles they undertake in schools. Thus, all the ICT teacher participants consider their education sufficient for the in-class activities, but not adequate to meet the expectations out of the classrooms. This suggests that there are certain discrepancies between what ICT teachers have taken as undergraduate students and the expectations towards them. A considerable number of the ICT teachers highlight the inadequate level of hardware course instruction at university that is why they state that they are unable to meet the expectations about hardware related problems. Karataş (010) emphasizes that due to technical limitations of the education that ICT pre-service teachers take, if they have not made adequate efforts, they might consider themselves inadequate and not knowledgeable. 7

TOPU, GÖKTAŞ / ICT Teachers Assigned Roles and Expectations from Them Some of the ICT teachers stated that instructor at universities should update their knowledge and become more equipped in their fields. Therefore, it can be said that faculty members at universities need to be knowledgeable and proficient in the field of ICT, and they should teach the prospective teachers to be change agents so that teachers of future can be of good quality (Watson, 001; Willis, 001). In the study, it was suggested that courses out-of the field and the course of programming language should be reduced. This can be traced to the necessity of following developments since the field of ICT constantly changes and advances. Further, since there are certain discrepancies between the education that ICT teachers take at universities and the expectations from them in schools, the appropriateness of ICT teaching programs with ICT teachers responsibility scope should be revisited. In accordance with this, some improvements can be realized with a collaboration of CEIT program of HEC and the primary education of MoNE. As a result, this study revealed that ICT teachers not only deal with the duties determined by MoNE but diverse tasks out of class, and there are no definite statements in ICT teachers task scope even among the ICT teachers and some controversies have been observed. It has been also seen that school administrators, other teachers, staff and students have different expectations from ICT teachers and to meet these expectations, and the task scope of ICT teachers and ICT formator teachers are mixed up. Given findings some suggestions are provided so that ICT teachers can more productively work in their educational field. Therefore, these suggestions are thought to be very useful consider by practitioners. 1. Task identification and the exact roles of both ICT teachers and ICT formator teachers, then administrators, other branches and staff should be informed.. Technical support is needed in terms of solving the problems related to computer hardware and software equipment in a fast way in schools. To meet this need, the students of computer departments of vocational schools and vocational high schools can be employed as trainees in ICT classrooms or for this purpose, service can be purchased.. Quality in-service trainings about ICT in education should not only be given to teachers but to administrators and staff as well.. The ICT program of MoNE for ICT courses in schools should be corresponded with the ICT teaching undergraduate program. For this purpose, a strong coordination between MoNE and schools of teacher education should be established too.. To solve the aforementioned problems, given the adequate number of studies related to ICT teachers and CEIT programs, further research is strongly needed. These studies should be conducted through different perspectives and comprehensively and as for the implications and suggestions, researchers and practitioners should benefit from the experiences of other countries (e.g. US and UK). References/Kaynakça Akkoyunlu, B. (1). Bilgisayar okuryazarlığı yeterlilikleri ile mevcut ders programlarının kaynaştırılmasının öğrenci başarı ve tutumlarına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 17-1. Çağıltay, K., Çakıroğlu, J., Çağıltay, N. ve Çakıroğlu, E. (001). Öğretimde bilgisayar kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1-8. Creswell, J. W. (18). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. California: Sage Publications. Çuhadar, C. ve Dursun, Ö.Ö. (010). Bilişim teknolojileri öğretmeni adaylarının gözüyle öğretmenlik mesleği. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 1 (1). Eylül 0, 0 tarihinde http://www.et-ad.net adresinden edinilmiştir. Dünya Bankası [DB]. (18). World Bank supports basic education program in Turkey. Washington. Mart 1, 00 tarihinde http://web.worldbank.org/ adresinden edinilmiştir. Dünya Bankası [DB]. (00). Temel eğitim projesi. aşama. Mart 0, 010 tarihinde http://web.worldbank.org/ adresinden edinilmiştir. Educational Testing Service [ETS]. (00). Digital transformation a framework for ICT literacy. A Report of the International ICT Literacy Panel. ETS. Şubat 1, 010 tarininde http://www1.ets. org/media/tests/information_and_communication_technology_literacy/ictreport.pdf adresinden edinilmiştir. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü [EĞİTEK]. (001). Bakanlığımızca bilgisayar laboratuarı kurulan okullarda görev yapan müdür, müdür yardımcıları, formatör öğretmenler, bilgisayar öğretmenleri ve branş öğretmenlerinin bilgisayar laboratuarına ilişkin görev talimatı. Ankara, MEB. Mart, 00 tarihinde http://akdagmadeni.meb.gov.tr/uploadfile/bilisim-/001-_ sayili_genelge.doc adresinden edinilmiştir. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü [EĞİTEK]. (007). Okullara bilgisayar formatör öğretmen görevlendirilmesi. Ankara, MEB. Ocak 01, 010 tarihinde http://www.turkegitimsen. org.tr/1mevzuatpdf/bilg_form_ogrt_gorv_bakan%0_onay. pdf adresinden edinilmiştir. Ekiz, D. (007). Bilimsel araştırma yöntemleri. İstanbul: Lisans Yayıncılık. Er, K. F. (007). İlköğretim bilgisayar ders programına ilişkin öğretmen görüş ve beklentileri: Bir durum çalışması, Çanakkale ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale, Türkiye. 77

EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Eyidoğan, B. (00). Bilişim teknolojileri dersinin ilköğretimde seçmeli ders olmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Goktas, Y., Yildirim, Z., & Yildirim, S. (008a). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitim fakültelerindeki durumu: Dekanların görüşleri. Eğitim ve Bilim, (1), 0-0. Goktas, Y., Yildirim, Z., & Yildirim, S. (008b). The keys for ICT integration in K-1 education: Teachers perceptions and usage. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,, 17-1. Goktas, Y., Yildirim, Z., & Yildirim S. (008c). A Review of ICT related courses in preservice teacher education programs. Asia Pacific Education Review, (), 18-17. İşman, A. (001). Sakarya ili öğretmenlerinin eğitim teknolojileri yönündeki yeterlilikleri. 1. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Konferansı (s. -0) bildiri kitabı. Sakarya. Jamieson-Proctor, R., Burnett, P. C., Finger, G., & Watson, G. (00). ICT integration and teachers confidence in using ICT for teaching and learning in Queensland state schools. Australasian Journal of Educational Technology, (), -0. Karal, H. ve Berigel, M. (00). Eğitim fakültelerinin öğretmenlerin teknolojiyi eğitimde etkin olarak kullanabilme yeterlilikleri üzerine etkileri ve çözüm önerileri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (), 0-. Karal, H. ve Timuçin, E. (010). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmenliği bölümleri mezunlarının sorunları ve çözüm önerileri: Panel raporu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Teori and Practice], 1 (), 77-. Karasar, Ş. (00). Eğitimde yeni iletişim teknolojileri internet ve sanal yüksek eğitim. The Turkish Online Journal of Educational Technology, (). Ocak 0, 0 tarihinde http://www.tojet. net/articles/1.htm adresinden edinilmiştir. Karataş, S. (010). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri (BÖTE) öğretmen adaylarının mesleklerine ilişkin zihin haritalarının analizi: Gazi Üniversitesi örneği. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 1-17. Kayak, S. ve Orhan, F. (00, Mayıs). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin görev yaptıkları okullarda üstlendikleri sorumlulukların incelenmesi. 1st International, Çanakkale. Kozma, R., & Schank, P. (18). Connecting with the twentyfirst century: Technology in support of educational reform. In C. Dede (Ed.), Technology and Learning. Washington, DC: American Society for Curriculum Development. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (007a). Yeni uygulamaya konulan ilköğretim kurumları derslerine ait öğretim programları ve haftalık ders saatleri çizelgesine ilişkin hususlar. Kasım, 00 tarihinde http://canakkale.meb.gov.tr/duyurular/ adresinden edinilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (007b). Temel eğitim projesi II. fazı: BT entegrasyonu temel araştırması. Ankara: Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (00). Temel eğitim projesi (TEP) 1. fazı. Kasım 0, 010 tarihinde http://projeler.meb.gov.tr adresinden edinilmiştir. Merriam, S. B. (18). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco: Jossey-Bass Publications. Orhan, F. ve Akkoyunlu, B. (00). Eğitici bilgisayar formatör öğretmenlerin profilleri ve uygulamada karşılaştıkları güçlüklere ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,, 0-100. Özoğul, P. (00). Bilgisayar öğretmenlerinin meslek yaşamlarında karşılaştıkları sorunlar: Eskişehir ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Ocak 1, 0 tarihinde http://www.ebe.anadolu.edu.tr/tezler/ yl/1-pinar%0ozogul.pdf adresinden edinilmiştir. Seferoğlu, S. S. (007). İlköğretim bilgisayar dersi öğretim programı: Eleştirel bir bakış ve uygulamada yaşanan sorunlar. Eğitim Araştırmaları Dergisi, -1. Seferoğlu, S. S. (00, Şubat). İlköğretim okullarında teknoloji kullanımı ve yöneticilerin bakış açıları. Akademik Bilişim Kongresi nde sunulan bildiri. Harran Üniversitesi, Şanlıurfa. Seferoğlu, S. S. ve Akbıyık, C. (007, Mayıs). Bilişim teknolojilerinin okullarda kullanımı: Bilgisayar öğretmenlerinden beklentiler. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu nda sunulan bildiri. Bakü, Azerbaycan. Seferoğlu, S. S. ve Soylu, Y. (007, Mayıs). İlköğretim bilgisayar programlarına eleştirel bir bakış. Uluslar Arası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu nda sunulan bildiri. Bakü, Azerbaycan. Şimşek, A. ve Ursavaş, Ö. F. (010). Tutor computer formative teachers opinions on the effective use of information technologies at schools: Trabzon province sample. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 1(), 0-. Ocak 0, 0 tarihinde http://www.tojqi.net/articles/tojqi_1_/toj- QI_1 Article_.pdf adresinden edinilmiştir. Talim Terbiye Kurulu [TTK]. (00). İlköğretim seçmeli bilgisayar (1 8. sınıflar) dersi öğretim programı. Ankara, MEB. Mart, 008 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Tebliğler Dergisi [TD]. (1). Milli eğitim bakanlığına bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında bilgisayar laboratuvarı kurulması ve işletilmesi ile bilgisayar ve bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin görevleri hakkındaki 78 sayılı yönerge. Ankara: MEB. Mart 1, 00 tarihinde http://celikhan.meb.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Tebliğler Dergisi [TD]. (18). İlköğretim okulları seçmeli bilgisayar dersi 1---- öğretim programı. Ankara: MEB. Kasım, 00 tarihinde http://okulweb.meb.gov.tr//18/707/ adresinden edinilmiştir. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization [UNESCO]. (00). ICT in education. Mart 1, 010 tarihinde http://portal.unesco.org adresinden edinilmiştir. Uşun, S. (00). Information and communication technologies (ICT) in teacher education (ITE) program in the world and Turkey. In H.Uzunboylu & N.Cavus (Eds), Proceding of New Trends and Issues in Educational Sciences (ss. 1-). Nicosia, North Cyprus. Watson, G. (001). Models of information technology teacher professional development that engage with teachers hearts and minds. Technology, Pedagogy and Education, 10 (1), 17-10. Willis, J. (001). Foundational assumptions for information technology and teacher education. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 1 (). 0-0. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (00). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yüksek Öğretim Kurulu [YÖK]. (18). Eğitim fakülteleri öğretmen yetiştirme programlarının yeniden düzenlenmesi. Mart 1, 00 tarihinde http://www.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Yüksek Öğretim Kurulu [YÖK]. (00). Eğitim fakültelerinde uygulanacak yeni programlar hakkında açıklama. Aralık 07, 00 tarihinde http://www.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. 78