EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EGE TIP TA ÖZEL ÇALIŞMA MODÜLÜ UYGULAMALARI

EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EGE TIP TA ÖZEL ÇALIŞMA MODÜLÜ UYGULAMALARI Özel Çalışma Modülü Komisyonu İzmir, 2011

Editörler Doç. Dr. Hatice Şahin Prof.Dr.Tansu Yamazhan Prof. Dr. Tahir Yağdı Haziran 2013 1

İzmir ÖNSÖZ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi nde yürütülen eğitim programının özellik taşıyan ve Tıp eğitimimizin akredite olmasında önemli bileşenlerinden biri de; Özel Çalışma Modülü (ÖÇM) uygulamalarıdır. 2004 yılından beri yürütülen ÖÇM uygulamaları öğrencilere hem tıpla doğrudan veya dolaylı konularda derinlemesine çalışma olanağı sağlamakta, hem de küçük grup eğitimleri sayesinde öğrenci-öğretim üyesi iletişimini daha samimi hale getirmektedir. Öğretim üyelerimizin olumlu rol model uygulamalarının doğrudan aktarımını da sağlayan bu program sayesinde geleceğini şekillendiren çok sayıda öğrencimiz olduğunu bilmekteyiz. ÖÇM'ler zorluklarına karşın gerek öğrenci ve gerekse de öğretim üyelerimiz tarafından olumlu karşılanmakta ve desteklenmektedir. Son yıllarda her yıl sayısı iki yüzlere yaklaşan uygulama açılması da bu sahiplenmenin bir ürünüdür. Öncelikle uygulamaları açan öğretim üyelerine ve özellikle de özverili çalışmaları için ÖÇM Komisyonumuza teşekkür ederim. ÖÇM uygulamalarının planlanması, eğitim öğretim takvimine yerleştirilmesi, öğretim üyeleri ve öğrencilerle sorunsuz iletişim sağlanması Özel Çalışma Modülü Komisyonu nun özverili çalışmaları sayesinde gerçekleşmektedir. Komisyon tarafından hazırlanan bu kitapçıkla ÖÇM uygulamalarının kurumumuz içindeki yapılanması ve uygulanması hakkında bilgi verilmesi ve ÖÇM uygulamaları gibi hakkında az bilinen bir uygulamanın eğitim programı ve öğrenci hayatına kattığı renklerin aktarılması amaçlanmaktadır. Saygılarımla. Prof. Dr. Kamil Kumanlıoğlu 2

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Değerli okuyucular, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi nde 2002-2003 eğitim öğretim yılından itibaren yenilenmiş ve iyileştirilmiş eğitim programı uygulanmaktadır. Eğitim programının önemli bileşenlerinden biri de Özel Çalışma Modülü (ÖÇM) uygulamalarıdır. Geleneksel tıp eğitimi programlarında yer almayan ÖÇM uygulamaları Ege Tıp ta 2004 yılından beri yürütülmektedir. Ege Tıp taki ÖÇM uygulamalarının öğrenci odaklı yaklaşımı öğrencinin belli konularda derinlemesine öğrenmesine katkı sağlamakta, eğitim programını zenginleştirmekte ve öğrenci-öğretim üyesi arasındaki iletişimi daha olumlu hale getirmektedir. Özel Çalışma Modülü Komisyonu Ege Tıp ta ÖÇM uygulamalarının planlanmasından ve yürütülmesinden sorumludur. Komisyonun hazırladığı bu kitapçıkta ÖÇM uygulamalarının amaçları, eğitici ve öğrencilere katkısı yanında eğitim programı içinde ÖÇM uygulamalarının sürekliliği olan bir sistem olarak kurgulanması ve yürütülmesi ile ilgili süreçler konusunda bilgiler yer almaktadır. Bu bilgiler ile Ege Tıp eğitim programı özelinde ÖÇM uygulamalarının eğiticiler, öğrenciler ve eğitim programını planlayan-uygulayanlar tarafından daha iyi anlaşılmasının sağlanması amaçlanmaktadır. Özel Çalışma Modülü Komisyonu 3

İÇİNDEKİLER Başlıklar Sayfa I. GİRİŞ 5 II. ÖZEL ÇALIŞMA MODÜLÜ VE EĞİTİM PROGRAMI BİRLİKTELİĞİ 5 1. Özel Çalışma Modülü nün uygulama alanları 6 2. Özel Çalışma Modülü nün eğitim programı içine yerleştirilmesi 8 3. Özel Çalışma Modülünün Katkıları 10 III. EGE TIP TA ÖZEL ÇALIŞMA MODÜLÜ UYGULAMALARI 11 1. Tarihçe 11 2. Öneri toplama ve değerlendirme 18 3. Öğrenci tercih sistemi 21 4. Değerlendirme 21 IV. EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÖZEL ÇALIŞMA MODÜLÜ UYGULAMA YÖNERGESİ 26 V. ÖZEL ÇALIŞMA MODÜLÜ KOMİSYONLARI 32 4

I. GİRİŞ Ege Tıp ta 2002-2003 eğitim öğretim yılından itibaren yenilenen ve iyileştirilen bir eğitim programı uygulanmaktadır. Eğitim programı ile bilim ve toplumdaki gelişmeler ile hekimlik uygulamalarını bütünleştirip toplumun sağlık sorunlarına yüksek nitelikli sağlık hizmeti ile cevap verebilecek bilgi, beceri ve tutuma sahip, mesleki yaşamı boyunca bildiklerinden daha fazlasını öğrenme isteği ve becerisi kazanmış, bilimsel gelişmelere katkıda bulunabilecek yeterlik ve yetkinlikte hekimler yetiştirmek amaçlanmaktadır. Amaca ulaşmada eğitim programı farklı uygulamalar ile zenginleştirilmiştir. Eğitim programını zenginleştiren bileşenlerden biri de 2004 yılından beri devam eden Özel Çalışma Modülü (ÖÇM) uygulamalarıdır. II. ÖZEL ÇALIŞMA MODÜLÜ KAVRAMI VE EĞİTİM PROGRAMI BİRLİKTELİĞİ Özel Çalışma Modülü kavramı ve eğitim programı ile birlikteliği ilk kez Association for Medical Education in Europe (AMEE) tarafından 1995 yılında yayınlanan 5 nolu rehberde tanımlanmıştır. Rehberde eğitim programının yoğun bilgi içeriği ve genel olarak eğitici ağırlıklı bir öğretimin yürütülmesinden kaynaklanan sorunlar hakkında bilgi verilmekte ve ÖÇM ün bu sorunlara çözüm getirdiği dile getirilmektedir. ÖÇM kavramı ve eğitim programı birlikteliği konusu tıp eğitiminde son yıllardaki en anlamlı gelişmelerden biri olarak nitelenmektedir. Özel Çalışma Modülü; eğitim programın yanı sıra yürütülen ve programı güçlendiren, öğrencilere ilgi duydukları alanlarda derinlemesine çalışma olanağı veren, sosyal sorumluluk bilincini ve duygusunu geliştiren, iletişim, zaman yönetimi, hekimliğe 5

yaklaşımında, sürekli sorgulayan bir bakış açısı kazandıran, farklı ilgi alanlarına yönelme ve kariyer seçimi için hedeflediği alanı yakından tanıma olanağı veren, yazılı ve sözlü sunum yapma gibi becerileri öğrencilerin kullanmasına ve geliştirmesine fırsat veren eğitsel bir etkinliktir. Öğrenciler kendi öğrenme sorumluluğunu daha fazla almaya cesaretlendirilmektedir. 1. Özel Çalışma Modülü nün uygulama alanları Özel Çalışma Modülü nün eğitim programı içinde uygulama alanları incelendiğinde üç farklı yaklaşımın benimsendiği görülmektedir. a. ÖÇM uygulamaları eğitim programının içindeki konuları işlemektedir. Örneğin; eğitim programı içinde lökomotor sistemi konusu işlenirken bununla bağlantılı diz eklemi odaklı ÖÇM uygulamasının yürütülebilir. Böylece eğitim programında işlenen bir konunun bir parçası öğrenci tarafından derinlemesine araştırılır ve öğrenilir. b. ÖÇM uygulamaları o sırada yürütülen eğitim programı konuları ile ilgili olmayıp eğitim programının tamamı veya tıpla ilgili konuları kapsamaktadır. Örneğin; tıp tarihi, sağlık politikaları, kan-organ bağışı kampanyaları, kanser-otizm-aids gibi özel hastalık ve hasta grupları, bilgi teknolojileri, tıp ve matematik ÖÇM leri zamansal olarak eğitim programı ile bağlantılı değildir ama tıpla ilgilidir. Ege Tıp ta uygulanan ÖÇM lerin bir kısmı bu tip özellik taşımaktadır. c. ÖÇM uygulamaları tıpla ilgili olmayan konular gerçekleştirilebilir. Son yıllarda üniversitemizde Topluma Hizmet Dersi yürütülmektedir. Ege Tıp ta uygulanan ÖÇM lerin bir kısmının Topluma Hizmet kapsamında yer alması buna örnektir. 6

Özel Çalışma Modülü uygulama alanları farklı bir sınıflama ile de incelenebilir. Buna göre; a. Epidemiyoloji, halk sağlığı, sosyal tıp, sağlık politikaları, tıp eğitimi, tamamlayıcı tıp gibi genel başlıkları işleyen ÖÇM uygulamaları. Ege Tıp ta uygulanan Ambliyopi (Göz Tembelliği) Tarama Çalışması, Ege Bölgesinde En Sık Saptanan Kontakt Alerjenler, Meslek Ve Cinsiyet İle İlişkileri, Geleneksel Tıp, Tamamlayıcı Doğal Tıp ve NLP, Reiki ve EFT başlıklı ÖÇM ler buna örnektir. b. Genel pratisyenlik, sosyal hizmetler, gönüllü kuruluşlar, hastane temelli ayaktan bakı hizmetleri gibi topluma ilişkin başlıkları işleyen ÖÇM uygulamaları. Ege Tıp ta uygulanan Alzheimer Derneğinin Torunum Ol Projesine Katılım, Görme Özürlüler Kütüphanesi için Sesli Kitap Oluşturalım, Rehberlik Hizmetleri Çerçevesinde Sorun Çözme Becerileri başlıklı ÖÇM ler buna örnektir. c. Klinik uygulama ve araştırmaların etik yönü gibi etik yaklaşımları işleyen ÖÇM uygulamaları. Ege Tıp ta uygulanan Filmlerle Tıbbi Etik ve Sağlıkta Özelleştirme, Tıbbın Etik Boyutları başlıklı ÖÇM ler buna örnektir. d. Literatür tarama, eleştirel yayın değerlendirme, araştırma tasarımı, veri toplama, analizi ve sonuçların sunumu gibi bilimsel araştırma başlıklarını işleyen ÖÇM uygulamaları. Ege Tıp ta uygulanan Araştırma Projesi Hazırlıyorum, Epilepsi Çalışma Grubu, Okul Çocuklarında Fekal İnkontinans ve Konstipasyon Taraması başlıklı ÖÇM ler buna örnektir. e. Hastalarla derinlemesine çalışmalar, literatür tarama, eleştirel yayın değerlendirme, kanıta dayalı tıp ve sonuçların sunumu gibi klinik uygulamaları işleyen ÖÇM uygulamaları. Ege Tıp ta uygulanan ACE ve Angiotensinojen Gen Polimorfizmlerinin 7

Saptanması, Akciğerin Kistik Ekinokkozisi, Akut Koroner Sendromlarda Elektrokardiyografi, Ateşli Çocukların Değerlendirilmesi, Diyabet ve Obez Olmak ya da Olmamak başlıklı ÖÇM ler buna örnektir. f. Doğrudan tıp ile ilgili olmayan (tıp dışı) konuları içeren ÖÇM uygulamaları. Ege Tıp ta uygulanan Bilim, Sanat ve Felsefenin Tarihsel Gelişim Süreçleri ve Birbirleriyle Olan Etkileşimleri, Biridge Öğreniyoruz, Dergi Reklamcılığı, Doğada Satranç Oyunu: Oryantiring, Elektronik Medikal Bilimsel Dergi Editörlüğüne İlk Adım, Tiyatro: Temel Oyunculuk Eğitimi ve Bir Oyun Çıkarmak başlıklı ÖÇM ler buna örnektir. 2. Özel Çalışma Modülü nün eğitim programı içine yerleştirilmesi Özel Çalışma Modülü eğitim programı içinde dört farklı biçimde yerleştirilebilir. Buna göre; a. Entegre: Eğitim programı modüller halinde planlanmıştır. Modüller hem eğitim programı hem de ÖÇM ler entegre edilerek yürütülür. ÖÇM ve eğitim programı aynı konu başlıklarını işlemektedir. b. Birlikte: ÖÇM ler eğitim programına paralel olarak yürütülür. Ege Tıp ta ÖÇM uygulamaları eğitim öğretim takvimine göre belirlenen sekiz haftalık dilimlerde 4 saat veya beş tam günde 8 saat biçiminde planlanmış ve eğitim programı ile birlikte yürütülmektedir. ÖÇM konuları ile eğitim programı konuları birbirinden bağımsızdır. c. Aralıklı: Eğitim programı içinde ÖÇM için belirli bir zaman dilimi ayrılmıştır. ÖÇM uygulamaları ayrılan zaman diliminde gerçekleştirilir ve içerik olarak eğitim programından bağımsızdır. 8

d. Ardışık: Eğitim programının her parçasını bir ÖÇM uygulaması izler. Ardışık ÖÇM uygulamalarında, belirli zaman diliminde eğitim programı yürümekte, bunu takiben ÖÇM uygulaması yapılmaktadır. Burada eğitim programında yer alan konuların daha derinlemesine öğrenilmesi amaçlanmaktadır. Eğitim programında verilemeyen konular ÖÇM uygulamalarında verilmektedir. Şekil 1: Özel Çalışma Modülü ve eğitim programı birlikteliği 9

entegre eğitim programı v birlikte eğitim progra ÖÇM aralıklı eğitim programı ardışık eğitim programı 10 ÖÇ

3. Özel Çalışma Modülü nün katkıları Özel Çalışma Modülleri nin eğitim programına, eğiticiye ve öğrenciye katkıları vardır. a. Eğitim programına katkısı Özel Çalışma Modülü ile eğitim programı kapsamında olmayan veya yeterince işlenemeyen konular üzerinde durulur ve eğitim programının yanı sıra yürütmesiyle eğitim programını güçlendirir. Eğitim program içinde ÖÇM uygulamaları entegre, multidisipliner ve multiprofesyonel çalışma gerektiren konuların ayrıntılı ele alınmasına olanak sağlar. Hekimliğe yaklaşımda, sürekli araştıran, sorgulayan bir bakış açısı kazandırır. Sosyal sorumluluk bilincinin ve duygusunun geliştirilmesine katkısı olur. Eğitim programında yer alan ÖÇM uygulamaları sayesinde erken yıllarda hekimlik alanında bir uygulamaya katılma şansı verir. Farklı ilgi alanlarına yönelme ve kariyer seçimi için hedeflediği alanı yakından tanıma olanağı sağlar b. Eğiticilere katkısı Küçük gruplarda öğrencilerle daha yakın ve etkin iletişim olanağı verir. ÖÇM eğiticiye farklı bir eğitim yöntemini küçük grupla deneme ve geliştirme fırsatı sunar. 11

Eğitime katılabilecek tüm kaynakları devreye sokarak programda yer almayan uzmanlar, teknisyenler gibi farklı nitelikleri olan kişilerin eğitime katkı sağlamasına olanak verir. c. Öğrencilere katkısı Bilgiye ulaşma becerilerini geliştirir ve kullanmayı öğretir Kendi öğrenmelerini kontrol ederek kendi kendine öğrenme becerilerini geliştirir Çekirdek eğitim programı dışında özel bir alanda derinlemesine çalışma olanağı sağlar İçinde yaşadıkları topluma ve diğerlerine karşı sorumluluk duygusu kazandırır Beceri ve yetenekleri konusunda özgüven geliştirir Yaptıkları çalışmaların sonuçlarını sözel, görsel ve yazarak sunma olanağı sağlar Gelecekte kariyer seçmelerine yardımcı olur. Grup çalışmaları yapmalarına olanak sağlar. Öğrencilerin öğretim üyeleri ile daha uzun süreli ve doğrudan iletişim kurmasını sağlar. III. EGE TIP TA ÖZEL ÇALIŞMA MODÜLÜ UYGULAMALARI Bu bölümde Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi (EÜTF) eğitim programı içine yerleştirilen ÖÇM uygulamalarının baştan itibaren planlanması ve uygulanması ile ilgili bilgiler verilecektir. 1. Tarihçe Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi nde tıp eğitimi programının ülke gereksinimlerine yanıt veren hekimler yetişmek üzere yeniden yapılandırılması çalışmaları 2001 yılında başlamıştır. Çalışmalar sonucunda 2003-2004 eğitim öğretim yılından itibaren yeni eğitim 12

programı uygulamaya konulmuştur. Aynı yıl birinci sınıf eğitim programı uygulanırken diğer yandan da ikinci sınıf eğitim programı planlama çalışmalarına devam edilmiştir. Bu çalışmalar sırasında ikinci ve üçüncü sınıfta çekirdek eğitim programlarına ek olarak özel çalışma modülü uygulamalarının dahil edilmesine karar verilmiş ve ÖÇM uygulamalarının organize edilmesi için bir komisyon oluşturulmuştur. ÖÇM Komisyonunun çalışma planı; öğretim üyelerinden özel çalışma modülleri önerilerinin toplanması ve değerlendirilmesi, öğrenci tercihlerinin alınması, öğrencilerin tercihlere yerleştirilmesi özel çalışma modülleri uygulamalarının takip edilmesi olarak dört temel başlıktan oluşmuştur. Geliştirilen ilk ÖÇM öneri formu, Ocak 2004 sonunda fakültedeki tüm öğretim üyelerine gönderilmiş ve Şubat- Mart 2004 tarihleri arasında 91 ÖÇM önerisi alınmıştır. ÖÇM uygulamaları için, eğitim programı içinde sekiz hafta Çarşamba öğleden sonra (32 saat) veya tam zamanlı 5 günü (toplam 40 saat) kaplayan farklı zaman seçenekleri sunulmuştur. ÖÇM Komisyonu tarafından elle tercihlerine yerleştirilen öğrenciler, Temmuz-Ağustos 2004 tarihleri arasında öğretim üyelerine öğrenci yoklama çizelgesi, öğrenci başarı değerlendirme formu, öğrenci ve öğretim üyesi geri bildirim formu eşliğinde bildirilmiştir. Eylül 2004 başından itibaren ilk ÖÇM uygulamaları başlamıştır. Eğitim dönemi içinde gerçekleştirilen ÖÇM uygulamalarında ÖÇM yürüten öğretim üyeleri ile iletişimini sağlamada komisyon içinde izleme komitesi belirlenmiştir. Uygulama sırasında mekan, malzeme veya öğrenciye ilişkin ortaya 13

çıkan gereksinimlerle ilgili iletişimi sağlama, izlemeden sorumlu öğretim üyelerinin görevi olarak tanımlanmıştır. 2004-2005 eğitim öğretim döneminin başından itibaren ÖÇM Komisyonu kendi içinde daha etkin çalışabilmek için yeni öneriler toplama, yerleştirme ve değerlendirme olmak üzere üç alt komisyona ayrılmış, gündemli ve düzenli toplantılarının devamına karar verilmiştir. Bu arada komisyonun çalışmalarının yürütülmesi için öğrenci işleri bürosunda daimi bir sekreter tayin edilmiştir. İlk yıl öğrenciler tercih yaptıkları ÖÇM uygulamalarına komisyon üyelerince elle yerleştirilmiş, daha sonraki yıllarda ise web tabanlı bir tercih sistemi geliştirilmiştir. Eğitim öğretim yılı içinde ÖÇM komisyonunun çalışma takvimi genel olarak şu şekilde belirlenmiştir. Şubat-Mayıs: ÖÇM öneri formunun bir sonraki eğitim öğretim yılı takvimine uygun biçimde güncellenmesi, öğretim üyelerinden ÖÇM önerilerinin toplanması ve komisyon tarafından değerlendirilmesi, Haziran-Temmuz: Öğrenciler tarafından tercihlerin yapılması ve ÖÇM uygulamalarına yerleştirme, Eylül-Haziran: ÖÇM uygulamalarının izlenmesi, uygulamaya dair öğrenci ve öğretim üyesi geribildirimlerinin alınması, 2005-2006 eğitim öğretim dönemi başında komisyonu ÖÇM yönergesini hazırladı ve onaydan sonra yönerge uygulamaya konuldu. Yönergede hem ÖÇM nin kurum içinde uygulanması düzenlenmekte hem de dördüncü sınıfa geçmede minimum 16 kredi ÖÇM alma zorunluluğu yer almaktaydı. 2005-2006 eğitim öğretim yılında öğretim üyelerinden yeterli ÖÇM önerisi toplamada bir karar 14

alındı. Bu karara göre anabilim dalları öğretim üyesi sayısının 1/3 ü sayıda ÖÇM önerisini akademik kurul kararı ile ÖÇM sekreterliğine göndereceklerdi. Hem yönerge hem de bu karar ile ikinci ve üçüncü sınıf öğrencilerine yeterli kontenjanda ÖÇM önerisi toplamak mümkün oldu. Aynı yıl ÖÇM uygulamalarının öğretim üyelerine tanıtımı ve daha fazla öneri sunmalarını teşvik amacıyla iki poster hazırlandı ve öğretim üyesi yemekhanesinde sergilendi. Posterlerden biri genel olarak ÖÇM uygulamaları hakkında bilgi verirken, diğeri gerçekleştirilen uygulamalara ilişkin öğrenci ve öğretim üyesi geribildirimlerini içeriyordu. 2006-2007 eğitim öğretim döneminde ÖÇM uygulamalarına ilişkin web sistemi kuruldu (http://www.ocmmed.ege.edu.tr/) ve bir e-mail adresi (ocmkurul@mail.ege.edu.tr) alındı. Böylece öğrencilerin tercih yapmaları kolaylaştı ve ÖÇM Komisyonu ile haberleşme standart hale getirildi. 2008-2009 eğitim öğretim döneminde öğrenci ve öğretim üyesi geribildirim formları optik okuyucu formu biçiminde düzenlendi ve kullanıma başladı. 2010-2011 eğitim öğretim döneminde ÖÇM uygulamalarının Topluma Hizmet dersi kapsamındaki katkısı değerlendirildi ve sosyal yönü olan ÖÇM uygulamalarının belirtilmesi için öneri formunda değişiklik yapıldı. Öğrenci şenliği içindeki bir günde yarım günlük ÖÇM şenliği gerçekleştirildi. Şenik çerçevesinde, ÖÇM lerin bir kısmı poster olarak sunuldu. 2012-2013 eğitim öğretim döneminde ÖÇM kılavuzu, fakültenin web sayfasına yüklendi. 15

Gerçekleştirilen ÖÇM uygulamaları ile ilgili öğrenci geri bildirimlerinden örnekler: Alzheimer hastaları ve yakınları ile görüşme imkanı bulduk ve oldukça memnun ediciydi. Alzheimer hastalarının davranışları ve günlük yaşam aktiviteleri hakkında fikir sahibi oldum. Ayrıca yaptığımız huzur evi ziyareti ile yaşlı insanlarla muhabbet etme fırsatı bulmamızdan ve onlarla birlikte bir şeyler yapabilmekten oldukça keyif aldım. Çocuk Esirgeme Kurumunda Yaşayan Çocukların Genel Sağlık Durumları ve Psikolojileri üzerine bir araştırma ÖÇM si açılabileceğini düşünüyorum. Herkes farmakolojinin çok sıkıcı olduğunu söylüyordu. Bu ÖÇM sayesinde tüm önyargılarım kalktı. Rahatlıkla öğrenebileceğime inanıyorum (İnşallah!) Teorikten çok, pratik çalışmamız ÖÇM nin en güzel yönüydü. Ayrıca hocalarımız çok sıcaktı, her şeyi rahatlıkla sorabildik. Benim kişisel gelişimim için (sunum,araştırma, soru sorma gibi) çok faydalı olduğuna inanıyorum.teşekkürler!:) Ayrıca çayımız hep ayağımıza kadar geldi valla keyif bile yaptık Doktorların ve çalışanların ilgisi oldukça iyiydi. Pratiğimizi geliştirdi. Hastaya nasıl yaklaşmamız gerektiğini öğrendik ve çok zevk aldığım bir ÖÇM ydi. Çok memnun oldum. Bu modül gibi öğrencilerin tıpa ve tıp eğitimine yaklaşımını arttırıcı modüller açılabilir. Çok keyifli olan ÖÇM nin bu kadar kısa sürmesi gerçekten üzücü. Hocamızın bize olan tavırları, öğrenebilmemiz adına pek çok yardımı oldu. Sunum yapma ile ilgili herhangi bir faaliyet olmadı. Olması gerekir miydi? Tartışılır. 16

Sürekli yaptığımız aktivitelerden biri olan sinemayı o konuda uzman olan eğitimcilerle beraber yapmak, sağlıklı bir gelişim gösterdi. Doğumhane ortamını görmüş olduk. Hastaları sadece teorik olarak değil, pratik olarak bire bir iletişimle değerlendirdik. Ağrısız doğum hakkında birçok bilgi edindim. Doğum izlemek ve hastalarla ilgilenmek bana doktorluğun güzelliğini hissettirdi. ÖÇM derslerinde uygulamaları bizim yapmamız öğrenmemizi olumlu etkiledi. Hastalarla iç içe olmamız onları anlamamız açısından yararlı oldu. ÖÇM den memnunum. Yine olsa yine seçerim. Eğitimcilerin bizlerle olan samimi ilişkilerinin eğitimi daha etkin bir düzeyde gerçekleştirdiğine inanıyorum. Sormaya, öğrenmeye hatta araştırmaya dahi korkabileceğimiz bilgilerin yetkili ağızlardan olağan bir şekilde sunulabilmesi çok hoştu. Sayımızın az olması daha etkin bir çalışma ortamı olmasını sağladı. Konu seçiminde özgür olmamız ve bunun ödev şeklinde olmaması doğruydu. 2 yıllık öğrenim hayatı boyunca geçirdiğim en bilgilendirici, eğlenceli ve zevkli bir haftaydı. Özel çalışma modülü öğrenci - öğretmen ilişkisi pekişmesi açısından gayet yerinde olmuştur. Hocamız bize karşı gayet olumlu ve yapıcı davranışlarda bulunmuştur. Bu ÖÇM nin en beğendiğim yanı sosyal bir projede yer almam ve hastaların sosyal yaşamlarını görmem oldu. Hocamızın fikirlerini bize empoze etmesi değil bağımsız düşünmemizi bize benimsetmesi en beğendiğim özelliği idi. Fikirlerimizi özgürce tepki almayacağımızı bilerek belirttik. 17

Hangi gün nerede olacağımız ve ne yapacağımız iyi bir şekilde açıklandı. Takip etmede hiç zorlanmadım. Hocamızın bizimle yeterince ilgilemeyeceğini düşünmüştüm ama oldukça fazla zaman ayırdı. Diğer hocamızın yanına gittiğimizde de hastaların çoğunluğu pediatrik olduğundan hem eğlendik ve sıkılmadık hem de bir şeyler öğrendik. Bence doktorluğun güzel yanlarını gösteren ve doktorluğu sevdiren iyi bir çalışma oldu. 2009-2010 Eğitim Öğretim döneminde gerçekleştirilen ÖÇM uygulamaları ile ilgili Öğretim Üyesi geri bildirimlerinden örnekler: ÖÇM son yıllardaki en önemli açılımlardan biridir. Yaşatılmalı ve geliştirilmeli. Öğretim Üyesi ve öğrenci arasında daha ilk yıllarda gerçekleştirilen bu yakın iletişim hem öğrencinin öğrenme becerilerini, özgüvenini geliştirmekte hem de Öğretim Üyesinin eğitim konusunda motivasyonunu sağlamaktadır. ÖÇM lerin çoğalarak devamını diliyorum Stressiz ve daha samimi bir ortamda kendileri, yakınları ve hastalar için gerçekten yararlı olacağının bilincine vararak edindikleri bilgilerin, yapılan sunumlar, tartışma ortamının ve uygulamaların; sınav stresiyle edinilen bilgilerden daha kalıcı olduğunu sanıyorum. Akademik hayatın vazgeçilmez unsurlarının birlikte bir ürün çıkartması ve bu faaliyet sırasında birbirlerinden etkilenmeleri Özel Çalışma Modülü uygulamalarının daha da etkinleştirilerek geliştirilmesinin gerekliliğini gösteren en önemli unsurdur kanımca. Öğrencilerimizin birebir hasta ile iletişim becerilerinde yetersiz ancak çok yetenekli olduklarını izledim. Bilgiye ulaşma becerileri oldukça yeterli ancak bilgiyi hasta ve hasta yakınları ile 18

paylaşma konusunda daha fazla desteklenmeleri gerekmektedir. Kamera çekimlerini gerçekleştirmede zorluklar yaşadık. Her sene olduğu gibi bu sene de verimli geçtiğini düşündüğüm bir ÖÇM süreci oldu. Bu seneki grup özellikle daha istekli ve çalışkandı. En çok kan alma teknikleri ile ilgili oturumlarımızda paydaş oldular. Çok az sayıda öğrenci ile birlikte olmak, bire bir yaşanan etkileşimler açısından çok zevkli oluyor. ÖÇM ler başladığından beri ekibin zevkle yaptığı bir aktivasyon. Bir öğretim üyesi her hafta konuyu izlediği için bütünlük bozulmuyor. Öğrencilerin uzun zamandan beri öğrendiklerini pratikte yaşamak istemeleri ve bu ÖÇM nin bir sosyal sorumluluk yönü olmasını istememiz nedeni ile Pozitif Yaşam Derneği ile bir oturumluk paylaşım planlamaktayız. Bu kadar uzun soluklu çok partnerli birlikteliği mümkün kılan ekibe, sorumlu öğretim üyesi teşekkür borçlu. Öğrencilerle sosyalleşmemizi de sağlıyor. Bir Dikili Bademli gezisi (dekanlığın da ulaşım için uygun koşul katkıları ile) ve değişik sosyal amaçlı yemeklerle ÖÇM sonrasında da (aylar sonra) birlikteliğimizi sürdürebildik. ÖÇM nin uzun zamandır tekrarlanmasına rağmen ekip ufak tefek değişikliklerle ÖÇM yi sürdürmek niyetinde. Çok az sayıda öğrenci ile birlikte olmak, bire bir yaşanan etkileşimler açısından çok zevkli oluyor. Öğrencilerin tıp eğitimi dışında farklı bir alanda kendilerini ifade etmeleri ve özgüvenlerinin takım ruhu ile yükseldiğini görmek sevindirici idi. ÖÇM bittikten sonra da öğrencilerle iletişimimiz devam etti. Kendimi onların danışmanı gibi görüyorum. Öneri toplama ve değerlendirme 19

Ege Tıp ta ÖÇM uygulamaları için ilk çalışmalar bir sonraki yılın eğitim öğretim takviminin belirlenmesi ile başlar. Takvim belirlendikten eğitim programına göre altı farklı tarihte farklı sınıflara özel ve farklı sürelerde (ikinci sınıflara özel; 8 hafta süreli haftada 4 saatlik ve tam süreli 5 günlük, üçüncü sınıflara özel; 8 hafta süreli haftada 4 saatlik tam süreli 5 günlük, ikinci ve üçüncü sınıflar için ortak iki adet 8 hafta süreli haftada 4 saatlik) ÖÇM uygulamaları planlanır. Bu zaman dilimlerine göre güncellenen öneri formu öğretim üyelerine duyurulur ve belirlenen son tarihe kadar anabilim dalı öğretim üyesi sayısının 1/3 ü kadar ÖÇM önerisinin iletilmesi istenir. 20

Tablo 1: ÖÇM uygulamalarının eğitim öğretim takvimi içine yerleştirilmesi 21

Toplanan ÖÇM önerileri ÖÇM Komisyon üyeleri tarafından hedefleri, öğrenci sorumlulukları ve programı bakımından değerlendirilir, eksikleri olan önerilerde öğretim üyesi ile iletişime geçilerek düzeltmeler yapılır. ÖÇM önerilerinin toplanması sırasında ÖÇM öneri sayısından ziyade ÖÇM ye kabul edilecek toplam öğrenci sayısı önemlidir. İkinci ve üçüncü sınıf öğrencilerinin her yıl iki ÖÇM uygulamasına katılmaları zorunluluğundan hareketle toplam ÖÇM kontenjanı hesaplaması ve eksikliklerin giderilmesi de bu aşamada gerçekleştirilir. Son hali verilen ÖÇM önerileri web sistemine yüklenerek öğrenci tercihlerine açılır. Farklı Eğitim Öğretim döneminde gerçekleştirilen ÖÇM uygulamalarından ilginç başlıklar: Dünyayı keşfetmeye ne dersiniz? Birlikte proje yazalım ve bursa başvuralım Alzheimer Derneği nin torunum ol projesine katılım Antik İzmir in ayak izlerini takip ederken Briç öğreniyoruz Birlikte farkındalığımızı artıralım mı? Çocuğumun boynunda şişlik var Engelsiz Ege Birimi ni tanıyalım Eylem, spontanlık ve yaratıcılık Hastane bir günüm Hekimlik ve 657 sayılı yasa Kanın temel analizi, pıhtılaşma sistemi incelemelerinde laboratuvar teknikleri KOAH ve astımlı hastaların tedaviye uyumunun belirlenmesi ve eğitimi Onkoloji hastalarında yaşam kalitesinin değerlendirilmesi Sinemada tıp 22

Stres yanıtının fizyolojisi ve deney hayvanlarında stres modelleri Yaşlılara yönelik koruyucu hizmet sunuyoruz Her güne bir yıldız görmek, aydınlanmak ve kazanmak Ağrısız doğum Ameliyathane; bilinmeyenler, merak edilenler İzmir de Görsel Sanatlar Haydi Sen de birşeyler yap: Uyuşturucu ile savaş Kan bağışı can bağışı Oryantiring (Yön ve Hedef bulma) Beslenme genetiğimizi etkiliyor mu? Cinayet romanları Sanat ve Psikiyatri Bilim, Sanat ve Felsefenin tarihsel gelişim süreçleri ve birbirleriyle olan etkileşimleri Yaratıcı drama ile hem eğlenelim hem kendimizi keşfedelim 2. Öğrenci tercih sistemi Her yılın Haziran ayında web sistemine yerleştirilen ÖÇM önerileri Temmuz ayında öğrenci tercihleri için açılır. Şifresi ile sisteme giren öğrenci sınıfına uygun ÖÇM uygulamalarından en az iki tanesini seçer. ÖÇM önerilerinde belirtilen kabul edilecek öğrenci sayısı aşıldığında sistem bu ÖÇM uygulamasını tercihe kapatır. Tercihlerin yapılmasından sonra ÖÇM sekreterliği ÖÇM ye katılacak öğrencilerin listesi, başarı durumlarının belgelendiği form ile öğrenci-öğretim üyesi geribildirim formlarının olduğu bir set hazırlayarak ilgili öğretim üyesine gönderir. 3. Değerlendirme ÖÇM uygulamasına ilişkin öğrenci başarısını değerlendirmede not sistemi kullanılmaz, başarılı-başarısız görüşü iletilir. Başarılıbaşarısız görüşü her ÖÇM için farklı kriterlere dayanarak oluşturulur 23

bu kriterler de öğretim üyesinin ÖÇM önerisi sunması sırasında formda belirtilir. ÖÇM uygulamalarının etkinliğinin değerlendirilmesi amacıyla ise öğrencilerden ve öğretim üyelerinden geribildirim alınır. Geribildirim formlarının sonuçları ÖÇM Komisyonu tarafından gözden geçirilir ve eğitim komisyonuna sunulur. 24

Şekil 2: ÖÇM öneri formu 25

26

Şekil 3: Öğrenci geri bildirim formu 27

Şekil 3: Öğretim üyesi geri bildirim formu 28

IV. EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÖZEL ÇALIŞMA MODÜLÜ UYGULAMA YÖNERGESİ Özel çalışma modülleri, çekirdek programın yanı sıra yürütülen ve çekirdek eğitim programını güçlendiren, öğrencilere ilgi duydukları alanlarda derinlemesine çalışma olanağı veren, iletişim, zaman yönetimi, hekimliğe yaklaşımında, sürekli sorgulayan bir bakış açısı kazandıran, farklı ilgi alanlarına yönelme ve kariyer seçimi için hedeflediği alanı yakından tanıma olanağı veren, yazılı ve sözlü sunum yapma gibi becerileri öğrencilerin kullanmasına ve geliştirmesine fırsat veren eğitsel etkinliktir. Eğiticiler açısından küçük gruplarda öğrencilerle daha yakın ve etkin iletişim olanağı verir, yeni bir eğitim yöntemini küçük grupla deneme ve geliştirme fırsatı sunar, eğitime katılabilecek tüm kaynakları devreye sokarak normalde programda yer almayan eğiticilere de eğitim verme olanağı tanır. I. Uygulama alanları ÖÇM uygulamalarının yapılabileceği konu alanları aşağıda sıralanmıştır; a. Çekirdek eğitim programını içeren; lokomotor sistem içinde diz ekleminin daha derinlemesine öğrenilmesi gibi, b. Çekirdek eğitim programı ile ilgili olmayıp tıpla ilgili olan; tıp tarihi, sağlık politikaları, bilgi teknolojileri gibi, c. Tıpla ilgili olmayan; yabancı dil gibi konulardır. Örnekler; 1. Sağlık Hizmetlerinde Bütüncül Yaklaşım Öğrenciye sağlık hizmetiyle ilgili konularda (epidemiyoloji, halk sağlığı, sosyal bakım, sağlık politikaları, ulusal sağlık sistemi, tıp eğitimi, tamamlayıcı tıp) çalışma fırsatı verir 29

2. Etik Yaklaşım Etik yaklaşım diğer özel çalışma modüllerinin bir parçası olabileceği gibi temel odak etik yaklaşım da olabilir. Klinik uygulama ve araştırmada etik yaklaşımı konusunda çalışma fırsatı verir. 3. Bilimsel araştırma Öğrenciye literatür tarama, eleştirel makele okuma, araştırma planlama ( kalitatif ve kantitatif tekniklerin kullanıldığı ) veri toplama, analiz ve verilerin sunulması gibi konularda çalışma fırsatı verir.laboratuvarda, klinik ortamda ve diğer tıbbi bilim ortamlarında, klinik bilimler, toplum bilimleri, davranış bilimlari alanlarında gerçekleştirilebilir. Farklı uygulama tipleri aşagıda belirtilmiştir. a. Yapılandırılmış Literatür Tarama (Review); öğrenci bir alandaki literatürden derleme yapar b. Laboratuar Çalışması; öğrenci bir laboratuar çalışması yapar c. Yorumlayıcı Çalışma; öğrenciden bir veri setini değerlendirip analiz ve yorumlayabilmesi beklenir d. İzlem Temeline Dayalı Çalışma; öğrencinin ilgi konu üzerine bir izlem çalışması yapması ve verilerini değerlendirebilmesi beklenir e. Klinik ve/veya Laboratuar Uygulamaları, hastalarla ya da laboratuar ortamında derinlemesine çalışma fırsatı verir. Literatür tarama ve klinik kayıtları tarama gibi araştırma faaliyetlerini de içerebilir f. Tıp Dışı Konular; ÖÇM tıp dışı alanlarda da hazırlanabilir. Bilişim, yönetim, sinema, sanatsal alanlar gibi konularda fakat diğer fakültelerdeki akademik personelin yürüteceği eğitimlerdir. Yukarıdaki temel konular dışında öğrencilerin ÖÇM konu önerileri öğretim üyelerine fakir vermek üzere sunulabilir. 30