Eğitimde Teknoloji Altyapısı: Türkiye-AB Karşılaştırması

XVI. Türkiye'de İnternet Konferansı 30 Kasım-2 Aralık 2011 Ege Üniversitesi İzmir Eğitimde Teknoloji Altyapısı: Türkiye-AB Karşılaştırması Hakan TEKEDERE 1, Mustafa ALKAN 2 1 Gazi Üniversitesi Sağlık Hizmetleri MYO, Ankara 2 Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Ankara tekedere@gazi.edu.tr, malkan@btk.gov.tr Özet: Bilgi toplumuna geçiş süreci; her alanda yaşanan gelişmelere bağlı olarak bilgi toplumunu oluşturacak eğitim sistemlerinin değişimi ve teknoloji ile desteklenmesi ihtiyacını gündeme getirmiştir. Bu çalışmada eğitim sistemimizde iletişim teknolojileri altyapısı ve kullanıcı davranışları üzerinde durularak, AB ülkeleriyle karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak Türkiye nin BİT ile ilgili olarak son yıllarda belirli bir yol aldığı ancak hala AB ülkelerinin gerisinde olduğu tespit edilmiştir. Bu amaçla teknolojik altyapının geliştirilmesine ihtiyaç vardır. Bununla birlikte bireylerin eğitimde teknolojinin imkanlarından faydalanmaları desteklenmeli; özellikle internetin sunduğu eğitim imkanları ile ilgili olarak bireylerin bilgilendirilmesi ve bu imkanlarla tanıştırılarak bunlardan yararlanması sağlanmalıdır. Anahtar Sözcükler: Eğitim, Teknoloji Altyapısı, Türkiye, AB GİRİŞ Günümüzde bilimsel çalışmalara paralel olarak artan ve karmaşıklaşan bilgi miktarı, dünyada gittikçe artan nüfus ile birlikte ele alındığında bu bilgilerin öğrenilmesi ve öğretilmesi sürecinde eğitimden beklentilerin de artmasına neden olmuştur. Günümüzde bilgi depolamak yerine öğrenmeyi öğrenmek ilkesiyle hareket eden eğitim sistemleri bu beklentileri karşılayabilmek için yenilik ve gelişmeleri içinde barındıran dinamik bir yapıda olmak zorundadır. Hem eğitimin dinamik yapıda olma zorunluluğu hem de eğitimin evrenselleşmesi ile birlikte yer ve zamandan bağımsız eğitim ortamlarına olan ihtiyaçlar, eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımını gerekli hale getirmiştir. Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojisindeki olumlu gelişmeler eğitimin daha verimli hale getirilmesi, yaygınlaştırılması ve bireyselleştirilmesine imkan veren ortamların 433 oluşmasına büyük katkıda bulunmuştur. Görsel ve işitsel öğelerle zenginleştirilmiş eğitim ortamları, öğretimsel etkinliklerin niteliğini ve niceliğini artırması, öğrencilerin başarıya ulaşması ve öğrenmede kalıcılığın artması gibi birçok yararlar sağlar Bilgi Çağı hızlı değişim zamanıdır. Bu bağlamda bilişimci eğitim modeli de, eğitimde yeni teknolojileri kullanmayı gerektirir. Eğitim sistemlerinin çağa ayak uydurabilmesi için; önceden var olan, yeni yaygınlaşmaya başlayan ve ileride ortaya çıkacak olan teknolojilerin bütünleştirilmesi ve eğitime uygulanması gerekir. Radyo, televizyon, video konferans, uzaktan eğitim, www (world-wide web), e-mail gibi teknolojiler; birçok yönden eğitimde fırsat eşitliği sağlayacak yeni eğitim ortamları oluşturabilir. Ancak burada bir problem vardır ki, o da bu tür eğitim ortamlarının sunduğu bilgiye ulaşmada karşılaşılan güçlüklerdir. Yani değişim her zaman

Eğitimde Teknoloji Altyapısı: Türkiye-AB Karşılaştırması Hakan Tekedere, Mustafa Alkan istenilen sonuçları doğurmayabilir. İnsanlık; bir taraftan evde oturup bilgiye, iletişime, ticarete, işe, erişme imkanı; diğer tarafta bilginin isteyen herkesin erişimine açık olmaması gerçeği ile karşı karşıyadır [2]. Bilgi ve iletişim alanında gittikçe artan bir eşitsizlik yaşanmaktadır. Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler arasında BİT ile ilgili uçurum giderek artmakta ve bilgi yoksulluğu denilen bir çeşit yeni yoksulluk türü ortaya çıkmaktadır [1]. Bu yoksulluk türünün adı "Sayısal Uçurum"dur. Sayısal uçurum, etkin bir şekilde bilgi teknolojilerini kullanabilen ile erişim eksikliği ya da eğitimsel yokluktan dolayı bilgi teknolojilerine erişemeyen kitleler arasındaki boşluğu ifade eder. Bir yandan bilgi sahipleri sahip olduğu bu bilgiyi kullanarak daha iyi işler bulmakta, daha ileri eğitimler almakta ve daha çok toplumsal faaliyete katılmaktadır. Buna karşın, bilgi yoksunları ise bilgi tabanlı toplumun verdiği bu nimetlerden faydalanamamaktadır [2]. ÜLKEMİZİN BİT GÖSTERGELERİ Dünya Ekonomi Forumu tarafından 2010-2011 yılına ait evrensel bilgi teknolojileri raporu yayımlanmıştır. Bu raporda çeşitli kriterler dikkate alınarak ağ hazırlık indeksi hazırlanmakta ve bu indekslerde bilgi teknolojileri konusunda ülkelerin sıralaması yer almaktadır. Ağ hazırlık indeksi ortam, hazırlık ve kullanım alt indekslerinden oluşmaktadır. Ortam alt indeksi iş ortamı (market environment), politik ortam (political and regulatory environment) ve altyapı ortamı (infrastructure environment) bileşenlerinden oluşmaktadır. Ortam alt indeksinde BİT teknolojileri için mevcut pazar altyapısı ve finansman kaynakları, düzenleyici kanun ve yönetmelikler ve fiziksel imkanlar ele alınmaktadır. Hazırlık alt indeksi bireylerin, iş dünyasının ve devletin BİT i kullanmaya hazır olma durumunu göstermektedir. Bu alt indeks, bireysel hazırlık (individual readiness), iş dünyası hazırlık (business readiness) ve kamu hazırlık (government readiness) alt indekslerinden oluşmaktadır. Kullanım alt indeksi, bireysel kullanım (individual usage), iş dünyası kullanım (business usage) ve kamu kullanım (government usage) bileşenlerinden oluşmaktadır. Bu indekste bireylerin, iş dünyasının ve kamunun halihazırda BİT i kullanma durumları ele alınmaktadır [10]. Tablo 1: Ağ Hazırlık İndeksleri (Kaynak: WEF, 2011) Dünya (138 Ülke) AB 27 Türkiye Türkiye nin Sıralamadaki Yeri (138 ülke) İş ortamı 4.2 4.0 80 politik ortam 4.2 4.1 61 altyapı ortamı 3.5 3.5 60 ORTAM 4.0 4.6 3.9 63 bireysel hazırlık 4.8 4.5 94 İş dünyası hazırlık 4.0 3.6 93 kamu hazırlık 4.1 4.1 64 HAZIRLIK 4,3 4.6 4.1 81 Bireysel kullanım 3.7 3.6 58 İş dünyası kullanım 3.2 3.1 61 kamu kullanım 3.6 3.5 55 KULLANIM 3,5 4.2 3.4 62 AĞ HAZIRLIK İNDEKSİ 3.9 4,5 3,8 71 Bu indekslerde ülkemizin durumu ve dünyadaki sıralaması AB27 ülkeleri ve dünya ortalamaları ile birlikte karşılaştırmalı olarak Tablo 1 de verilmiştir. Tablo incelenecek olursa ortam indeksinde ülkemiz 3.9 ile 63. Sırada yer almaktadır. Bu değer hem AB27 (4.6) ülkelerinden hem de dünya ortalamasından (4.0) düşüktür. Bununla birlikte hazırlık indeksinde ülkemiz 81. Sırada yer almakta olup yine dünya (4.3) ve AB27 (4.6) ülkelerinin ortalamasından ortam indeksine göre daha da geridedir. Kullanım indeksinde 3.4 puanla 62. sırada olan ülkemizin dünya ortalamasının altındaki durumu devam etmektedir. Sıralamalar dikkate alındığında kamu ile ilgili indekslerin diğer indekslere göre durumlarının daha iyi olduğu görülmektedir. Sıralamadaki en kötümser tablo, bireysel hazırlık (94), iş dünyası hazırlık (93) ve iş ortamı indeksleri 434

XVI. Türkiye'de İnternet Konferansı 30 Kasım-2 Aralık 2011 Ege Üniversitesi İzmir olarak dikkat çekmektedir. Genel olarak ağ hazırlık indeksindeki ülkemiz 3.8 ile dünya ortalamasına (3.9) yakın fakat AB27 (4.5) ülkelerinden düşük olarak 71. sırada yer almaktadır. Tablo 2: Yıllara Göre Ağ Hazırlık İndeksi (Kaynak:DPT, 2011) Türkiye nin Puan sıralamadaki (7 üzerinden) yeri 2010 2011 (138) 3.8 71 2009 2010 (133) 3.7 69 2008 2009 (134) 3.9 61 2007 2008 (127) 4.0 55 2006 2007 (122) 3.9 52 Geçmiş yıllarda aynı kriterlerle yapılan ölçümlemede ülkemiz, 2006-2007 yıllarında 52. sırada, 2007-2008 yıllarında 55. sırada, 2008-2009 yıllarında 61. sırada, 2009-2010 yıllarında ise 3.68 puanla 69. sırada olduğu düşünüldüğünde ağ hazırlık indeksi bakımından dünya sıralamasındaki yerimizin gittikçe düştüğü görülmektedir. Bu durum yıllara göre ülkemizde bir gelişme kaydedilse de bizden daha hızlı ilerleme kaydeden ülkelerin varlığına işarettir. Bu durum üzerinde düşünülmesi ve tedbirlerin alınmasını gerektiren bir bulgudur. 65. Sıradadır. Bununla birlikte okullarda internet erişim imkanları bakımından 7 üzerinden yapılan puanlamada 4.3 ile 57. sıradadır. Erişim ücretleri bakımından ise ülkemiz geniş bant erişim tarifeleri bakımından 29.2 $ ile 45. sıradadır. Tablo 4: Türkiye için Bazı BİT Göstergeleri (Kaynak: DPT, 2011) Oran İnternete bağlı bilgisayar bulunan haneler 34,0 İnternet kullanıcısı bireyler 37,6 İnternet kullanıcısı öğrenciler 89,5 Eğitim amaçlı internet kullanan çalışan ve işsizler 19,8 Eğitim amaçlı internet kullanan öğrenciler 67,4 Öğrenme amacıyla internete başvurma 37,1 Herhangi bir konuda çevrimiçi eğitim alma 6,3 (yabancı dil, bilgisayar vb.) Genişbant erişim altyapıları tarafından kapsanan 90 nüfusun toplam nüfusa oranı Genişbant abone yoğunluğu 11,6 Genişbant erişimin son kullanıcıya maliyetinin 2,2 kişi başı gelire oranı Tablo 3: Türkiye BİT Göstergeleri ve Sıralaması (Kaynak: WEF, 2011) Türkiye nin Oran Sıralamadaki Yeri Evde bilgisayar sahipliği 37.4 60 Genişbant internet aboneliği 8.5 54 İnternet kullanıcıları 36.4 65 Okullarda internet erişimi 57 Son teknolojilerin mevcudiyeti 5.5 48 Sabit geniş bant int. tarifeleri($) 29.2 45 Tablo 3 te 2009 yılına ait ülkemize ait bazı bilişim göstergeleri bulunmaktadır. Buna göre ülkemiz, Evde bilgisayar sahipliğinde 60. sırada, Genişbant internet aboneliğinde 54. sırada, İnternet kullanıcıları bakımından 435 Grafik 1: BİT Ekipman Sahipliği (Kaynak: DPT, 2011) Hanelerin internete erişim için kullandıkları donanım büyük oranda kişisel bilgisayardır (Grafik 1). Evde bilgisayar sahipliği masa üstü bilgisayar, taşınabilir bilgisayar veya el bilgisayarı olarak ele alındığında bu oran 2010 yılı için Türkiye genelinde %44,2 olmaktadır. Benzer şekilde evde herhangi bir bilgisayar üstünden internete erişim oranı da %34 tür. Diğer taraftan, ülke genelinde %90,5 olan yüksek cep telefonu sahipliği cep telefonu sahipliğinin ülke genelinde yaygınlığını göstermekte ve cep telefonu üstünden birtakım hizmetlerin sunumu için büyük fırsat yaratmaktadır [3].

33,8 61 39,3 70 41,6 42,9 Eğitimde Teknoloji Altyapısı: Türkiye-AB Karşılaştırması Hakan Tekedere, Mustafa Alkan Tablo 5: İnternet Kullanıcıları (Kaynak: Internetworldstats) İnternet Büyüme (2000-2011) kullanıcıları AB27 67.3 %258.5 Türkiye 44.4 %1650.0 Dünya 30.2 %480.4 AB27 ülkelerinin nüfusunun %67.3 ü internet kullanmakta bu oran ülkemizde ise %44.4 te kalmaktadır. Dünya nüfusunun ise %30.2 si internet kullanıcısıdır. Bununla birlikte 2000-2011 yılları arasında internet kullanıcı sayısı AB27 ülkelerinde %258.5 artmış, dünyada ise internet kullanıcı sayısı aynı yıllar arasında %480.4 artmıştır. Ülkemizin ise 2000-2011 yılları arasındaki kullanıcı sayısındaki artış dikkate alındığında %1650 oranıyla bir hayli yol aldığı görülmektedir. Tablo 6: Cinsiyete Göre İnternet Kullanıcıları (Kaynak: ITU, 2011) Erkek Kadın Fark AB27 74.0 68.5 5.4 Türkiye 50.1 29.9 20.2 Cinsiyete göre internet kullanıcı oranlarında AB27 ülkelerine göre Türkiye oldukça farklılık göstermektedir. AB27 ülkelerinde erkek ve kadın kullanıcılar arasındaki fark 5.4 iken ülkemizde bu fark 20.2 seviyelerine çıkmaktadır. Grafik 2 de 2010 yılı için internete ve genişbant internete sahip hanelerin oranları AB27 ülkeleriyle karşılaştırılmalı olarak verilmiştir. Buna göre buna göre internete sahip hanelerim oranı %41.8 iken bu oran AB27 ülkelerinde %70 seviyesindedir. Genişbant internet sahiplik oranları ise ülkemizde %33.8 ve AB27 ülkelerinde %61 dir. Türkiye 2011 yılı itibarı ile bu oranlarda bir yol katetmiş ve internete erişim imkânı olan hane oranı %42,9 a yükselmiştir. Bununla birlikte yine 2011 yılı verilerine göre; hanelerin %39,3 ünde genişbant İnternet (ADSL, kablolu ve kablosuz sabit bağlantılar ile 3G bağlantı) erişim imkânı bulunmaktadır [9]. EĞİTİMDE BİT GÖSTERGELERİ Bilgi toplumu kavramının yaygınlaşması ve hayatımızın bir parçası olması, eğitim sistemlerinin de yeniden düzenlenmesi ihtiyacını gündeme getirmiştir. Bilgi toplumunu yetiştirecek bir eğitim sistemi ancak teknoloji ile desteklendiği takdirde görevini yerine getirebilir. Bu amaçla ülkemizde MEB tarafından 2009 yılı sonu itibarıyla 27.999 bilgi teknolojisi (BT) laboratuvarı kurulmuş, ayrıca BİT altyapısı kurulması için gereken kapasiteye sahip olmayan 17.261 ilköğretim okuluna da 15 öğrenciye bir bilgisayar, her okula bir projeksiyon cihazı, bir yazıcı ve bir tarayıcı şeklinde BİT ekipmanları sağlanmıştır [3]. Tablo 7: Bilgisayar Başına Öğrenci ve Öğretmen Sayıları (Kaynak: DPT, 2011) A B 2 7 ( 2 0 1 0 ) T Ü R K I Y E ( 2 0 1 0 ) T Ü R K I Y E ( 2 0 1 1 ) Grafik 2: Hanelerde İnternet ve Genişbant İnternet Sahipliği (Kaynak Eurostat ve TUİK) 436 İlköğretim Ortaöğretim Bilgisayar başına öğrenci sayısı 30.9 27.3 Bilgisayar başına öğretmen sayısı 24.6 17.8 MEB tarafından yapılan bu çalışmalar sonucunda ülkemizde bilgisayar başına öğrenci sayısı, ilköğretimde 30.9 ve

ortaöğretimde 27.3 seviyelerine ulaşmıştır. Bununla birlikte, bilgisayar başına öğretmen sayısı ise ilk ve ortaöğretim için sırasıyla 24.6 ve 17.8 olmuştur (Tablo 7). Bilgisayar başına öğrenci sayısı ile ilgili olarak üzerinde durulması gereken bir başka husus; bu oranların illere göre dağılımlarıdır. Tablo 9 da bu oranların en yüksek ve en düşük 5 ildeki durumu verilmiştir. Tablo 8: İllere Göre Bilgisayar Başına Düşen Öğrenci Sayıları (Kaynak: DPT, 2011) İlköğretim Ortaöğretim İl Adı Bilgis. Başın Öğr. İl Adı Bilgis. Başın Öğr. 1 Tunceli 10.4 Tunceli 8.6 2 Artvin 11.9 Sinop 9.4 3 Bayburt 12.6 Bilecik 10.1 4 Burdur 13.9 Gümüşhane 10.1 5 Gümüşhane 14.8 Artvin 10.3 77 İstanbul 41.1 Diyarbakır 47.9 78 Antalya 41.4 Şanlıurfa 48.3 79 Şanlıurfa 44.7 Gaziantep 53.4 80 Bursa 49.5 Batman 56.7 81 Gaziantep 51.9 İstanbul 65.3 Tablo 8 den de anlaşılacağı gibi illere göre bilgisayar sayısında bir hayli farklılıklar bulunmaktadır. Bu eşitsizliğin en bariz örneği, ortaöğretimde Tunceli de bilgisayar başına 8.6 öğrenci düşmekteyken, İstanbul da ise bu oran 65.3 seviyesindedir. İnternet Kullanıcıları İnternet Kullanıcısı Öğrenciler Tablo 9: Eğitim Amaçlı İnternet Kullanımı (Kaynak: Eurostat) 2007 2008 2009 2010 AB27 30 33 39 39 Türkiye 14 14 15 18 AB27 72 79 80 80 Türkiye 67 61 66 71 Tablo 9 da son 3 ay içerisinde, ülkemizde eğitim amaçlı internet kullanma oranları AB27 ülkeleriyle karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Eğitim amaçlı interneti kullanma faaliyetleri; öğrenme için internette araştırma 437 XVI. Türkiye'de İnternet Konferansı 30 Kasım-2 Aralık 2011 Ege Üniversitesi İzmir yapma, internette sunulan kurslar hakkında bilgi arama ve e-öğrenme hizmetinden faydalanma şeklinde gerçekleşmiştir. Tüm internet kullanıcıları dikkate alındığında 2010 yılı itibari ile eğitim amacıyla interneti kullanma AB27 ülkelerinde %39 iken, ülkemizde %18 olmaktadır. Yalnızca öğrenciler ele alındığında ise bu fark biraz daha düşmekte, AB27 ülkelerinde %80 ve ülkemizde ise %71 olmaktadır. Bununla ilgili olarak TUİK 2010 yılında girişimler üzerinde bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmaya göre, 2010 yılı Ocak ayında, İnternet erişimine sahip girişimlerin %78,1 i İnterneti bankacılık ve finansal hizmetler için, %28,3 ü ise eğitim ve öğretim için kullanmıştır [8]. Tablo 10: İnterneti Kullanım Amaçları (Kaynak ITU,2011) TÜRKİYE (2010) AB27 (2010) Ürün veya hizmet hakkında bilgi alma 52.6 81.2 Sağlık hakkında bilgi alma 44.6 49.3 Kamu hizmetleriyle ilgili bilgi alma 26.3 40.7 Etkileşimli kamu hizmeti alma 27.2 46.3 E-posta gönderme veya alma 68.7 88.6 Internet telefonu / VOIP 44.4 26.8 Bilgi gönderme veya anlık mesajlaşma 60.6 45.4 Ürün veya hizmet satın alma 13.1 45.3 İnternet bankacılığı 15.8 52.1 Eğitim veya öğrenme etkinlikleri 36.8 56.9 Oyun oynama veya indirme 48.3 40.4 Müzik, video, film/tv - 38.2 Yazılım yükleme 13.9 30.9 Gazete, dergi, kitap okuma / indirme 55.5 49.7 Tablo 10 da internet kullanıcılarının interneti kullanma amaçları verilmiştir. Ülkemizde ilk üç sıra e-posta (68.7), mesajlaşma (60.6) ve gazete dergi okuma (55.5) şeklindedir. Bu durum AB27 ülkelerinde ise e-posta (88.6), ürün/hizmet bilgisi alma (81.2) ve eğitim ve öğretim etkinlikleri (56.9) olarak sıralanmaktadır. Eğitim ve öğrenme

Eğitimde Teknoloji Altyapısı: Türkiye-AB Karşılaştırması Hakan Tekedere, Mustafa Alkan etkinlikleri için internet kullanımı AB27 ülkelerinde 56.9 iken Türkiye de bu oran 36.8 e düşmektedir [5]. Tablo 11: Eğitim Ortamlarında İnternet Kullanımı (Kaynak Eurostat.) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 AB27 17 16 15 13 13 13 12 Türkiye 9 9 : 7 9 9 7 Tablo 11 de Eğitim öğretim faaliyetlerinin yürütüldüğü yerlerde interneti kullanma oranları verilmiştir. Bu oranlara bakıldığında hem AB27 ülkelerinde hem de ülkemizde yıllara göre bir durağanlık hatta gerileme olduğu göze çarpmaktadır. Bu durumun yıllara göre evden internete erişim oranlarındaki artıştan kaynaklandığı düşünülmektedir. EĞİTİMDE BİT YATIRIMLARI Grafik 4: Kamu BİT Yatırımları Sektörel Dağılımı (Kaynak: DPT(2), 2011) 2011 yılında en fazla BİT yatırımı yapacak kamu kurumlarına bakıldığında, Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi, Ortaöğretim Projesi ve İlköğretim Okullarına Bilgisayar Sınıfı Kurulumu Projesi gibi projelere sahip olan Milli Eğitim Bakanlığı nın büyük bir farkla birinci sırada olduğu görülmektedir. Merkez ve Taşra Teşkilatı Donanım Alımı ve Modernizasyonu, e-imza ve Mobil İmza Destekli Elektronik Belge ve Arşiv Yönetim Sistemi Kurulması ve Yapılandırılması gibi projeler yürüten Sosyal Güvenlik Kurumu; Nüfus Hizmetleri BT Projeleri ve e- İçişleri Projesi gibi projeleri olan İçişleri Bakanlığı ile TAKBİS Projesi ni yürütmekte olan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü de yüksek miktarda BİT yatırımı yapan kurumlar olarak ön plana çıkmaktadır [11]. Grafik 3: Kamu BİT Yatırımları (Kaynak: DPT(2), 2011) Grafik 3 te merkezi yönetim bütçesinden yapılan BİT yatırım miktarları verilmiştir. Buna göre, 2002 yılında kamu bütçesinden BİT yatırımları için ayrılan ödenek 2011 yılı fiyatlarıyla yaklaşık 526 milyon TL iken, 2011 yılı için bu değer 2 milyar TL yi geçmiştir. Grafik 5: 2011 Yılında En Fazla Ödenek Ayrılan İlk 10 BİT Projesi (Kaynak: DPT(2), 2011) 2011 yılı BİT yatırım projeleri arasında en fazla ödenek ayrılan ilk 10 proje Grafik 4 te görülmektedir. FATİH Projesi 496 milyon 438

TL ile 2011 yılında en fazla ödenek ayrılan BİT projesidir. 2011 yılında 110.4 milyon TL ödenek ayrılan e-imza ve Mobil İmza Destekli Elektronik Belge ve Arşiv Yönetim Sistemi Kurulması ve Yapılandırılması Projesi, 102 milyon TL ödenek ayrılan Ortaöğretim Projesi, 90 milyon TL ödenek ayrılan İlköğretim Okullarına Bilgisayar Sınıfı Kurulumu Projesi ve 71,8 milyon TL ödenek ayrılan TAKBİS Projesi en büyük bütçeli BİT projeleri olarak öne çıkmıştır [11]. MEB UYGULAMALARI Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) eğitimin teknoloji ile desteklenmesi anlamında, altyapının geliştirilmesi eğitim ortamlarının zenginleştirilmesi ve e-devlet uygulamaları olarak bir dizi faaliyetler gerçekleştirmiş ve gerçekleştirmeye devam etmektedir. Okullarda bilişim altyapısının ve kullanımının güçlendirilmesi amacıyla MEB tarafından 2010 yılında FATİH (Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi) projesi başlatılmıştır. Bununla birlikte; 2009 yılı sonu itibarıyla vatandaşlara BİT erişimini sağlamak ve BİT yetkinliği kazandırmak amacıyla 1850 adet Kamu İnternet Erişim Merkezi (KİEM) tamamlanmıştır [3]. Aynı zamanda MEB 2010-2014 yılı stratejik planında, Okullardaki bilgi teknolojisi (BT) sınıflarını Kamu İnternet Erişim Merkezleri (KİEM) şeklinde vatandaşların kullanımına açarak toplumun bilgiye erişimini artırmak. Okullarda vatandaşlara yönelik medya okuryazarlığı eğitimleri vermek ve bilişim okuryazarı sayısını her yıl % 10 oranında artırmak. şeklinde iki stratejik amaç belirlemiştir [7]. Bunların yanında Mebbsis, e-okul, okul web sayfalarının oluşturulması ve küçük çaplı da 439 XVI. Türkiye'de İnternet Konferansı 30 Kasım-2 Aralık 2011 Ege Üniversitesi İzmir olsa e-sınav, MEB nın e-devlet uygulamaları olarak başlattığı hizmetlerdir. 5000 adet okula Uydu üzerinden internet erişimi sağlanması için Ulaştırma Bakanlığı ile bir protokol yapması ve bunların 3790 adetinin gerçekleşmesi, toplam 37104 okulda ADSL internet erişiminin sağlanması eğitimde iletişim altyapısının geliştirilmesine yönelik faaliyetlerdir. Avrupa Okulağı (EUN) faaliyetleri, açık öğretim kurumlarına ait dersler ile bakanlık tarafından üretilen diğer görsel materyallerin televizyon ortamında yayınlanması ile ilgili çalışmalar ise uygulamaya dönük projeler olarak karşımıza çıkmaktadır. SONUÇ Ülkemiz BİT ile ilgili olarak son yıllarda her ne kadar ilerleme kaydetmiş olsa da üyeliğine aday olduğu AB27 ile karşılaştırıldığında halen gerek teknoloji gerekse de kullanıcı davranışları bakımından AB ülkeleri ortalamasının altında bir görüntü vermektedir. İletişim altyapısının güçlendirilmesi, BİT teknolojilerine yönelik halkın farkındalık düzeyinin artırılması, cihaz fiyatlarının ucuzlatılarak sahiplik oranlarının yükseltilmesi, son yıllarda biraz daha ucuzlayan internet erişim ücretlerinin daha da aşağıya çekilmesi gibi konular dikkate alınmalıdır. Ayrıca ülkemizde interneti kullanımının cinsiyete göre farklılığı, AB27 ülkelerine göre oldukça fazladır. Bu farkı kapatmak için kadınlara yönelik pozitif ayrımcılık uygulamaları göz önünde bulundurulabilir. Bilgisayar başına düşen öğrenci sayıları ile ilgili olarak iller arasında büyük uçurumlar vardır. Teknoloji altyapısını geliştirecek projelerde, bu durumun öncelikli olarak dikkate alınması gerekmektedir. Eğitimde bilgi teknolojileri kullanımını yaygınlaştırabilmek için öncelikle internet

Eğitimde Teknoloji Altyapısı: Türkiye-AB Karşılaştırması Hakan Tekedere, Mustafa Alkan erişiminin ve kullanımının yaygınlaştırılması gerekmektedir. Öğrencilerin interneti eğitim amaçlı olarak kullanım konusunda AB27 ile aradaki fark kapatılmalıdır. Bu amaçla, bu tür hizmet veren kamu ve özel sektörler teşvik edilebilir ve bireylerin bu konularda farkındalıklarını arttıracak ve bu eğitimlere yöneltecek danışmanlık hizmetleri yaygınlaştırılabilir. 2011 yılında bilgi teknolojilerine yapılan kamu yatırımları gözle görülür bir biçimde artmıştır. BİT yatırımlarının büyük çoğunluğunun eğitim teknolojileri alanında olması ve MEB nın bu konuda yaptığı proje ve uygulamalar bu konuda umut veren bir nitelik taşımaktadır. MEB tarafından yapılan projelerle cihaz ve altyapı kurma yanında, bu alanda görevlendirilecek personelin bilişsel ve psikomotor eğitimi yanında özellikle duyuşsal eğitimlerine de gereken önem verilmelidir. Ancak bu sayede, bu alanda yapılan harcamaların hak ettiği karşılık alınabilir ve yapılan bu yatırımlar etkin ve verimli kullanılmış olur. Bunun yanında teknoloji desteğinde eğitim ortamlarının kullanılmasını sağlayacak, özellikle internetin sunduğu eğitim imkanları ile ilgili, genelde halkın özelde ise öğrencilerin bilgilendirilmesi ve bu imkanlarla tanıştırılarak bunlardan yararlanması sağlanmalıdır. KAYNAKLAR [1] ACC, (1997): "Statement on Universal Access to Basic Communication and Information Services" http://www.unites.org/acc1997.htm [2] Alkan, M. (2003). Sayısal Uçurum ve Türkiye İncelemeleri. STRADIGMA.COM strateji ve analiz e- dergisi. Mart, Sayı:2. [3] DPT, 2011. Bilgi Toplumu İstatistikleri. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı DPT Yayın No: 2826. [4] Eurostat, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/p ortal/education/data/main_tables [5] ITU, 2011. Measuring the Information Society http://www.itu.int/itu- D/ict/publications/idi/2011/Material/MIS_20 11_without_annex_5.pdf [6] Internetworldstats, Internet Usage in European Union. http://www.internetworldstats.com/stats9.htm [7] MEB, 2009. 2010-2014 Stratejik Planı. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara. [8] TUİK, 2010. Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması. TUİK Sayı:195. [9] TUİK, 2011. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. Sayı: 170. [10] WEF, 2011. The Global Information Technology Report 2010 2011. World Economic Forum. http://www.weforum.org/reports [11] DPT, 2011(2). Kamu Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yatırımları. Devlet Planlama Teşkilatı Bilgi Toplumu Dairesi. 440