mali ÇÖZÜM 173 TÜRK YE MUHASEBE STANDARTLARI SEMPOZYUMU X DAN MESLEKTAfiLARIMIZA MESAJLAR Prof. Dr. Süleyman YÜKÇÜ* Öz 6-10 Aral k 2006 tarihleri aras nda K br s ta 10. Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumu düzenlendi. Sempozyumda TTK tasla, Kobi Standartlar, Kamu Gözetim Sistemi, Basel II Uzlafl s üzerinde duruldu. Türkiye Muhasebe Standartlar n n bir uygulama örne i anlat ld. G R fi zmir Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler Odas Türkiye Muhasebe Standartlar 6-10 Aral k 2006 tarihlerinde K br s ta Acapulco Otel de gerçeklefltirildi. Sempozyumda 5 ayr oturum bir panel gerçeklefltirildi. Oturumlarda 2 aç l fl bildirisi olmak üzere toplam 9 bildiri sunuldu.panelde 6 konuflmac söz ald. Bu makalede sempozyum program nda yer alan bildiriler ve bu bildirilerin yaratt tart flma ortam aktar lacakt r; tart flmalar sonucunda var lan sonuçlar vurgulanacakt r. Aç l fl Konuflmalar ndan Mesajlar Aç l fl konuflmalar nda söz alan konuflmac lar ve kurumlar afla daki gibidir: Feyzullah TOPÇU- zmir SMMMO baflkan Mehmet T MUR- TÜRMOB baflkan Mehmet CANTEK N -BDDK Daire Baflkan Bülent ÜSTÜNEL-TMSK Baflkan Mustafa ÖZYÜREK-TÜRMOB Onursal Baflkan, Parlamenter * Dokuz Eylül Üniversitesi BG flletme Bölümü Ö retim Üyesi
174 mali ÇÖZÜM Aç l fl konuflmalar nda zmir SMMMO baflkan Say n Feyzullah TOPÇU ve TÜRMOB baflkan say n Mehmet Timur söz ald. Konuflmalar nda TMS Sempozyumunun 10 y ld r baflar yla düzenlendi ini ifade ettiler. Yak n tarihte düzenlenmifl olan 17. Dünya Muhasebeciler Konferans ve 10. Dünya Muhasebe E itimleri Konferans n n yaratt etki ve baflar s ifade edildi. Aç l fl konuflmalar nda söz alan BDDK baflkan Sn Mehmet CANTEK N ise Türkiye Muhasebe Standartlar n n önemini vurgulad. BDDK baflkan bu standartlara sayg göstermek ad na kendilerinin yay mlad standartlar geriye çektiklerini belirtti ve önemli bir cümle olarak son günlerde yaflanan yetki tart flmalar n n içerisinde yer almayacaklar n ifade etti. Say n Bülent ÜSTÜNEL aç l fl konuflmalar nda Türkiye Muhasebe Standartlar n n, Uluslararas Muhasebe Standartlar ndan yararlanarak hemen hemen tamam n n yay mland - n ifade etti. Kurulun çal flma prosedürünü anlatt. Son olarak söz alan TÜRMOB onursal baflkan Say n Mustafa ÖZYÜREK, 2007 y l nda yürürlü e girecek olan sosyal güvenlik yasas na iliflkin bilgi verdi, aç klamalarda bulundu, yasan n aksayacak olan yönlerini dile getirdi. Emeklilik maafl ndan her ne flekilde olursa olsun kesinti yap lmas n n çok yanl fl oldu unu, Emeklilik maafl - n n çok özel bir hak oldu u ve hiçbir flekilde hiçbir ülkede ve ekonomik sistemde bu hakka dokunulmamas gerekti ini anlatt. Yasa meclisten geçti- i için iktidar partisinin yasada de iflikliklere gitmek için çal flmaya bafllad n ancak yap lacak de iflikliklerin radikal de ifliklikler olmas gerekti ini, emeklili e iliflkin özlük haklar n k - s tlayan tüm düzenlemelerin de ifltirilmesini gerekti ini vurgulad. Bilindi- i gibi sosyal güvenlik yasas n n uygulamaya geçifli gerekli de iflikliklerin yap labilmesi için 6 ay ertelendi. Aç l fl Bildirilerinden Mesajlar Aç l fl Bildirisi I: Dünya Muhasebe ve Dünya Muhasebe E itmenleri Kongrelerinin Ard ndan Konuflmac : Prof. Dr. Süleyman YÜKÇÜ lk aç l fl bildirisi Dünya Kongrelerinin Ard ndan bafll ile taraf mdan verilmifltir. Bildiride çok yayg n görsel malzeme kullan lm fl, Kongrelere kat lamayanlara resimler ile kongre havas yaflat lmaya çal fl lm flt r. Kongrelerin önemli soru-cevaplar ve tart flmalar sempozyuma kat lanlara sunulmufltur. Tüm kongre doküman n Türmob un bilgisayar sitesinde ngilizce olarak yer almas gerekti i ifade edilmifltir. Bu bilgilere Anadolu nun en hücra köflesinde bulunan tüm meslek mensuplar ile akademisyenlerin günün her saatinde ulaflabilme-
mali ÇÖZÜM 175 si gerekti i ifade edilmifltir. Kongrelerin düzenlenmesinde Türmob un baflar s vurgulanm flt r. Aç l fl Bildirisi II: TTK Tasar s n n TMS Uygulamalar na Olas Etkileri Konuflmac : Prof. Dr. Ünal TEK NALP kinci aç l fl bildirisi Türk Ticaret Kanunu Tasar s n n haz rlanmas çal flmalar, hükümleri ve Türkiye Muhasebe Standartlar n n Kullan m zorunlulu- una iliflkin aç klamalar içermekteydi. Tasar n n haz rlanmas nda önemli rol oynayan say n Prof. Dr. Ünal TEK - NALP taraf ndan çok hofl bir üslup ile sunulan bildiri çok ilgi çekti. Say n Tekinalp tasar üzerinde hala düzeltilmesi gereken hükümler bulundu unu ifade ederek meclisin genel kurulundaki tart flmalarda bu hükümleri de ifltirmek için çal flaca n söyledi. Bildirilerden Mesajlar Birinci Oturum Birinci Bildiri: Basel II Uzlafl s ve Finansal Raporlama Standartlar liflkisi Konuflmac : Mehmet Cantekin-BDDK Daire Baflkan Sempozyumun birinci oturumunda Basel II Uzlafl s ve Finansal Raporlama Standartlar liflkisi konulu bildiri Say n Mehmet CANTEK N taraf ndan sunuldu. Bildiride Basel II uzlafl s n n içeri i, BASEL I uzlafl s na olan üstün yanlar ve bu iki uzlafl n n karfl laflt r lmas yap lm flt r. Ayn bildiride Sermaye Yeterlilik Rasyosu nun önemi anlat ld. fiirketlerin bir derecelendirme (Rating) notunun olaca, bu notun iyi olmas n n önemli oldu u aç kland. Bundan sonra kredilendirmelerin bu derecelendirme notuna ba l olaca ifade edildi. fiu anda derecelendirme notunun bankalar taraf ndan verilece i ifade edilmesine karfl n ancak notlaman n hangi kriterlere göre yap laca konusunda bir netlik bulunmamaktad r. Büyük olas l kla bilinen finansal analiz teknikleri uygulanacakt r. Ancak hangi finansal orana nas l bir not verilece i aç k de ildir. Finansman yöneticileri flimdiden ödevlerini yap p finansal tablolar n dolay s yla flirketlerin finansal yap lar n yüksek not alacak bir seviyeye getirebilmek için çal flmak istemektedirler. Örne in, stok seviyesini azaltmak (veya ço altmak) alacak tutarlar n azaltmak için peflin veya k sa vadeli sat fllara yönelmek, al mlar peflin (veya vadeli) yapmak yerine vadeli (veya peflin) olarak yapmak gibi politika de iflikliklerine gitmeyi bu günden karar vermek istemektedirler. Konu bu yönüyle aç klanmaya muhtaçt r. Aç klamaya muhtaç bulunan bu konu üzerine Basel II ye iliflkin bildiride flöyle bir aç klama bulunmaktad r. Piyasa a rl kl teminatlar kullan lan teminatlar yerine, Basel II çerçevesinde uygun bulunan teminatlar basit
176 mali ÇÖZÜM ve kapsaml yöntemde; nakit Ba ms z mevduat sertfikas vb, alt n, borçlanmay da sekizinci direktif (1984). finansal denetim hakk n- temsil eden menkul k ymetler (iyi derece alm fl) temel bir endekse dahil Kredi kurulufllar n n y ll k ve konsolide edilmifl hesaplar hakk nda banka hisse senetleri, belli flartlar tafl yan hesaplar direktifi (1986) yat r m fonlar d r. Sadece kapsaml yöntemde kullan lan teminatlar ise fiube hesaplar hakk nda onbirinci endekse dahil olmayan borsaya kote direktif (1986). edilmifl ya da edilmemifl hisse senetleri ve yat r m fonlar d r. Mevcut sis- kapsam ve uygulamalar nda de iflik- Dördüncü ve yedinci direktiflerin temde kredi teminatlar içerisinde lik yap lmas hakk nda SME/GmbH&Co KG müflteri çek ve senetleri ile ortak ve direktifi (1990). grup flirket kefaletleri Basel II kapsam nda teminat olarak kabul edilme- Sigorta flirketlerinin y ll k ve konsolide edilmifl hesaplar hakk nda sigorta hesaplar direktifi yecektir (Cantekin, s.38). (1991). Birinci Oturum kinci Bildiri: Avrupa Birli i ile Entegrasyon Sürecinde Finansal Raporlama Standartlar Konuflmac lar: Doç. Dr. Serdar ÖZKAN ve Yrd. Doç.Dr. Orhan ÇEL K Sempozyumdaki ikinci bildiri Avrupa Birli i le Entegrasyon Sürecinde Finansal Raporlama Standartlar konu bafll ile Avrupa Birli i ülkelerinde muhasebe ve finansal raporlama uygulamalar n n uyumlaflt r lmas için yay mlanm fl direktifler s ralanm flt r. Bu direktifleri flöyle verebiliriz (Özkan ve Çelik, s.42): Hesaplar n yay mlanmas hakk nda birinci direktif (1986). fiirketlerin y ll k finansal tablolar hakk nda dördüncü direktif (1978). Konsolide finansal tablolar hakk nda yedinci direktif (1983). Ayn tebli de Sermaye Piyasas Kurulu taraf ndan oluflturulmufl olan muhasebe standartlar nda söz edilerek uluslararas muhasebe standartlar ile tam uyumlu ulusal muhasebe standartlar na sahip olman n önemi vurgulanmakta ancak birden fazla ulusal muhasebe standard na sahip olman n muhasebe standartlar n uygulanmas nda s k nt yarataca vurgulanmaktad r (Özkan ve Çelik. s.52). kinci Oturum Birinci Bildiri: Türkiye de Finansal Raporlar n Güvenli i ve Kamu Gözetim Sistemi Konuflmac lar: Prof. Dr. Ercan BAYAZITLI ve Prof. Dr. Cemal B fi Sempozyumun ikinci oturumunda finansal raporlama standartlar Kamu Gözetim Sistemi, Kurumsal Yöne-
mali ÇÖZÜM 177 tim lkeleri ve Kamu Mali Yönetimi iliflkilendiren bildiriler sunulmufltur. lk bildiride kamu gözetim sisteminin önemi vurgulan rken; Amerika Birleflik Devletinde 1992-2002 y llar aras nda hisse senetleri fiyatlar %75 düflerken, flirket yöneticilerinin servetlerinin artm fl oldu unun alt çizilmifltir (Beyaz tl ve bifl, s.58). Ayn bildiride ABD de, ngiltere de ve Avrupa Birli i nde Kamu Gözetim Sistemi nin kuruluflu ve iflleyifline iliflkin aç klamalar yap larak ülkemizdeki sistem için yap lmas gerekenlerin TÜRMOB taraf ndan yerine getirilece- i bildirilmektedir. kinci Oturum kinci Bildiri: Kurumsal Yönetim lkeleri Aç s nda Finansal Raporlama Standartlar Konuflmac : Dr. Murad KAYACAN kinci bildiride Kurumsal Yönetim sürecinden söz edilerek, bu sürecin yap land r lmas gerekti i vurgulanmaktad r. kinci Oturum Üçüncü Bildiri: Kamu Mali Yönetimi ve Muhasebe Standartlar Konuflmac : lhan Karay lan- MB. Muhasebat Genel Müdürlü ü Daire Baflkan Üçüncü bildiride Kamu Mali Yönetim ve Muhasebe Standartlar konusunda 5018 Say l kanun aç kland, bu kanuna göre denetimden söz edilmifltir. Üçüncü Oturum Birinci Bildiri: KOB Standart Tasla- n n Kapsam ve lkeleri Konuflmac : Sami ÜSTÜNDA - TMSK Genel Sekreteri kinci Bildiri: KOB Standart Tasla - n n Türkiye de Uygulanabilirli ine liflkin De erlendirmeler - I Konuflmac : Zafer SAYAR-SPK Muh. Stand.Daire Bflk. Yrd. Üçüncü Bildiri: KOB Standart Tasla- n n Türkiye de Uygulanabilirli ine liflkin De erlendirmeler - II Konuflmac : Hüseyin FIRAT-ISMMMO Bflk. Yrd. Üçüncü oturum tamamen Kobilere ayr lm flt r. Bu oturumda küçük ve orta büyüklükte iflletmeler için finansal raporlama standard na iliflkin geliflmeler tart fl ld. Oturumda öncelikle kobi tan m n n yeniden yap lmas gerekti i vurgulanm flt r. Özellikle tart flmaya kat lan kat l mc - lar kobiler için ayr ca yeni bir muhasebe standard na ihtiyaç olup olmad - n tart flmak istediler. Bu konuda farkl görüfller olufltu. Kobiler için ayr standard gerekli görmeyen ABD örne inden söz edilerek ülkemizde küçük ve orta boy iflletmenin say ca fazla sermaye büyüklü ü bak m n-
178 mali ÇÖZÜM dan çok az oldu u vurguland. örnek üzerinde Kobilere iliflkin muhasebe standard faydal olan bu kap- örnek iki oturumu durulmufltur. Çok sam n n az olaca daha anlafl l r ve kapsam flt r. kolay olmas gerekti i ifade edilerek, Uygulama örne i afla daki aflamalardan geçerek uygulanm flt r. kobilere iliflkin muhasebe standard - n n yetersiz kalmas durumunda çözüm için büyük kitaptan yararlan labi- Örne e iliflkin iflletmelerin tan t m na iliflkin bilgi verilmifl ve örne in varsay mlar aç klanm flt r. lece i vurguland. Büyük kitap ifadesi ile uluslar aras muhasebe standartlar ve bunlardan uyumlaflt r lan Türkiye Muhasebe Standartlar ifade edilmektedir. Dördüncü ve Beflinci Oturum: Finansal Raporlama Standartlar n n Bir Uygulama Örne i Örnek flletmenin Tan m ve Varsay mlar Yasal Mali Tablolar n Elde Edilmesi Seçilmifl Muhasebe Standartlar n n Tan t m ve Uygulamas Finansal Raporlama Standartlar na Göre Düzeltme ve S n fland rma Kay tlar Yasal Kardan Finansal Raporlama Standartlar na Göre Elde Edilen Kara Ulafl lmas na liflkin Aç klamalar Finansal Raporlama Standartlar na Göre Mali Tablolar n Elde Edilmesi Konuflmac lar: Hüseyin GÜRER- Denetim SMMM A.fi Sor. Ortak Gökhan ALPMAN- Denetim SMMM A.fi K d. Yönetici 4. ve 5. oturumda finansal raporlama standartlar n n uyulmas na iliflkin bir Yasal mali tablolar n haz r verilece i ifade edilmifl örnekte buna iliflkin bir mizandan hareket edilmifltir. Örnekte muhasebe standartlar d fl ndaki tüm kay tlar yap lm fl, mizan oluflturulmufl durumdad r. Örne e dahil edilen muhasebe standartlar tek tek aç klanm fl bu standartlarda yer alan tan mlar hakk nda bilgi verilmifltir. Örnek uygulamaya dahil edilen standartlar afla daki gibidir. UMS 2 Stoklar UMS 12 Vergilendirme UMS 18 Has lat UMS 36 Varl klarda De er Düflüklü ü UMS 37 Karfl l klar, fiarta Ba l Yükümlülükler ve fiarta Ba l Varl klar UMS 39 Finansal Araçlar Muhasebelefltirme ve Ölçme Bu standartlar aç kland ktan sonra finansal raporlama standartlar na göre düzeltme s n fland rma kay tlara geçilmifltir. Vergi Usul Kanuna göre hesaplanan yasal kardan, finansal raporlama standartlar na göre elde edi-
mali ÇÖZÜM 179 len kara ulafl lmas na iliflkin aç klamalar bir tablo biçiminde verilmifltir. Uluslararas Finansal Raporlama Standard na göre hesaplanan 43.000 YTL lik de erleme fark bilançoda Ertelenen Vergi Varl klar kalemi olarak Duran Varl klar aras nda gösterilmifltir. Son olarak iflletmenin bilançosu ve gelir tablosu UFRS ye göre düzenlenmifltir. Panelde Türkiye Finansal raporlama standartlar ve uygulamalara iliflkin süreci çeflitli kurulufllardan kat lan (TUDESK, TÜRMOB, Muhasebat Genel Müdürlü ü, Üniversite, Sermaye Piyasas Kurulu ve Bankac l k Düzenleme ve Denetleme Kurulu) konuflmac lar kendileri aç s ndan de erlemeye tabi tutmufltur. Sn Türker Standartlar n oluflum sürecini anlatm flt r. Sn. Y ld z konuyu TÜRMOB un görüflü biçiminde ortaya koymufltur. Sn. Duman Muhasebat müdürlü ünün uygulamalar ndan söz ederek finansal raporlama standartlar na yaklafl mda bulunmufltur. Sn. Akdo an Uluslar aras Dünya Muhasebeciler Konferans ndaki konuflmac lar n Finansal Raporlama Standard na yaklafl m na de indi. Sn. Dönmez SPK n n Türkiye Muhasebe Standartlar na uyuma haz r oldu unu söyledi. Sn. Delikanl BDDK aç s ndan Türkiye Muhasebe Standartlar uyumunda hiçbir sorun olmad n söyledi. SONUÇ 10 y ld r sürdürülen Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumlar muhasebe meslek mensubunun muhasebe standartlar e itimine önemli bir katk yapm flt r. fiimdiki aflama, standartlar n detay na girilerek örnekler üzerinde e itime devam etmektedir.
180 mali ÇÖZÜM KAYNAKÇA Beyaz tl, Ercan; bifl, Cemal(2006) Türkiye de Finansal Raporlar n Güvenli i ve Kamu Gözetim Sistemi, Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumu-X K br s: [yayl. y.] Cantekin, Mehmet (2006) BASEL II Uzlafl s ve Finansal Raporlama Standartlar liflkisi Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumu-X K br s: [yayl. y.] F rat, Hüseyin (2006) KOB Standart Tasla n n Türkiye de Uygulanabilirli ine liflkin De erlendirmeler - II Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumu-X, K br s: [yayl. y.] Gürer, Hüseyin, Alpman, Gökhan (2006) Finansal Raporlama Standartlar n n Bir Uygulama Örne i Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumu-X, K br s: [yayl. y.]. Karay lan, lhan (2006) Kamu Mali Yönetimi ve Muhasebe Standartlar Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumu-X, K br s: [yayl. y.]. Kayacan, Murad (2006) Kurumsal Yönetim lkeleri Aç s nda Finansal Raporlama Standartlar Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumu-X, K br s: [yayl. y.]. Özkan, Serdar, Çelik, Orhan (2006) Avrupa Birli i ile Entegrasyon Sürecinde Finansal Raporlama Standartlar Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumu-X, K br s: [yayl. y.]. Sayar, Zafer (2006) KOB Standart Tasla n n Türkiye de Uygulanabilirli ine liflkin De erlendirmeler - I Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozyumu-X, K br s: [yayl. y.] Tekinalp, Ünal (2006) Türk Ticaret Kanunu Tasar s n n Merkez Kurumu Ba ms z Denetimin, Denetçi, Denetimin Konusu ve Yönetimi Yönünde Analizi Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozuyumu-X, K br s: [yayl. y.] Üstünda, Saim (2006) KOB Standart Tasla n n Kapsam ve lkeleri Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozuyumu-X, K br s: [yayl. y.]. Yükçü, Süleyman (2006) Dünya Kongrelerinin Ard ndan Türkiye Muhasebe Standartlar Sempozuyumu-X, K br s: [yayl. y.].