Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Adnan HOYLADI 2015
Örnekli Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Adnan Hoyladı
Adnan Hoyladı 1979 da Devrek-Zonguldak ta doğdu. 1996 da Devrek İ.H.L. den mezun oldu. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi nde lisans eğitimini 2001 de tamamladı. Aynı yıl D.İ.B de, 2004 te M.E.B de çalışmaya başladı. 2010 da M.Ü.S.B.E. de İslam Hukuku alanında yüksek lisans eğitimini tamamladı. Din Eğitimi ve İslam Hukuku alanında çalışmaları bulunan yazar, evli ve iki çocuk babasıdır. Bu kitap internetten derlenmiştir. Özellikle fasifarabic.com kullanılmıştır.
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi İçindekiler 1. Mâzî, Muzâri, Emir (Tekil)... 5 1.1. Mazi Fiil... 5 1.2. Muzari Fiil... 7 1.3. Emir Fiil... 10 1.3.1. Emr-i Hazır... 10 1.3.2. Emr-i Gaib... 11 1.3.3. Emr-i Mütekellim... 12 2. İsim Cümlesi... 13 2.1. İsim Cümlesinin Ögeleri... 13 2.2. Haberin özellikleri... 13 3. İsim ve Sıfat Tamlaması Örnekleri (Basit İsim Cümleleriyle)... 15 3.1. İsim ve Fiil Cümlesinde İsim Tamlaması... 15 3.2. İsim ve Fiil Cümlesinde Sıfat Tamlaması... 16... 18 ) ھ ذان - ھ ات ان - ھ و لا ء ( Zamirleri 4. İşaret 4.1. Yakın İçin Kullanılan Zamirler... 18 4.2. Uzak İçin Kullanılan Zamirler... 21 5. Kişi Zamirleri ( - أ ن ن - ھ ن - ھ م - أ ن ت م - ن ح ن...( 23 ھ م ا - أ ن ت م ا - ن ح ن 6. İyelik Zamirleri ( - ك م - ك ن... 25 ) ھ م ا - ك م ا - ھ م - ھ ن 7. İsim Cümlesi (İkil - Çoğul)... 28 7.1. İsim Cümlesinin Ögeleri... 28 7.2. Haberin özellikleri... 28 8. Beş İsim (Esma ul - Hamse)... 30 9. İsim ve Sıfat Tamlaması (İkil - Çoğul)... 33 9.1. İsim Tamlaması... 33 9.2. Sıfat Tamlaması... 36 9.2.1. Tanımı... 36 9.2.2. Sıfat ve Mevsuf Uyumu... 37 10. İnne ve Benzerlerinin Muttasıl Zamirlerle Kullanımı... 39 10.1. İnne ve Benzerleri... 39 1
Adnan Hoyladı... 40 (إ ن ( 10.1.1.... 41 (أ ن ( 10.1.2. ن ( 10.1.3.... 42 ( ا... 42 (ل ك ن (.10.1.4 10.1.5. (...( 42 ل ي ت ل ( 10.1.6.... 43 (ل ع... 44 Cinsi Nâfiye Li l (لا ( 10.1.7. 10.1. İnne ve Benzerlerine Zamirlerin Bitişmesi... 46 11. Sayılar (20-100 / 21-22 100 / 100-1000)... 46 11.1. Atıflı Sayılar... 46 11.2. Kök Sayılar... 47 11.3. Yüzlü Sayılar... 48 11.4. Binli Sayılar... 50 12. Muzâri Fiilin İkili, Müzekker ve Müennes Çoğulu (Gâib-Gâibe-Muhâtab-Muhâtaba-Mütekellim)... 51 13. Saatler (Çeyrek / Yirmi Dakika)... 53 14. Sayılar ve Temyizi (20-100/21-22 99/100-1000)... 55 14.1. Müfred Sayılar... 55 14.2. Mürekkeb Sayılar... 56 14.3. Ukud Sayılar... 56 14.4. Ma tuf Sayılar... 56 15. Mâzî Fiilin İkili, Müzekker ve Müennes Çoğulu (Gâib-Gâibe-Muhâtab-Muhâtaba-Mütekellim)... 57 16. Mâzî-Muzâri Fiillerin Olumsuzu (İkiller, Müzekker ve Müennes Çoğullar)... 58 16.1. Mazi Fiilin Olumsuzu... 58 16.1.1. Harfu Nefy... 58 16.1.2. Cahd-ı Mutlak... 60 16.1.3. Cahd-ı Müstağrak... 61 16.2. Muzari Fiillerin Olumsuzu... 62 16.2.1. Şimdiki Zamanın Olumsuzu... 62 16.2.2. Geniş Zamanın Olumsuzu... 63 16.2.3. Gelecek Zamanın Olumsuzu... 63 17. Muzâri Fiilin Cezmi (Tekil İkil - Çoğul)... 65 17.1. Cahd-ı Mutlak... 65 2
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi 17.2. Cahd-ı Müstağrak... 66 17.3. Emr-i Hazır... 67 17.4. Emr-i Gaib... 68 17.5. Emr-i Mütekellim... 69 18. Gelecek Zaman (İkiller, Müzekker ve Müennes Çoğullar)... 70 19. Emir Fiili (İkiller, Müzekker ve Müennes Çoğullar)... 71 19.1. Emr-i Hazır... 71 19.2. Emr-i Gaib... 72 19.3. Emr-i Mütekellim... 73 20. Kâne ve Benzerlerinden Bazıları... 74... 74 oldu) ان (..idi, 20.1.... 77 dönüştü) (oldu, صا ر 20.2.... 77 sabahladı) (sabah (vakti) oldu, أ ص ب ح 20.3. 20.4. أ ض (kuşluk (vakti) oldu, kuşlukladı)... 77... 78 etti) (gündüz (vakti) oldu, devam ظ ل 20.5.... 78 akşamladı) (akşam (vakti) oldu, أ م ى ى 20.6.... 78 geceledi) (geceleyin oldu, با ت 20.7. 20.8. Ef âlü l-istimrâr... 80 21. Leyse ile Olumsuz Yapma... 81 22. Muzâri Fiilinin Nasbı (Tekil - İkil - Çoğul)... 83... 84 mak) (mek, أ ن 22.1.... 84 mayacak) (asla meyecek, ل ن 22.2.... 85 için) ي ( mek için,..mak 22.3.... 85 diye) ( mek için,..mak için,..sın ل 22.4.... 85 halde) (öyleyse, o zaman, o إ ذا - إذ ن 22.5. kadar)... 86 (.ıncaya ح ى 22.6.... 86 ا ل فا ء ال سب ب ية.22.7 23. Mâzî Fiil (Meçhûl)... 86 24. Mâzî Fiilinin Olumsuzu (Meçhûl)... 89 25. Meçhûl Çatılı Fiille Soru... 89 26. İsm-i Mevsuller ( Tekil, İkil, Çoğul )... 90 26.1. Müşterek İsm-i Mevsûl... 90 3
Adnan Hoyladı 26.2. Hususî İsm-i Mevsul... 92 26.3. Sıla Cümlesinin Özellikleri... 94 26.4. İsm-i Mevsulun Cümlenin Unsurlarından Biri olması... 95 Mastariye... 96 ni (ا ن ( 27. 28. Mübteda Haber Uyumu ( Tekil, İkil, Çoğul )... 97 29. Mâzî Fiilinin Başına ( د (ق Gelmesi... 98 30. Muzâri Fiilinin Başına ( ( ان Gelmesi... 99 31. Mâzî Fiilinin Başına ( ان د (ق Gelmesi... 99 4
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi 1. Mâzî, Muzâri, Emir (Tekil) 1.1. Mazi Fiil Geçmiş zamanda, yani söylendiği andan önce meydana gelen fiillere denir. Gitti, oturdu, yazdı, gitmişti, okumuştu gibi fiiller mazi fiil grubuna giren fiillerdir. Arapçada mazi fiilleri mazi kalıpları ile tanırız. Fiili maziler Türkçeye en çok dili geçmiş zaman ile çevrilir. Mesela ك ت ب yazdı gibi. Fiili maziler bazen de dua kipi anlamında gelir. Mesela رح م الله Allah rahmet etsin, ق ت ل الله Allah öldürsün gibi. Geldi ح ض ر Yardım etti ن ص ر Kırdı ك س ر Açtı ف ت ح Duydu س م ع Buldu و ج د Konuyla İlgili Cümle Ali okula gitti. Çocuk kardeşine selam söyledi. Okudu ve yazdı. ذ ه ب ع ا المد رس ة س لم الو ل د ع ا خ يھ ق ر ا وك ت ب geldi. Doktor ج اء الطب يب çıktık. Sınıftan خ رج نا م ن الف ص ل Muzari fiil çekimi aşağıdaki tablodaki gibidir. Müennesi Müzekkeri ن ص ر ت Ben yardım ettim. ن ص ر ت ن ص ر ت ettin. Sen yardım ن ص ن ص ر ت ن ص رت etti. O yardım ن ص ن ص ر ن ص ر نا ettik. Biz yardım ن ص ر نا ن ص ر ت ن ettiniz. Siz yardım ن ص ر ت ن ص ر ت م 5
Adnan Hoyladı ن ص ر ن ن ص ر وا ettiler. Onlar yardım ن ص ر نا ن ص ر نا ettik. Biz ikimiz yardım ن ص ر ت م ا ن ص ر ت م ا ettiniz. Siz ikiniz yardım ن ص رتا ن ص را etti. O ikisi yardım (Tekil) م ف رد Açıklama م ف فت ح (Müzekker) (م ذ كر ( غ اي ب Başka bir muzari fiil çekim tablosu: (Çoğul) ج م ع (İkil) ت ث ن ي ة فتحوا فتحا Onlar yaptılar O ikisi yaptı O yaptı ف ت ح ن ف ت ح ت ا ف ت ح ف ت ح ت (Müennes) (م و نث ( غ اي ب ة ف ت ح ت م ف ت ح ت م ا ف ت ح ت ف ت ح ت (Müzekker) (م ذ كر ( م خاط ب ف ت ح Sizler yaptınız Siz ikiniz yaptınız Sen yaptın ف ت ح ن ف ت ح ت م ا ف ت ح ف ت ح ت ف ت ح ت م (Müennes) (م و نث ( م خ اطب ة فتحنا ف تحنا ف ت ح ت م (Ortak) (م ش ك ( م ت ل Bizler yaptık Biz ikimiz yaptık Ben yaptım Not 1: Mazi fiilin başına gelen ( د (ق miş li geçmiş zaman yapar. Örnek: Uzaktakiler Yakındakiler Kendisi Öğrenci okula gitmiş. Not 2: Mazi fiilin başına gelen ( د (ق kesinlik ve vurgu katar. Örnek: ال ب ا المد رسة ق د ذ ھ ب الط unuttum. Ne yapacağımı ق د س يت م ا ا ف ع ل Not 3: Mazi fiilin başına gelen ( د (وق durum bildirir. Örnek: 6
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Camiye girdiğimde imam Fatiha'yı okumayı bitirmişti. خ ل ت الم د ج د وقد ق را الا م ام الف ات ح ة س الد ر س bitirmişti. Sınıftan çıktığımızda öğretmen dersi anlatmayı خ رج نا م ن الف ص ل وقد ش رح الم د ر Doktor geldiğinde hasta ölmüştü. ب يب وقد م ات المر ض ج اء الط Not 4: Mazi fiilin başına gelen ( د ان (ق mişti anlamına gelecek şekilde geçmiş zamanın hikâyesi yapar. Örnek: Öğrenci okula gitmişti. ان ذ ھ ب الط ال ب ا المد رسة ق د Not 4: (الله) (Lafzatullah) tan önce mazi fiil getirilirse bu bir temenni ya da dua ifade eder. Örnek: Allah ondan razı olsun. Allah ona merhamet etmesin. (Olumsuzu لا ile yapılır.) 1.2. Muzari Fiil ر ي الله ع ن ھ لا رح م ھ الله Şimdiki zaman, geniş zamanda bir iş, bir oluş ve bir hareket bildiren fiillere denir. Demek, mazi fiil geçmişten haber verirken; muzari fiil şimdiki zaman, geniş zamandan haber vermektedir. Duruma göre ve başına aldığı ekler ile geleceği de ifade eder. Muzaraat harflerinden ( ي ت ا ن ) uygun olanının mazi fiilin başına getirilmesi ile Muzari fiiller elde edilirler. Muzari fiil için şu kaideleri sıralayabiliriz: 1. Muzari fiil mazi fiilden yapılmaktadır. Mazi fiilin başına elif, te, ye ve nun ت ى ن) (ا harflerinden biri şahsa göre getirilir. Bu harfler eteyne ( ن ت (ا kelimesinde bir araya gelmiştir. Bu harflere Muzaraat harfleri denilir. 2. Muzaraat harflerinin harekesi sülâsi (üç harfli fiiller), humâsi (beş harfli fiiller) ve südâsi (altı harfli fiiller) fiillerde fethadır. Rubâi fiillerde ise damme yani ötredir. 3. Mazi fiil muzari yapılırken fiilin sonuna bir takım ekler getirilir. Sonuna ek gelmediği yerlerde harekesi damme yani ötre olur. 7
Adnan Hoyladı 4. Sülâsi mazi fiil muzari fiile çevrildiğinde orta harfinin harekesi fiilden fiile göre değişir. Sülasi fiillerin muzari sigasını öğrenmek için sözlüğe bakmak gerekir. Yani sülasi fiillerin muzarisi semaîdir. Hâlbuki rubâi (dört harfli), humâsi ve südâsi fiillerde muzari fiil belli kalıplara göre gelir. 5. Muzari fiilin başına se ( (س getirilerek yakın gelecek zaman ve sevfe ( س و ف ) getirilerek de uzak gelecek zaman elde edilir. Mesela: ي ك ت ب yazar fiilinin başına se ( س ) getirerek س ي ك ت ب şeklinde söyleyecek olursak, mana yazacak anlamına gelir. Eğer س و ف ي ك ت ب dersek, bu da uzak gelecek zamanda yazacak manasına gelir. Muzari Mazi Muzari Mazi Vuruyor ض رب Yardım ediyor ي ن ص ر ن ص ر ي ع ل م Açıyor ي فت ح ف ت ح ي ض ر ب ع ل م Biliyor Zannediyor ح س ب ي ح س ب Güzelleşiyor ي ح س ن ح س ن Fiil-i muzâride dikkat edilmesi gereken husus şudur: Yukarıda örnek olarak gösterilen ve ن أ ت harflerinden biriyle başlayan sülâsi (üç harfli) fiillerin ortak noktası; muzaraat harflerinin üstünle başlaması ve hepsinin son harfinin harekesinin merfû olmasıdır. Ortadaki harfin harekesi ise değişkendir. Üstün, ötre veya esre olarak gelebilir ve bunun belli bir kaidesi yoktur. Ancak ezberlenmek ve sözlükten bakılmak suretiyle orta harfi bilinir. Sülasi mücerret dediğimiz üçlü fiillerde mâzî ile muzâri fiil aşağıdaki altı şekilden biriyle meydana gelir: Muzari Mazi Muzari Mazi Bab Alıyor ي ا خ ذ أخ ذ Öldürüyor أخ ي ق ت ل ق ت ل ي ق ت.1 Bab ي ج ل س Oturuyor رج ع ي ر ج ع Dönüyor Soruyor س ا ل ه ب Gidiyor س ا ل Korkuyor ي ج ل و ج ل ي ج Büyük oluyor ك Seviyor.2 Bab ج ل س ب ي ذ ذ ه.3 Bab ذ Şahit oluyor ش ه د ش ه د.4 Bab ك Çirkin oluyor ي ق ب ح ق ب ح ي.5 Bab ق ب و م ق ي م ق Muzari fiilin çekimi aşağıdaki gibidir. Mirasçı oluyor و ر ث ي ر ث Müennesi Müzekkeri ا غ س ل yıkıyorum. Ben ا غ ا غ س ل 6. Bab 8
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi غ س ل ن yıkıyorsun. Sen غ غ س ل غ س ل yıkıyor. O غ غ س ل غ س ل yıkıyoruz. Biz غ غ س ل غ س ل ن Siz yıkıyorsunuz. غ س ل ون غ س ل ن Onlar yıkıyorlar. غ س ل ون غ س ل yıkıyoruz. Biz ikimiz غ غ س ل غ س لا ن yıkıyorsunuz. Siz ikiniz غ س لا ن غ س لا ن O ikisi yıkıyor. غ س لا ن Başka bir muzari fiil çekim tablosu: (Çoğul) ج م ع (İkil) ت ث ن ي ة (Tekil) م ف رد Açıklama ي ن ص ر ون ي ن ص ران ي ن ص ر ي ن ص ر ي ن ص (Müzekker) (م ذ كر ( غاي ب ي ن ص Onlar yardım ediyorlar O ikisi yardım ediyor O yardım ediyor (Müennes) (م و نث ( غ اي ب ة ت ن ص ر ت ن ص ران ي ن ص ر ن (Müzekker) (م ذ كر ( م خ اط ب ت ن ص ر ت ن ص ران ت ن ص ر ون (Müennes) (م و نث ( م خ اطب ة م (Ortak) (م ش ك ( م ت ل Sizler yardım ediyorsunuz Siz ikiniz yardım ediyorsunuz Sen yardım ediyorsun ت ن ص ر ن ت ن ص ران ت ن ص ت ن ص ر ن ن ن ص ر ن ن ص ر ن ن ص ان ص ر ن ن ص Bizler yardım Biz ikimiz yardım ediyoruz ediyoruz Not 1: Mâzîdeki ilk harfi hemze olan ل Uzaktakiler Yakındakiler Kendisi Ben yardım ediyorum (aldı) gibi fiillerin hemzeleri, muzâri أ خ ذ (emretti)- أ م ر آ ل şeklinde değil, birleştirilerek (أ ا (yedi) أ ل ( için mütekellim vahde (ben) siygalarında, iki hemze yan yana geldiği (yerim), آم ر (emrederim, emrediyorum), آخ ذ (alırım, alıyorum) şeklinde uzatılan tek hemze halinde söylenir. Not 2: ق د : Muzari fiilin başına geldiğinde 'muhtemel', 'bazen' ya da 'kesinlik' ifadesi katar. ('kesinlik' ifadesi nadiren kullanılır.) 9
Adnan Hoyladı Yağmur yağabilir. Hala uyuyor musun? Kalk! Neredeyse ikindi ezanı okunmak üzere. Yalancı bazen doğruyu söyleyebilir. Oysa benim size gönderilmiş Allah'ın bir peygamberi olduğumu biliyorsunuz. Konuyla İlgili Cümle قد ي م ط ر ا لم ط ر الا ت زال ناى م ا ق م ف ق د ق د ي ص د ق الك ذ وب ا ذ ن ل لع ص ر و ق د ع ل م ون أ ي رس ول الله إ ل ي ك م 1.3. Emir Fiil Öğrenci dersine çalışır. Halit kardeşini görüyor. ي ج د الت ل م يذ اه ي رى خ ال د ا خ ة iniyorum. Gelecek durakta ا ن ز ل ا ح طة الق اد م 1.3.1. Emr-i Hazır yağıyor. Yağmur ي م ط ر ا لم ط ر Yumurta yerim. آ ل ال ب ي ض Muzâri fiilin muhatap-muhataba sîgasının başındaki muzârat harfi kaldırılır. Muzarat harfi atıldıktan sonra kalan ilk harf cezimli değilse başa bir şey getirilmez. Ama kalan ilk harf cezimli ise okuyabilmek için başına bir hemze getirilir. Bu hemze fiilin orta harfinin harekesine göre harekelenir. Üç harfli fiilin orta harfi ötreli ise emir fiilinin başına ötreli hemze (,(أ üç harfli fiilin orta harfinin harekesi üstün ya da esre ise emir fiilinin başına esreli hemze ( (إ eklenir. Fetha ile harekeleme yoktur. Sonu da cezim yapılır. Çoğul İkil Tekil ت ك ت ب ون ت ك ت ب ان ت ك ت ب ت ك ت ب ت ك ت ب Sizler yazıyorsunuz Siz ikiniz yazıyorsunuz Sen yazıyorsun Müzekker Muzari 10
ا ك ت ب ا ا ك ت ب وا Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Müzekker Emir Sizler yazın İkiniz yazın Yaz ت ك ت ن ت ك ت ب ان ت ك ت ب ن Müennes Muzari Sizler yazıyorsunuz Siz ikiniz yazıyorsunuz Sen yazıyorsun ا ك ت ن ا ك ت ب ا ا كت ي Müennes Emir Sizler yazın İkiniz yazın Yaz أ ل Not: Mâzîdeki ilk harfi hemze olan (yedi) أ م ر (emretti) أ خ ذ (aldı) gibi fiillerin emir fiili ( ل ا (ا şeklinde söylenmez. İki hemzenin okunuşu dile ağır geldiği için hemzeli kısım atılır. ( ل ) (ye) olarak emir yapılır. Hemzeler atıldıktan sonra geriye kalanın çekimi yapılır. Cemi müennes nûnu hariç fiil çekiminde yer alan nunlar düşer. Önekler: ا ك ت ب Çoğul İkil Tekil لو ا ك لا ل ك Müzekker Sizler yiyin İkiniz yiyin Ye ل ن ك لا ك Müennes Konuyla İlgili Cümle Örnekleri: 1.3.2. Emr-i Gaib Kitabını aç ve onu oku. Yerine otur. İkiniz ödevi yapın. Arabalara binin. Fakirlere merhamet edin. ه ا ف ت ح ك تا ب ك و اق رأ ا ج ل س م ا ن ك ا ع م لا ال وا ج ب ن ال سي ارا ت ا ر ك ا ر ح م وا ال ف ق را ء Üçüncü bir şahıstan bir şeyi yapmasını talep etmektir. Gitsin, yazsın, Ali ye söyle, her gün ders çalışsın gibi emirler emr-i gaibe örnektir. Emr-i gaib, muzari fiil tablosunda gaib ve gaibe çekimlerinden elde edilir. Önce muzari 11
Adnan Hoyladı fiilin gaib ve gaibe çekimi alınır. Müfred gaib ve gaibede sigaların sonu cezimlenir. Cemi müennes hariç sonlarındaki nun (ن) düşürülür. Başına emir lamı ( ل ) getirilir. Çoğul İkil Tekil ي ك ت ب ون ي ك ت ب ان ي ك ت ب ي ك ت ب ي ك ت ب Onlar yazıyorlar O ikisi yazıyor O yazıyor ل ي كت ب وا ل ي كت ب ا ل ي ك ت ب Onlar yazsın O ikisi yazsın O yazsın ي ك ت ن ت ك ت ب ان ي ك ت ت ك ت ب ت ك ت ب Onlar yazıyorlar O ikisi yazıyor O yazıyor ل ي ك ت ن ل ت ك ت ب ا ل ت ك ت ب Onlar yazsın O ikisi yazsın O yazsın Müzekker Muzari Müzekker Emir Müennes Muzari Müennes Emir Konuyla İlgili Cümle Örnekleri: Kendini korusun. Görevlerini yazsınlar. Gazetedeki haberleri okusunlar ve onları anlasınlar. Ali pencereyi açsın. 1.3.3. Emr-i Mütekellim ت ح ف ظ ن ف س ها ل ل ي ك ت ب وا و ظ يف م و ل ي ف ه م ا خ با ر ا ج ر د ة ل ي ق رأ ن الا ل ي ف ت ح ع الن اف ذ ة Emr-i mütekellim, muzari fiil tablosunda mütekellim sigalarından elde edilir. Önce muzari fiilin mütekellim çekimi alınır. Bu sigaların sonu cezimlenir. Başına emir lamı ( ل ) getirilir. Çoğul İkil Tekil أ ك ت ب ن ك ت ب ن ك ت ب Biz yazıyoruz. Biz ikimiz yazıyoruz. Ben yazıyorum. Mütekellim Muzari 12
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi ك ن ك ت ب ل ن ك ت ب لا ت ب ل Biz yazalım. Biz ikimiz yazalım. Ben yazayım. Mütekellim Konuyla İlgili Cümle Örnekleri: Yarın futbol oynayalım. ل ن ل ع ب ك رة ال ق د م غ دا çalışmalıyım. Bu günlerde ders لا د ر س ه ذ ه الا يا م 2. İsim Cümlesi 2.1. İsim Cümlesinin Ögeleri İsim cümlesinin 2 temel ögesi vardır: Mübteda ve haber. Mübteda, cümlenin öznesidir. Genellikle isim cümlesinin başında bulunur ve ref (harekesi zamme) durumunda gelir. Haber ise cümlenin yüklemidir ve mübtedadan sonra gelir. Haber, mübteda hakkında bilgi veren ögedir. Haber (Yüklem) Mübteda (Özne) ع م ج د çalışkandır. Ali Harekesi Zamme Nekre İsim Haber bir cümle veya bir kelime olabilir. Harekesi Zamme Marife İsim Mübteda genelde bir isim veya mastar olur. 2.2. Haberin özellikleri Haber Türkçedeki yükleme karşılık gelmektedir. Türkçede dır dir ile biten kelimeler haberdir. Haberin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz. 1. Haber tek bir kelime olarak, (müfret, tesniye ve cemi) harf-i cerin mecruru bulunan bir isim olarak veya zarf olarak gelebileceği gibi cümle (isim, fiil veya şibih cümle) olarak da gelebilir. 2. Haber, mübteda gibi ref durumunda gelir. Ancak harf-i cerli isim, zarf ve cümle olarak geldiğinde ref alameti açıkça görülmez. Ref alametini açıkça göremediğimiz için, yer itibariyle merfu anlamında mahallen merfu ifadesini kullanırız. 13
Adnan Hoyladı 3. Mübteda gayr-i âkıl cem i olduğunda, yani akıl sahibi olmayan varlıkların cemisi olduğunda haber müfred-müennes olarak gelir. 4. Haber tek bir kelime olduğunda şu kaideler geçerlidir: A) Mübteda önce, haber sonra gelir. B) Mübteda marife, haber nekra olur. C) Haber mübtedaya cinsiyet, (müzekkerlik ve müenneslik) sayı (müfret, tesniye, cemi) ve irab (her ikisinin de harekesi zamme olur) açısından uyar. 5. Haber, harf-i cerin mecruru olan bir isim veya zarf olduğunda haber mübtedadan önce gelebilir. Bu durumda mübteda nekra olur. Cümle Türkçeye, Bir yerde bir kimse veya bir şey var. şeklinde tercüme edilir. 6. Haber bir fiil cümlesi olabilir. Bu durumda mübteda mutlaka başta gelir ve marife olur. Haber konumunda olan fiil ise cinsiyet ve sayı bakımından mübtedaya uyar. 7. Haber isim cümlesi olarak da gelebilir. Açıklama Müennes ve çoğul Müzekker ve tekil Kitap faydalıdır. ا ل ك ت اب م ف يد Müzekker ve ikil faydalıdır. İki kitap ا ل ك ت اب ان م ف يد ان Müzekker ve çoğul Müslümanlar ihlaslıdırlar. ا لم س ل م ون م خ ل ص ون Müzekker ve çoğul (akılsız) Kitaplar faydalıdır. ا ل ك ت ب م ف يد ة Müennes ve tekil Araba hızlıdır. الس يارة م س ر ع ة Müennes ve ikil hızlıdır. İki araba ا لس يارت ان م س ر ع ت ان س ل م ات م خ ل ص ات Müennes ve çoğul (akılsız) Müslümanlar ihlaslıdırlar. Arabalar hızlıdır. ا لم ا ل س يارات م س ر ع ة ا لت ل م يذ ن ج ح إم ت ح انھ geçti. Müzekker ve haberi fiil cümlesi Öğrenci sınavını Müennes ve haberi fiil cümlesi geçti. Öğrenci sınavını ا لت ل م يذة نجحت إم ت حا ا ا لقل م ل و ن ھ ج م يل güzeldir. Müzekker ve haberi isim cümlesi Kalemin rengi ا لم م ح اة ل و ا ج م يل güzeldir. Müennes ve haberi isim cümlesi Silginin rengi 14
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Müzekker ve haber car-mecrur bürosundadır. Müdür ا لم د ي ر م ك ت ب ھ Müennes ve haber car-mecrur bürosundadır. Müdire Hanım ا لم د ي ر ة م ك ت ا طاو ل ة üstündedir. Müzekker ve haberi zarf Kalem masanın طاو ل ة üstündedir. Müennes ve haberi zarf Çanta masanın 3. İsim ve Sıfat Tamlaması Örnekleri (Basit İsim Cümleleriyle) 3.1. İsim ve Fiil Cümlesinde İsim Tamlaması ا ل ق ل م ف ا ل ق ل م ف و ق ال و ق ال Arapça izafet terkibi olarak adlandırılan isim tamlaması Muzâf Muzâfun İleyh adıyla iki isimden oluşur. Muzaf tamlanan olup muzafun ileyh de tamlayandır. Bu iki mana açısından birbirini tamamlarlar. İzafet terkibi isim cümlesinde mübteda ya da haber olabilir. Mübteda ile haberin harekesi zamme olduğundan isim cümlesinde muzafın harekesi zamme olur. Muzafun İleyh (Tamlayan) ال و ل د Çocuğun و ل د (Herhangi) Bir çocuğun Harekesi her zaman mecrurdur. (Kesra) Marife olması için ( ل (ا takısı alabilir. Nekre olduğunda iki kesra alır. Konuyla İlgili Cümle Muzaf (Tamlanan) ق ل م kalemi ق ل م kalemi Harekesi cümledeki yerine göre değişir. almaz. takısı (ا ل ( Tenvin almaz. güzeldir. Çocuğun kitabı ك تا ب الو ل د م ي ل güzeldir. Çocuğun iki kitabı ك تا با الو ل د م يلا ن Çocuğun kitaları güzeldir. ك ت ب الو ل د ج م يل ة Uçağın yolcuları geliyor. ة حاض ر ون م س اف ر و ال طاي ر Uçağın bayan yolcuları geliyor. م س اف رات الطاي رة حاض رات 15
Adnan Hoyladı faydalıdır. Sizin kitabınız ك ت اب ك م ف يد Mü minin kalbi Allah ın evidir. ق ل ب الم و م ن بيت ا Mü minlerin kalbi Allah ın evidir. ق ل ب الم و م ن ن بيت ا Mü minelerin kalbi Allah ın evidir. ق ل ب الم و م ن ات بيت ا Dönenler bir okulun öğrencileridir. ة ط لاب م د رس ال رج ع ون Dönenler bir okulun kız öğrencileridir. ة ط ال ب ات م د رس ال رج ع ات öğrencisidir. Dönen iki kişi bir okulun iki ة ال ب ا م د رس ا ل رج ع ان ط Dönen iki bayan bir okulun iki kız öğrencisidir. ة ال ب ت ا م د رس ا ل رج ع ت ان ط Çocuğun kitabı bulundu. د و ج د ك تا ب ال و ل İki çocuğun kitabı bulundu. (Nekre) ن و ج د ك تا ب و ل د ي İki çocuğun kitabı bulundu. (Marife) ن و ج د ك تا ب ال و ل د ي Okulun iki öğretmeni gitti. (Müzekker) ة ذ ه ب م ع ل ما الم د رس Okulun iki öğretmeni gitti. (Müennes) ة م ع ل م تا الم د رس ذ ه ب ت Okulun öğretmenleri gitti. (Müzekker) ة ذ ه ب م ع ل م و الم د ر س Okulun öğretmenleri gitti. (Müennes) ة م ع ل مات الم د رس ذ ه ب ت Hâlit in iki kitabını gördüm. ك تا ي خا ل د رأ ي ت Halit ana babasının ölümünden sonra ne yaptı? ھ ما ذا ف ع ل خا ل د ع د و ت وا ل د ي ة م ج د الم د ين ة etti. Ahmet Cuma namazını şehrin mescidinde eda ا ج م ع ص لاة أدى أ ح م د Tatil günlerinde ailemle başkente giderim. ة ي ام العطل ة ذه ب م ع ي ل ي إ ال عا ص م Okulun öğrencileri her işte ona sorarlar. ط لاب الم د رس ة ل ع م ل س ا ل ھ Allah bütün insanları kıyamet gününde toplar. ة ي ج م ع ا النا س ج م يعا ي و م ال ق يا م 3.2. İsim ve Fiil Cümlesinde Sıfat Tamlaması En az bir isim ve bir sıfattan meydana gelen tamlamadır. Arapçada sıfat tamlaması yapılırken önce isim sonra onu niteleyen sıfat gelir. Özelliği belirtilen isme mevsuf; özelliğe de sıfat, denilir. Sıfat tamlaması isim cümlesinin 16
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi bir ögesi olabilir. Mübteda veya haber olan sıfat tamlamalarının harekesi zammedir. Haber olan sıfat tamlamasının önüne harfi cer-zarf gelirse veya başka bir ismin muzafun ileyhi olursa harekesi kesra olur. Sıfat (Na t) ج م يلة Güzel ال ك ب Büyük Mevsuf (Men ut) ن ت ب bir kız ا ل و ل د çocuk Konuyla İlgili Cümle Ben yeni bir öğrenciyim. ت ل مي ذ ج دي د أنا Büyük evin şehirdedir. ة الم د ين ب يتك الك ب Ödül çalışkan öğrencinindir. ل ل طال ب ا ج د ا جاي زة Muhammed lisede öğrencidir. مد طا ل ب الم د رس ة الثان و ة م ح Çocuk evin büyük bahçesindedir. ة ا ل و لد د يق ة الم ن ل ال ك ب Fatıma çalışkan ve ihlaslı bir öğrencidir. ت ل م يذة م ج د ة م خ ل ص ة فاط م ة Küçük evler büyük şehirlerdedir. الم د ن الك ب ة ا ل ب ي وت الصغ ة Kur an da açık deliller vardır. ال ق ر آن آيا ت ب ي نا ت Bahçede büyük kızlar var. ا ح د ب نا ت ك ب يق ة ت Ondan iki parlak göz bakıyor. ن ار ق تا ع ي نا ن ب ت ن ظ ر م ن ھ Kütüphaneden iki yeni kitap aldım. ن أ خذت م ن الم كت ب ة ك تا ب ن ج د يد ي Başarılı öğrenciler geldi. م يذ الن اج ح ون ح ض ر التلا Çalışkan öğrenciler imtihanda başarılı oldu. الا م ت حا ن ن ج ح ت ل م يذات ا ج دا ت Uzun güzel bir kalem satın aldım. ج م يلا ق ل ما ط و لا إش ي ت Çalışkan öğrenciyle konuştum. لم ت ال طال ب ا ج د 17
Adnan Hoyladı Geceleyin Arap radyolarını dinliyorum. Zor kitapları anlamak istiyorum. Gelecek yıl Arapçayı sağlamlaştırmayı umuyoruz. ) ھ ذان - ھ ات ان - ھ و لا ء ( Zamirleri 4. İşaret 4.1. Yakın İçin Kullanılan Zamirler ن ت م نا أن ن ت ق ن أ س ت م ع إ أ ر د أ ن أ الا ذ اع ات ال ع ر ي ة ل ي لا صع ب ة ف ه م ال ك ت ب ال ا لغ ة ال ع ر ية ال سن ة ال تح ض ية Yakındaki isimlere işaret etmek kullanılır. Bu amaçla kullanıldığında işaret zamirinden sonra gelen isim marife olur. İşaret zamirinden sonra gelen kelimeye muşârun ileyh (işaret edilen) denir. Bu isim müzekker ve müennes olması açısından işaret zamiriyle uyumlu olmak zorundadır. Adam Bu هذ ا ا لرج ل Muşârun İleyh Marife İsim İsmi İşaret (İşaret İsmi) Marife Tekil ve Çoğulu Çoğul (Ortak) Müennes Müzekker ه و لا ء ھ ذ ه ھ ذا Bunlar Bu Bu ه و لا ء الر ج ال هذ ه ال ب ن ت هذا ا لرج ل Bu adamlar Bu kız Bu adam Tesniyesi Müennes ه ات ان ها ت ن Bu ikisi ال ب ن ت ان ه اتا ن Müzekker ذ ان Ref (Zamme) Hali ه ه ذ ي ن Nasp (Fetha) ve Cer (Kesra) Hali ه Bu ikisi ال و ل دا ن Ref (Zamme) Hali ه ذان 18
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Bu iki kız ن ال ب ن ت ن ه ات Bu iki kız Bu iki çocuk ن ه ذ ي ن ال و ل د ي Nasp (Fetha) ve Cer (Kesra) Hali Bu iki çocuk Ref hali kelimenin harekesinin zamme (ötre) olduğu durumlar demektir. Bir kelime cümle içinde mübteda (özne), haber (yüklem) ve fail (özne) olduğunda harekesi zamme olur. Nasp hali kelimenin harekesinin fetha (üstün) olduğu durumlar demektir. Bir kelime cümle içinde meful (nesne) olduğunda harekesi fetha olur. Tesniyelerde kelimenin sonuna ي ن cemilerde ise müzekkere ين veya müenneslere ات eklenerek nasb edilir. Cer hali kelimenin harekesinin kesra (esre) olduğu durumlar demektir. Bir kelime cümle içinde başına harfi cer gelirse, muzafun ileyh olarak gelirse veya bir zarftan sonra gelirse harekesi kesra olur. Tesniyelerde kelimenin sonuna ي ن cemilerde ise müzekkere ين veya müenneslere ات eklenerek cer edilir. Her cansız çoğul tek bir müennes hükmünde olduğundan insana işaret olmadığı takdirde cemi yerine müfred müennes işareti kullanılır. Bu kitaplar ه ذ ه الكت ب Şu kitaplar ه ت لك الكت ب Bu kalemler م قلا ذ ه الا İşaret isimlerine harf-i cer birleştiğinde harf-i cer işâret isimli kelimenin önünde yazılır. Bu kitapta ه ذا ال ك تا ب Bir yeri göstermek için (burası, burada) manasına kullanılan işaret sıfatı نا dır. Burası evimizdir. Uzak bir yeri göstermek için ise ه نا sıfatının sonuna göstermek için ( ن ال ك (ه kullanılır. Orası okulumuzdur. Onu taa orada gördüm. ه نا ب ي ت نا (ه ن اك ( gelir. takısı ك orası, orada. Daha uzak bir yeri ه ن اك م د رس ت نا رأ ي ت ھ ه ن ال ك 19
Adnan Hoyladı Not: İşaret isimlerinden müfred ve cemilerin harekesi mebnidir. Yani cümle içindeki hali ne olursa olsun bu kelimelerin sonunda bir değişiklik olmaz. Müfret Bu çocuk geldi. Bu kız geldi. Bu çocuğu gördüm. Bu kızı gördüm. Bu çocuğa selâm verdim. Bu kız çocuğuna selâm verdim. Tesniye Bu iki çocuk geldi Bu iki kız geldi. Bu iki çocuğu gördüm. Bu iki kızı gördüm. Paraları bu iki çocuktan aldım. Paraları bu iki kızdan aldım. Cemi Bu Müslümanlar geldi. Bu kızlar geldi. Bu Müslümanları gördüm. Bu kızları gördüm. Ref müfret müzekker ج اء ه ذ ا ال و ل د Ref müfret müennes ج اء ت ه ذ ه ال ب ن ت Nasp müfret müzekker رأ ي ت ه ذ ا ال و ل د رأ ي ت ه ذ ه ال ب ن ت Nasp müfret müennes رأ ي ت ه س لم ت ع هذا ال و ل د Cer müfret müzekker س لم ت ع هذ ه ال ب ن ت Cer müfret müennes هذ ان ال و لدا ن Ref tesniye müzekker ج اء ج اء ت هاتا ن ال ب نت ان Ref tesniye müennes ج اء ت هذ ي ن ال و لد ي ن Nasp tesniye müzekker رأ ي ن ال ت هات Nasp tesniye müennes ن ب ن ت خذت الفل وس م ن Cer tesniye müzekker أ ن ال خذت الفل وس م ن هات Cer tesniye müennes ه ذ ي ن الو ل د ي ن ن ب ن ت ج اء ه ولا ء الم س ل م ون Ref müfret müzekker ج اء ت ه و لا ء ال ب ن ات Ref müfret müennes ج اء ت ه رأ ي ت ه ولا ء الم س ل م ن Nasp müfret müzekker رأ ي ت ه ولا ء نا ت Nasp müfret müennes 20
Bu Müslümanlara selâm verdim. Bu kız çocuklarına selâm verdim. 4.2. Uzak İçin Kullanılan Zamirler Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi س لم ت ع ه ولا ء الم س ل م ن Cer müfret müzekker س لم ت ع ه ولا ء نا ت Cer müfret müennes Uzaktaki isimlere işaret etmek kullanılır. Yakın için kullanılanlarla aynı kurallara tabidir. Tekil ve Çoğulu Çoğul (Ortak) Müennes Müzekker ا ول ي ك ت ل ك ذاك - ذ ل ك Şunlar Şu Şu ا ول ي ك الر ج ال ت ل ك ال ب ن ت ذ ل ك ا لرج ل Şu adamlar Şu kız Şu adam kelimesindeki vâv yazıldığı halde okunmaz. İşaret isimlerinden yalnızca tesniye halleri murabdır, yani ا ول ي ك merfû ve mansûb ya da mecrûr oluşuna göre değişir. Diğerleri ise mebnidir. İşaret isimleri normal olarak isimlerden önce gelirler. Sayı yönünden ve müzekkerlik müenneslik bakımından önüne geldiği kelimelerle tam bir uyum halindedirler. Tesniyesi Müennes تان ك ت ي ن ك Müzekker ذان ك ذ ي ن ك Ref (Zamme) Hali Nasp (Fetha) ve Cer (Kesra) Hali Şu ikisi تان ك ال ب ن ت ان Şu iki kız ن ت ي ن ك ال ب ن ت Şu iki kız Şu ikisi Ref (Zamme) Hali ذ ان ك ال و ل دا ن Şu iki çocuk Nasp (Fetha) ve Cer (Kesra) Hali ذ ي ن ك ال و ل د ي ن Şu iki çocuk Müfret 21
Adnan Hoyladı Şu çocuk geldi. ج اء ذ ل ك ال و ل د Ref müfret müzekker Şu kız geldi. ت ل ك ال ب ن ت ج اء ت Ref müfret müennes Şu çocuğu gördüm. رأ ي ت ذ ل ك ال و ل د Nasp müfret müzekker Şu kızı gördüm. ت ل ك ال ب ن ت رأ ي ت Nasp müfret müennes Şu çocuğa selâm verdim. د س لم ت ع ذاك ال و ل Cer müfret müzekker ت verdim. Şu kız çocuğuna selâm س لم ت ع ت ل ك ال ب ن Cer müfret müennes Tesniye Şu iki çocuk geldi ن ال و ل دا ج اء ذان ك Ref tesniye müzekker Şu iki kız geldi. تان ك ب نتا ن ج اء ت Ref tesniye müennes Şu iki çocuğu gördüm. ن ذ ي ن ك ي رأ ي ت Nasp tesniye müzekker Şu iki kızı gördüm. ن ت ي ن ك ب ن ت رأ ي ت Nasp tesniye müennes ن aldım. Paraları şu iki çocuktan ذ ي ن ك ي أ خ ذ ت ال ف ل وس م ن Cer tesniye müzekker ن aldım. Paraları bu iki kızdan ت ي ن ك ب ن ت أ خ ذ ت ال ف ل وس م ن Cer tesniye müennes Cemi Şu Müslümanlar geldi. Şu kızlar geldi. Şu Müslümanları gördüm. Şu kızları gördüm. Şu Müslümanlara selâm verdim. Şu kız çocuklarına selâm verdim. ج اء اول ي ك الم س ل م ون Ref müfret müzekker ج اء ج اء ت ا ول ي ك ال ب ن ات Ref müfret müennes ج اء ت ا ول رأ ي ت اول ي ك الم س ل م ن Nasp müfret müzekker رأ ي رأ ي ت اول ي ك ال ب ن ات Nasp müfret müennes رأ ي س لم ت ع ول ي ك الم س ل م ن Cer müfret müzekker س لم ت ع اول ي ك ال ب ن ات Cer müfret müennes 22
5. Kişi Zamirleri ( - أ ن ن - ھ ن - ھ م - أ ن ت م - ن ح ن ) ھ م ا - أ ن ت م ا - ن ح ن Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Munfasıl Zamir: Hiçbir kelimeye bitişmeden ayrı bir kelime olarak yazılan zamirlerdir. Bu zamirler kendi arasında ikiye ayrılırlar: 1- Merfu munfasıl zamir. 2- Mensub munfasıl zamir. Merfu Munfasıl Zamir: Zamirlerin sonu aslında cümledeki yerlerine göre değişmez. Yani mebni kelimelerdir. Bu zamirler fiil cümlesinde fail, isim cümlesinde mübteda veya fasıl zamiri olarak kullanılırlar. (Harekesinin zamme olması gereken her durumda bu zamirler kullanılırlar.) Başka bir kelimeye bitişmezler. Fiil cümlesinde çekimli fiilden sonra gelirler. ن أ ن ت Müennes ن Biz Müzekker أنا ن Ben Siz أ ن أ نا م أ ن ت ن Sen أ Onlar ه أ ن ت ه م O ه و ح ن ح ن ح ه م ا O ikisi ه م ا أنت م ا Siz ikiniz أ نت م ا ن ح ن Biz ikimiz ن ح ن ح ن Merfu munfasıl zamir çekim tablosu (Çoğul) ج م ع (İkil) ت ث ن ي ة (Tekil) Açıklama م ف رد (Müzekker) (م ذ كر ( غ اي ب ه و ه م ا ه م Onlar O ikisi O ه ن ه م ا ه (Müennes) (م و نث ( غ اي ب ة أ ن ت م أ ن ت م ا أ ن ت أ ن ت (Müzekker) (م ذ كر ( م خاط ب أ ن Sizler Siz ikiniz Sen أ ن ن أ ن ت م ا أ ن أ ن ت أ ن ت م (Müennes) (م و نث ( م خ اطب ة Uzaktakiler Yakındakiler 23
Adnan Hoyladı م (Ortak) (م ش ك ( م ت ل أ ن ا ن ح ن ن ح ن Bizler Biz ikimiz Ben Kendisi Mansub Munfasıl Zamirler: Cümlede daha çok meful olarak kullanılır. Mefuller nasb durumunda olduğundan bu zamirlere mensub munfasıl zamirler denir. Mensub munfasıl zamirleri şu tabloda toplu olarak Uzaktakiler (Tekil) م ف رد Açıklama م ف إ ياه (Müzekker) (م ذ كر ( غاي ب (İkil) ت ث ن ي ة gösterebiliriz. (Çoğul) ج م ع إ ياه م ا إ ياه م Onlara, onları O ikisine, o ikisini Ona, onu إ ياه ن إ ياه م ا إ ياها (Müennes) (م و نث ( غ اي ب ة إ ياك م إ ياك م ا إ ياك (Müzekker) (م ذ كر ( م خاط ب Size, sizi Siz ikinize, siz ikinizi Sana, seni إ ياك م ا إ ياك ن إ ياك (Müennes) (م و نث ( م خ اطب ة م إ ياى إ يان ا إ يانا (Ortak) (م ش ك ( م ت ل Bize, bizi Biz ikimize, biz ikimizi Merfu munfasıl zamirler Bana, beni O evde hastadır. ل ه و م ر ض الم ن O, teyzesine bir mektup yazdı. خا ل ا ك ت ب ت ر سا ل ة إ Sen öğretmen misin? ه ل أ ن ت م د ر س س ة misin? Sen öğretmen ه ل أ ن ت م د ر Ben dedeme bir mektup yazdım. جدي.أ نا ك ت ب ت ر سا ل ة إ ن ح ن ن د ر س ال ثان و ة okuyoruz. Biz lisede O ikisi Arapça okudular ه م ا د رس ا ال ع ر ية Yakındakiler Kendisi 24
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Siz ikiniz gittiniz. Biz (ikimiz) otobüse bindik. Merfu munfasıl zamirler أ ن ت م ا ذ ه ب ت م ا ن ح ن رك ب نا ا حا ف ل ة Ben seni ve onu çarşıda gördüm. Kadın Aişe yi o sandı. Adam Halit i sen zannetti. Adam Halide yi sen zannetti. Hoca yalnız beni methetti. Hoca yalnız bizi methetti. Kardeşlerinizi ve sizi zengin bulduk. Halit i ve sizi çarşıda gördüm. Ben seni ve o ikisini çarşıda gördüm. Hoca yalnız biz (ikimiz)i methetti. أن ا رأ ي ت ك و إ ياه ال سوق ر أ ة عا ئ ش ة إ ي اها ظ نت الم ن ال رج ل خا ل دا إ ي اك ظ ظ ن ال رج ل خا ل د ة إ ي اك س تا ذ إ ي اى م د ح الا م د و ج د نا ا خ رأ ي ت خا ل دا و إ ي اك أن ا رأ ي ت ك و م د س تا ذ إ ي انا ح الا وا نك م و إ ياك م أ غ ن ي اء ن الس وق إ ياه م ا ال سوق س تا ذ إ ي ان ا ح الا Not: Mef ûl munfasıl zamirler başa geldikleri takdirde vurguyu kuvvetlendirmek amacıyla yalnız, ancak sana, ancak ona.. manası verirler. Örnek: Yalnızca sana ibadet ettim ey Rabbim! 6. İyelik Zamirleri ( - ك م - ك ن ) ھ م ا - ك م ا - ھ م - ھ ن ي ا ر ي ع ب د ت إ ي اك Bu zamirler fiil cümlesinde meful olarak kullanılırlar. Ayrıca aitlik (iyelik) zamiri olarak cümlelerde herhangi bir öge olarak kullanılırlar. Müennes Müzekker ي Beni, bana, benim ي 25
Adnan Hoyladı ك Seni, sena, senin ك ه ا Onu, ona, onun ھ نا Bizi, bize, bizim ن ا ك ن Sizi, size, sizin ك ك م ه ن Onları, onlara, onların ه ه م ه م ا O ikisini, o ikisine, o ikisinin ه م ه م ا ك م ا Siz ikinizi, siz ikinize, siz ikinizin ك م ا نا Biz(ikimiz)i, biz(ikimiz)e, biz(ikimiz)in ن ا İsimlerin sonuna birleşen zamirler, isim tamlaması [muzâf (tamlanan)-muzâfun ileyh (tamlayan)] şeklinde o ismin kime ait olduğunu bildirir. Sonuna zamir alan kelime ise artık harf-i tarif almaz. Çünkü zaten belirli hale gelmiştir. ق ل م ك Örnek: Muzafun İleyh Senin Muzaf kalemin İsimlerin sonuna eklenen birleşik zamirlerin tablo halinde gösterimi (Çoğul) ج م ع (İkil) ت ث ن ي ة (Tekil) م ف رد Açıklama م ف ق ل م ه م ق ل م ه ما ق ل م ھ (Müzekker) (م ذ كر ( غاي ب ق ل م Onların kalemi O ikisinin kalemi Onun kalemi ق ل م ه ن ق ل م ه م ا ق ل م ه ق ل م ه ا ق ل م ه م (Müennes) (م و نث ( غ اي ب ة ق ل م ك م ق ل م ك م ا ق ل م ك ق ل م ك (Müzekker) (م ذ كر ( م خاط ب ق ل م Sizin kaleminiz İkinizin kalemi Senin kalemin ق ل م ك ن ق ل م ك م ا ق ل م ك ق ل م ك ق ل م ك م (Müennes) (م و نث ( م خ اطب ة ق ل م نا ق ل م نا ق ل ي م ق (Ortak) (م ش ك ( م ت ل Uzaktakiler Yakındakiler Ken d 26
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Bizim kalemimiz İkimizin kalemi Benim kalemim Not: Zamirlerin harekesi değişmez fakat zamirden önceki ismin harekesi fâil mef ûl vs. oluşuna yani cümledeki yerine göre hareke alır. Ancak mütekellim yâ sı (ي) birleşen ismin son harfinin harekesi her durumda esre olarak harekelenir. ي) د رس (م okulum, د يق ي) (ص arkadaşım gibi. Onun (erkek) kalemini aldım. Onun (kadın) kitabını gördüm. Bu senin kitabındır. Elbiselerini giydim. Bu benim çantam. Bu bizim okulumuz. أخ ذ ت ق ل م ھ رأي ت ك ت ا ا ه ذا ك تا ب ك س ك ب ل س ت م لا ه ذ ه ح قي ب ي ه ذ ه م د رس ت ن ا ع رأي ت ل ي ا وس ل م ت ع ل يھ verdim. Ali yi gördüm ve ona selam Sana söylüyorum. أق ول ا ل ي ك Çocuğun okuldan geldi. ح ض ر ولدك م ن الم د رس ة Ahmet kalemini buldu. أح م د ق ل م ھ و ج د Ahmed dersini senin kaleminle yazdı. ك ت ب أ ح م د د ر س ھ ب ق ل م ك Kitabını masaya koydu. وض ع ك تا ب ھ ع الط او ل ة Kapısını açtık. ف ت ح نا با ب ھ Halit hayatını din için bağışladı. وه ب خا ل د حياتھ ل لد ين أ خذن كت ن aldılar. Kitaplarını Arkadaşımla çay içtim. ش ر ت ال شاى م ع ص دي قي Kapılarını açtık. ف تحنا أ ب وا م Evde kitaplarımı okudum. ق رأت كت ي ال ب ي ت 27
Adnan Hoyladı bindim. Arabama رك ب ت س ي ار ي Ahmet ve Adil babalarından bisiklet istediler ار ج ة ل ب أ ح م د و عا د ل م ن وا ل د ه ما الد 7. İsim Cümlesi (İkil - Çoğul) 7.1. İsim Cümlesinin Ögeleri İsim cümlesinin 2 temel ögesi vardır: Mübteda ve haber. Mübteda, cümlenin öznesidir. Genellikle isim cümlesinin başında bulunur ve ref (harekesi zamme) durumunda gelir. Haber ise cümlenin yüklemidir ve mübtedadan sonra gelir. Haber, mübteda hakkında bilgi veren ögedir. Haber (Yüklem) Mübteda (Özne) Ali çalışkandır. م ج د ع م ج çalışkandır. İki öğrenci م ج د ان ا لت ل م يذان م Müslümanlar ihlaslıdır. م خ ل ص ون ا لم س ل م ون Ayşe çalışkandır. م ج د ة ع اي ش ة م İki (kız) öğrenci çalışkandır. م ج د تان ا لت ل م يذت ان (Hanım) Müslümanlar çalışkandır. م ج دات ا لم س ل م ات 7.2. Haberin özellikleri Haber Türkçedeki yükleme karşılık gelmektedir. Türkçede dır dir ile biten kelimeler haberdir. Haberin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz. 1. Haber tek bir kelime olarak, (müfret, tesniye ve cemi) harf-i cerin mecruru bulunan bir isim olarak veya zarf olarak gelebileceği gibi cümle olarak da gelebilir. 2. Haber, mübteda gibi ref durumunda gelir. Ancak harf-i cerli isim, zarf ve cümle olarak geldiğinde ref alameti açıkça görülmez. Ref alametini açıkça göremediğimiz için, yer itibariyle merfu anlamında mahallen merfu ifadesini kullanırız. 3. Mübteda gayr-i âkıl cem i olduğunda, yani akıl sahibi olmayan varlıkların cemisi olduğunda haber müfred-müennes olarak gelir. 4. Haber tek bir kelime olduğunda şu kaideler geçerlidir: A) Mübteda önce, haber sonra gelir. B) Mübteda marife, haber nekra olur. 28
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi C) Haber mübtedaya cinsiyet, (müzekkerlik ve müenneslik) sayı (müfret, tesniye, cemi) ve irab (her ikisinin de harekesi zamme olur) açısından uyar. 5. Haber, harf-i cerin mecruru olan bir isim veya zarf olduğunda haber mübtedadan önce gelebilir. Bu durumda mübteda nekra olur. Cümle Türkçeye, Bir yerde bir kimse veya bir şey var. şeklinde tercüme edilir. 6. Haber bir fiil cümlesi olabilir. Bu durumda mübteda mutlaka başta gelir ve marife olur. Haber konumunda olan fiil ise cinsiyet ve sayı bakımından mübtedaya uyar. 7. Haber isim cümlesi olarak da gelebilir. Açıklama Müzekker ve tekil Kitap faydalıdır. ا ل ك ت اب م ف يد Müzekker ve ikil faydalıdır. İki kitap ا ل ك ت اب ان م ف يد ان Müzekker ve çoğul (akılsız) Kitaplar faydalıdır. ا ل ك ت ب م ف يد ة Müennes ve tekil Araba hızlıdır. الس يارة م س ر ع ة Müennes ve ikil hızlıdır. İki araba ان م س ر ع ت ان Müennes ve çoğul Arabalar hızlıdır. ا ل س يارت ال س يارات م س ر ع ة ا لت ل م يذ ن ج ح إم ت ح انھ geçti. Müzekker ve haberi fiil cümlesi Öğrenci sınavını Müennes ve haberi fiil cümlesi geçti. Öğrenci sınavını ا لت ل م يذة نجحت إم ت حا ا ا لقل م ل و ن ھ ج م يل güzeldir. Müzekker ve haberi isim cümlesi Kalemin rengi ا لم م ح اة ل و ا ج م يل güzeldir. Müennes ve haberi isim cümlesi Silginin rengi Müzekker ve haber car-mecrur bürosundadır. Müdür ا لم د ي ر م ك ت ب ھ Müennes ve haber car-mecrur Müdire Hanım bürosundadır. ا م ك ت Müzekker ve haberi zarf üstündedir. Kalem masanın طاو ل ة طاو ل ة üstündedir. Müennes ve haberi zarf Çanta masanın ا لم د ي ر ة ا ل ق ل م ف ا ل ق ل م ف و ق ال و ق ال 29
Adnan Hoyladı 8. Beş İsim (Esma ul - Hamse) Arapça da Esmâ ü l-hamse denen ve tamlama kalıbında kullanıldığında alışılmamış bir şekil değişikliğine uğrayan 5 isim vardır. Bu beş isim şunlardır: (ağız) ف و (sahip) ذ و kardeş) (erkek أ خ (baba) أ ب (kayınpeder) ح م Bu isimler mütekellim yâ sı (ي) dışındaki zamirle birleştikleri takdirde (و: vâv ) ile merfû, (elif: ا ) ile mansûb ve (yâ: (ي ile mecrûr olurlar. Yâni bu isimlerden birinin fâil ya da mübtedâ veya nâib-i fâil olması durumunda son أ بو ك ( bulunur harfinin merfû (ötre) olması gerekirse zamirle birleşmeden önce sonunda vâv gibi). Mef ûl أ خ وك أ ب اك ( bulunur gibi mansûb (fethalı) olması gerekirse zamirle birleşmeden önce sonunda elif gibi). Harf-i أ خ اك cer den sonra gelmeleri gibi esre olmaları gereken durumda ise sonunda yâ bulunur. ( م ن أ خ يك gibi). م ن أ ب يك Beş ismin irabının harflerle olabilmesi için şu şartların oluşması gerekmektedir: 1. Müfred olmalı. Tesniye veya cemî olmamalı. 2. Mütekellim yâ sı dışında herhangi bir isme veya zamire muzâf olmalı. 3. Musaggar olmamalı. Yani küçültme vezninde (ism-i tasgir) olmamalı. Bu şartları taşıyan beş ismin ref hali vav (,(و nasb hali elif ( (ا cer hali ise yâ ( (ي ile olmaktadır. Beş isimden ancak yularıdaki şartlar فو - ذ و alırlar. bu şartları taşımazlarsa normal müfret kelimeler gibi hareke ح م أ ب أ خ dahilinde kullanılırlar. Ağız anlamına gelen فو, ayrıca mim harfiyle de kullanılmaktadır. ف م Mim ile kullanıldığında muzâf dahi olsa irabı harekeyle olur. Misal: ف م ھ ف م ھ - ف م ھ Mecrûr Hali Mansûb Hali Merfû Hali Beş İsim أ ي أ ب أ ب و أ با Baba أ خ و أ خا أ خ Kardeş ح ي ح ما ح م و ح ح م ح م Kayınpeder ذ ي ذا ذ و ذو ذ Sahip فا ف و فو ف Ağız Konuyla İlgili Cümle Merfu Baban işten döndü. Kardeşi Ankara ya gitti. ن الع م ل رج ع أ ب وك م أ ن ق رة س اف ر أ خ وه إ 30
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Ağzın dert görmesin. Kayınpederi çok zengindir. Edep sahibi sevilir. Konuyla İlgili Cümle Mansub Babam, kayınpederini akşam yemeğine davet ediyor. Diş doktoru hastadan ağzını açmasını istedi. Kim olursa olsun hak sahibine hakkını ver. Hangimiz rahmetli babanı tanımayız ki! Müdür, Ali nin kardeşini sınıftan attı. Konuyla İlgili Cümle Mecrur لا ف ض ف وك ح م وه غ ي ج دا ذ و الا د ب م ح ب وب الع ش اء أ ي ي د عو ح م اك إ اه أ ن ي ف ت ح ف ب يب الا س نان م ن المر ض طل ب ط ح قھ اي ن ا م ن ان آت ذا ا ح ق م ن م نا لا ع ر ف أ ب اك الم ر ح وم م ن ال صف طرد الم د ير أخا ع Ağzımda su var, ağzında su olan kimse konuşabilir mi? ه ل ي ن ط ق م ن ف يھ م اء ف ي م اء و Kardeşine söyle bir daha benle konuşmasın. ثان ي ة لم م خ يك لا ي ت ق ل لا Kötü ahlaklı kişiden uzak dur. ا ب ت ع د ع ن خ ص ذ ي ق خ ل س ي ئ Her kız babasına hayrandır. ا م ج ب ة ن ت ب ا ب ل ب Dersten sonra kayınpederine uğrayacağım. س ا م ر ب ح م يك ع د ال در س Bu beş isimden gibidir. tamlama kalıbında olmadıklarında normal kurallı isimler ح م أ ب أ خ Baba çarşıdan evine dönüyor. Kayın pederin senin babandır. ب ي ت ھ م ن ال سوق ب ي ر ج ع إ ا لا ح م وك أ ب ل ك (sahip olan) sadece tamlama yapısının ilk elemanı olan muzâf olarak görev yapar ve belirsiz (nekre) şekli ذ و de yoktur. Zamirlerle kullanılmaz. 31
Adnan Hoyladı akıllısın. Gerçekten sen إ نك ذو ع ق ل Kerim insanlara karşı fazilet (iyilik) sahibidir. ا لك ر م ذو فض ل ع الن اس Bu beş isimden biri olan ve Kur ân da çok geçen ذ و isminin çekimi şöyledir: Mecrûr Hali Mansûb Hali Merfû Hali ذ ي ذا ذو Müfred-Müzekker ذا ت ذا ت ذا ت Müfred-Müennes ذو ي ذ و ي ذ وا Müsennâ-Müzekker ذ وا ي ذ وا ي ذ وا ذوا تا Müsennâ- Müennes ذ و ي ذ و ي ذ و وا Cem-Müzekker ذ و ذوا ت ذ وا ت ذوا ت Cem-Müennes أ و أ أ أ ولو Cem-Müzekker أ ت أ ولا ت ولا أ ولات Cem-Müennes Beş ismin tesniyeleri: Nasp Hali أ Merfu Hali ب Beş İsim Baba أ أ ب و ن ب و ان خ Erkek Kardeş أ أ خ و ان و ن أ خ Kayınpeder ح م حم و ان حم و ن ذو ي Sahip ذ و ذوا ف م ن ف و - ف م ف م ان Ağız Beş ismin cemileri: Merfu Hali Beş İsim 32
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Baba أ ب آب اء إ خ و ة إ خ و ان Erkek Kardeş أ خ أ ح م اء ح م أ ح م Kayınpeder ح أولو- ذ و وا ذ و Sahip ذ أ ف و اه فو - Ağız Kaç kardeşin var? İki kardeşim var. ك م أخا لك أ خوا ن اثنا ن ن gösterir. Çocuklar ana babalarına saygı ي ح م الا ب نا ء الا ب و Ana babamız bize yardım ediyor. ن ص ر نا أ ب وا نا geldi. Çalışkan iki kardeş ج د ان خ و ان ا ج اء الا gördüm. İlim sahibi iki kişiyi رأ ي ت ذو ي ع ل م Babanıza selam verdim. س لم ت ع أ ب و ك م ا Kardeşler birbirlerine yardım ederler. Babalar çocuklarının eğitiminden sorumludurlar. Babam her yıl bir kere düzenlenen kayınpederler toplantısına katıldı. İhtiyaç sahipleri geldi. İhtiyaç sahiplerini gördüm. İhtiyaç sahiplerine selam verdim. 9. İsim ve Sıfat Tamlaması (İkil - Çoğul) 9.1. İsim Tamlaması ه م ع ض ا الا خ و ان س اع د ع ض الا ب اء م س و ي اج ت م اع ش ارك أ د ه م ول ون ع ن ت ر ي ة أ و لا الا ح م ا ء ا لذ ي ي ق ام م رة ج اء ذ و و ا حاج ات رأ ي ت ذ و ي ا حاج ات س لم ت ع ذ و ي ا ح اج ات ل عا م Arapça izafet terkibi olarak adlandırılan isim tamlaması Muzâf Muzâfun İleyh adıyla iki isimden oluşur. Muzaf tamlanan olup muzafun ileyh de tamlayandır. Bu iki mana açısından birbirini tamamlarlar. İzâfet terkibi Türkçe ye çevrilirken genellikle önce muzâfun ileyh sonra muzâf tercüme edilir. Muzâfun ileyh bağlanırken..ın, in, 33
Adnan Hoyladı..un, ün takısı alır. Muzâf cümledeki yerine göre hareke alır, yani fâil olduğunda merfû, mef ûl olduğunda mansûb, veya harfi cerden sonra geldiğinde mecrûr olur. Muzâfun ileyh in ise sonu hep mecrûrdur (esredir). İki ismin birbirine müzekkerlik-müenneslik veya müfret-tesniye-cemi hususunda uyması gerekmez. Muzafun ileyh marife olursa tamlama belirtili isim tamlaması, nekre olursa belirtisiz isim tamlaması olur. Muzafun İleyh (Tamlayan) ال و ل د Çocuğun و ل د (Herhangi) Bir çocuğun Muzaf (Tamlanan) ق ل م kalemi ق ل م kalemi Harekesi her zaman mecrurdur. (Kesra) Marife olması için ( ل (ا takısı alabilir. Nekre olduğunda iki kesra alır. Harekesi cümledeki yerine göre değişir. almaz. takısı (ا ل ( Tenvin almaz. İzafet ikiden fazla isimden de oluşabilir. Zincirleme isim tamlaması dediğimiz bu terkipte harf-i tarifi veya tenvini en sondaki isim alır. Aradakiler bir sonrakine muzâf olarak esre alsa da harf-i tarif almaz. Evin Bahçesinin Kapısı (Herhangi Bir) Evin Bahçesinin Kapısı Tamlamalı isimlerde harfi cerler tamlamanın önüne gelir. Örnek: با ب ح د يق ة ال ب ي ت با ب ح د يق ة ب ي ت رس ة okudun? Sabah gazetesini okulun kütüphanesinde mi ه ل ق رأ ت ج ر د ة ال صبا ح م ك ت ب ة الم د Muzaf olan kelime tesniye (ikil) ya da cemi (çoğul) müzekker ise bu kelimelerin sonunda bulunan nun harfi silinir. İsim Tamlaması İsim Cemi Müzekker İsim 34
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi م س ل م ون ن م س ل م ا ل ب ل د ا ل ب ل د م س ل م و ا ل ب ل م س ل ي ال ب ل د د Ülkenin Müslümanları Ülke Müslümanlar İsim Tamlaması İsim Cemi Müennes İsim م س ل مات ال ب ل د ا ل ب ل د م س ل مات Ülkenin Müslümanları Ülke Müslümanlar İsim Tamlaması İsim Tesniye Müzekker İsim ت ل م يذا الم د رس ة الم د رس ة ت ل م يذ ان ت ل م يذ ي الم د رس ة الم د رس ة ت ل م يذ ي ن Okulun iki öğrencisi Okul İki Öğrenci İsim Tamlaması İsim Tesniye Müzekker İsim ة ت ل م يذتا لم د رس الم د رس ة ت ل م يذت ان ت ل م يذ ي الم د رس ة الم د رس ة ن ت ل م يذت Okulun iki öğrencisi Okul İki Öğrenci Bir evin kapısı Senin dayın Konuyla İlgili Cümle ب اب ب ي ت Evin kapısı ب اب ب ب اب ال ب ي ت خ ال ك Muhammed in kalemi خ ال مد ق ل م م ح Bir çocuğun kitabı bulundu. د و ج د ك تا ب و ل 35
Adnan Hoyladı Çocuğun kitabı bulundu. د و ج د ك تا ب ال و ل İki çocuğun kitabı bulundu. (Nekre) ن و ج د ك تا ب و ل د ي İki çocuğun kitabı bulundu. (Marife) ن و ج د ك تا ب ال و ل د ي Okulun iki öğretmeni gitti. (Müzekker) ة ذ ه ب م ع ل ما الم د رس Okulun iki öğretmeni gitti. (Müennes) ة م ع ل م تا الم د رس ذ ه ب ت Okulun öğretmenleri gitti. (Müzekker) ة ذ ه ب م ع ل م و الم د ر س Okulun öğretmenleri gitti. (Müennes) ة م ع ل مات الم د رس ذ ه ب ت Hâlit in iki kitabını gördüm. ك تا ي خا ل د رأ ي ت Halit ana babasının ölümünden sonra ne yaptı? ھ ما ذا ف ع ل خا ل د ع د و ت وا ل د ي Mü minin kalbi Allah ın evidir. ق ل ب الم و م ن بيت ا etti. Ahmet Cuma namazını şehrin mescidinde eda ة ا ج م ع ة م ج د الم د ين ة دى أ ح م د ص لا أ Tatil günlerinde ailemle başkente giderim. ة ي ام العطل ة ذه ب م ع ي ل ي إ ال عا ص م Okulun öğrencileri her işte ona sorarlar. ل ع م ل س ا لھ ط لاب الم د رس ة Allah bütün insanları kıyamet gününde toplar. ة ي ج م ع ا النا س ج م يعا ي و م ال ق يا م 9.2. Sıfat Tamlaması 9.2.1. Tanımı Varlıkların nasıl olduğunu, yani rengini, durumunu veya sayısını bildirene kelimelere sıfat denir. Kırmızı, sarı, büyük, küçük, uzun, kısa, birinci, beşinci gibi kelimeler sıfat grubuna giren kelimelerdir. Arapça olarak birkaç ح ر olursak: örnek verecek sıcak; ب ار د soğuk; ص غ küçük; ك ب büyük; ج د يد yeni; أ خ ض ر yeşil gibi kelimeler sıfat grubuna giren kelimelerdir. Sıfatlar isim grubunda yer alır ve ismin özelliklerini taşırlar. Yerine göre tenvin veya elif-lam takısı alırlar. Müfred, müsenna ve cemi olurlar. Müzekker veya müennes olurlar. En az bir isim ve bir sıfattan meydana gelen tamlamaya sıfat tamlaması denir. Arapçada sıfat tamlaması yapılırken önce isim sonra onu niteleyen sıfat gelir. Özelliği belirtilen isme mevsuf, diğer ifadeyle men ut; özelliğe de sıfat, diğer ifadeyle na t denilir. Sıfat (Na t) ج م يلة Mevsuf (Men ut) ن ت ب 36
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Güzel ال ك ب Büyük bir kız ا ل و ل د çocuk 9.2.2. Sıfat ve Mevsuf Uyumu Sıfat mevsufa 4 yönden uyar: 9.2.2.1. Marifelik- Nekrelik Mevsûf harfi tarifliyse sıfat da harf-i tarifli, mevsûf harf-i tarifsizse sıfat da harf-i tarifsiz yani nekre gelir. Yeni topu getirdim. أ ح ض ر ت ك رة ا ج دي د ة oynuyor. Yeni öğrenci futbol م ك رة ال ق د ي ل ع ب ل مي ذ ا ج دي د 9.2.2.2. Müzekkerlik- Müenneslik Mevsûf müennes ise sıfat da müennes, mevsûf müzekker ise sıfat da müzekkerdir. Ayşe ortaokulda öğrencidir. Muhammed lisede öğrencidir. 9.2.2.3. İ rab (Hareke) Mevsûf un harekesi ne ise sıfatın da harekesi odur. Küçük bir öğrenci büyük bir kütüphaneye gitti. O evde büyük bir kütüphaneye sahiptir. Halit in ninesi yeni bir evde oturuyor. عا ئ ش ة طا ل ب ة م ح مد طا ل ب د رس الم ة و س ط ة الم ت د رس ة الث ان و ة الم ة إ م ك ت ب ة ك ب ذ ة صغ ة ت ل مي ذ ه ب ت ة ه و ي م ل ك م ك ت ب ة ت ال ب ي كب ك ن ج دة خا ل د د بي ت ج دي س 37
Adnan Hoyladı 9.2.2.4. Sayı Mevsûf müfred ise sıfat da müfred, mevsûf tesniye ise sıfat da tesniye, mevsûf cemi ise sıfat da cemi (çoğul) olur. Ben yeni bir öğrenciyim. ت ل مي ذ ج دي د أنا Büyük evin şehirdedir. ة الم د ين ب يتك الك ب Ondan iki parlak göz bakıyor. ن ار ق تا ع ي نا ن ب ت ن ظ ر م ن ھ Kütüphaneden iki yeni kitap aldım. ن أ خذت م ن الم كت ب ة ك تا ب ن ج د يد ي Başarılı öğrenciler geldi. م يذ الن اج ح ون ح ض ر التلا Çalışkan öğrenciler imtihanda başarılı oldu. الا م ت حا ن ن ج ح ت ل م يذات ا ج دا ت Not 1: İnsanlara ait kırık bir çoğul (cemi teksir) genel olarak eğer mevcut ise kırık bir sıfat alır, aksi halde kurallı bir sıfat alır. Büyük yaşlılar İhlaslı yaşlılar Not 2: Müennes şahıslara ait çoğullar kurallı dişil çoğullar alır. ش ي وخ ك با ر ص ون ش ي وخ م خ ل Büyük kızlar İhlaslı kadınlar ا ت ب نا ت ك ب صا ت سا ء م خ ل Not 3: Kur an da bütün kurallı dişil çoğullar (cemi müennes sâlim) ve hatta cansız eşyalar tam uyuşma düzeninde sıfat alabilmektedir. 38
Anadolu İmam-Hatip Lisesi 10. Sınıf Arapça Dilbilgisi Açık işaretler Asma bahçeler آيا ت ب ي نا ت جن ات م ع ر وشا ت Fakat günümüz Arapça sında Kur ân dan farklı olarak, insanların dışındaki (eşyalara ait) çoğullar, daha ziyade eksik uyuşma gösterir. İnsanlar dışındaki şeylere ait olan çoğullar eksik uyuşmalı sıfat alır, yani sıfat müfred münnestir. Büyük şehirler Küçük evler Not 4: Bir mevsuf birden fazla sıfat alabilir. م د ن ك ب ة ب ي وت ص غ ة Uzun, güzel bir kalem ق ل م ط و ل ج م يل Çalışkan, ihlaslı bir kız öğrenci د ة م خ ل ص ة ت ل م يذ ة م ج Not 5: Bazen isim ve sıfat tamlamaları bir arada bulunabilir. Böyle durumlarda isim tamlaması önce yazılır. Sıfat en sona getirilir. Sıfat hangi kelimeyi niteleyecekse ona uyum sağlar. Evin büyük bahçesi Büyük evin bahçesi 10. İnne ve Benzerlerinin Muttasıl Zamirlerle Kullanımı ل ة ال ك ب ح د يق ة الم ن ال ك ب ل ح د يق ة الم ن 10.1. İnne ve Benzerleri gelir, ve görev bakımından ona benzeyen edatlar isim cümlesi dediğimiz mübtedâ ile haberin önüne (إ ن ( mübtedâ ile haberin adını değiştirirler. Artık mübtedânın adı; ( ن nin (إ ismi, haberin adı da ( ن nin (إ haberi olarak değişir. Bu edatlar isim cümlesinin başına gelip mübtedâ ve haberin adını ve irabını (harekesini) değiştirdikleri için 39