KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ Prof. Dr. Güven ÖNAL Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı 1
Sunumun Ana Konuları Dünya da Kömür ve Enerji Türkiye nin Kömür Rezervleri ve Üretimi Türkiye nin Enerji Durumu Yerli linyitin elektrik üretiminde kullanılmasının ekonomiye katkısı Sonuç 2
DÜNYADA KÖMÜR ve ENERJİ Dünya enerji tüketiminin %87 si kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtlardan sağlanmaktadır. Dünya nın bilinen kömür rezervleri %66 sı taşkömürü olmak üzere 1,2 trilyon tondur. Kömür, en büyük fosil yakıt rezervine sahip olup, bilinen rezervlerin ömrü 180 yıl olarak hesaplanmaktadır. 3
Dünya Kömür Rezervlerinin Dağılımı TKİ Yıllık Faaliyet Raporu (2012) 4
Dünya toplam kömür üretimi 2014 yılında yaklaşık 8 milyar ton olmuştur. Dünya genel enerji üretiminde kömürün payı yaklaşık %30 dur. Dünya elektrik üretiminde kömürün payı %38 civarındadır. 5
Dünya Genel Enerji Üretimi (2013) TKİ Yıllık Faaliyet Raporu (2012) 6
Dünya Elektrik Üretiminde Kömürün Payı (2014) Kaynak: Mustafa AKTAŞ, INERMA Ekim 2015 Güney Afrika 92,8 Polonya 84,2 Kazakistan 76,1 Çin 75,7 Hindistan 71,1 Avustralya 68,8 İsrail 61,5 Çek Cumhuriyeti 53,8 Endonezya 48,7 Almanya 45,6 ABD 38,3 Japonya 29,3 Türkiye 29,2 7
TÜRKİYE NİN KÖMÜR REZERVLERİ ve ÜRETİMİ Türkiye nin bilinen kömür rezervleri, 14.1 milyar tonu Linyit olmak üzere, toplam 15.4 milyar tondur. Türkiye nin %50 sinde sondajlı arama yapılmamış olup, potansiyel kömür rezervi 40 milyar ton olarak tahmin edilmektedir. 8
Türkiye nin enerjideki en önemli yerli hammaddesi kömür olup, bunu önem sırasına göre; hidrolik, rüzgar, jeotermal ve güneş izlemektedir. 2012 Yılında 80 milyon ton olan kömür üretimi 2014 de 56 milyon tona gerilemiştir. Türkiye 2014 Yılında 30 milyon ton kömür ithal etmiştir. 9
Türkiye nin Kömür Rezervleri MTA dan Derlenen Bilgiler 15.4 Milyar ton 10
Türkiye nin 2014 Yılı Kömür Üretimi ve İthalatı TKİ Raporu 2015 Üreticiler Miktar x 1.000 TKİ 17,231 TTK 1,840 EÜAŞ 16,900 Diğer 20,400 Toplam 56,371 İthalat 29,800 Genel Toplam 86,171 11
Türkiye nin 2014 Yılı Kömür Tüketiminin Dağılımı Kaynak: Necdet PAMİR, INERMA Ekim 2015 Yerli Kömürün Kullanıldığı Yerler Yerli Kömür % İthal Kömür % Toplam % Isınma Yakıtı 8.0 2.7 10.7 Endüstri Yakıtı 7.5 9.8 17.3 Elektrik Üretimi 55 28.0 72.0 12
TÜRKİYE NİN ENERJİ DURUMU Türkiye genel enerjide %73.5, elektrik üretiminde ise, %63.5 dışa bağımlıdır. Günümüzde, genel enerjinin %12.6 sı, elektrik üretiminin %16.2 si yerli kömür ile sağlanmaktadır. %16.6 enerji ise, ithal kömürle karşılanmaktadır. 2014 Yılı sonu itibarı ile Türkiye nin elektrik üretimi toplam kurulu gücü, 69.516 MW düzeyinde olup, bunun 8.573 MW tı yani %12 si yerli kömüre dayanmaktadır. 2014 Yılı kişi başına elektrik tüketimi 3.500 kws/yıl düzeyindedir. OECD ortalaması ise 12.000 kws/yıl düzeyinde bulunmaktadır. 13
Türkiye nin Kurulu Elektrik Gücü (2014) Kaynak Türü Kaynak: Necdet PAMİR, INERMA Ekim 2015 Kurulu Güç (MW) Kurulu Güç Payı (%) Hidrolik 23.691 34,0 Doğal Gaz 21.476 30,9 Linyit 8.238 11,8 İthal Kömür 6.063 8,7 Çok Yakıtlılar (Katı+sıvı) 4.742 6,8 Rüzgar 3.630 5,2 Sıvı Yakıtlılar 524 0,8 Taş Kömürü 335,0 0,5 Jeotermal 405,0 0,6 Asfaltit 135,0 0,2 Yenilenebilir +Atık 288 0,4 Toplam 69.516 100,0 14
1998 % 2006 % 2010 % 2011 % 2012 % 2013 % 2014 % Yerli Kömür 39.7 20.0 17.1 18.1 14.9 17.1 16.2 İthal Kömür 0 6.3 9.0 10.0 8.1 11.6 13.0 Doğal Gaz +LPG 14.9 44.0 46.5 44.7 35.8 42.0 48.7 Hidrolik 38.3 25.1 24.5 23.2 34.3 24.2 16.1 Petrol 7.0 4.2 1.1 1.6 2.4 2.4 1.8 Diğer (Jeotermal + Rüzgar + Güneş v.s) Türkiye de, Yıllara Göre Elektrik Üretiminde Kaynak Payları Kaynak : ETKB 0.1 0.4 0.4 2.4 4.5 2.7 4.2 TOPLAM 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 15
Türkiye: Genel Enerji Tüketimi; kaynaklar bazında 2013 Kaynak: Necdet PAMİR, INERMA Ekim 2015 Enerjide ithalata bağımlılık: % 73,5 - Petrolde: % 93 - Gazda: % 98 16
Türkiye nin Kömür Yatakları ve Kömür Yakan Elektrik Santralleri TKİ Yıllık Faaliyet Raporu (2012) 17
YERLİ LİNYİTİN ELEKTRİK ÜRETİMİNDE KULLANILMASININ EKONOMİYE KATKISI Türkiye 2014 yılında 56 milyon ton kömür üretmiştir. Ulaşılan en üst düzey 2012 yılında 80 milyon tondur. Türkiye nin mevcut rezervlerine göre, yılda en az 200 milyon ton kömür üretmesi gerekir. 200 Milyon ton kömürün, 100 milyon tonu doğal gaz yerine ikame elektrik üretiminde kullanıldığında yaklaşık 100 milyar kw saat/yıl elektrik üretilir. Türkiye nin 2014 yılı cari açığının %58 i enerji hammaddeleri ithalatı olup, yaklaşık 55 milyar ABD $ ödenmiştir. 18
Enerji Hammaddeleri İthalatı TUİK verileri 2014 ABD $ Kömür 3.926.339.948 Doğal Gaz 19.763.990.984 Diğer Gazlar 2.677.437.646 Petrol 28.085.975.304 Elektrik 438.825.926 TOPLAM 54.892.569.808 19
2014 Yılındaki kömür ithalatı yaklaşık 4 milyar ABD doları olmuştur. Doğal gazın elektrik üretimindeki payı 10 yıl içinde %15 düzeyine indirilirse ve ithal kömür santralleri yerli kömüre çevrilirse, bugünkü veriler ile, Türkiye nin yıllık kazancı 20 milyar $ olacaktır. Doğal Gaz İthalatı azalması 16 Kömür İthalatının ortadan kalkması 4 Doğal gaz santrallerinde kw saatı 15-16 kuruşa mal olan elektrik kömürle 6-7 kuruşa mal olacaktır. Yeni kömür madenleri ve enerji santrallerinde 40.000 yeni istihdam sağlanacaktır. 20
100.000 MW gücünde yeni santraller ve bunları besleyecek kömür madenleri için 10 yılda 150 milyar ABD doları yatırım gerekmektedir. SONUÇ Türkiye, 10 yıllık bir programla, linyitlerini, elektrik üretiminde doğal gaz ve ithal kömür yerine kullandığı takdirde; yılda 20 milyar $ tasarruf sağladığı gibi, elektriği daha ucuza üretecek ve 40.000 kişiye iş alanı sağlayacaktır. Bu değerlerin genel ekonomiye yansıması ile cari açık ve enerjide dışa bağımlılık büyük ölçüde azalacaktır. 21
Dinlediğiniz için teşekkürler 22