Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyeli ve Enerji Profilimizdeki Yeri

Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyeli ve Enerji Profilimizdeki Yeri Dr. Yüksel MALKOÇ EİE İdaresi Genel Müdürlüğü Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği Ankara, TÜRKİYE 1

Rüzgar Türbinleri Ev, şehir ve/veya ülke için enerji 2

Sunuş Planı Giriş Dünya ve Ülkemizdeki Durum Rüzgar Enerjisinin Ekonomikliği Rüzgar Türbinlerinin Teknolojik ve Endüstriyel Gelişimi Rüzgar Kaynak Değerlendirmeleri Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyelinden Üretilebilecek Elektrik Enerjisi Sonuç ve Öneriler 3

Dünya ve Ülkemizdeki Durum 2007 sonu 4

Dünya ve Ülkemizdeki Durum Ülke Toplam Kapasite (MW) Payı (%) Almanya 20622 27.8 İspanya 11615 15.6 ABD 11603 15.6 Hindistan 6270 8.4 Danımarka 3136 4.2 Çin 2604 2.9 İtalya 2123 2.9 İngiltere 1963 2.6 Portekiz 1716 2.3 Fransa 1567 2.1 İlk 10 Toplam 63217 85.2 Diğer Ülkeler 11004 14.8 Dünya Toplamı 74221 5

Dünya ve Ülkemizdeki Durum HES RES MW GWh/Yıl MW kwh/yıl İşletmede 12 819 46 079 200 İnşaa halinde 4 397 14 351 601 Lisans Alan 8423 2 500 Lisans Başvurusu 11 238 85 000 6

Dünya ve Ülkemizdeki Durum Bares A.Ş. Balıkesir Bandırma / 30 MW Doğal A.Ş. Çanakkale-Gelibolu / 15,2 MW Anemon A.Ş. Çanakkale-İntepe / 30,4 MW Bangüç A.Ş. Balıkesir Bandırma / 15 MW Ertürk A.Ş. İstanbul Silivri / 0,85 MW Ertürk A.Ş. İstanbul Çatalca / 60 MW Lodos A.Ş. İstanbul-G.O.P. / 24 MW Sunjüt A.Ş. Hadımköy İstanbul / 1,2 MW As Makinsan Temiz A.Ş. Çanakkale / 30 MW Bores A.Ş. Çanakkale-Bozcaada / 10,2 MW Baki A.Ş. Balıkesir Şamlı /90 MW Ak-El A.Ş. İzmir K. Paşa / 66,66 MW Alize A.Ş. İzmir-Çeşme / 1,5 MW Ares A.Ş. İzmir-Çeşme / 7,2 MW Mare A.Ş. İzmir-Çeşme / 39,2 MW İnnores A.Ş. İzmir-Aliağa / 42,5 MW Sabaş A.Ş. Aydın-Çine / 19,5 MW Rotor A.Ş. Osmaniye Bahçe / 130 MW Doğal A.Ş. Manisa-Akhisar / 30,4 MW Tamamlanan Tesisler İnşa Halindeki Tesisler Yap-İşlet-Devret Tesisler Deniz A.Ş. Manisa-Akhisar / 10,8 MW Ezse A.Ş. Hatay Türbe / 35,1 MW Ezse A.Ş. Hatay Samandağ / 22,5 MW Deniz A.Ş. Hatay Samandağ / 30 MW 7

Rüzgar Enerjisinin Ekonomikliği 8

Rüzgar Türbinlerinin Gelişimi 2005 5 MW Güç (kw) 30 50 250 600 1500 5000 Rotor Çapı (m) 15 20 30 40 70 125 Yükseklik (m) 30 40 50 78 100 120 Yıllık Enerji Üretimi (kwh) 35000 95000 400000 1250000 3500000 17000000 9

2.0 MW lık bir Rüzgar Türbini Ne Kadar Büyüktür? 80 59.6 Vestas V-80 2.0-MW rüzgar türbininin Boeing 747 JUMBO JET üzerine süperpoze edilmesi 10

Rüzgar Enerjisinin Doğal Bazı Özellikleri Rüzgar Hızı Rüzgar enerjisi rüzgar hızının küpüyle artar Rüzgar hızında %10 luk bir artış elektrik üretiminde %30 luk bir artış meydana getirir 2X Rüzgar Hızı= 8X Elektrik Enerjisi Yükseklik Rüzgar enerjisi yükseklikle (1/7) üssel artar 2X Yükseklik = %10.4 Daha Fazla Elektrik 11

Rüzgar Enerjisinin Doğal Bazı Özellikleri Hava Yoğunluğu Rüzgar enerjisi hava yoğunluğu ile orantılı bir şekilde artar Nemli iklimler kuru iklimlerden daha yüksek hava yoğunluğuna sahiptir Yüksekliği düşük olan yerler daha yüksek hava yoğunluğuna sahiptir (Çanakkale-Erzurum) Kanat Süpürme Alanı Rüzgar enerjisi kanat süpürme alanıyla orantılı bir şekilde artar Kanat çapında %10 luk bir artış kanat süpürme alanında %21 lik bir artış meydana getirir 12

Rüzgar Santralı Geliştirme Uygun ve Ekonomik Santral Sahası 13

Rüzgar Kaynak Değerlendirmeleri Lokal, bölgesel veya küresel rüzgar kaynak bilgileri kullanılarak rüzgar enerjisinin elektriksel güç üretim potansiyeli tahmin edilebilir. Fakat tahmin edilen farklı rüzgar enerjisi potansiyelleri arasındaki ayrımı iyi yapmak gerekir. Rüzgar kaynak potansiyeli tahminleri aşağıda belirlendiği gibi 5 kategoride değerlendirilmelidir Meteorolojik Potansiyel: Mümkün olan rüzgar kaynağına eşdeğer bir potansiyeldir Saha Potansiyeli: Meteorolojik potansiyele dayanılarak ortaya konulan bir değerlendirmedir. Güç üretimi için coğrafik olarak mevcut olabilecek sahalarla sınırlandırılır Teknik Potansiyel: Mevcut teknolojiyi de dikkate alarak saha potansiyelinden hesaplanan değerlerdir Ekonomik Potansiyel: Ekonomik olarak gerçekleştirilebilecek teknik potansiyel olarak tanımlanır Uygulanabilir Potansiyel: Bu potansiyel, belirli bir zaman diliminde devreye alınabilecek olan rüzgar enerjisi potansiyelini değerlendirmek için teşvik ve kısıtları da hesaba katarak elde edilir 14

Dünya Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Yapılan az sayıdaki çalışmalardaki değerlendirmelerde Dünya rüzgar kaynaklarının son derece büyük olduğu ve bölgeler ve ülkeler arasında iyi bir dağılım gösterdiği ortaya çıkarılmıştır Gustavson, 1979 (ilk çalışma) yer yüzeyine ulaşan güneş enerjisi bu enerjinin ne kadarının kullanılabilir rüzgar enerjisine dönüştürüldüğü Sonuç Küresel ölçekte Gustavson un tahmin ettiği rüzgar enerjisi kaynağı yaklaşık 1000x10 12 kwh/yıl O zamandaki küresel elektrik enerjisi tüketiminin yaklaşık 6.97x10 12 kwh/yıl olduğu düşünülürse rüzgar enerjisi kaynağının büyüklüğü daha kolay anlaşılabilir 15

Dünya Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Dünya Enerji Konseyi (1993) türbin verimlerini zamanın yüzde kaçında çalışabilecekleri Sonuç Karasal rüzgar gücü potansiyeli yaklaşık olarak 20x10 12 kwh/yıl Michael Grubb ve Neils Mayer (1994) Yakıtlar ve Elektrik için Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sonuç Dünya nın rüzgar enerjisi kaynakları yılda 53000 TWh üretim Bu miktar Uluslararası Enerji Ajansı nın 2003 küresel elektrik tüketimi istatistiklerinde yayınlanan Dünya elektrik tüketiminin (13663 TWH) yaklaşık üç katıdır 16

Dünya Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Alman Danışma Konseyi WBGU (2003) Dünya da Geçiş-Sürdürülebilir Enerji Sistemlerine Doğru 1979-1992 ortalama rüzgar hızlarının toplandığı meteorolojik veriler modern rüzgar türbinleri Kısıtlar; tüm şehirsel alanlar, ormanlar, ıslak alanlar, doğal koruma alanları, buzlar, kumlar gibi özellikli alanlar çıkarılarak hesaplamalar yapılmıştır Tarımsal alanlar rüzgar enerjisi için bir kısıt olarak dikkate alınmamıştır. Sonuç Küresel kara ve deniz rügar kaynaklarından enerji üretimi teknik potansiyelinin yıllık 278000 TWh olduğu hesaplandı. Sürdürülebilir anlamda bu potansiyelin %10-15 arasındaki bir bölümünün gerçekleşebilecek olacağı ve uzun dönemde yıllık yaklaşık 39000 TWh lık bir rüzgar enerjisi katkısı sağlanabileceği ortaya konuldu. Bu miktarda bir enerji 1998 yılındaki toplam Dünya birincil enerji talebinin (112000 TWh) %35 ine karşılık gelmektedir. 17

Dünya Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Stanford Üniversitesi (2004) Küresel İklim ve Enerji Dünya çapında 7500 yüzey meteoroloji istasyonu 500 radyosonde istasyonunu kullanılarak 80 m yükseklikteki rüzgar hızları belirlendi Saha kullanılabilirliği ve iletim sistemi altyapısı dikkate alınmamıştır Sonuç Bu istasyonlardan %13 ten fazlası yıllık ortalama rüzgar hızı 6.9 m/s den büyük değerler gösterdiği ve bu rüzgar hızı da uygun bir rüzgar enerjisi üretimi yapmak için yeterli bir hıza karşılık geldiği düşünülürsemektedir. Günümüzdeki rüzgar türbinleri kullanılarak elektrik üretimine dönüştürülürse potansiyel kaynağın %20 lik kısmı bile kullanılırsa rüzgar enerjisinden Dünya elektrik talebinin yedi kat daha fazlası üretilebileceğini göstermektedir. 18

Dünya Rüzgar Enerjisi Potansiyeli 1990 lı yıllardan sonra yapılan çalışmalar; daha önce yapılan çalışmalardan daha gerçeğe yakın olduğu görülmektedir, Çünkü bu çalışmalarda türbin karakteristikleri ve kullanılamayacak alanlar (teknik ve saha potansiyeli) gibi etmenleri hesaplamalara dahil edilmiştir. Ayrıca rüzgar ölçümleri ve modellemelere dayanan bazı potansiyel hesaplama teknikleri de kullanılmıştır. Rüzgar kaynak tahminleri küresel ölçekte olduğu gibi Dünya nın değişik bölgeleri, ülkeleri ve lokal boyutlarda da rüzgar enerjisi potansiyelini ortaya koyabilmek için yapılmaktadır. Elliot ve ark. (1991) ABD rüzgar enerjisi potansiyelininin, ABD elektrik ihtiyacının en az %20 sini temin edebileceğini ve bu enerjinin de 30 m yükseklikteki yıllık ortalama rüzgar hızlarının en az 7,3 m/s olan yerlerden karşılanacağını ortaya koydular. Bu oranda ABD elektrik talebi (yaklaşık 600 milyar kwh) ancak 47000 km 2 lik alana kurulacak rüzgar türbinleri ile karşılanabilir. Bu alanların önemli bir kısmı ise ülkenin batı kısımlarında ve yerleşim bölgelerinden uzakta bulunmaktadır. Bu yüzden söz konusu kaynak alanları gerçekte ancak iletim altyapısı 19 durumu gibi diğer faktörlerinde dikkate alınarak düşünülmesi gerekir.

Dünya Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Ülkemizde de rüzgar kaynağı ile elektrik enerjisi ihtiyaçlarının karşılanabilmesi konusunda il ve ilçe bazında yapılmış bazı çalışmalar bulunmaktadır. Bunlardan birinde Gökçeada nın Elektrik İhtiyaçlarının Rüzgar Enerjisi İle Karşılanması incelenmiştir. Yapılan çalışmanın sonucunda 10 adet 70 m lik rüzgar türbini kullanılarak çok küçük bir sahadan Gökçeada nın elektrik ihtiyacının %81 inin karşılanabileceği hesaplanmıştır (Tavman, 2006). 20

Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Rüzgar enerjisi konusunda herhangi bir yatırıma başlamadan önce yatırımın yapılacağı yerin rüzgar kaynağı özelliklerini iyi anlamak gerekir. En iyi rüzgar alan sahalar nerelerdir? İlgilenilen sahadan ne kadar enerji elde edilebilir? Rüzgar türbin performansı türbülans veya diğer rüzgar kaynak karakteristikleri tarafından etkilenecek mi? Bunlar ilk akla gelen birkaç sorudur ve cevaplandırılması gerekmektedir. Rüzgar enerjisi potansiyel atlasları bu ve benzeri soruların cevaplandırılması için başvurulması gereken en önemli kaynaklardan biridir. 21

Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası (REPA), Türkiye rüzgar kaynaklarının karakteristiklerini ve dağılımını belirlemek amacıyla üretilmiştir. Bu atlasta verilen detaylı rüzgar kaynağı haritaları ve diğer bilgiler rüzgar enerjisinden elektrik üretimine aday bölgelerin belirlenmesinde kullanılabilecek bir alt yapı sağlamaktadır. 22

Nrepa Nedir? NREPA; büyük, orta ve mikro-ölçekli hava tahmin modelleri kullanılarak üretilen rüzgar kaynak bilgilerinin üretildiği bir Nümerik Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası dır. Bu modeller yardımıyla Türkiye genelinde (kara, deniz, göl) 200 m x 200 m çözünürlükte; 30, 50, 70 ve 100 m yüksekliklerdeki yıllık, mevsimlik, aylık ve günlük rüzgar hız ortalamaları, 50 ve 100 m yüksekliklerdeki yıllık, mevsimlik ve aylık rüzgar güç yoğunlukları, 50 m yükseklikteki yıllık kapasite faktörü, 50 m yükseklikteki yıllık rüzgar sınıfları, 2 ve 50 m yüksekliklerdeki aylık sıcaklık değerleri, Yer seviyesinde ve 50 m yüksekliklerdeki aylık basınç değerleri ortaya konulmuştur. NREPA ile denizlerimizde, kıyılarımızda ve yüksek rakımlı bölgelerimizde daha önce tespit edilemeyen potansiyeller görünür hale gelmiştir. Rüzgar enerjisi uygulamalarını etkileyen tüm faktörler tematik haritalara dönüştürülerek GIS tabanlı bir REPA V.01 yazılım geliştirilmiş ve rüzgar kaynak bilgilerinin çok yönlü bir şekilde analiz edilmesine imkan tanınmıştır. Ayrıca NREPA_WEB uygulaması ile NREPA ürünleri kullanıcıların hizmetine sunulmuştur. 23

Tarihsel Gelişim 2006 2002 1984 24

Nrepa Faydaları Bir rüzgar enerjisi atlası, atlas alanındaki rüzgar enerjisi kaynağını belirlemede ve yüksek rüzgar potansiyel bölgelerini belirlemede Bir sonraki adımda daha fazla ayrıntılı inceleme yapmak üzere gerekli rüzgar kaynak bilgilerini rüzgar enerjisi uygulamalarında gerekli olan diğer parametrelerle beraber sunarak ilk etüt çalışmalarınında Yüksek çözünürlüklü rüzgar kaynağı haritaları ve bu haritalardan alınan bilgiler hükümet planlamacıları, enerji servis şirketleri, özel girişimciler, iş dünyası ve arazi/konut sahipleri gibi bir geniş kullanıcı bandına hizmet sunmada Rüzgar kaynağı hakkında en güncel ve tam bilgilere doğrudan erişim ile bu ürünler kullanıcıların veriye dayalı kararlar almalarını sağlamada Yerel seviyede, bu ürünler, örneğin, yerel bir rüzgar enerjisi uygulamasının yapılabilirliğini belirlemede Bir büyük ölçekte, ürünler şu gibi soruların cevaplandırılmasına yardım eder -belirlenen alanda ne kadar rüzgar potansiyeli vardır, -en iyi alanlar nerededir, -ekonomik rüzgar geliştirme olasılığı nedir, -en açık engeller ve özendirici nitelikler nelerdir, -elektrik üretim maliyeti nedir, vb. Resmi kurumlar ve enerji şirketleri bu haritaları kendi kişisel enerji programlarına uyarlamada -Kısaca, bu rüzgar haritalama insiyatifi, önemli planlama parametrelerine erişimi geliştirmek üzere ileri modelleme teknikleri kullanılarak, teknoloji transferi aktivitelerinde ve aynı zamanda ileriye yönelik rüzgar enerjisi planlama ve konuşlandırma kararlarının alınmasında yararlıdır. -REPA, rüzgar enerjisi amaçlı kullanımının yanısıra; -Orman yangınlarıyla mücadele, -Hava kirliliği konsantrasyonlarının izlenmesi, -Dağ ve deniz sporları, Denizcilik aktiviteleri, Tarımsal uygulamalar, İnşaat sektörü, havacılık gibi bir çok sektörün gelişimine de katkıda bulunabilecektir. 25

Global, NCAR, NCEP. ECMWF Nrepa Yöntem Mesomap,WRF Micromap, CALMET 26

NREPA YÖNTEM-1 27

KULLANILAN VERİLER VE ÇALIŞMA ALANI 28

KULLANILAN VERİLER VE ÇALIŞMA ALANI-1 29

KULLANILAN VERİLER VE ÇALIŞMA ALANI-2 30

DOĞRULUK Model simulasyonları ile mukayese edilebilir nitelikte gözlem verilerinin mevcudiyetine bağlıdır. Bu kapsamda, modellenen ve gözlemlenen aritmetik ortalamaların, varyansların, günlük dağılımların, ve Weibull parametrelerinin karşılaştırılması ve saatlik, günlük ve aylık zaman ölçeklerinde korelasyon istatistikleri hesaplanmıştır. 60 RGİ (Kamu, Özel) Hata payı %7 civarındadır. 31

BULGULAR Rüzgar Hızı Haritası 30-50-70-100 m Yükseklikte Yıllık Ortalama 32

BULGULAR-1 Rüzgar Hızı Haritası 30 m Yükseklikte Yıllık Ortalama 33

BULGULAR-2 Rüzgar Hızı Haritası 50 m Yükseklikte Yıllık Ortalama 34

BULGULAR-3 Rüzgar Hızı Haritası 70 m Yükseklikte Yıllık Ortalama 35

BULGULAR-4 Rüzgar Hızı Haritası 100 m Yükseklikte Yıllık Ortalama 36

BULGULAR-5 Kapasite Faktörü Haritası 50 m Yükseklikte 37

BULGULAR-6 Rüzgar Güç Yoğunluğu Haritası 50 m Yükseklikte 38

BULGULAR-6 Rüzgar Güç Yoğunluğu Haritası 100 m Yükseklikte 39

BULGULAR-7 Rüzgar Hız/Güç Yoğunluğu Sınıflandırılması Derecelendirme Rüzgar Kaynak Derecesi Rüzgar Sınıfı 50m. Yükseklikteki Rüzgar Hızı m/s 50m. Yükseklikteki Rüzgar Güç Yoğunluğu W/m 2 Zayıf 1 <5.5 < 200 Düşük 2 5.5-6.5 200 300 Orta 3 6.5 7.0 300 400 İyi 4 7.0 7.5 400 500 Harika 5 7.5 8.0 500 600 Mükemmel 6 8.0 9.0 600 800 Sıradışı 7 > 9.0 > 800 40

BULGULAR-8 Rüzgar Hız/Güç Yoğunluğu Sınıf Haritası 50 m Yükseklikte 41

BULGULAR-9 Potansiyel Hesaplama Kriterleri Türkiye rüzgar enerjisi potansiyelleri, rüzgar enerjisi uygulamalarını etkileyen tüm parametrelerin çıkarılmasıyla elde edilmiş değerlerdir. Potansiyel hesaplamaları, Türkiye çapında 200 m çözünürlükte rüzgar verilerinden ve bu verilerden oluşturulmuş haritalar üzerinden yapılmıştır. Rüzgar potansiyeli hesaplamaları için kullanılan varsayımlar (hesaplamaya dahil edilmeyen alanlar) aşağıdaki gibidir. Karayollarına 100 m emniyet şeridi içinde kalan alanlar Demiryolu hatlarına 100 m emniyet şeridi içinde kalan alanlar Deniz sahillerine 100 m sahil koruma şeridi içinde kalan alanlar Havaalanlarına 3 km emniyet şeridi içinde kalan alanlar Şehirsel alanlar ve 500 m emniyet şeridi içinde kalan alanlar Çevre Koruma, Milli Parklar ve Tabiat alanları ve 500 m emniyet şeridi içinde kalan alanlar 50 m derinlikten fazla olan deniz alanlar Arazi eğimi %20'den büyük olan alanlar Rakımı 1500 m'den fazla olan alanlar Göller, nehirler, sulak alanlar ve baraj gölleri alanları Belirli orman tiplerine sahip alanlar ( Koru Ormanları, Ağaçlandırma Alanları, Özel Ormanlar, Fidanlıklar, Sazlık ve Bataklık alanlar, Muhafaza Ormanları, Arboratum) Belirsizlik faktörü 5 MW/km2 Rüzgar Hızı<6.5 m/s 42

BULGULAR-10 NREPA da kullanılan tematik haritalar 1. Arazi pürüzlülüğü 2. Topoğrafya ve yükseklik 3. Deniz derinlikleri 4. Arazi eğimi 5. Yerleşim birimleri 6. Yerleşim alanları 7. Göller 8. Nehirler 9. Sulak alanlar 10. Kara, demir,hava, deniz yolları 11. Limanlar 12. Trafo merkezleri 13. Enerji nakil hatları 14. Enerji santralları 15. Deprem fay zonları 16. Arazi kullanım şekli 17. RES başvurularının yerleri 18. Ormanlar 19. Çevre koruma alanları 20. Kuş göç yolları 43

BULGULAR-11 TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ (KARA+DENİZ) Rüzgar Kaynak Derecesi Rüzgar Sınıfı 50 m de Rüzgar Gücü (W/m2) 50 m de Rüzgar Hızı (m/s) Toplam Alan km 2 Rüzgarlı Arazi Yüzdesi Toplam Kurulu Güç (MW) İyi 4 400 500 7.0-7.5 5.851,87 0,79 29.259,36 Harika 5 500 600 7.5-8.0 2.598,86 0,35 12.994,32 Mükemmel 6 600 800 8.0-9.0 1.079,98 0,15 5.399,92 Sıradışı 7 > 800 > 9.0 39,17 0,01 195,84 Toplam 9.569,89 1,30 47.849,44 Türkiye, İyi- Sıradışı Arası Rüzgar Kaynağı 50m 47849 Türkiye, Orta-Sıradışı Arası Rüzgar Kaynağı 50 m 131756 Rüzgar Kaynak Derecesi Rüzgar Sınıfı 50 m de Rüzgar Gücü (W/m2) 50 m de Rüzgar Hızı (m/s) Toplam Alan km 2 Rüzgarlı Arazi Yüzdesi Toplam Kurulu Güç (MW) Orta 3 300 400 6.5 7.0 16.781,39 2,27 83.906,96 İyi 4 400 500 7.0-7.5 5.851,87 0,79 29.259,36 Harika 5 500 600 7.5-8.0 2.598,86 0,35 12.994,32 Mükemmel 6 600 800 8.0-9.0 1.079,98 0,15 5.399,92 Sıradışı 7 > 800 > 9.0 39,17 0,01 195,84 Toplam 26.351,28 3,57 131.756,40 44

BULGULAR-11 TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ (DENİZ) Rüzgar Kaynak Derecesi Rüzgar Sınıfı 50 m de Rüzgar Gücü (W/m2) 50 m de Rüzgar Hızı (m/s) Toplam Alan km 2 Rüzgarlı Arazi Yüzdesi Toplam Kurulu Güç (MW) İyi 4 400 500 7.0-7.5 1.026,64 6,86 5.133,20 Harika 5 500 600 7.5-8.0 688,96 4,60 3.444,80 Mükemmel 6 600 800 8.0-9.0 348,51 2,33 1.742,56 Sıradışı 7 > 800 > 9.0 28,54 0,19 142,72 Toplam 2.092,66 13,98 10.463,28 Türkiye, İyi- Sıradışı Arası Rüzgar Kaynağı 50m 10463 17393 Türkiye, Orta-Sıradışı Arası Rüzgar Kaynağı 50 m Rüzgar Kaynak Derecesi Rüzgar Sınıfı 50 m de Rüzgar Gücü (W/m2) 50 m de Rüzgar Hızı (m/s) Toplam Alan km 2 Rüzgarlı Arazi Yüzdesi Toplam Kurulu Güç (MW) Orta 3 300 400 6.5 7.0 1.385,98 9,26 6.929,92 İyi 4 400 500 7.0-7.5 1.026,64 6,86 5.133,20 Harika 5 500 600 7.5-8.0 688,96 4,60 3.444,80 Mükemmel 6 600 800 8.0-9.0 348,51 2,33 1.742,56 Sıradışı 7 > 800 > 9.0 28,54 0,19 142,72 Toplam 3.478,64 23,25 17.393,20 45

BULGULAR-11 TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ (KARA) Türkiye toplam karasal rüzgar potansiyeli; Türkiye genel potansiyelinden, deniz potansiyelinin çıkarılması ile hesaplanmıştır. İyi- Sıradışı arası rüzgar sınıfına ait rüzgarlı arazilerin 37.386,16 MW, Orta-Sıradışı arasında ise 114.363,20 MW rüzgar potansiyeli belirlenmiştir. 46

NREPA YAZILIMI 47

NREPA_WEB Uygulaması http://repa repa.eie.gov.tr 48

Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyelinden Üretilebilecek Elektrik Enerjisi Türkiye iyi-sıradışı rüzgar sınıfına giren aralıkta rüzgarlı alanların potansiyeli yaklaşık 48000 MW lık rüzgar kurulu gücü destekleyebileceği hesaplanmıştır. Rüzgar enerjisi potansiyelini ortaya koyarken daha önce belirtilen bir çok parametre kullanılmıştır. Fakat bu hesaplamada elektriksel altyapı dikkate alınmamıştır. Bu miktardaki bir rüzgar enerjisi potansiyeli en güvenli tarafta kalınarak elektrik enerjisine dönüştürülürse yıllık 147 Milyar kwh enerji üretilebilir. Hesaplamada 50 m yükseklikteki rüzgar hızları, %35 lik kapasite faktörü, yıllık ortalama rüzgar hızının 7 m/s ve üzerindeki kullanılabilir alanlar ve km 2 başına 5 MW lık bir güç kurulabileceği gibi güvenli yaklaşımlar kabul edilerek yapılmıştır. Rüzgar enerjisi uygulaması amaçlı kullanılamayacak tüm alanlar bu hesaplamadan çıkarılmış ve dikkate alınmamıştır. 49

Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyelinden Üretilebilecek Elektrik Enerjisi Ülkemizin 2005 yılı yıllık elektrik enerjisi tüketiminin yakalaşık 160 Miyar kwh Rüzgar kaynaklarımızdan üretilebilecek enerjinin de bu tüketimle hemen hemen aynıdır Ülkemiz elektrik üretiminde önemli oranlarda ithal kaynaklara bağlı olduğu bilinmektedir. Rüzgar potansiyelinin değerlendirilecek her kwh ı yurt dışına çıkacak gelirlerimizin yurt içinde kalmasına neden olacaktır ve kaynak bekleyen diğer sorunlarımızın çözümüne aktarılabilecektir. 50

Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyelinden Üretilebilecek Elektrik Enerjisi 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2020 Hedefi Toplam Tüketim 69,86 73,78 74,71 74,28 80,50 75,40 78,29 83,83 87,82 90,31 99,84 222 MTEP Yerli Fosil Kaynak Oranı (%) 23,13 23,01 23,88 22,94 19,82 20,22 18,22 16,44 15,45 15,16 16,0 > % 9 Yerli YEK Oranı (%) 16,07 15,22 15,36 14,30 12,53 12,37 12,79 11,93 12,26 11,21 10,5 > % 11 Toplam Yerli Oran (%) 39,20 38,23 39,25 37,23 32,35 32,59 30,99 28,37 27,71 26,38 26,5 > % 20 Yerli Fosil Kaynaklar 16,16 16,98 17,84 17,04 15,96 15,24 14,27 13,78 13,57 13,70 16,21 > 20 MTEP Kömür 12,30 13,12 13,95 13,29 12,49 12,28 11,36 10,78 10,53 10,49 13,08 > 15 MTEP Doğal Gaz 0,19 0,23 0,51 0,67 0,58 0,28 0,34 0,51 0,64 0,82 0,84 > 2 MTEP Petrol 3,68 3,63 3,39 3,09 2,89 2,68 2,56 2,49 2,39 2,40 2,28 > 3 MTEP Yerli Yenilenebilir Kaynaklar 11,23 11,23 11,48 10,62 10,09 9,33 10,01 10,00 10,77 10,12 10,51 > 24 MTEP Hidrolik 3,48 3,42 3,63 2,98 2,66 2,07 2,90 3,04 3,96 3,40 3,75 > 11 MTEP Rüzgar 0,002 0,003 0,005 0,004 0,005 0,005 0,005 0,011 > 4 MTEP Jeotermal 0,54 0,60 0,66 0,69 0,71 0,76 0,82 0,86 0,89 1,01 1,22 > 2 MTEP Güneş 0,16 0,18 0,21 0,24 0,26 0,29 0,32 0,35 0,38 0,39 0,40 > 1 MTEP Biyokütle 7,05 7,02 6,98 6,72 6,46 6,21 5,97 5,76 5,53 5,33 5,13 > 6 MTEP 51

Sonuç ve Öneriler Her ne şekilde düşünülürse düşünülsün rüzgar enerjisi ülkemizin en önelmi enerji kaynaklarından biridir. Çok iyi rüzgar kaynak alanlarında yer alan bu potansiyel özellikle Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgelerimizde yoğunlaşmaktadır. Bu özelliği ile de rüzgar enerjisi avantajlı bir coğrafik dağılım sergilemektedir. Yapılması gereken bu doğal ve temiz enerji kaynağımızı sonuna kadar kullanabilecek yönetimsel, teknik ve altyapı düzenlemelerini bir an önce yerine getirmektir. 52

Sonuç ve Öneriler Proje geliştiren firmalar finansman temin etmekte zorlanmaktadırlar. Bu durum büyük oranda özellikle standartlara uygun ölçümlerin ve fizibilite çalışmalarının yapılmaması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Rüzgar enerjisi uygulamalarında standart ölçümler zorunlu hale getirilmeli, ölçüm ve fizibilite hazırlama konularında uluslar arası finansörlerce kabul edilen kurumlardan yetkili özel şirketler yaygınlaşmalıdır. Rüzgar ölçüm cihazlarının ülkemizde üretilmesi için gerekli adımlar bir an önce atılmalıdır. Rüzgar ölçümleri ve analizlerinin yetkili kurumlara onaylatılması için önemli meblalarda doviz yurt dışına çıkmaktadır. Rüzgar enerjisi ile ilgili konularının detaylı bir şeklide incelendiği (ölçüm, fizibilite hazırlama, kanat ve türbin testleri v.b.) standartlara uygun bir rüzgar enerjisi laboratuvarı kamu sektöründe kurulmalıdır. 53

Sonuç ve Öneriler Rüzgar enerjisi uygulamaları için imar ve izin işlemleri uzun süre almaktadır ve çok karmaşık bir yapı srgilemektedir. Bu yapı daha sade hale getirilmelidir. Lisans almış şirketlerin yatırıma geçebilmesi için ucuz krediler temin edilmelidir. Güç sistemindeki alt yapı yetersizlikleri giderilmeli veya iyileştirilmelidir. Uygulanmakta olan kısıtlar ve düzenlemeler modern yöntemlerle tekrar gözden geçirilmeli ve yeniden yapılandırılmalıdır. Aşırı talep nedeniyle türbin tedarikinde sorunlar yaşanmaktadır ve fiyat artışları olmaktadır. Bu nedenle yerli rüzgar türbini üretimi teşvik edilmeli ve rüzgar enerjisi sanayi geliştirilmelidir. Bu şekilde rüzgar enerjisinin istihdam yaratma özelliğinden de faydalanma imkanı doğar. Lisanslama işlemi yeniden gözden geçirilmeli ve rüzgar enerjisi konusunda yeni lisans türleri tanımlanmalıdır. Özellikle rüzgar enerjisinin diğer enerji kaynaklarıyla hibrit olabilme özelliğinin önü açılmalıdır. Rüzgar kaynağının zaman-yer (spatio-temporal) değişimleri dikkate alınmalıdır. Lisanslama mekanizmaları bu sonuçlara göre yapılmalıdır. Rüzgar enerjisi tahminlerine gerekli önem verilmelidir. Son iki öneri vasıtasıyla rüzgar enerjisinin sistemde sorun yarattığı düşünülen noktaların çözümüne önemli katkılar sağlayabilir. 54