Genelge No _: 151 Hisse Senetleri Piyasası Müdürlüğü M ik İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI Istinye 80860 İstanbul Tel. : (0212) 298 21 00 Faks: (0212) 298 25 00 İstanbul, 6 Ağustos 2001 Konu : Hisse Senetleri Piyasası'nda Seans Saatleri, Disketle Emir İletimi ve Özel Emir Uygulamasına İlişkin Düzenlemeler hk. İlgi : a) 21 Nisan 2000 tarih ve 134 sayılı Genelgemiz. b) 28 Mart 2000 tarih ve 133 sayılı Genelgemiz. c) 5 Ocak 2000 tarih ve 125 sayılı Genelgemiz. Sayın Üyemiz, Hisse Senetleri Piyasası Uzaktan Erişim Projesi kapsamında sürdürülen çalışmalara paralel olarak önümüzdeki günlerde devreye alınması planlanan Ex-API uygulamasına hazırlık amacıyla, Hisse Senetleri Piyasası (HSP) seans saatlerinde, HSP Elektronik Alım-Satım Sistemi'ndeki (Sistem) "Disketle Emir İletimi" uygulamasında ve özel emir işleyişinde, Borsa Yönetim Kurulu'nun 24 Nisan 2001 ve 31 Temmuz 2001 tarihli toplantılarında alınan kararlar neticesinde bazı değişiklikler yapılmıştır. HSP'de 13 Ağustos 2001 tarihinden itibaren geçerli olacak yeni uygulama aşağıda belirtilmiştir. 1. Seans Saatleri ve Disketle Emir iletimi Uygulaması: HSP birinci ve ikinci seans süreleri uzatılarak yeni seans saatleri 09:30-12:00 ve 14:00-16:30 olarak değiştirilmiştir. Pazarlar Seans Saatleri Ulusal Pazar Bölgesel Pazar Yeni Şirketler Pazarı Gözaltı Pazarı 14:00-15:00 Birincil Piyasa 11:00-12:00 Resmi Müzayede Pazarı 11:00-12:00 09:30-12:00 (Birinci Seans) 14:00-16:30 (İkinci Seans) Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı İlgili pazar saatlerinde Toptan Satışlar Pazarı 11:00-12:00 SB-AC-RB Sayfa 1/6
M t Buna göre; birinci seansın ilk 30, ikinci seansın ilk 15 dakikası içinde sadece "Disketle Emir İletimi" (Ex-API uygulaması devreye alındığında, Ex-API kanalıyla da emir verilebilecektir) yapılacak olup, mevcut uygulamada olduğu gibi bu süre zarfında işlem terminallerindeki klavyeler yoluyla emir girişi ve sorgu yapılamayacaktır. Dolayısıyla, "Disketle Emir İletimi" saatleri birinci seans için 09:30-10:00, ikinci seans içinse 14:00-14:15 olarak yeniden belirlenmiştir. Böylece yeni uygulama ile, mevcut durumda sadece birinci seansta yer alan "Disketle Emir İletimi", üyelerimize iki seans arasında gelen çok sayıda emrin hızlı ve kolay bir şekilde alım-satım sistemine aktarılabilmesi amacıyla ikinci seansta da uygulanacaktır. Mevcut durumda saat 09:00'da başlayan ön test aşaması yeni uygulamayla, birinci seans öncesinde saat 09:15'de, ikinci seans öncesinde ise saat 13:45'de başlayacaktır. 1.2 Emir-İşlem Kuralları: HSP işlem kurallarında herhangi bir değişiklik söz konusu değildir. Diğer taraftan, bilindiği üzere mevcut durumda, "Disketle Emir İletimi" süresince sadece Ulusal, Bölgesel ve Yeni Şirketler Pazarı için verilen limit fiyatlı normal emirler sistem tarafından kabul edilmekte, küsurat emri, özel emir ve açığa satış formatındaki emirler sisteme iletilememektedir. Aynı uygulama devam etmekle birlikte, yeni düzenlemeyle, ikinci seansta yer alan "Disketle Emir İletimi" modunda Gözaltı Pazarı'ndaki hisse senetleri için de emir verilebilecektir. Birinci seans "Disketle Emir İletimi" modunda ise halen olduğu gibi Gözaltı Pazarı'ndaki hisse senetleri için emir verilemeyecektir. Gerçekleşen işlemler ve işlem görmeyen emirlere ait bilgiler "Disketle Emir İletimi" modunun bitmesinin ardından, işlem terminallerinden klavye ile emir girişinin başlaması ile birlikte, birinci seans için saat 10:00, ikinci seans için saat 14:15'den itibaren sorgu ekranlarından görülebilecek ve bu emirler üzerinde klavye ile 'emir iyileştirme', 'emir bölme' ve 'emir iptal' fonksiyonları gerçekleştirilebilecektir. İşlem terminallerindeki sorgu ekranları "Disketle Emir İletimi" modu süresince mevcut durumda olduğu gibi kapalı olacak, ancak mevcut durumdan farklı olarak, Piyasa İzleme ekranı "Disketle Emir İletimi" modu süresince de aktif olarak güncellenecek ve böylece "Disketle Emir İletimi"nde gelen emirlere ve gerçekleşen işlemlere ilişkin bilgiler bu ekran aracılığıyla da izlenebilecektir. "Piyasa İzleme" ekranı ile birlikte IMKB Ulusal-100 endeksi ve işlem hacmi bilgisi de görülebilecektir. Ayrıca "Disketle Emir İletimi" süresince iletilen emirlere ilişkin emir ve işlem bilgileri işlem terminallerinin mesaj alanları aracılığıyla da alınabilecektir. SB-AC-RB Sayfa 2/6 0
A t "Disketle Emir İletimi" moduna ilişkin özellikler yukarıda bahsedilenler kapsamında aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Disketle Emir İletimi Moduna İlişkin Özellikler : Disketle Emir İletimi Birinci Seans İkinci Seans Disket Ön Test Aşaması 09:15-09:30 13:45-14:00 İşlem Saatleri (Emir Gönderme 9:30-10:00 14.00-14:15 ve Eşleşme Aşaması) Piyasa İzleme Ekranı Açık Açık Endeks ve Hacim Bilgisi Açık Açık Sistem'deki Sorgular Kapalı Kapalı Mesaj Alanı (Gerçekleşen Açık Açık işlem mesajları vb.) Emir İyileştirme, Bölme ve Yapılamaz Yapılamaz Emir İptali Emir Gönderilebilecek Pazarlar Ulusal, Bölgesel, Yeni Şirketler Pazarları Ulusal, Bölgesel, Yeni Şirketler, Gözaltı Pazarları Veri Dağıtıcılarına Yayın Saat 9:30'da derinlikli veri yayını (yüzeysel + gerçekleşen işlemler + fiyat baz) başlayacaktır. Saat 14:00'da derinlikli veri yayını (yüzeysel + gerçekleşen işlemler + fiyat baz) başlayacaktır. Klavye ile Emir İletimi Yapılamaz Yapılamaz 1.3 Veri Yayını ve Raporlama : "Disketle Emir İletimi" modunda iletilen emirlere ve gerçekleşen işlemlere ait bilgilere ilişkin derinlikli veri yayını, birinci seans için saat 9:30, ikinci seans içinse saat 14:00'den itibaren veri yayın ekranlarından yapılmaya başlanacaktır. Böylece, veri yayın ekranları aracılığıyla "Disketle Emir İletimi" süresince de izlenebilecek olan emir ve işlem bilgileri modun bitiminin ardından birinci seans için saat 10:00'dan, ikinci seans için saat 14:15'den itibaren işlem terminallerindeki sorgu ekranlarından da alınabilecektir. Derinlikli veri yayınının "Disketle Emir İletimi" ile birlikte başlaması nedeniyle, sadece "Disketle Emir İletimi"nde verilen emirlere ait olan ve. mevcut durumda üyelerimize saat 10:00'dan itibaren İMKB Web Sitesi aracılığıyla verilen "Açık Emirler", "Tüm Emirler" ve "Gerçekleşen İşlemler" raporları, yeni uygulamayla birlikte tüm seans bilgilerini kapsayacak şekilde sadece seans sonlarında verilecektir. SB-AC-RB Sayfa 3/6
ww 4 k 1.4 Disketle Emir İletim Hızları: Emir aktarımında karşılaşılabilecek teknik sorun ve "Disketle Emir İletimi" süresi içinde emirlerin tamamının sisteme aktarılamama riski ile sistemde aşırı yüklenmenin yaratacağı olumsuz etkilerin kısmen de olsa azaltılması amacıyla, "Disketle Emir İletimi"nde sisteme aktarılabilecek maksimum emir sayısı saniyede 5 adet ile sınırlanmıştır. Dolayısıyla, "Disketle Emir İletimi"nde emir iletim hızı 5 adet/saniye olarak düzenlenmiştir. 1.5 Olağandışı Durumlarda ve Sadece İlk Seansın Yapıldığı Günlerde Disketle Emir İletim Süresinin Belirlenmesi: Hisse Senetleri Piyasasında resmi tatil vb. nedenlerle yarım gün işlem yapılacak olması durumunda sadece ilk seansın yapılması sözkonusu olduğundan, sadece birinci seansın yapıldığı günlerde, 5 Ocak 2000 tarih ve 125 sayılı Genelge'mize istinaden 10:00-11:00 olarak uygulanan Gözaltı Pazarı seans saatleri, 9:30-10:30 olarak değiştirilmiştir. Sözkonusu durumlarda Gözaltı Pazarı'ndaki hisse senetlerine de disketle emir iletilebilecektir. Teknik veya diğer olağanüstü durumlar nedeniyle birinci seansın hiç yapılamaması durumunda, daha önce 28 Mart 2000 tarih ve 133 sayılı Genelge'miz uyarınca 14:00-15:00 saatleri arasına alınan Birincil Piyasa, Resmi Müzayede ve Toptan Satışlar Pazarı seansları (işlemleri), 14:15-15:15 saatleri arasında gerçekleştirilecektir. 21 Nisan 2000 tarih ve 134 sayılı Genelge'mizin 5. maddesinde tanımlanan olağandışı durumlarda belirtilen nedenlerden dolayı disketle emir iletiminin olağan saatinde başlayamayacak olması veya kesintiye uğraması sözkonusu olduğunda, süresine bakılmaksızın "Disketle Emir İletimi" en geç birinci seans için saat 10:30'da, ikinci seans için saat 14:30'da tamamlanacaktır. "Disketle Emir İletimi"nin birinci seansta saat 10:15'e, ikinci seansta ise saat 14:15'e kadar başlayamadığı durumlarda ise "Disketle Emir İletimi" modu iptal edilecektir. "Disketle Emir İletimi" başladıktan sonra belirtilen nedenlerle devam edilememesi ve/veya o gün seansların yapılamaması halinde o ana kadar girilen tüm emirler ve gerçekleşen tüm işlemler geçerli sayılacaktır. 2. Yeni İşlem Terminali Tanımlaması: Yeni uygulamayla birlikte Ex-API uygulamasına geçiş planları dahilinde, Ekspres - Terminal uygulaması kaldırılacaktır. Böylece üyelerin gerek İMKB'de gerekse merkez ofislerinde bulunan işlem terminalleri aynı özelliklere sahip tek tip terminaller olacaktır. Kullanılacak olan yeni terminallerin mevcut durumda kullanılan normal terminallerden farkı, "Emir Baz" ve "Fiyat Baz" sorgularının sadece ilk beş satırının verilecek şekilde düzenlenmiş olmasıdır. Yeni terminallerin geri kalan özellikleri normal terminallerle tamamen aynıdır. SB-AC-RB Qc«P> Sayfa 4/6
4 k TF İhale ile dağıtılmış bulunan Ekspres terminallerin özellikleri de, ihale ile belirlenmiş kullanım süresinin bitimi beklenmeden yeni tip terminallerdeki özelliklere sahip olacak şekilde değiştirilecektir. Dolayısıyla, yeni uygulamayla birlikte Ekspres Terminal uygulaması ortadan kalkacağından, mevcut Ekspres Terminal kullanıcıları da tüm sorgu ekranlarını belirlenen yeni şekliyle kullanabilme imkanına sahip olacaklardır. Özetle, yukarıda bahsedilen yeni uygulamada, disketle emir iletimi, seanslar, sorgular ve emir iletim hızları aşağıdaki tabloda belirtildiği gibi yeniden düzenlenmiştir; SEANSLAR M ve 2) Disket ile Emir İletimi Klavye ile Emir İletimi Disket Öıı 09:15-09:30 Test Aşaması 13:45-14:00 «İşlem Saatleri 09:30-10:00 14:00-14:15 10:00-12:00 14:15-16:30 Sorgular Kapalı Açık Emir Baz Kapalı Açık (ilk 5 satır) Fiyat Baz Kapalı Açık (ilk 5 satır) Piyasa İzleme Ekranı Açık Açık Emir İletme Yöntemi Disket (*) Klavye Emir İletme Hızı Disket (5 emir/saniye) - Veri Dağıtıcılarına Yayın Birinci seansta saat 9:30'da, ikinci seansta saat 14:00'da derinlikli veri yayını başlayacak Derinlikli yayın İşlem defterleri Seans sonlarında internet yoluyla gönderilecektir. * Disketle emir ileten üyeler emir ve işlem teyitlerini sistem ekranlarından alacaklardır. 3. Özel Emir İşlem Kurallarında Yapılan Değişiklik Yukarıda belirtilen değişikliklerin yanısıra özel emir işlem kurallarında da üyelerimize uygulamada kolaylık sağlanması amacıyla değişiklik yapılmıştır. Bilindiği üzere sisteme bir özel emir girildiğinde, öncelikle normal lot dosyasındaki normal emirler ile karşılaştırma yapılmakta, özel emri karşılayacak tutarda normal emir bulunması durumunda sistem otomatik olarak özel emri normal emirlerle eşleştirmektedir. Yapılan yeni düzenleme ile görülebilen emir dosyası derinliğinin ancak ilk beş satır ile sınırlı olması nedeniyle, özel emir giren üye normal emirlerin kendi emrini karşılayabilecek kadar olup olmadığını net olarak göremeyebilecektir. Özel emirlerin büyük bir kısmı daha önceden alıcı-satıcı tarafı belli olan işlemler olduğundan, emir dosyasının tamamen görülememesinden dolayı otomatik eşlemenin üyelerimiz için yaratabileceği olumsuzlukların ortadan kaldırılması ve üyelerimizin geçmişte uygulamada karşılaştıkları sıkıntıların da azaltılması amacıyla, sistemde fiilen işlemekte olan ve bir özel emir sisteme girildiğinde, normal emir dosyasında bulunan emirler ile karşılaştırma yapılmasını sağlayan otomatik eşleme mekanizmasında değişiklik yapılmıştır. SB-AC-RB Sayfa 5/6
ww Yeni uygulamaya göre, yeni bir özel emir sisteme girildiği anda veya bekleyen bir özel emir eşlenmeye çalışıldığı anda, normal emir dosyasında onu karşılayacak tutarda emir bulunması durumunda, sistem otomatik eşleme yerine, girilen veya eşleyen özel emri otomatik olarak iptal edecektir. Böylece girdiği özel emri iptal edilen üye, normal emir dosyasında özel emrini karşılayabilecek kadar normal emir olduğunu anlayacak ve gerekirse işlemini normal emirleri karşılayarak gerçekleştirebilecek ya da özel emir işlemini piyasanın uygun duruma gelmesine kadar bekletebilecektir. Sonuç olarak, piyasamızın gelişimine çok önemli katkıları olacak ve piyasamız için en gelişmiş teknolojik altyapıyı sağlamayı hedefleyen Uzaktan Erişim Proje'mizin kapsamında yer alan Ex-API uygulamasına geçişin önemli bir adımı olan bu yeni düzenlemeler, 13 Ağustos 2001 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim. Saygılarımla, İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI BAŞKANLIĞI Osman BİRSEN Başkan Sayfa 6/6