GeoeXtend Kurulum ve Rehberi (Ver 3.02) Kurulum: Program 2 aşamada kurulmaktadır. Öncelikle CD içerisindeki Setup1.exe çalıştırılarak Microsoft.Net Framework 1.1 programı bilgisayara kurulmalıdır. Bu programın 1.1 sürümü bilgisayarınızda kurulu ise tekrar kurmanıza gerek yoktur. Ama Beta 2.0 veya eski sürümlere sahip olanlar öncelikle bu sürümleri kaldırmalıdırlar. Daha sonra yine GeoXtend dizinindeki Setup.exe uygulaması çalıştırılarak 2. aşama kurulumu gerçekleştirilmiş olunur. (Geoxtend yeni sürümünü www.gpsturk.net internet sitesinden indirenler Microsoft.Net Framework için gerekli Setup1 i Microsoft sitesinden indirebilir, 23 Mb olduğu için sitemizde linkini koymadık) 1. Ayarlar: Ayrıca rakamlarda basamak hatası ile karşı karşıya kalmamak için aşağıdaki işlem adımlarını yapalım. Başlat > Denetim masası > Bölge ve Dil Seçenekleri > Bölgesel Seçenekler Özelleştir > Ondalık Simgesi Nokta (.) olacak > Basamak gruplandırma simgesi Virgül (,) olacak. Kurulum işlemi bittikten sonra Başlat / Programlar / GeoXtend / GeoXtend tıklanarak program açılır.
2. Rehber: Program çalıştırıldıktan sonra GeoXtend Hakkında Penceresi çıkar. Bu pencerede Kullanıcı Adı, Firma/Kurum adı yazılmalıdır. Bu işlem her makinede bir kez yapılır. İleride yazdırılacak raporlarda bu isimler çıkacaktır. Sol tık ile aşağıda kırmızı daire içine alınmış X simgesi tıklanarak programa dönülür. a. Bilgisayarda çalışacağınız yeni bir dizin açınız. Her bir proje için birden fazla dosya açıldığı için istenirse bu dizin içerisine proje adı karşılığı yeni dizinler de açılabilir. b. Program çalıştırıldıktan sonra Proje > Yeni komutları ile gelen Farklı Kaydet penceresinde proje ismi verilerek yeni bir proje oluşturulmuş olur.
c. Koordinat Sistemi: GPS teki koordinat sistemi ne olursa olsun Geoextend de ayarlayacağınız Koordinat sistemine göre aktarım yapılır. Koordinat sistemi ayarı için yeni proje açtıktan sonra gelen pencere olan Koordinat Sisteminde aşağıdaki ayarlardan biri seçilir. Koordinat sistemi detayı için explorist 400-500-600 Türkçe Kullanım kitabı sayfa 11-14 den faydalanabilirsiniz. Sistem: Enlem / Boylam, UTM, Gauss Kruger; Datum: WGS84 - ED50; Dilim Orta Meridyeni: UTM (27, 33, 39, 45) veya GK (27, 30, 33, 36, 39, 42, 45) Eğer koordinat ayarlarını daha sonra değiştirmek için Araçlar > Koordinat Sistemi menüsünden faydalanabilirsiniz. Fakat yeni Sistem ayarlandığında noktalar ekrandan kaybolur. Nokta tabakası açık iken Seçili tabakayı Zoom la ve Haritayı yenile ikonu ile tekrar ekrana gelmesini sağlanır. Herhangi bir harita koordinat sistemi ilgi alanınız değil ise yine de Alan hesabı vb. işler için UTM seçilmesi önerilir.
d. Explorist 210-400-500-600-XL serisinden bilgisayar bağlantısı; Belirtilen tipte GPS alıcısı olan kullanıcılar kutu içerisinden çıkan USB kablosunu yanda gösterildiği üzere cihaza takarak (cihaz kapalıyken) veri aktarımı yapabilirler. Aktarımda kullanılacak bilgisayar Windows XP işletim sistemine sahip ise herhangi bir sürücü kurulmadan otomatik bağlantı yapılabilir. Bağlantılar yapılıp GPS açıldıktan sonra GPS ekranına aşağıdaki mesajlar gelir. 1- Dosya İletişim: Nokta / İz veri aktarımı için seçilir ve Enter a basılır. Ardından Dâhili hafıza veya SD kart seçimi (exp210 da sadece dâhili hafıza vardır) sorulur. Genelde kullanıcı kayıtları dâhili hafızadadır. Seçimden sonra GPS bilgisayar ekranında aşağıda olduğu gibi harici bir disk şekliyle görünür. 2- NMEA Veri İletişimi: USB üzerinden NMEA isimli konumsal veri akışı için kullanılır. Bu amaçla kullanılacağında GPS Kutu içerisinden çıkan Installation Wizard CD içerisindeki Install Software menüsü ile GPS Driver sürücü dosyaları yüklenir. 3- Sadece Güç: Sadece güç seçildiğinde cihaz PC ile veri iletişim bağlantısını iptal ederek normal ekranına döner ve sadece güç beslemesini PC den karşılar. e. Nokta Aktarımı: Yukarıdaki örnekte GPS bilgisayarda I harici disk olarak algılanmıştır. GPS içerisindeki Explorist nokta dosyası olan *.upt dosyası MY POIs dizini içindeki Default POI file VryslnNoktaDosya.Upt (DefaultPoi.UPT) veya kullanıcı tarafından verilen dosya ismi şeklindedir. Bu dosya normal dosya kopyalama işlemi şeklinde bilgisayarda bir yere veya kullanıcı tarafından proje amaçlı açılan dizine kopyalanır. Böylece Explorist serisinden nokta aktarımı tamamlanmış olur. Herhangi bir seri porttan bağlan şeklinde bir aktarım yeni explorist serilerinde yoktur. f. İz Aktarımı: GPS içerisindeki Explorist iz (track) dosyası olan *.log dosyası Track Logs dizini içindeki *.log uzantılı dosya ismi şeklindedir. Bu dosya normal dosya kopyalama işlemi şeklinde bilgisayarda bir yere veya kullanıcı tarafından proje amaçlı açılan dizine kopyalanır. Böylece Explorist serisinden iz aktarımı tamamlanmış olur. g. Explorist nokta / iz dosyalarının Geoextend e alınması: Veri -> Import Data seçimi ile Gelen Aç penceresinden explorist nokta (*.upt) / iz track (*.log) dosya seçimi Dosya türü kısmından yapılarak ilgili dosyanın projeye alınması sağlanmış olur.
h. Aktarılmış veriyi bilgisayar ekranında görmek için aşağıda kırmızı daire içerisine alınmış aşağıya bakan ok sol Mouse ile bir kez tıklanarak Nokta Çizgi Alan alternatiflerinden biri seçilir. Diğer kırmızı daire içerisine alınmış Seçili Tabakayı Zoom la ikonunu tıklanarak Seçilen Nokta veya Çizgi tabakasından ilgilenilen aktif hale getirilir. Projeyi Kaydet seçeneği ile nokta aktarımını kaydediniz. Nokta numaraları ekrana gelmez ise yanda kırmızı daire içerisine alınmış Haritayı yenile ikonu ile ekranı tekrar çizdirtin ve projeyi kaydedin. i. Veri > Export Data Menüsü ile projeye aktarılan noktalar Farklı formatlarda bilgisayarda kaydedilebilir (Xyz, Txt, Explorist Nokta / İz Dosyası). Bu şekilde dosya yapılan değişikliklerden sonra farklı formatlarda da kaydedilmiş, yedeklenmiş olur. Özellikle XYZ export ile NetCAD, AutoCAD gibi başka programlarda da bu veriler ile projeye devam edilebilir.
j. Alan, Çizgi, Nokta Eklenmesi: Projede Alan, Çizgi ve Nokta isimlerinde farklı tabakalar vardır. Neyi silmek, eklemek, bilgi girmek veya ekrana sığdırmak isteniyor ise İlgili tabaka aktif edilip, seçme aracı ikonu ile seçilir. Seçimden sonra sağ Mouse tuşu basılıp sil komutu verilir. Projeye yeni nokta eklemek için yanda kırmızı daire içerisine alınmış Nokta Ekle ikonu tıklanarak ekranda istenilen yere sol Mouse tuşu ile nokta atılır. Ekrana atılan noktanın ismi, açıklaması, daha kesin koordinatlarını girmek için, Kırmızı daire içerisine alınmış Sorgulama ikonu ile yeni atılan noktanın üzerindeyken sol mouse tuşu ile bir kez kliklenir ve bilgi penceresi çıkar. Bu pencerede Nokta No kısmı sol Mouse ile aktif hale getirilir, üst taraftaki değer yazan yerin sağ tarafına yine sol Mouse ile gidilip örnekte olan 111 gibi nokta numarası yazılıp Enter tuşuna basılır. Aynı şekilde Açıklama bilgisi de girilebilir. Değişiklikler yapıldıktan sonra Enter tuşu ile onaylanır. Ayrıca noktanın bilinen koordinat değerleri var ise ekranda daha doğru yerini alabilmesi için Kuzey, Doğu, Yükseklik değerleri de sol Mouse ile üzerine gidilip yazılabilir. Ekranda ilgili yerler böylece doldurulmuş olur. Güncelle ve Çıkış seçimleri ile bu pencereden çıkılır ve Proje Tekrar kaydedilir. k. Alan Hesabı: Alan tabakasının aktif olması ve koordinatların UTM/Gauss Kruger gibi grid koordinatlar olması gerekmektedir (Koordinatlar Enlem/Boylam seçili olmamalıdır). Yanda kırmızı daire içerisine alınmış Kapalı Alan Çiz ikonu tıklanır. Sol Mouse tuşu ile parselin veya kapalı alanın noktaları seçilmeye başlanır. Son nokta seçildikten sonra tekrar ilk noktaya gidilmeden herhangi bir yerde iken Sağ Mouse tuşu tıklanır. Çıkan pencereden Çizimi Kaydet seçilir ve kapalı alan oluşturulmuş olur.
Böylece kapalı alan boyalı olarak ekranda görülür. Proje tekrar kaydedilerek, Seçme Aracı ikonu ile kapalı alanın sınırı üzerinde bir yerde sol Mouse ile alan seçilir (dışı kırmızıya boyanır), altta Alan ve çevre bilgileri görülür. Alan ve çevre bilgileri birimleri isterseniz Araçlar Ölçü Birimleri nden istenilen seçilebilir (Alan birimi: m 2, km 2, hektar, dekar Uzunluk Birimi: m km). Proje kaydet ile işlem hafızaya kaydedilir. Bu alana ait Parsel ismi ve sahibi bilgilerini girmek için, Sorgulama ikonu ile parselin kenarındaki kırmızı çizginin üzerindeyken sol mouse tuşu ile bir kez kliklenir ve bilgi penceresi çıkar. Bu pencerede Parsel No kısmı sol Mouse ile aktif hale getirilir, üst taraftaki değer yazan yerin sağ tarafına yine sol Mouse ile gidilip parsel ismi/numarası yazılıp Enter tuşuna basılır. Aynı şekilde Parsel Sahibi kısmı sol Mouse ile aktif hale getirilir, üst taraftaki değer yazan yerin sağ tarafına yine sol Mouse ile gidilip parsel sahibi ismi yazılıp Enter tuşuna basılır. Ekranda ilgili yerler böylece doldurulmuş olur. Güncelle ve Çıkış seçimleri ile bu pencereden çıkılır ve Proje Tekrar kaydedilir. Seçim araçları ile parselin kenarındaki kırmızı çizginin üzerindeyken sol mouse tuşu ile bir kez daha kliklenen alanın yazıcıdan çıktısı Proje Yazdır dan alınabilir. Birden fazla alan kapatılabilir, ama yazıcıdan raporlama yapılırken seçilen parsel sadece çıktı için hazırlanır. Her yapılan işlemden sonra Proje kaydet / Haritayı Yenile komutları ile yapılan işlem onaylanmış olur. l. explorist ler için Menu Gelişmiş Özellikler İletişim Dosya Transfer Dâhili Hafıza / SD kart). Aktarılacak noktaları seçmek için öncelikle Nokta Layer ı aktif olmalı ve GPS e bilgi göndermek için bölge seç ikonu tıklanır. Ardından aktarılacak noktalar kümesi çerçeve içine alınıp aktarılacak nokta kümesi seçilir. Sonra sağ tuşa basıldığında gelen pencereden Seçileni GPS e gönder (exp için seçileni explorist formatında yazdır) sekmesi seçilerek noktalar GPS e gönderilmiş (exp için nokta dosyası *.upt formatında bilgisayara kaydedilir, sonra da bu dosyanın My Poi içine kopyalanması yeterlidir, GPS te de nokta dosyasının görülebilmesi için Menu Ayarlar- Aktif Ayar- Noktalar dan ilgili dosya seçilir) olur. m. Nokta eklenmesi: Özellikle alan hesabı için ölçülemeyen köşe koordinatlarının haritadan okunup projeye veya sonradan ölçülüp proje dâhil edilebilmesi için klavyeden girilerek nokta ekle özelliği çok faydalıdır. Bu işlem için öncelikle projenin mevcut koordinat sistemi ile elimizdeki noktanın koordinatlarının aynı sistemde olmasına dikkat edin. Nokta katmanı öncelikle aktif edilir. Nokta ekle ikonuna tıklayıp ekran üzerinde ilgili bir yerde Mouse sol tuşu ile nokta işaretlenir. Sorgulama ikonu ile işaretlenen nokta üzerine gidilir sol Mouse ile kliklenir ve çıkan Pencereden koordinatlar ve numarası girilip enter tuşuna basılır, Güncelle, Çık ile işlem tamamlanır. Yine proje kaydet ve refresh ile işlemler kaydedilir. n. Her hangi bir proje açıldıktan sonra GPS ile bağlantı kurulur, (Gps -> Data Al-Gönder). Bağlantı kurulan pencereden GPS e gönder işaretlenip Noktalar sekmesi seçilir.