AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ TIBBI ATIK YÖNETİM ÇALIŞMALARI HALİME TAŞKINSOY

Hastanemizde yürütülen tedavi hizmetleri sırasında çıkan Tıbbı Atıklar 2872 Sayılı Çevre Kanunu gereğince,yetkili Belediye Başkanlığına teslim edilip, ücret karşılığı bertaraf edilmektedir.

Hastanemizde 983 yatak sayısı mevcuttur. Hastanemizde oluşan Tıbbı Atık miktarımız ise ortalama aylık 58.500 kg dır. 2013 yılında Tıbbı Atıklarım bertarafı için Antalya Büyükşehir Belediyesine kg başına 3.82 TL ödenmektedir.

2012-2013 Yılı verilerine göre Akdeniz Üniversitesi Hastanesindeki Günlük Genel Atık Dağılımı 3% 5% GÜNLÜK GENEL ATIK DAĞILIMI EVSEL ATIK TIBBİ ATIK 33% 59% KAĞIT ATIK CAM ATIK

YATAK BAŞINA DÜŞEN TIBBI ATIK MİKTARLARI YATAK SAYISI Y.B. TIBBI ATIK 2010 YILI YATAK BAŞI TIBBI ATIK MİKTARI: (751) 2,4 KG 2011 YILI YATAK BAŞI TIBBI ATIK MİKTARI: (792) 2,3 KG 2012 YILI YATAK BAŞI TIBBI ATIK MİKTARI: (792) 2.2 KG 2013 YILI YATAK BAŞI TIBBI ATIK MİKTARI: (983) 3.82 KG

Tıbbi Atık Yönetiminde İki Önemli Konu Tıbbi atıkların sağlık çalışanları ve toplum sağlığı açısından riskleri nelerdir? Tıbbi atıkların hangileri gerçekten infeksiyon riski taşır? İnfeksiyon riski taşımayan tıbbi atıkların ayrılması ile atık dönüşüm maliyeti azaltılabilir mi?

2011 TIBBI ATIK ÇALIŞMASI AMAÇ: Bu çalışmada kurum olarak tıbbı atıkların doğru ve güvenli atılmasının sağlanması,çalışanların,hastaların ve çevrenin zarar görmesinin engellenmesi hedeflenmiştir.

Yöntem Hastanemizin çeşitli bölümlerinde üretilen Tıbbı Atıklar,üretildikleri alanda bölüm ve vardiya ve atılma yerleri belli olacak şekilde etiketlenerek 24 saat süreyle geçici atık deposunda biriktirildi. Biriktirilen atıklar bölümlerine göre konteynırlara ayrıldı. Bölümlerden toplanan Tıbbı Atık poşetlerinin sayımı ve değerlendirilmesi yapıldı.

16.06.2011 tarihinde A Blok Ameliyathane Yoğun Bakımlar, Merkez Laboratuarı, Patoloji, Kan Bankası bölümlerinde poşetlerinin sayımı ve değerlendirilmesi yapıldı.

Bu çalışma sonucunda 24 saat boyunca tespit edilen atık miktarı 950 kg dır. Örneklem olarak ayrılan tıbbı atık poşetlerinin sayısı 100 adettir. Bu tıbbı atıkların içerisinde Ambalaj atık, kağıt atık,cam atık ve evsel atıklar tespit edilmiştir.

MERKEZ LABORATUARI

A BLOK AMELİYATHANE

KADIN DOĞUM-TRAVAY

DİYALİZ

YOĞUN BAKIMLAR

KAN BANKASI

17.06.2011 K BLOK ONKOLOJİ,FİZİK TEDAVİ KLİNİĞİ VE KEMOTERAPİ ÜNİTESİ B BLOK KLİNİK KATLAR B BLOK AMELİYATHANE B BLOK YOĞUN BAKIM B BLOK ACİL SERVİS bölümlerinde poşetlerinin sayımı ve değerlendirilmesi yapıldı.

Bu çalışma sonucunda 24 saat boyunca tespit edilen Tıbbı atık miktarı 600 kg dır. Örneklem olarak ayrılan poşetlerin sayısı 60 adettir. Bu atıkların içerisinde Ambalaj atık, kağıt atık, cam atık ve evsel atıklar tespit edilmiştir.

K BLOK ONKOLOJİ

KEMOTERAPİ

FİZİK TEDAVİ KLİNİĞİ

B BLOK ACİL SERVİS

ACİL SERVİS

KLİNİKLER BEYİN CERRAHİ

ORGAN NAKLİ

BEYİN CERRAHİ

ORTOPEDİ

NÖROLOJİ

21.06.2011 A blok klinik katlar A blok klinik yoğun bakımlar

A blok klinik katlarda uygulanan çalışma sonucunda 24 saat boyunca tespit edilen Tıbbı Atık miktarı 750 kg dır. Örneklem olarak ayrılan poşetlerin sayısı 72 adettir. Bu atıkların içerisinde ambalaj,kağıt atık, cam atık ve evsel atıklar tespit edilmiştir.

A BLOK KLİNİK KATLAR 9. KAT

ÖNERİLER Çalışanların konu ile ilgili eğitilmesi. Hastaların konu ile ilgili eğitilmesi. Yaptırımların uygulanması. Uygun olmayan kullanım sonucunda ortaya çıkan maddi ve manevi zarar hakkında bilgilendirme. Uygunsuz kullananların tespiti ve gereken yaptırımın uygulanması.

TIBBI ATIK AZALTMAYA YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALAR Kliniklerde hemşire istasyonları,müdahale odaları ve tedavi odalarına tanımlı tıbbı atık kovaları konulmuştur Enjektör-kesici delici atık bidonları kazalara sebebiyet vermemek için her hasta odasına ve tedavi alanlarına tanımlanarak konulmuştur. Hemşire tedavi arabalarına ambalaj atık ve enjektör bidonu konulmuştur.

Doktorların pansumanlarını daha kolay yapmaları için pansuman arabaları ve aparatları temin edilmiştir. Ameliyathane vaka odalarında kağıt ve ambalaj atıklar için özel atık kovaları temin edilmiştir.aynı zamanda bulaşma olmayan sıpanç kapama ve steril malzeme ambalajlarının ayrışımı sağlanmıştır. Poliklinik alanlarda cerrahi girişim yapılan alanlarda düzenlemeler yapılmıştır.

Tıbbı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde yer alan Ünite İçi Atık Planı oluşturulmuştur. Atıkların kaynağında ayrımının sağlanması için resimli poster oluşturulmuştur. Atıkların ayrımı ve tartımına yönelik çalışma yapılmış raporlandırılmıştır. Çalışma sonucunda çıkan sonuçlar konusunda ve genel bilgilendirme amacıyla eğitimler hazırlanmıştır.iletişim bülteninde konuya dikkat çekmek amacıyla bilgilendirme yazısı yayınlanmıştır.

Türkiye de Oluşan Tıbbı Atık Miktarları Hastaneler Devlet hastanesi Toplam hastane sayısı Araştırma yapılan hastane sayısı Yatak başı katı atık miktarı ( kg/yatak-gün) Toplam Tıbbi Evsel Geri kazanılabilir 421 34 2,39 1,92 0,38 0,09 Özel hastane 123 13 4,34 2,01 1,35 0,98 TOPKAYA,TODAİ 11-12 NİSAN 2006

BİRİM ATIK ÜRETİMİ ÜLKE ALMANYA Üniversite/ yerel hastaneler) Kırmızı torba atıkları (Enfekte + Patoloji + Kesici Delici) ( kg/ yatak/gün) 0,05-0,03 İsviçre 0,25 Çin 0,45 İstanbul 0,580 TOPKAYA,TODAİ 11-12 NİSAN 2006

Diğer Ülkelerde Yatak Başına Düşen Tıbbı Atık Miktarları Yatak başına tıbbi atık üretimi Kuzey Amerika ülkelerinde 7-10 kg, Batı Avrupa ülkelerinde 3-6 kg, Latin Amerika ülkelerinde 3 kg, Yüksek gelirli Doğu Asya ülkelerinde2,5-4 kg, Orta gelirli Doğu Asya ülkelerinde 1,8-2,2 kg, 2006 DEÜ TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ

Diğer Ülkelerde Yatak Başına Düşen Tıbbı Atık Miktarları Doğu Avrupa ülkelerinde 1,4-2 kg, Doğu Akdeniz ülkelerinde ise 1,3-3 kg olarak bulunmuştur. Türkiye de büyükşehir belediyelerinin olduğu illerdeki yatak başına tıbbi atık miktarı ise 0,36 ile 1,80 kg arasında değişmektedir. Büyükşehir belediyelerinin bulunduğu illerimizin ülkemizin gelişmiş yerleşim alanları oldukları düşünüldüğünde bu miktarın gelişmiş ülkelerin oldukça gerisinde bulunduğu görülmektedir. 2006 DEÜ TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ

Personel yaralanmalarının kayıtları ve tıbbı atık iğne batması yaralanmalarının kayıtları tutulmuş,( Uygun Olmayan Ürün/ Hizmet Formu doldurularak,yönetime yazılı olarak bildirilmiştir. )buna ilişkin Tıbbı Atık üreticisi olan Hemşire ve Hekim gurubunun eğitim programına alınması önerilmiştir.

YILLARA GÖRE İŞ KAZASI SAYISI İŞ KAZASI ÇEŞİDİ 2007 2008 2009 2010 ( 5 aylık) İğne Batması 26 23 33 18 Kesik 2 2 Burkulma 2 3 1 İncinme 1-5 Düşme 5 11 8 1 Çarpma 2 1 2 5 Elini Sıkıştırma 4 2 1 Belini İncitme 1 Ayağı Ezilme 1 2 Kimyasal Sıçrama 3 4 Bistüri Kesiği 2 2 Bilinmeyen cisim 2 Elektrik çarpması 1 Yanık 1 Zehirlenme 1 TOPLAM 38 48 61 35

Üniversitemiz bünyesinde bulunan Atık İmha (yakma) ünitesinin işler hale getirilmesi için Rektörlükten görüş istenmiştir. Bu konuda nihai görüş bildirilecek ekip oluşturulmuştur Çalışmalar sonucunda işletme maliyetinin yüksek olması nedeniyle işletilmesi uygun görülmemiştir.

Hemşire tedavi arabaların da tıbbı atık torbalarının kullanılması gerekliliği tespit edilerek, uygulanmaya başlanmıştır.

Pansuman arabalarının tedavi esnasında kullanımının sağlanması çalışmaları devam etmektedir.

Tıbbı Atık yönetmeliğinde Enfeksiyöz Atık olarak tanımlanan bakteri ve virüs tutucu hava filtrelerinin Tıbbı Atık olarak değerlendirilebilmesi ve kontrollerinin yapılabilmesi için Teknik Bölüme bu filtrelerin değişim sıklığı ve değiştirilme zamanlarında bölümümüz Ev İdaresi bölümünü bilgilendirmelerinin bildirimi yapılmıştır.

Tehlikeli Atıklar Hastanemizde üretilen tehlikeli atıkların türleri ve miktarları ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Tehlikeli atıkların kontrolü yönetmeliğine uygun. Tehlikeli atıkların bertarafına yönelik Teknik şartname hazırlanmıştır.

TIBBI ATIK MİKTARLARININ AZALTILMASINA YÖNELİK ÖNERİLER İğne batmalarını önlemek amacıyla sarı plastik kovalarının alınarak, kullanımının özendirilmesi. iğne batmalarını değerlendirmek amacıyla pediatri servisinin pilot bölge olarak seçilmesi,değerlendirme yapılabilmesi için bu bölgede alınacak sarı renkli delici-kesici atık kovalarının kullanılması. İşçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili sertifikalı uzman kişiler tarafından tüm çalışanlara eğitim planlanması.

TIBBI ATIK MİKTARLARININ AZALTILMASINA YÖNELİK ÖNERİLER Hemşire tedavi arabalarında ki tıbbı atık poşetlerinin kaldırılması. Atık kova renklerinin ayrıştırılması. Sorumlu hemşirelerin bu konuyla ilgili bilgilendirilmesi ve denetlenmesi.

TIBBI ATIK MİKTARLARININ AZALTILMASINA YÖNELİK ÖNERİLER Bölümlere uyarı yazılarının yazılması ve cezai uygulamaların yapılması. Dr. ve hemşirelere yeniden eğitim verilmesi. İşçi sağlığı birimi faaliyetlerinin etkinliğini hastane geneline duyurulması. İğne batmalarıyla ilgili bölümlerin duyarlılığını artırmak için düzeltici ve önleyici faaliyetlerin etkinliğinin kalite merkezi tarafından düzenlenmesi.

Enfeksiyon Kontrol Komitesine bağlı Tıbbi Atık Alt Komitesinin kurulması. Tıbbi atık timi oluşturulması

SONUÇ OLARAK Tıbbi atıkların tehlikeli ve tehlikeli olmayan atık olarak ayrılması gerekmektedir. Tehlikeli atık başlığı altında kimyasal, genotoksik, sitotoksik ve radyoaktif atıkların yanında sadece infeksiyöz atıklar ve kesici delici atıklar yer almalıdır. Bu yaklaşım işlem görmesi gereken atık miktarını azaltan, maliyet-etkin ve çevre dostu bir uygulama sağlayacaktır.

TEŞEKKÜRLER Halime TAŞKINSOY Sağlık Yöneticisi Tel: 0 242 310 20 91 taskinsoyh@akdeniz.edu.tr