59 ÖRNEK ETKİNLİK DERS : MESLEKİ BİLGİSAYAR DÖNEM : 4 5 YAKLAŞIK SÜRE : 40 Dakika ÖĞRENME ALANI : İşletim Sistemi ÜNİTE : İşletim Sisteminin Kullanılması TEMEL BECERİLER : İletişim Araştırma - sorgulama Problem çözme Bilgi teknolojilerini kullanma Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma KAZANIMLAR : Programları çalıştırır. Yeni klasör oluşturur. Dosya ile klasörü karşılaştırır. Dosya ile klasör adlarını değiştirir. Dosya ve klasörü siler. Yapılan işlemleri geri alabilir. Dosyaları, klasörleri kopyalar ve taşır. Disket biçimlendirir. Disket kopyalar. Bilgisayar içerisinde belge arar. MATERYALLER : Bilgisayar, projeksiyon cihazı, tepegöz ve tahta SÜREÇ Aşağıdaki uygulamalar öğrencilerle birlikte yapılır. Öncelikle bundan sonra uygulaması yapılacak olan MS Word kelime işlemci programı başlatılır. Programı başlatmak için Başlat menüsünden fare ile tıklanarak - Programlar-Microsoft Office-Microsoft Office Word 2003 seçilir. Açılan kelime işlemci program üzerinde menüler tanıtılmadan kapatılır. Bununla birlikte Hesap makinesi ve Paint programları çalıştırılır. Burada kısa çalışmalar yapılıp daha sonra masaüstünde klasör oluşturulmalıdır. Klasör oluşturulurken masaüstünde boş bir alanda fare sağ tıklanır. Gelen menüde Yeni seçeneği içerisinde Klasör seçilir. Aşağıdaki gibi bir klasör oluşturulur ve adı Yeni Klasör olarak adlandırılır. Eğer bu isim uygun ise Enter tuşuna basılır. Öğrencilere klasörün adını Deneme olarak değiştirmeleri söylenir.
60 Klasörün adını değiştirebilmek için klasör seçilip F2 tuşuna basılır. Yeni klasör yazısı silinerek Deneme yazılır. Aynı işlem Klasör seçilir ve fare ile sağ tıklanır. Gelen menüde Ad değiştir seçilerek de yapılabilir. Klasör oluşturulması işlemi öğrenciler tarafından yapıldıktan sonra masaüstünde yeni bir belge oluşturulur. Bu işlem için masaüstünde fare sağ tıklanır ve Yeni seçeneği içerisinde Metin Belgesi seçilir. Yeni Metin Belgesi dosyasının adı Ders olarak değiştirilir. Bu işlemler sırasında dosya ve klasör terimleri öğrenciye vurgulanır. Dosyanın adını değiştirebilmek için klasörün adını değiştirirken uygulanan yöntemler uygulanabilir. Daha sonra Ders adlı dosyayı Deneme klasörünün içerisine kopyalama işlemi yaptırılır. Öncelikle ders dosyası fare ile seçilir. Seçili dosyanın üzerinde iken farenin sağ butonuna basılır. Açılan menüde Kopyala seçilir. Bu seçenekten sonra Ders adlı dosya bilgisayarın hafızasına kopyalanır. Bundan sonra masaüstündeki Deneme adlı klasörün içerisine fare ile çift tıklanarak girilir. Gelen Deneme klasörü penceresinin boş bir alanında farenin sağ butonuna basılarak gelen menüden Yapıştır seçilir. Seçilen dosyada Kopyala veya Kes işlemi bir başka kopyala ve kes seçimine kadar, birçok kez yapıştır işlemi için kullanılabilir. Ders adlı dosyayı Deneme adlı klasörün içerisine taşımak için Ders adlı dosya fare ile sağ tıklanır ve gelen menüde Kes seçilir. Ardından Deneme klasörü içerisine girilerek fare ile yapıştır işlemi yapılır. Bu işlemde Ders adlı dosya bulunduğu yerden silinerek klasörün içerisine taşınır. Kesme ve kopyalama işlemleri farklı faklı dosya ve klasörler üzerinde uygulanarak öğrencilere pekiştirilir.
61 Yapılan Deneme adlı klasörü silmek için klasör seçilir ve klavyeden Delete tuşuna basılır. Aynı işlemi klasör fare ile sağ tıklanıp gelen menüde Sil seçilerek de yapılabilir. Sil dendikten sonra kullanıcıya bu silme işleminden emin olup ulunmadığı sorusu sorulan pencere gelir. Eğer işlem onaylanacak ise Evet butonuna basılır. Silinen dosya Geri Dönüşüm Kutusuna gitmiştir. İstenirse burada dosya seçilir ve Bu ögeyi geri yükle seçeneği tıklanarak dosya eski yerine gönderilebilir. Geri Dönüşüm Kutusu boşaltılarak tamamen silinebilir. Geri Dönüşüm Kutusunun fiziksel bir boyutunun olduğu ve boyutları büyük olan dosyaların Geri Dönüşüm Kutusuna gitmeden silindiği vurgulanmalıdır. Disketleri formatlayabilmek için Bilgisayarım simgesinden girilerek 3½ Disket (A) seçeneği fare ile sağ tıklanır. Gelen pencerede Kapasite bölümünde disketin kapasitesi seçilir. İstenirse Birim Etiketi bölümüne diskete bir isim verilir, Başlat tıklanır. Hızlı biçimlendir ile disketteki bozuk kesimler işaretlenmeyebilir. Başlangıç disketinin oluşturulma sebepleri de öğrenciye vurgulanır. Bir disketin içeriğini başka bir diskete kopyalamak için Disket simgesi fare ile sağ tıklanır ve Disket Kopyala seçilir.
62 Gelen pencerede Başlat butonuna basmadan kopyalanacak disket takılmalıdır. Bu işlemde önce disket okunur, sonra da kullanıcıdan boş disket istenir. Disket ile işlem yapılırken disket sürücüsünün lambası yanar. Bu lamba yanarken sürücüye disket takılmaması veya çıkarılmaması gerektiği vurgulanır. Bilgisayar içerisinde önceden kayıtlı bir belgenin yeri bilinmiyorsa ve ona ulaşmak istenirse Ara komutu ile o dosyaya ulaşılır. Bu işlem için Başlat menüsü içerisinden Ara Dosya ya da Klasör seçilir. Açılan pencerenin sol kenarında yandaki gibi kullanıcıya seçenekler sunulur. Burada aranılan belgenin niteliği olan seçenek fare ile tıklanır. Eğer aranılanın niteliğinden emin değilsek Tüm dosya ve klasörleri seçeneği seçilir. Aranılan belgenin adı girilir. Sol bölümdeki alanlar doldurulup Ara butonuna basıldığında arama sonuçları buradan gözlenir. Aranılan belgenin adı bilinmiyorsa belgede geçen bir kelime veya cümle bu alana yazılabilir. Arama işlemini kısaltmak için belgenin tahmini konumu seçilebilir. Bilinmiyorsa tüm sabit diskler seçilmelidir Aranılan belgenin oluşturulma veya değiştirilme tarihi, boyutu gibi özellikleri biliniyorsa buradan seçilebilir. DEĞERLENDİRME Öğrenciler tarafından yapılan uygulamaları gözlem formlarından yararlanarak değerlendirin.
63 ÖRNEK ETKİNLİK DERS : MESLEKİ BİLGİSAYAR DÖNEM : 4 5 YAKLAŞIK SÜRE : 40 Dakika ÖĞRENME ALANI : Dosyalama İşlemi ÜNİTE : Kelime İşlemci Programında Dosyalama TEMEL BECERİLER : İletişim Araştırma - Sorgulama Problem çözme Bilgi teknolojilerini kullanma Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma KAZANIMLAR : Kelime işlemci programını başlatır. Kelime işlemci programın pencere elemanlarını kullanır. Yeni boş belge oluşturur. Daha önce oluşturulmuş bir belgeyi açar. Açık olan bir belgeyi kapatır. Belgeyi kaydeder. MATERYALLER : Bilgisayar, projeksiyon cihazı, tepegöz ve tahta SÜREÇ Dersin ilk girişinde işletim sistemi ile ofis programları hakkında öğrencilerin görüşleri alınır. Bu programların birbirlerinden çok farklı uygulamalar olduğu vurgulanır. Bu etkinlik yapılırken öğrencilere televizyon veya projeksiyon cihazı ile kelime işlemci programının ilk kez çalıştırılması izletilebilir. Bunun ardından bilgisayar ekranı üzerinden kelime işlemci programın ilk kez çalıştırılması öğrencilere gösterilir. Bu işlem aşağıdaki sıra ile öğrencilerle birlikte yapılır: Önce masa üstünde başlat simgesi fare ile tıklanır. Açılan menüden programlar bölümüne girilir. Oradan da MS Office Word fare ile çalıştırılır. Program çalıştırıldığında aşağıdaki pencere üzerinde yer alan simgeler ve menüler isim olarak tanıtılır. Burada simgelerin ve menülerin görevleri ayrıntılı olarak öğrenciye verilmez. Beyaz bölgenin gerçekte kâğıt olduğu öğrenciye vurgulanır. Bu pencere de bir işlem yapmadan boş olan sayfa kayıt ettirilir.
64 Bu işlem için dosya menüsü fare ile seçilir, açılan pencerede dosya menüsünde kaydet ve farklı kaydet seçenekleri öğrenciye gösterilir. Kaydetme işlemi için kaydet butonuna da kullanılabilir. İlk defa kayıt yapılırken farklı kaydet penceresinin geldiği öğrenciye hatırlatılır. Kayıt penceresinde kayıt yeri, dosya adı, kayıt türü seçeneklerinin önemi öğrenciye aktarılır. Kayıtların aranıldığında bulunabilmesi için Belgelerim klasörünün içerisine kayıt yapılması gerektiği öğrenciye vurgulanır. Önceden oluşturulmuş bir belgeyi açarken, dosya menüsünden Aç simgesi veya klavyeden kısa yol tuşları kullanılarak yeni dosya açılabilir. Yine program çalışırken, önceden oluşturulmuş bir belgeye ulaşılmak istendiğinde Aç butonu tıklanabilir. Belgenin bulunduğu konum, pencere üzerinde bulunan yerden seçilir. Belge, pencerede görüldükten sonra işaretlenir ve Aç butonuna basılır.
65 Program pencerenin sağ üst kısmında bulunan X simgesi tıklanarak kapatılır. Aynı zamanda dosya menüsünden girilerek çıkış seçilip kapatılabilir. Kelime işlemci programı kapalı durumdayken önceden oluşturulmuş belge açılmak istenirse, Belgelerim klasöründen veya Bilgisayarım simgesinden girilerek dosya bulunabilir. Bulunan dosya çalıştırıldığında hem kelime işlemci programı başlar, hem de istenilen belge açılmış olur. DEĞERLENDİRME Öğrenciler tarafından yapılan uygulamaları gözlem formlarından yararlanarak değerlendirin.
66 ÖRNEK ETKİNLİK DERS : MESLEKİ BİLGİSAYAR DÖNEM : 4 5 YAKLAŞIK SÜRE : 80 Dakika ÖĞRENME ALANI : Belge Hazırlama ÜNİTE : Kelime İşlemci Programında Belge Hazırlama TEMEL BECERİLER : İletişim Araştırma-Sorgulama Problem çözme Bilgi teknolojilerini kullanma Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma KAZANIMLAR : Klavye tuşlarını kullanır. Başlık, satır ve paragraf oluşturur. Yapılan yanlış işlemleri düzeltir. Göster-gizle simgesini kullanır. Metin üzerinde seçme işlemleri yapar. Yeni metinler ekler. Metin üzerinde düzeltmeler yapar. Metin üzerinde silme işlemi yapar. Metin üzerinde taşıma işlemi yapar. Metin üzerinde kopyalama ve yapıştırma işlemi yapar. Belge içerisinde arama işlemi gerçekleştirir. Metin üzerinde otomatik değiştirme yapar. MATERYALLER : Bilgisayar, projeksiyon cihazı, tepegöz ve tahta SÜREÇ Öğrenciye boş bir belge açtırıldıktan sonra örneğin İstiklâl Marşımızın iki kıtası aşağıdaki formatta olduğu gibi yazdırılır. Göster/gizle simgesi kullanılır. Başlık, satır ve paragraf kavramları öğrenciye aktarılır ve örnekteki gibi oluşturulur. Tab tuşunun kullanımı ve girinti ayarlama işlemleri yapılır. Bu uygulama yapılırken öğrenciye, unutulan bir kelimenin cümle arasına nasıl ekleneceği gösterilir. Aynı uygulamada düzeltme, taşıma, silme, kopyalama, arama ve otomatik değiştirme uygulamaları da yaptırabilir.
67 Seçme işlemleri farenin haricinde, klavyeden Ctrl+Shift+Yön tuşları, Ctrl+fare + Ctrl+Alt+Fare kullanılarak da yapılabildiği gösterilir. Kopyalama işleminin, kopyalama düğmesinden yapılabildiği aktarılır. Öğrencinin düzeyine uygun diğer pratik kopyalama yöntemleri de verilebilir. Yapıştırma işleminin, yukarıdaki düğmeden yapılabildiği gibi başka pratik yollarının da olduğu verilebilir. Metin içerisinde arama ve değiştirme işlemleri Düzen menüsü içerisinde Bul seçeneği tıklanarak açılan pencereden yapılır. Metin içerisinde aranan kelime yazılır ve Sonrakini Bul seçeneği tıklanır. DEĞERLENDİRME Metin içerisinde değiştirilmesi gereken kelime veya cümle Aranan bölümüne, yeni değer ise alttaki alana girilir. Sonra işlem tek tek yapılacaksa Sonrakini Bul ardından Değiştir seçilir. Tümünü Değiştir komutunun aranan değerlerin hepsini değiştireceğini unutmamak gerekir. Bu işlemin dikkatli yapılması gerektiği öğrenciye vurgulanmalıdır. Öğrenciler tarafından yapılan uygulamaları gözlem formlarından yararlanarak değerlendirin.
68 ÖRNEK ETKİNLİK DERS : MESLEKİ BİLGİSAYAR DÖNEM : 4 5 YAKLAŞIK SÜRE : 120 Dakika ÖĞRENME ALANI : Belge Biçimlendirme ÜNİTE : Kelime İşlemci Programında Belge Biçimlendirme TEMEL BECERİLER : İletişim Araştırma sorgulama Problem çözme Bilgi teknolojilerini kullanma Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma KAZANIMLAR : Metin üzerinde yazı tipini belirler. Metin üzerinde yazı tipi büyüklüğünü belirler. Metin üzerinde yazı tipi rengini seçer. Metin üzerinde koyu, italik ve altı çizili yazar. Metni hizalar. Metinde paragraf aralığını değiştirir. Metinde satır aralığını değiştirir. Metinde paragraf ve satır girintilerini ayarlar. Madde imleri oluşturur. Belgeye kenarlık ekler. Sütunlu yazı yazar. Metinde kesmeler ekler. Çizim araç çubuğunu kullanır. Metne resim, simge, metin kutusu ve sayfa numarası ekler. MATERYALLER : Bilgisayar, projeksiyon cihazı, tepegöz ve tahta SÜREÇ Öğrenciye boş bir belge açtırıldıktan sonra örneğin Atatürk ün Gençliğe Hitabesi ve gençliğin cevabının bir kısmı aşağıdaki formatta olduğu gibi yazdırılır. Yazı tipi belirlenir. Yazının boyutu belirlenir. Yazının rengi belirlenir. Belge içerisinde koyu italik ve altı çizili yazmada kullanılır. Yazılan metin hizalanır. Metin içerisinde numaralandırma, madde işaretleri ekleme gibi uygulamalar ve girintileri azaltma, arttırma işlemleri için aşağıdaki paragraf yazdırılır.
69 Numaralandırma, madde imleri ve girintileri yapılır. Yazılan metinde paragraf ve satır aralığı işlemleri için önce ayarı değiştirilecek bölüm seçilir. Ardından Biçim menüsü içerisinde Paragraf bölümüne girilir. Gelen pencerede Genel kısmında hizalamanın soldan olduğu görülmektedir. İstenirse burada; ortadan, sağdan ve iki yana yasla da yapılabilir. Girinti bölümünde soldan hizalama var ise sol girinti mesafesi, sağdan hizalama yapıldı ise sağ girinti mesafesi ayarlanabilir. Aralık bölümünde Önce seçeneğinde seçilen satırın bir önceki satırdan ne kadar sonra başlayacağı Sonra bölümünde ise seçilen satırdan sonraki satır ne kadar sonra başlayacağı ayarlanır. Seçilen satırların satır aralıkları ise Satır aralığı kısmından ayarlanır. Öğrenciye satır aralıklarının Enter tuşu ile değil, buradan yapılması gerekliliği vurgulanır. Yazılan metinde sayfa kenarlığı oluşturma, tablo kenarlıkları ve dolgu renkleri işlemlerine Biçim menüsü içerisinde bulunan Kenarlıklar ve Gölgelendirme alt başlığından erişilir.
70 Sayfaya kenarlık oluştururken çizginin stilini belirler. Yapılan kenarlığın ön izlemesi buradan görülür. Kenarlığın gölgeli, üç boyutlu vb. özellikleri seçilebilir. Kenarlığın rengi, çizgi kalınlığı veya çizgi yerine kullanılacak simgeler buradan seçilebilir. Tasarlanan kenarlığın hangi sayfa veya sayfalara uygulanacağı buradan seçilir Sütunlu yazı uygulaması yaptırmak için aşağıdaki örnek kullanılabilir. Sütunlu yazıların sıklıkla gazete ve dergilerde kullanıldığı vurgulanır. Sütunlu yazı uygulamasında kesme ekleme de yapılır. Sütunlu yazı yazmak için Biçim menüsünden Sütunlar seçilir. Gelen menüde sütun sayısı, sütun genişliği ve aralarındaki boşluklar ayarlanır.
71 Kesmeler Ekle menüsü içerisinden Kesme alt başlığından yapılır. Menü seçildiğinde gelen pencerede sekmenin nereye olduğu tanımlanır. Öğrenciye alt sayfaya, yan sütuna Enter tuşu kullanılarak gidilmemesi gerektiği vurgulanır. Çizim araç çubuğu öğrencilere tanıtılır. Otomatik Şekil menüsü öğrenciye tanıtılır. Çizim araç çubuğunun kullanımı ile ilgili aşağıdaki uygulama yaptırılır.
72 Metin içerisine resim, simge, metin kutusu ve sayfa numarası da Ekle menüsü içerisinden yapılır. Resim eklenirken, resim önceden oluşturulmamış (bilgisayar ortamında değil) ise tarayıcıdan veya kameradan seçeneği tıklanır. Resim tarayıcıda önce taranır ve buraya aktarılır. Resim eklenirken resim önceden hazırlanmış ise dosyadan seçeneği tıklanır. Resim önce bulunur, seçilir ve ekle butonuna basılır. Sayfa numarası eklerken numaranın konumu ve hizalama buradan uygulanır. Sayfa numaralarını kaldırma işleminin Görünüm menüsü içerisinden Üst bilgi ve Alt bilgi seçeneğinden olacağı vurgulanır. Metni yazarken özel karakterler eklemek istendiğinde Ekle menüsünden Simge seçeneği tıklanır. Ardından özel karakter seçilir ve Ekle butonuna basılır. Metin kutusu eklendiğinde metin kutusunun öz niteliklerinin nasıl değiştirildiği öğrenciye vurgulanır.
73 Resmin veya metin kutusunun çizgi ve dolgu özellikleri seçilir. Metin kutusu içerisinde yazılabilir alanların ölçülendirilmesi yapılır. Resmin veya metin kutusunun boyutlandırılması yapılır. Resmin veya metin kutusunun sayfa içindeki düzenlemesi yapılır. DEĞERLENDİRME Öğrenciler tarafından yapılan uygulamaları gözlem formlarından yararlanarak değerlendirin.