ELEKTRİK TARİFELERİ VE ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİNE YANSIMALARI Ercüment CAMADAN 26/03/2012
Sunum Planı 1) Elektrik Piyasasının Yapısı 2) Düzenlenen Tarifeler 3) Şebeke Tarifeleri 4) Perakende Satış Tarifeleri 5) Güncel Durumlar Öncelikler Öngörüler 6) Sonuç 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 2
1) Elektrik Piyasasının Yapısı 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 3
Piyasa Yapısı Düzenlenen Faaliyetler İletim Dağıtım Piyasa Aktörleri TEİAŞ Dağıtım Şirketleri (Aynı zamanda perakende satış da yapıyorlar.) OSB Dağıtım Lisansı Sahipleri Rekabete Açık Alan Üretim Toptan Satış Serbest Tüketiciler Perake nde Satış Serbest Olmayan Tüketiciler
2) Düzenlenen Tarifeler 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 5
Düzenlenen Tarifeler İletim Tarifesi Dağıtım Tarifesi & PSH Tarifesi Perakende Satış Tarifesi TETAŞ Satış Tarifesi Güvence Bdll Bedelleri Sayaç Sökme Takma Bedelleri Kesme Bağlama Bedelleri Dağıtım Bağlantı Bedelleri LÜY Kapsamındaki Bedeller OSB Dağıtım Bedeli 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 6
3) Şebeke Tarifeleri 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 7
Gelir Tavanı Metodu (Dağıtım & İletim Tarifeleri) Düzeltme Bileşenleri Gelir Farkı Düzeltme Bileşeni Yatırım Farkı Düzeltme Bileşeni Maliyet Farkı Düzeltme Bileşeni Verimlilik Parametresi Yatırım Ortalama Varlık Tabanı Düzeltme Mk Mekanizması + + OPEX Amortisman Getiri Gelir Gereksinimi Kalite Faktörü Tarife EPE EPE= Elektrik Piyasası Endeksi Mevcut Durumda EPE= TÜFE 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 8
İletim Tarifeleri SİSTEM KULLANIM SİSTEM İŞLETİM PİYASA İŞLETİM Düzeltme Var Şebeke (Yatırım + Bakım&Onarım) Teşvik Esaslı Gelir Tavanı Opex + Amortisman + Getiri Bölgesel (14+1) Kontrol Edilebilir MYTM Opex + Amortisman + Getiri Ulusal Tek Tarife Düzeltme Var Kontrol o Edilemeyen de eye Yan Hizmetler Aynen Yansıtılmakta (Pass Through) PMUM Aylık Gelir Tavanı Opex + Amortisman + Getiri Düzeltme Yok 40% Üreticilerden Tahsil 60% Tüketicilerden il Thil Tahsil YAN HİZMETLER Primer Frekans Kontrol Sekonder Frekans Kontrol Reaktif Kontrolü Talep Kontrolü Bekleme Yedekleri Oturan Sistemin Toparlanması Bölgesel Kapasite Kiralama Aktif 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 9
Süreç Dağıtım Tarifeleri Uygulama Döneminin Belirlenmesi Finansal ve Fiziksel Verilerin Değerlendirilmesi Verimlilik Faktörü Kalite Faktörü Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti HdfK Hedef Kayıp Kaçak K koranları İşletme Yatırım Giderleri (2011 20152015 için AR GE de verildi) Gelir Tavanının Belirlenmesi Düzeltmeler 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 10
2011 2015 Tarifeleri Kronoloji a Alternatif Maliyet Oranı: %10,49 İtfa Süresi: 10 yıl Brüt Kar Marjı Tavanı Tebliğlerdeki değişikliklerin yayımlanması 30/03/2010 21/09/2010 03/11/2010 09/12/2010 16/12/2010 29/12/2010 31/12/2010 İkinci Uygulama Dönemi 5 yıl olarak belirlendi. Güvence bedelleri Dağıtım bağlantı bedelleri Kesme bağlama bdll bedelleri Verimlilik Parametreleri Kayıp Kaçak Hedefleri Toptan Satış Fiyatı Tarifeler Yönetmeliği değişikliğinin yayımlanması 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 11
Dağıtım Tarifeleri DAĞITIM GELİR GEREKSİN NİMİ İLETİM SİSTEM İ KULLANIM PERAKENDE SATIŞ SAYAÇ OKUMAYA HİZMETİ (SAYAÇ OKUMA İLİŞKİN PSH Şebeke HARİÇ) Teşvik Esaslı Gelir Tavanı Sayaç Okuma Opex + Amortisman + Getiri Tahsilat Opex + Amortisman + Getiri Bölgesel (21 Bölge) Teşvik Esaslı Gelir Tavanı Bölgesel (21 Bölge) Opex + Amortisman + Getiri KAYIP KAÇAK Bölgesel (21 Bölge) Teknik Kayıp (Hesaplama veya Hedef) Teknik Olmayan Kayıp (Hedef) İletim Pass-Through ENERJİ Enerji % 2,33 Brüt Kar Marjı 2012 de yeniden belirlenecek. Düzeltme Var Düzeltme Yok Ortalama Enerji Alım Maliyeti Pass-Through 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 12
Kayıp Uygulaması 1) Kayıp kaçak enerji miktarı dağıtım şirketleri tarafından temin edilmektedir. 2) Dağıtım referans gelirinin bir unsuru olan kayıp kaçak bileşeni 2011 den itibaren kalkmıştır. 3) Kayıp kaçak bedeli dağıtım sistemini kullanan tüm tüketicilere yansıtılmaktadır. 4) BKMT uygulanmaktadır. 5) Neden kaçak tüm tüketicilere yansıtılmak zorunda? 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 13
Kayıp Uygulaması Kayıp kaçak bedeli 8aynı gruptaki) tüm tüketiciler tarafından eşit olarak ödenmektedir (serbest tüketiciler dahil). Serbest Tüketici i Oranı %0 %40 %80 Enerji Bedeli 70,18 70,18 70,18 Serbest Teknik Kayıp 4,91 4,91 4,91 Olmayan Kaçak 4,91 8,19 24,56 Tüketici Şebeke Tarifeleri 20 20 20 Toplam 100,00 103,27 119,65 Enerji Bedeli 70,18 70,18 70,18 Teknik Kayıp 4,91 4,91 4,91 Serbest Kaçak 4,91 0 0 Tüketici Şebeke Tarifeleri 20 20 20 Toplam 100,00 95,09 95,09 Varsayımsal olarak teknik kayıp %7, kaçak %7 alınmıştır. Faturanın %80 inin enerji bedeli olduğu varsayılmıştır. 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 14
Kayıp Uygulaması Dağıtım seviyesinde KKH oranlarının belirlenmesinde: 1) Teknik KK oranları (teşvik amaçlı) %10 artırılarak hesaplamalara dahil edilmiştir. 2) Bölgeler kademelendirilmiş ve kademeler arasındaki kırılma noktaları teknik kayıp + %5 (2. kademe) ve teknik kayıp +%10(1.kademe)vediğerleri (3. kademe) olarak öngörülmüştür. 3) İkinci uygulama dönemi KKH oranlarının belirlenmesine baz olacak oranlar olarak 2009 yılı gerçekleşmeleri alınmıştır. 4) Şirketler ilgili kademelere yerleştirildikten sonra her kademe için tanımlanan yıllık değişim oranlarına bağlı olacak şekilde iyileştirmeye tabi tutulmuşlardır. Örneğin, birinci kademedeki bir şirket teknik seviyesi %10 üzerinde bir kayıp/kaçak oranına ulaşana kadar birinci kademedeki iyileştirme oranına, teknik kayıp + %10 seviyesinden itibaren ikinci kademedeki iyileştirme oranına, teknik kayıp + %5 seviyesinden itibaren üçüncü kademedeki iyileştirme oranına tabi tutulmuştur. ş 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 15
Kayıp Uygulaması 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 16
Hedef Kayıp Kaçak Oranları 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 17
4) Perakende Satış Tarifeleri 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 18
Perakende Satış Tarifesi ALIM KAYNAĞI Düzenleme TETAŞ EPDK tarafından onaylanmakta EÜAŞ Düzenlenmemekte İştiraklerden Alım SGÖF endeksli Yenilenebilir Enerji Kaynakları YEK Kanunu - YEKDEM İkili Anlaşma SGÖF endeksli Gün Öncesi Planlama ve Dengeleme SGÖF endeksli Güç Piyasası Sıfır Bakiye Düzeltme Kalemi (+ İletim DUY - PMUM Ek Ücreti, Ödenmeyen Alacaklar Payı, GDDK ) Mikro Kojenerasyon Alımları LÜY Ortalama Perakende Satış Fiyat Tavanı * 3 aylık dönemlerde onaylanır Ortalama Perakende Satış Fiyat Tavanı = Ortalama Alım Maliyeti x 1 + Brüt Kar Marjı 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 19
Brüt Kat Marjı Tavanı BKMT Damga Operasyonel Giderler Payı Vergisi Fiyat Eşitleme + Resmi Daire + İkili Anlaşma Finansman Giderleri Payı Tahsilat Günlük Gecikme Periyot Avans Uyumsuzl Kaynaklı Ödemeleri uğu Dengesizlik Risk Primi Teminat Giderleri 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 20
Perakende Satış Tarifesi FİYAT EŞİTLEME MEKANİZMASI Kanun gereği Geçiş Dönemi boyunca 01/01/2007 31/12/2012 ve de bölgelerarası maliyet farklılıkları nedeniyle ulusal tarife uygulanması öngörülmüştür. 31/12/2012 GEÇİŞ DÖNEMİ Ulusal Tarife + Çapraz Sübvansiyonlar REKABETÇİ DÖNEM Bölgesel Tarifeler + Sübvansiyon Yok 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 21
Perakende Satış Tarifesi KONU Regülasyon Tarife Faaliyetler Tarife Esası Sübvansiyon Tarife Yapısı AÇIKLAMA Teşvik esaslı Ulusal tarife (2012 sonrası bölgesel tarife) Muhasebe Ayrışımı (2012 sonrası yasal ayrışma) (Dağıtım ve Perakende Satış) Maliyetlerin yansıtılması 2012 sonuna kadar çapraz sübvansiyon Gerilim seviyesi ve bağlantı türüne göre Müşteri Tipleri: i Mesken Tarımsal Sulama Sanayi Ticarethane Aydınlatma Çok Zamanlı Tarifeler Gece 22:00 06:00 Gündüz 06:00 17:00 Puant 17:00 22:00 Güç ve Enerji Bileşenlerine Göre Tek Terimli Çift Terimli Aktif Energy Reaktif Enerji 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB'lere Yansımaları 22
5) Güncel Durumlar Öncelikler Öngörüler 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 23
Sayaç Okumaya İlişkin PSH PSH (Sayaç okuma) (2011) 0,104 1 Ocak 2012 öncesi (0,104 Kr/kWh * toplam kwh) 0,104 0,104 0,104 0,104 1 Ocak 2012 den itibaren (Okuma başına) 0,104 OG Aboneleri PSH (Sayaç Okuma) (TL/Abone)*: 4,161 AG Aboneleri PSH (Sayaç Okuma) (TL/Abone)*: 0,416 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 24
EPK da Değişiklik ve Sonrası Son Kaynak TedariğiTarifesi Serbest Olmayan Tüketiciler için PS Tarifesi Çapraz Sübvansiyonlar? Ulusal Tarife Devam? 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 25
Öncelikler / Notlar Ayrışmay ş a Piyasa Açıklığı? Kayıp ve Kalite Çapraz Sübvansiyonlar Bölgesel Tarife? Ayrışma? EÜAŞ TETAŞ? Özelleştirmeler? 2013 20162016? Minimum Belirsizlik? İkili Anlaşmalar OTC? Geniş Hareket Alanı? 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 26
Teşekkürler Ercüment CAMADAN Enerji Uzmanı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Tarifeler Dairesi Başkanlığı E Posta : ecamadan@epdk.org.tr Tel : +90 312 201 42 23 26/03/2012 Elektrik Tarifeleri ve OSB lere Yansımaları 27