T.C ANADOLU ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM FAKÜLTESĠ BĠLGĠSAYAR VE ÖĞRETĠM TEKNOLOJĠLERĠ ÖĞRETMENLĠĞĠ LĠSANS PROGRAMI UZAKTAN EĞĠTĠM YAZARLAR BÜġRA GÜLER MERVE DEMĠRCAN
UZAKTAN EĞĠTĠMĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ Uzaktan Eğitim; farklı ortamlarda bulunan öğrenci ve öğretmenlerin öğrenme-öğretme faaliyetlerini iletiģim teknolojileri ve klasik posta hizmetleri ile gerçekleģtirdikleri bir eğitim sistemi modelidir. Bu kitapta uzaktan eğitimin tarihsel geliģimi sırasıyla anlatılacaktır. Amaçlarımız ve Kazanımlarımız GENEL AMAÇ: Uzaktan eğitimde tarihsel geliģimini evreleri ile birlikte kavrayabilme AMAÇ 1: Uzaktan eğitimin birinci evresi olan Posta Yolu ile Öğrenmeyi kavrayabilme. Kazanım 1: Uzaktan eğitimin birinci evresi olan Posta Yolu ile Öğrenmeyi açıklar Kazanım 2: Dünya'da ve Türkiye'de Posta Yolu ile Öğrenme Modelinin geliģimine örnek verir. AMAÇ 2: Uzaktan eğitimin birinci evresi olan Posta Yolu ile Öğrenmeyi kavrayabilme. Kazanım 1: Uzaktan eğitimin ikinci evresi olan Çoklu Ortam Modeli ni hakkında örnek verir. Kazanım 2: Dünya'da ve Türkiye'de Çoklu Ortam Modeli nin uygulanmasını kavrar. AMAÇ 3: Uzaktan eğitimin birinci evresi olan Posta Yolu ile Öğrenmeyi kavrayabilme. Kazanım 1: Uzaktan eğitimin üçüncü evresi olan Tele Öğrenme Modeli ni açıklar. Kazanım 2: Tele Öğrenme Modeli nin kullanıldığı yerler hakkında örnek verir. AMAÇ 4: Uzaktan eğitimin birinci evresi olan Posta Yolu ile Öğrenmeyi kavrayabilme. Kazanım 1: Uzaktan eğitimin dördüncü evresi olan Esnek Öğrenme Modeli ni açıklar. Kazanım 2: Esnek Öğrenme Modeli nin baģlıca özelliklerini açıklar. Anahtar kavramlar Uzaktan Eğitim Posta Esnek Tarihsel GeliĢim Çoklu ortam Tele
Ġçerik GiriĢ Posta Yolu ile Öğrenme a)posta yolu ile öğrenme b) Dünya'da Türkiye'de posta yolu ile öğrenme modelinin geliģimi Çoklu Öğrenme Modeli a) Çoklu ortam modeli b) Dünya'da ve Türkiye'de çoklu ortam modelinin uygulanması Tele Öğrenme Modeli a) Tele öğrenme modeli b) Tele öğrenme modelinin kullanıldığı yerler Esnek Öğrenme Modeli a) Esnek öğrenme modeli b) Esnek öğrenme modelinin baģlıca özelliklerinin incelenmesi
ÖRNEK OLAY Mehmet öğretmen öğrencileri tarafından çok sevilir ve o da öğrencilerini çok severdi. Mehmet öğretmen ve öğrencileri ders bitiminde bir an önce yarın olsun muhabbetleri konuģurlardı, hafta sonunu ise hiç sevmezlerdi. Öğrenciler ve Mehmet öğretmen derse çok istekli gelirlerdi. Ancak bir gün Mehmet öğretmen tahini çıktığı haberini aldı ve buna çok üzüldü. Ertesi gün bu haberi öğrencilerine söyledi. Uzun süren alıģma süreci olmadan Mehmet öğretmen okuldan ayrıldı ve yerine yeni mezun olan Aslı öğretmen geldi. Öğrencileri derse motive etmek için her türlü uygulamayı ve oyunu kullanan öğretmen bir türlü öğrencilerin ilgisini derse çekemiyordu. Bu durumu kendi sınıf arkadaģı olan meslektaģına danıģtı. O da üniversitede video konferansını kullandıklarını hatırlattı ve bunu kullanmasını önerdi. Aslı öğretmen, Mehmet öğretmen ile konuģarak sınıf için video konferans ayarladılar. Aslı öğretmen sınıfa geldiğinde öğrencilere bir sürprizi olduğunu söyledi. Öğrencilerin yine ilgisini çekememiģti ancak öğrenciler tahtada Mehmet öğretmeni gördüklerinde çok sevindiler. Mehmet öğretmen yıllar önce bu hikâyenin benzerinin baģına geldiğini ancak o zamanlarda video konferans türünde uygulamaların olmadığından ve bir daha kendi çok sevdiği öğretmenini göremediğinden, geliģen teknoloji koģullarında Ģu anki öğrencilerin çok Ģanslı olduğundan bahsetti. Bazı zamanlarda bu video konferansı tekrar edecekleri hakkında sözleģtiler. Öğrenciler hem Mehmet öğretmenlerini görmüģlerdi, hem de Aslı öğretmenlerini çok sevmiģlerdi.
GiriĢ EndüstrileĢme ve sonrasında bilgi toplumuna dönüģüm süreciyle birlikte dünya üzerindeki hemen her toplum bu hızlı değiģime ayak uydurmak durumunda kalmıģ, değiģen toplumsal ve ekonomik ihtiyaçlara göre yeni eğitim modelleri arayıģlarına girmiģtir (Girginer, 2001). Uzaktan eğitim bu arayıģlar sonucunda ortaya çıkmıģ bir yaklaģımdır. Tarihsel olarak, uzaktan eğitim, geleneksel eğitim sisteminin eriģemediği yerlerde yaģayan, uzaklarda yaģayan yetiģkin öğrencilerin öğretim sistemi içine girmesini sağlamak için kullanıldı (Hawkins, 1999 ). Kavram olarak 1700 lü yıllara dayanan ve mektupla öğretim uygulamalarıyla baģlayan uzaktan eğitim, teknolojideki geliģmelere paralel olarak geliģimini sürdürmüģ ve bilgi ve iletiģim teknolojileriyle günümüzdeki anlamı ve önemini kazanmıģtır. Uzaktan eğitim alanındaki geliģmeler eğitim teknolojisi alanındaki geliģim aģamaları ile paralellik göstermektedir. Uzaktan eğitimin kronolojisine bakıldığında 1870 li yıllarda gazete ve mektup aracılığıyla eğitim, 1930-1950 li yıllarda baslı materyaller ile eğitim, 1950-1980 li yıllarda radyo, televizyon, video ile eğitim, 1980-1995 li yıllarda bilgisayar destekli eğitim ve 1995 ten sonra daha yaygın olarak web teknolojileri tabanlı eğitimin kullanıldığını söyleyebiliriz. Moore ve Kearsley (2005) uzaktan eğitimin geliģim sürecini, iletiģim teknolojilerinin geliģimiyle paralel olarak beģ nesle ayırmaktadır.
UZAKTAN EĞĠTĠMĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ Uzaktan eğitim alanında teknolojiler sürekli değiģim göstermiģtir ve göstermeye de devam etmektedir. Uzaktan eğitim geçmiģten günümüze aģamalı olarak gelmiģtir. Bu aģamalar: 1. DıĢardan sınava alma uygulaması 2. Yazılı iletiģimi esas alma 3. Radyo ve TV yi esas alma 4. Kitle iletiģimini esas alma 5. Bilgisayar ve çoklu ortamları esas alma 6. Bireysel ve kitlesel süreçleri bütünleģtirme 7. Örgün ve yaygın eğitim kurumlarını birleģtirmeyi esas alan örgütlenme 8. Uzaktan eğitim sistemini küreselleģtirme olarak bu aģamalardan oluģmaktadır. BĠRĠNCĠ EVRE: POSTA ĠLE EĞĠTĠM Şekil 1.Şekil 1.Mektupla Eğitim Veren Saskatchewan Okulu, Kasım 1948 Uzaktan Eğitimin baģlangıcı sayılabilecek mektupla öğrenim, bir okul veya yetkili kurum tarafından posta vasıtasıyla yürütülen öğretim yöntemidir. Mektupla öğrenim, kültürel geliģim ve mesleki eğitim için hemen her bilim dalında eğitim sağlamıģtır. Özellikle fiziksel engelliler ve eve bağlı olanlar için ideal olan mektupla öğrenim kursları, görme engelli ve sağır çocukların anne-babaları için de özel programlar düzenlenmiģtir. ĠĢ çevreleri, dernekler ve silahlı kuvvetler, mektupla öğrenimden yoğun biçimde yararlanmıģ olan kurumlardır. 1840 yılında, Ġngiltere de, bir stenograf olan Pitman, mektupla steno öğretmeye baģlamıģtır. Pitman, gerçekleģtirdiği uzaktan eğitim uygulamalarıyla, öğrencilere eğitim vermiģtir. Bu eğitim uygulamalarında, öğrencilere Ġncil de yer alan küçük parçaları steno ile yazmayı öğretmiģtir. Bu derslerde öğrencilerin baģarıları da notla değerlendirilmiģtir. 1919 yılında ABD' de eğitim ile ilgili ilk radyo istasyonu kurulana kadar mektupla eğitim hızlı bir Ģekilde farklı ülkelerde kullanım alanı bulmuģtur.[2] Türkiye de ilk uzaktan eğitim uygulaması 1956 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Banka ve Ticaret Hukuku AraĢtırma Enstitüsünde baģlatılmıģtır. Bankada çalıģanların hizmet içinde yetiģtirilmesini amaçlayan bu çalıģmada banka çalıģanları mektupla öğrenim görmüģlerdir. 1958 yılında ise Türk Eğitim Sisteminde uzaktan eğitim uygulamasında ilk önemli adımın atıldığı görülmüģtür. Bu önemli adım Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde Mektupla Öğretim Merkezi kurup dıģarıdan okul
bitirmek isteyenlere hazırlık kurslarının mektupla verilmeye baģlamasıdır. 1974 yılında Mektupla Öğretim Merkezi, Mektupla Öğretim Okuluna dönüģtürülmüģtür. Üçüncü aģamada ise Uzaktan öğretimin yükseköğretim kademesine girmesidir. Ġlk giriģim ise 1974 yılında Mektupla Yüksek Öğretim Merkezinin kurulmasıdır. Bu merkez 1983 yılında Mesleki ve Teknik Açık Öğretim Okulu adını almıģtır. Uzaktan Öğretimin yükseköğretim kademesindeki bu giriģimlerinin yerini 15 ay sonra (YAYKUR) Yaygın Yüksek Öğretim Kurumu almıģtır. Bu kurum çeģitli nedenlerle baģarısız olmuģ ve 1981 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı Yükseköğretim yasası nedeniyle ve aynı yasa ile Anadolu Üniversitesi bünyesinde Açık Öğretim Fakültesi kurulmuģtur.[3] Bu modelin en büyük dezavantajı ise iletiģim sorunlarına neden olabilen bir model olmasıdır. Posta sistemini kullanan mektupla eğitim modelinde öğrencilere tanınan eģitlik ilkesi bazı durumlarda ortadan kalkabilir. Posta dağıtımında yaģanan sıkıntılar, kayıplar veya gecikmeler öğrencilerin eğitimini direk olarak etkiler. Ayrıca bu model öğrencilerin gurup çalıģmasına elveriģli bir model değildir bunun için geliģen teknolojiyle birlikte uzaktan eğitim alanında da, mektupla eğitim modelinden diğer evrelere geçiģler yaģanmıģtır. Dünya da ve Türkiye de Posta Yolu ile Öğrenme Modelinin GeliĢimi Dünya da Posta Yolu ile Eğitim 1. Dünya da ilk uzaktan eğitim çalıģması 1728 te Boston Gazetesi Steno dersleri ile baģlamıģtır. 2. 1840, Pitman ilk modern eğitimcidir. 3. 1883 Newtork mektupla eğitim üniversitesi kuruldu. 4. 1892 Chicago Üniversitesi ilk mektupla eğitim bölümü açıldı. 5. 1898 Ġsveç-Hermands açıldı. (en önemli) 6. 1906 ABD de yazıģmalı ilköğretim açıldı. 7. 1923 ABD de mektuplu lise açıldı. 8. 1932-1937 ABD IOWA Üniversitesi eğitim amaçlı televizyon yayınına baģlamıģtır. 9. 1939 Fransa da uzaktan eğitim ile savaģ yıllarında eğitim verilmiģtir. 10. 1960 Ġngiltere-British Open Üniversitesi nde uzaktan eğitim bölümü açılmıģtır. Türkiye de Posta Yolu ile Eğitim 1. Türkiye de ilk uzaktan eğitim 1956 yılında Ankara Üniversitesi nde veriģmiģtir. 2. 1958 de Milli Eğitim Bakanlığı nda mektupla eğitim merkezi kurulmuģtur. 3. 1974 de mektupla eğitim okulu adını almıģtır. 4. 1981 de Anadolu Üniversitesi nde Açık öğretim Fakültesi kurulmuģtur. SIRA SĠZDE: Posta ile eğitimdeki en büyük dezavantajlardan biri olan iletiģim problemlerinin neler olabileceğini açıklayınız.
ĠKĠNCĠ EVRE: ÇOKLU ORTAM MODELĠ Radyo ve televizyon, ilk olarak 1919 da ABD'de eğitimsel yayın yapan bir radyo istasyonunun kurulması ile beraber ilgi odağı olmuģ ve Ģu ana kadar da geçerliliğini sürdürebilmiģtir. Ekonomik, zaman ve mekâna bağlı olmaksızın, kitle yayınına uygun, görsel ve iģitsel öğeleri kolayca aktarabilme özellikleriyle uzaktan eğitimde bir çığır açmıģtır. Ayrıca kolayca kayıt altına alınabilme, tekrar tekrar izlenebilme ve diğer sistemlere uyumlu olması radyo ve televizyonu uzaktan eğitimin önemli bir aracı haline getiriyor. Bugünlerde radyo ve televizyon çeģitli sosyal-kültürel tabakadan birçok insana hitap edebilmektedir. Bu da uzaktan eğitimde çoklu ortam araçlarının kullanılabilirliğini önemli ölçüde artırmaktadır. Radyo ve televizyon aracılığıyla verilen eğitimsel yayınların yapısı yapılan yayının kapsamına göre değiģiklik gösterir. Ulusal yayın yapan bir televizyon kanalının yaptığı yayınla bölgesel yayın yapan bir radyo arasında ciddi farklılık vardır. Mesela Elazığ-Fırat Üniversitesi Radyo-Televizyonu il yayınının, ulusal yayın yapan TRT televizyon programlarının gerek içerik, gerek yayın saatleri yönünden farklı olacağı doğaldır. (Emre, 2004). Uzaktan eğitimde kullanılan her araç gibi radyo ve televizyonun da dezavantajları vardır. Ġlk akla gelen etkileģimin tek yönlü olmasıdır. Ġzleyiciye ileti verilir ama bir tepki alınamaz. Bu da konunun etkili bir Ģekilde öğrenilmesini kısıtlar. Klasik öğrenme ortamından örnek verecek olursak derste sürekli konuģanın öğretmen olduğu ve öğrencilerin hiçbir müdahalede bulunmadığı bir sınıf ortamını düģünelim. Böyle bir ortamda öğrenmenin sağlıklı bir Ģekilde gerçekleģtiği söylenemez. Diğer bir aksaklık ise radyo veya televizyon yayınını herkesin yararlanabileceği bir saatte yayınlamanın zorluğudur. Bu da eğitim materyalinin öğrenciye ulaģmasını zorlaģtırmaktadır.[4] Dünya'da ve Türkiye'de Çoklu Ortam Modelinin Uygulanması Dünya da Çoklu Ortam Modeli 1. 1919 ABD'de ilk eğitim ile ilgili radyo istasyonu kurulmuģtur. 2. 1920 ile 1930 arasında 200 ün üstünde eğitim amaçlı radyo istasyonuna lisans verilmiģtir. 3. 1929 yılında Ohio hava okulu radyo eğitim yayınları ile model olmuģtur. 4. 1932-1937 ABD'de eğitim televizyonu yayınları IOWA Üniversitesinde baģlamıģtır. Daha sonra 242 kanal daha eğitim yayınına katıldı. [5] 5. 1951 de Western Reserve Üniversitesi bazı dersleri televizyon yoluyla vermeye baģladı. 6. 1970 den sonra kablo ve uydu aracılığıyla eğitimsel TV yayınları verilmeye baģlandı. 7. ABD nin yanı sıra Ġngiltere de BBC aracılığıyla, Kanada da çeģitli televizyon kuruluģları aracılığıyla, Ġsrail de Every Man s University isimli TV programlarıyla uzaktan eğitime katkıda bulundular. 8. Hindistan da uydu ile televizyon öğretimi yaygın biçimde kullanılmaktadır. 9. Türkiye'de ise 1981 yılından bu yana Anadolu Üniversitesi - TRT iģbirliği ile okul televizyonu hizmet vermektedir. 10. 1990 dan itibaren Fırat Üniversitesi eğitimsel radyo ve televizyon yayını yapmaya baģladı. [6]
Türkiye de Çoklu Ortam Modeli 1. 1953 de Ġstanbul Üniversitesi ilk radyo denemesi yapmıģlardır. 2. 1968 de TRT ilk radyo yayını yapmıģtır. 3. 1981 den beri Anadolu Üniversitesi TRT iģbirliği ile televizyondan eğitim vermektedir. 4. 1990 da Fırat Üniversitesi televizyondan eğitim yapmaya baģladı. SIRA SĠZDE: Çoklu ortam modelinin etkili bir Ģekilde öğrenimin kısıtlanmasının nedenlerini tartıģınız. ÜÇÜNCÜ EVRE: TELE ÖĞRENME MODELĠ Üçüncü nesil tele öğrenme modeli sesli konferanslar, video konferanslar, görsel metin tabanlı konferanslar ve canlı televizyon ve radyo yayınlarını kapsar. Ġki yönlü ses, iki yönlü görüntülü sesli ve görüntülü konferans uygulamalarına verilen genel isim olan senkron model, aynı zamanda tele öğrenme modeli olarak da bilinir. Tele öğrenme modelinin en önemli özelliğinden biri de aynı mekândaymıģ hissi vermesidir. Video konferans iki ya da daha fazla bölgede eģ zamanlı olarak ses ve görüntü transferine olanak sağlayan bir etkileģimli telekonferans teknolojisidir. Video konferans, farklı yerlerdeki insanların oturdukları yerde sanki yüz yüzeymiģçesine birbirleriyle iletiģime geçebilmelerini sağlar. 2 çeģit video konferans vardır: Bir Noktayla Video Konferans Birden Çok Noktayla Video Konferans Bir Noktayla Video Konferans: Bir öğretmenin bulunduğu yerden bir sınıftaki öğrencilere ses ve görüntü transferi ile ders anlatmasıdır. Bu teknolojiyle uzak bir yerde bulunan bir öğretmen sınıftaymıģçasına öğrencilerine rahatlıkla ulaģabilir ve öğrenciler de anlayamadıkları konuları öğretmenlerine sorabilir. Birden Çok Noktayla Video Konferans: Farklı yerlerde olan çok sayıda insanın bulundukları yerlerden birbirleriyle buluģmasıdır. Bu teknoloji sayesinde de aynı yerde bulunamayan öğretmenler öğrencilere ders anlatabilir ve öğrenciler de takıldıkları yerleri sorabilirler. Çok noktayla video konferans kullanılarak yapılan öğretimlere örnek olarak, Ahmet Yesevi Üniversitesi'nde verilmekte olan uzaktan eğitim dersleri sayılabilir. Bu üniversitenin ilk kurulduğu yıllarda bazı bölümlerin dersleri tamamen video konferans yöntemiyle Türkiye den anlatılmıģtır. [7]
Uzaktan eğitimin üçüncü neslindeki bir diğer uygulamada canlı Televizyon ve radyo yayınlarıdır. Bu yayınlara öğrenciler bilgisayar ve mail aracılığıyla veya telefon ya da faxla katılarak sorularını canlı yayın esnasında programı sunan öğretmen veya öğretmenlere ilete bilmektedirler. Türkiye'de ise bu uygulamaya örnek olarak, Anadolu Üniversitesi'nde uzaktan öğretim için Ġktisat, ĠĢletme ve Açık öğretim fakülteleri öğrencilerine sınava hazırlık olması amacıyla canlı yayın programları hazırlanıp sunulması verilebilir. Bu programlar 26-30 Mart 2007 tarihleri arasında ve 21.30 23.20 saatleri arasında TRT4'ten yayınlanmıģtır. Bu canlı yayın programlarında 6 ders ve her ders için 30 dakikalık süreler mevcuttur. Genel Muhasebe, Genel Matematik, Ġktisada GiriĢ, Maliyet Muhasebesi, Ġstatistik, Finansal Yönetim derslerinde önceki yıllarda sorulan örnek sorular cevaplandırılmıģtır. Bu uygulamanın amacı ise öğrencileri sınavlara daha iyi hazırlayabilmektir. Bu uygulamada öğrenciler canlı yayına telefonla bağlanarak derslere katılıp takıldıkları yerleri öğretmenlerine sorabiliyorlardı. Bu Ģekilde canlı yayına katılıp soru sorabilmek, sadece soruyu soran öğrenci için değil dersi takip eden diğer öğrenciler için de çok yararlı olmaktadır. Öğrenciler derslerle ilgili soracakları soruları faks (0222-320 07 58, 320 10 58, 330 46 26) ve e-mail (aofak@anadolu.edu.tr ) yoluyla ayrıca da açık öğretim bürolarına dosya kâğıdına yazarak elle de ulaģtırabilmektedirler. Tele Öğrenme Modelinin Kullanıldığı Bazı Yerler 1. Ahmet Yesevi Üniversitesi 2. Anadolu Üniversitesi-Açık öğretim Fakülteleri SIRA SĠZDE: Tele öğrenme modelinin video konuģma çeģidine etkileģimli telekonferans teknolojisi de denmesinin nedenlerinden bahsediniz. DÖRDÜNCÜ EVRE: ESNEK ÖĞRENME MODELĠ Esnek uzaktan eğitim modelinde etkileģimli çoklu ortamlar, internet vasıtasıyla web tabanlı kaynaklara ulaģım, iletiģimi internet tabanlı yapmak ve kullanıcıya otomatik cevap veren sistemleri kullanmak, sanal kampüs ortamları oluģturmak yer almaktadır. Uzaktan eğitim teknolojilerini karģılaģtırdığımızda yeni teknolojilerin eskilere öğrenme ve kaynak açısından daha etkili ve sınırlılıklarının daha az olduğunu görüyoruz. Yeni teknolojiler bireye zaman, mekân ve öğrenme hızında esneklik sağlıyor. Kurum maliyetlerinin azalması ve bununla rafine edilmiģ bilgi en etkileģimli vasıtalarla öğrenciye sunulmaktadır. Bu eğitim modelinin sunduğu esnek öğrenim birçok üniversitenin bu sisteme geçmesine neden olmuģtur. Bu modelin öğretim elemanına, öğretim mekânı ve zamanına gerek duymaksızın ders verme imkânı sağlaması uzaktan eğitime geçilmesinin baģlıca sebeplerindendir. Artı uzaktan eğitim veren öğretmenlerin daha disiplinli, motive edilmiģ ve olgun olduğundan öğrenci ve öğretmene eģit temelde çalıģma ortamı sağlaması uzaktan eğitimin tercih edilmesinin sebeplerindendir. Bunların yanı sıra Daugherty ve Funke (1998) e [8] göre uzaktan eğitimin öğrencilerin katılımı açısından teknik üstünlükleri de vardır.
Mesela, 24 saat eriģimin olduğu bir sistemin olması, öğrencilerin fiziksel katılımını gerektirmemesi ve planlamada çatıģmanın olmaması gibi teknoloji temelli uygulamaların oluģturduğu üstünlüklerdir. Bütün bu üstünlüklere rağmen uzaktan eğitimde bir sınırın gözetilmesi söz konusu olabilir. Örneğin uzaktan eğitimin kurslara uygulanması sistemin öğretim planlaması ve içerik hazırlamasında zaman tasarrufuna büyük katkıda bulunabilir. Bu kurslar bunun yanı sıra teknolojiyle önlemeye çalıģsalar da personel öğrenci iletiģiminin azalması sorunuyla karģılaģabilirler.[9] Esnek Öğrenme Modeli BaĢlıca Özellikleri 1. Ġnternet vasıtası ile web tabanlı kaynaklara ulaģımı sağlar. 2. ĠletiĢimi web tabanlı yapar. 3. Sanal kampüs ortamları oluģturmak yer alır. 4. Yeni teknolojiler bireye zaman, mekân, öğrenme hızında esneklik sağlar. 5. Öğretim elemanına, mekâna, zamana gerek duymaz. ġekil 2.Uzaktan Eğitimin Tarihsel GeliĢimi SIRA SĠZDE: Birçok üniversitenin bu modele geçmesinin nedenlerini açıklayınız.
ÖZET Eğitmen ve öğrencinin aynı mekânda olma zorunluluğunu ortadan kaldıran öğrencinin kendi öğrenme sorumluluğunu kazandıran Uzaktan eğitim, geçmiģi ilk yüzyıla kadar dayanan, günümüz örgün eğitim sistemine de alternatif bir sistem olarak bulunan ve geliģen teknoloji ile birlikte baģarı oranı her geçen gün artan bir eğitim sistemidir. Her ne kadar kesin bir baģlangıç tarihi belirlenemese de, uzaktan eğitim uygulamalarının organizasyonel bir yapıda kullanımına 19. yüzyılda rastlanmaktadır. Özetle maddeler halinde inceleyecek olursak, uzaktan eğitim uygulamalarının tarihsel geliģimini aģağıdaki Ģekliyle sıralamak mümkündür; 1. 1728 Ġlk Uzaktan eğitim çalıģması Boston gazetesinde "Steno Dersleri" ile baģlamıģtır. 2. 1833 Ġsveç Üniversitesinde hanımlara "Mektupla Kompozisyon Dersleri" verilmiģtir. 3. 1840 Stenografi eğitimcisi olan Isaac Pitman Ġngiltere Bath da mektupla steno öğretmeye baģladı. Pitman genellikle ilk modern eğitimci olarak bilinir. 4. 1892 Chicago Üniversitesi'nde ilk Mektupla Eğitim bölümü açılmıģtır. 5. 1898 Ġsveç'te kurulan ve Uzaktan Eğitim'de dünyanın önde gelen kurumlarından olan "Hermands" kurulmuģtur. Bu kurumda dil eğitimi yapılmıģtır. 6. 1906 YazıĢmalı Ġlköğretim ABD'de baģlamıģtır. 7. 1919 ABD'de ilk eğitim ile ilgili radyo istasyonu kurulmuģtur. 8. 1920 ABD'de 176 tane eğitim amaçlı radyo istasyonu kurulmuģtur. 9. 1923 ABD'de Mektupla Lise Eğitimi baģlamıģtır. 10. 1932-1937 ABD'de eğitim televizyonu yayınları IOWA Üniversitesinde baģlamıģtır. 11. 1939 Fransa'da savaģ yıllarında uzaktan eğitim ile öğrencilerin eğitimini sağlamıģtır. 12. 1960 Ġngiltere'de "British Open University" açılmıģtır 13. Türkiye de uzaktan eğitim ilk olarak 1927 yılında eğitim sorunlarının görüģüldüğü bir toplantıda ele alınmıģ fakat sadece fikir bazında kalmıģ ve uygulamaya geçirilememiģtir. Konu ile ilgili tartıģmalar 1950 li yıllara kadar devam etmiģtir. Türkiye'de uygulanan uzaktan eğitimin tarihi geliģimini ise aģağıdaki gibi sıralayabiliriz; 14. 1927 Dönemin M.E. Bakanı Mustafa Necati tarafından tartıģılması, 15. 1956 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Banka ve Ticaret Hukuku araģtırma Enstitüsünde baģlaması, 16. 1961 Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde Mektupla Öğretim Merkezi kurulması, 17. 1966 Mektupla Öğretim Merkezi Genel Müdürlük olması, 18. 1975 Yay-Kur eğitimleri uzaktan eğitim uygulamaları gerçekleģtirilmesi, 19. 1978 Açık Üniversite kurulmasına karar verilmesi, 20. 1981 Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesinin açılması 21. 1981 Anadolu Üniversitesi TRT iģbirliği ile okul televizyonu kullanarak eğitim vermeye baģlaması 22. 1992 Milli Eğitim Bakanlı bünyesinde Açık öğretim Lisesinin açılması 23. ODTÜ' de Ġnternet ile Eğitim kullanılarak IDEA Paketi uygulaması baģlatılması.
DEĞERLENDĠRME SORULARI 1) AĢağıdakilerden hangisi tele öğrenme modeli çeģitlerinden değildir? A) Sesli Konferans B) Video Konferans C) Bir Noktadan Bir Noktaya D) Televizyon Yayını E) Birden Çok Noktayla 2) Çoklu ortam modeli ilk nerede ve ne Ģekilde baģlamıģtır? A) Fransa da yazıģmalı ilköğretimin açılması. B) Ġngiltere de radyo yayınlarının baģlaması. C) Avrupa da radyo ve televizyonun kayıt altına alınabilmesi. D) Ġngiltere de konferans yayınlarının baģlaması. E) Avrupa da steno derslerinin verilmesi. 3) Radyo ve TV, ilk olarak 1919 da hangi olay ile birlikte ilgi odağı olmuģ ve Ģu ana dek da geçerliliğini sürdürebilmiģtir? A) Western Reserve Üniversitesi nde televizyonda bazı derslerin verilmesi. B) ABD de eğitimsel yayın yapan bir radyo istasyonunun kurulması. C) Ohio hava okulunda radyo ile eğitimin verilmesi. D) Radyo istasyonlarına lisans verilmesi. E) YAYKUR un açılması. 4) AĢağıdakilerden hangisi ilk uzaktan eğitim çalıģmasıdır? A) Chicago Üniversitesi nde ilk mektupla eğitim bölümünün açılması. B) Ġngiltere de British Open Üniversitesi nin kurulması. C) Açık öğretim Liselerinin açılması. D) Boston gazetesinin steno dersleri vermesi. E) IOWA Üniversitesi nde televizyon yayının baģlaması. 5) AĢağıdakilerden hangisi tarihsel geliģimin aģamalarından birisi değildir? A) Evden veya iģten bağımsız çalıģma. B) Kitle iletiģimi esas alma. C) Uzaktan eğitim sistemini küreselleģtirme. D) Yazılı iletiģimi esas alma. E) DıĢardan sınava alma uygulaması. 6) ĠletiĢimi web tabanlı yapmak hangi tarihsel geliģim evresine girmektedir? A) Çoklu ortam modeli B) Esnek öğrenme modeli C) Soru-cevap modeli D) Posta ile eğitim E) Tele öğrenme modeli
7) Ülkemizde ilk uzaktan eğitim uygulaması nerede baģlamıģtır ve neyi hedeflemiģtir? A) Ankara Üniversitesi Banka çalıģanlarını yetiģtirmeyi hedeflemiģtir. B) Atatürk Üniversitesi Öğrencilerin eğitimini kolaylaģtırmayı hedeflemiģtir. C) Ankara Üniversitesi Batı standartlarına ulaģmayı hedeflemiģtir. D) Atatürk Üniversitesi Öğretim elemanı yetiģtirmeyi hedeflemiģtir. E) Anadolu Üniversitesi Lisans öğrencisi yetiģtirmeyi hedeflemiģtir. 8) AĢağıdakilerden hangisi tele öğrenme modelinin en önemli özelliğidir? A) Canlı gerçekleģmesi. B) Birbirlerinden bağımsız çalıģmaları. C) Konferanslara öncülük etmesi. D) Aynı mekândaymıģ hissi vermesi. E) Kolay olması. 9) Posta ile eğitimdeki en önemli olay aģağıdakilerden hangisidir? A) New-York ta mektupla eğitim üniversitesinin kurulması. B) Ġsveç te Hermands açılması. C) Ġngiltere de British Open Üniversitesi nin açılması. D) ABD de IOWA Üniversitesi nin açılması. E) Açık öğretim Fakültesi nin kurulması. 10) Ġlk modern eğitimci olan Pitman kaç yılında steno dersleri vermeye baģlamıģtır? A) 1845 B) 1900 C) 1840 D) 1862 E) 1883
SIRA SĠZDE YANIT ANAHTARI Posta ile Eğitim: Bu modelde mesafenin çok olduğu durumlarda mesela öğrenci sınav notlarının gönderiminde aksaklıklar yaģanabilir ya da öğrenci bir Ģeyi merak edip öğretmenine soru yolladığında öğretmenin soruyu cevaplayıp geri yollaması iletiģim problemlerine yol açar. Çoklu Ortam Modeli: EtkileĢim tek yönlüdür. Bu sebepten dolayı izleyiciye ileti verilir ancak tepki alınamaz. Bu da konunun etkili bir biçimde öğrenilmesini kısıtlar. Tele Öğrenme Modeli: Video konuģma 2 ya da daha çok bölgede eģ zamanlı olarak ses ve görüntü transferine imkân sağlayan bir etkileģimli telekonferans teknolojisidir. Esnek Öğrenme Modeli: Yeni teknolojiler bireye zaman, mekân ve öğrenme hızında esneklik sağlıyor. Kurum maliyetlerinin azalması ve bununla rafine edilmiģ bilgi en etkileģimli vasıtalarla talebeye sunulmaktadır. Eğitim modelinin sunmuģ olduğu esnek tahsil nedeniyle birçok üniversitenin bu sisteme geçiģ yapmıģtır. ÖLÇME ve DEĞERLENDĠRME YANIT ANAHTARI 1-D Yanıtınız yanlıģ ise Tele Öğrenme Modeli baģlıklı konuya tekrar bakınız. 2-C Yanıtınız yanlıģ ise Çoklu Öğrenme Modeli baģlıklı konuya tekrar bakınız. 3-B Yanıtınız yanlıģ ise Çoklu Öğrenme Modeli baģlıklı konuya tekrar bakınız. 4-D Yanıtınız yanlıģ ise uzaktan eğitim çalıģmaları konusuna tekrar bakınız. 5-A Yanıtınız yanlıģ ise Uzaktan Eğitimin AĢamaları baģlıklı konuya tekrar bakınız. 6-B Yanıtınız yanlıģ ise Esnek Öğrenme Modeli baģlıklı konuya tekrar bakınız. 7-A Yanıtınız yanlıģ ise Posta Ġle Eğitim baģlıklı konuya tekrar bakınız. 8-D Yanıtınız yanlıģ ise Tele Öğrenme Modeli baģlıklı konuya tekrar bakınız. 9-B Yanıtınız yanlıģ ise Posta Ġle Eğitim baģlıklı konuya tekrar bakınız. 10-C Yanıtınız yanlıģ ise Posta Ġle Eğitim baģlıklı konuya tekrar bakınız
KAYNAKLAR 2) BULURMAN B. (2003), On-Line Eğitim, [10] 3) AKSOY H. H., Karakaya M. (2005), UZAKTAN EĞĠTĠM,[11] 4) Saint Louis University (2008), Point-to-Point Video Conferencing,[12] 5) KARATAġ S.(2005), Uzaktan Eğitimin Tarihsel GeliĢimi, [13] 6) Emre Y.(2003), KĠTLE ĠLETĠġĠM ARAÇLARI VE WWW TEKNOLOJĠLERĠNĠN UZAKTAN EĞĠTĠM UYGULAMALARINDA KULLANILMASI, [14] 7) Moore, M.G. ve Kearsley, G.(2005). Distance Education A Systems View. Thomson Wadsworth 8) Daugherty, M., & Funke, B.L. (1998). University faculty and student perceptions of Web-based instruction. Journal of Distance Education, 9) Weller M. J.(1999) "A web based, distance education course on computers and the Internet for entry-level students". Proc.ICEE 99,Ostrava,Czech Republic,August 10-14th,1999. 10) McMahan K.:Distance Educator's Desk Guide, (1998). 11) Keegan, D.:Distance Education,(1998)