Çöp Toplamakla Görevli Kiþilerin Saðlýðý ve Grevlerinde Alýnmasý Gereken Çevre Saðlýðý Önlemleri

Çöp Toplamakla Görevli Kiþilerin Saðlýðý ve Grevlerinde Alýnmasý Gereken Çevre Saðlýðý Önlemleri Dr. Didem Avcý*, Dr. Recai Oður* Çöp ve Çöp Toplama Gündelik tüketimden artan ve atýlan atýklara çöp denir (1). Türkiye'de kiþi baþýna günde 0,6 kg evsel nitelikli katý atýk olmak üzere, ortalama 1 kg belediye atýðý üretilmektedir (2). Ülkemizde çöpün bileþimi tam olarak belirlenmiþ deðildir (1). Çevre ve Orman Bakanlýðý verilerine göre; evsel katý atýklarýn %68'ini organik atýklar, kalan kýsmýný ise kaðýt, karton, tekstil, plastik, deri, metal, aðaç, cam ve kül gibi maddeler oluþturmaktadýr (3). Alt yapýsý bozuk toplumlarda insan atýklarý da çöpü oluþturabilir (1). Çöp toplama hizmetleri, 1930 tarihinden bu yana Belediye Kanunu ve Umumi Hýfzýssýhha Kanunu ile belediyelerin baþlýca görevlerinden biri sayýlmýþtýr. Belediyeler bu görevi kamu bütçesinden finanse edilen bir kamu hizmeti olarak yürütmüþlerdir. Ýnsan ve toplum saðlýðý odaklý yaklaþým nedeniyle merkezi düzeyde sorumlu kuruluþ Saðlýk Bakanlýðý olmuþtur. 1990'lý yýllarda az sayýda da olsa kimi büyük belediyeler þirket kurmuþ ve bu görevi sermayesinin hemen tümü kendilerine ait þirketler eliyle görmüþlerdir. Fotoðraf: Sokak Çocuklarý 1, Dr. Salih Topçu/ Ankara TTB-STED Fotoðraf Yarýþmasý 2001 Grev olmasý durumunda, temizlik, atýklarýn toplanmasý, taþýnmasý, depolanmasý ve iþlenmesine iliþkin gerekli her türlü önlemin alýnmasý belediyelerin, aldýrýlmasý mülki amirlerin görevidir. Çöpler ya ev ev dolaþýlarak ya da kamuya ait büyük çöp kutularýnda biriktirilen çöplerin alýnmasýyla toplanýr. Çöplerin biriktirildiði çöp kaplarýnýn özelliklerini belirleyen Türk Standartlar Enstitüsü'nün yayýmladýðý standartlarýn adlarý ve standart numaralarý EK- 1'de verilmiþtir (3,4). Toplama sýklýðý ne olursa olsun, kaplarýn hacmi evler için 40 lt'yi ya da genel yerler için 80 lt'yi geçmemelidir. Dolu iken aðýrlýðýnýn 35 kg'ý aþmamasý gerekir. Çöplerin plastik torbalarda niteliðine göre ayrýlarak toplanmasý büyük kolaylýk saðlar. Evde mutfakta bulunan çöp kovalarýnýn günlük olarak temizlenmesi gerekir (1). Türkiye'de belli baþlý belediyelerin standartlarýna göre, ana caddelerden her gün, ara sokaklardan ise haftada iki kez çöplerin toplanmasý öngörülmüþtür. Çöpler, iþyeri, otel ve lokantalardan her gün toplanmak zorundadýr. Kamuya açýk yerlerin çöplerinin de günlük toplanmasý saðlanmalýdýr. Yerleþim yerlerinin çöplerinin yazýn haftada iki kez ve kýþýn ise haftada bir kez toplanmasý zorunludur. Gecekondu bölgelerinde en az haftada iki kez çöp toplanmalýdýr (1). Çöp toplama hizmeti yerel yönetimlerce topluma sunulan bir hizmettir. Çöp toplamakla görevli kiþilerin yaptýðý iþin temel basamaklarý, çöp toplama giyeceklerini giymek; çöp aracýna binmek/çöp aracýndan inmek; çöp kabýna/aracýna çöpleri koymak/ boþaltmak; boþalan çöp kabýný yerine koymak; çöp aracýnýn tertibatýný çalýþtýrmak, çöpleri ezme iþlemini baþlatmak ve çöp aracýný sürmek, bunun yanýnda cadde süpürme araçlarý vb. diðer araçlarý kullanmaktýr. Görevli kiþiler tüm hava koþullarýnda; sabah erken saatlerde, gece geç saatlerde çöp toplamaktadýrlar. Çöp Toplamanýn Yol Açtýðý Saðlýk Sorunlarý Çöp toplamakla görevli kiþiler yukarýda belirtilen standartlara uygun çalýþmazlarsa, *Proje Birimi Sorumlusu; SB Temel Sað. Hiz. Gn. Müd., Halk Saðlýðý Doktoru, Ankara **GATA Halk Saðlýðý AD, Ankara 2004 cilt 13 sayý 5 178

Fotoðraf: Sokak Çocuklarý 2, Dr. Salih Topçu/ Ankara TTB-STED Fotoðraf Yarýþmasý 2001 kiþisel saðlýk ve güvenliklerini koruyucu önlemler konusunda bilgi sahibi deðillerse, eðitim almamýþlarsa ya da almýyorlarsa çeþitli saðlýk sorunlarý ile karþý karþýya kalacaklardýr. Çöplerden kaynaklanan belli baþlý saðlýk sorunlarý aþaðýda sýralanmýþtýr. Enfeksiyonlar: Enfeksiyon zincirinin tamamlanmasý için bir kaynak, bulaþma yolu ve saðlam kiþiye gerek vardýr. Kaynak çöplerdir; bulaþma yolu hava, temas, su, besin ya da zoonozlar (hayvanlarla bulaþan hastalýklar), vektörlerdir (böcekler, kemiriciler); saðlam kiþi ise çöp toplamakla görevli kiþiler ya da çöple temasta bulunan insanlardýr. Çöp toplamakla görevli kiþilerde ortaya çýkan enfeksiyonlar, çöplerle doðrudan temas sonucu ortaya çýkan deri (irritan ya da alerjik ya da her ikisinin bir arada bulunduðu kontakt dermatit; sýcak, soðuk, vibrasyon, basýnç gibi fizik ve mekanik nedenlerle; bakteriyel, viral, mantar gibi biyolojik nedenlerle ortaya çýkanlar) ve kan (hepatit B, HIV/AIDS) enfeksiyonlarý; göz (konjonktivit, yabancý cisim) ve solunum yolu enfeksiyonlarý; çöpten beslenen hayvanlarýn ýsýrmasý sonucu ortaya çýkan farklý hastalýklar; çöpten beslenen sineklerin aracýlýk yaptýðý baðýrsak enfeksiyonlarý olarak sýnýflandýrýlabilir (5). Sýtma: Çöp toplama alanlarýnýn eteklerinde çöpten sýzan birikinti sularý önemli bir sivrisinek üreme alanýdýr. Çöp toplama alanlarýnýn çevresinde yoðun baþýboþ köpek vardýr. Bunlar bu ortamda çalýþanlarda paraziter hastalýklara yol açmaktadýr. Kronik hastalýklar: Çöp toplama iþinde çalýþanlar yaþam kalitelerini olumsuz yönde etkileyen kronik hastalýklara yakalanabilirler. Bunlarýn belli baþlý nedenleri çöp yakma iþleminin yol açtýðý kronik solunum yolu hastalýklarý (astým, amfizem, kronik bronþit); çöp ve içindeki tehlikeli bileþenlerin yol açtýðý kanserler; uzun ve yorucu çalýþma koþullarýnýn yol açtýðý psikososyal sorunlar (stres, gece çalýþma koþullarý, sýcak-soðuk etkisi, sosyal dýþlanma); beslenme bozukluklarý (sosyoekonomik koþullar, kirlenmiþ el, giysi ile temas eden gýdalarýn alýmý, yetersiz, kalitesiz ve kirli gýda alýmý) ve aðýr konteyner, çöp kaplarý vb. taþýmaktan kaynaklanan kemik ve kas yakýnmalarý (sýrt aðrýlarý, osteoartrit, dejeneratif bozukluklar) (5). Kazalar: Çöp toplama iþlemi çeþitli kazalara ortam hazýrlamaktadýr. Hem çöplerin içinde bulunan maddeler, hem de çöp toplama iþlemenin kendisi kaza nedeni olabilir. Kazalar, keskin cisimlerle temas sonucu ortaya çýkan yaralar, bunlarýn mikrop kapmýþ hali; genel çöplere karýþmýþ küçük miktarda tehlikeli kimyasal atýklarla temas sonucu zehirlenme ve kimyasal yanýklar; çöp toplama alanlarýnda ortaya çýkan iþ kazalarý ya da çöp biriktirme alanlarýnda metan gazý patlamasý sonucu görülen yanýklar ve diðer yaralanmalar ve hareket halindeki çöp toplama araçlarýnýn arkasýnda emniyetsiz yolculuk sonucu düþme ve yaralanmalar biçiminde ortaya çýkabilir. Korunma Çöp hizmetleri için, kamuoyunun açýk ve etkili katýlýmý ile bir ulusal politika belirlenmelidir. Ulusal politika, azaltma, geri kazanma, bertaraf etme iþlemlerinin her biri için ülke koþullarýna uygun yöntem ve teknolojiler geliþtirmeyi hedeflemeli; hizmetin bir kamu hizmeti olarak yürütülmesini güvence altýna almalýdýr. Ulusal politika bir yasa ile yürürlüðe girmelidir. Ulusal politika, merkezi düzeyde yöntem ve teknoloji geliþtirme görevi üstlenmiþ, planlayýcý, yatýrýmcý ve finansman saðlayan bir uzman kurum eliyle yaþama geçirilmelidir. Hizmet alanýna iliþkin ulusal planlama bu kurumca yapýlarak DPT kanalýyla yürürlüðe girmelidir. Hizmet, kamuya dayalý ve belediyelerin temel görevlerinden olmalýdýr. 2004 cilt 13 sayý 5 179

Çöp toplama görevinin neden olabileceði saðlýk sorunlarýnda n korunmak için, çöp toplayýcýlarýnýn saðlýk eðitimi almasý ve özellikle kiþisel hijyen kurallarý yönünden farkýna vardýrýlmalarý, bilgi kazanmalarý ve bunlarý davranýþlarýna yansýtmalarý saðlanmalýdýr. Evlerde üretilen çöplerin toplanmasýnýn finansmaný ilkece belediye bütçesinden karþýlanmalý, belediyelerin halkla en yakýn temas içinde olan kuruluþlar olduklarý göz önünde bulundurularak, çöp üretiminin azaltýlmasý bilinci belediyeler kanalýyla yaygýnlaþtýrýlmalýdýr. Sanayi atýklarý, tehlikeli atýklar ve büyük iþletme atýklarý, tarifeye dayalý olarak bunlarý üretenlerden alýnacak bedel karþýlýðýnda Sanayi Bakanlýðý ile iþbirliði içinde belediye hizmeti olarak giderilmelidir. Sektördeki uluslararasý geliþmeler; þirketler ve bunlarýn küresel stratejileri yakýndan ve özenle izlenmeli; ulusal karar ve örgütlenme yapýsý bu baskýn deðiþken göz önünde tutularak kurulmalý ve iþletilmelidir. TS 12011/Nisan 1996, Çevre Saðlýðý-Çöp Toplama, Taþýma, Depolama ve Ýþleme Ýþlerinde Çalýþanlarýn Giyecek Standardý, çöp toplama, taþýma ve iþleme uygulamalarýnda görevli kiþilerin giyecekleri iþ elbiseleri ve donanýmlarýnýn tanýmýna, sýnýflandýrýlmasýna ve özelliklerine iliþkindir (6). Standarda göre bazý temel kurallar þunlardýr: - Baþlýk, kasket, kask (baret), koruyucu gözlük, maske, eldiven, çizme, iki parçadan oluþan iþ elbisesini kapsayan iþ kýyafetleri standartlara uygun olmalýdýr. - Ýþ kýyafetleri ortama (örnek; kask), mevsimlere uygun olarak ek donanýmlara sahip olmalýdýr (örnek; kýþlýk ceket, yazlýk tulum). - Ýþ kýyafetleri ve donanýmlarýnýn kumaþ, yapým özellikleri, iþçilik, boyut ve toleranslarý standartlara uygun olmalýdýr. Çalýþma sýrasýnda uyulmasý gereken diðer kurallar ise þunlardýr: - Soyunma yerlerinin giriþ ve çýkýþ kapýlarý ayrý olmalý ve çalýþma ortamýndan gelen iþçiler temizlenip günlük giysilerini giydikten sonra yeniden çalýþma ortamý ile temaslarýný engelleyecek biçimde tasarlanmýþ olan çýkýþ kapýsýndan çýkmalýdýr. - Her iþçinin kendine ait giysisi bulunmalýdýr. Ýþçiler arasýnda, iþ giysisi tanýmýna giren malzemelerle ilgili deðiþmeler yapýlmamalý, malzemenin kime ait olduðunu açýkça gösteren bir yazý malzemenin görünür bir yerine iþlenmelidir. Yazýlarýn iþlenmesi, malzemelerin temizlenmesi amacýyla yapýlan iþlemlere dayanýklý olmalýdýr. Her malzemenin yeterli miktarda yedeði bulunmalýdýr. - Ýþ giysisi, iþ bitiminde soyunma yerlerindeki belirlenen bölmelere býrakýlmalýdýr. Bu giysi ile genel yerlere girilip çýkýlmasý, buralarda bulunan toplu kullanýma ait araçgerecin kullanýlmasý, su ve gýda iþleriyle ilgili diðer iþlerde çalýþýlmasý, yiyecek içecek hazýrlanmasý ve yenmesi yasaklanmalýdýr. Özellikle eldiven ve maske takýlý iken sigara içilmemelidir. Ýþ ortamýnda kullanýlan giysiler çýkarýldýktan sonra, çalýþanlar banyo yaptýktan sonra günlük giysi giymelidir. - Ýþ giysisini oluþturan malzemeler, yapýldýðý maddenin gerektirdiði biçimde periyodik bakýmlara alýnmalýdýr. Onarýlabilecek hasarý olanlar, temizlendikten sonra onarýlmalý, onarýmý olanaðý olmayanlar yenilenmelidir. - Ýþçiler çalýþma saatleri içinde tuvalete gitmek gereksinimi duyarlarsa, tuvaletten önce ve sonra ellerini sabun ve suyla temizlemelidir. - Ýþ giysisi temizliði evde yapýlmamalýdýr. Ýþ bitiminde soyunma yeri öncesi, çizme ve eldivenler baþta olmak üzere iþ giysisinin temizlik ve dezenfeksiyonunun yapýlacaðý ön temizlik yerleri bulunmalýdýr. Bu yerler, yeterli basýnçta sýcak ve soðuk su tesisatý ile eldiven ve çizme gibi iþ malzemelerinin dezenfeksiyonunu saðlayacak tertibata ve pis su toplama sistemine sahip, taban ve duvarlarý fayans ve benzeri yýkanabilir maddeden yapýlmýþ olmalýdýr. - Ýþ baþlangýcý ve bitiminde, çalýþma yerinde, çalýþanlarýn rahatça soyunup giyinebilecekleri soyunma yerleri bulunmalýdýr. Soyunma yerleri baðýmsýz olmak üzere bir günlük kýyafetlerini ve diðer kiþisel eþyasýný korumak üzere yeterli asma yerine sahip, her iþçiye en az iki bölmeli dolap olacak þekilde yapýlmýþ olmalý, her iþçinin rahatça yýkanabilmesi için yeterli kabine sahip banyo ve tuvaleti bulunmalýdýr. Çöp toplama görevinin neden olabileceði saðlýk sorunlarýndan korunmak için, çöp toplayýcýlarýnýn saðlýk eðitimi almasý ve özellikle kiþisel hijyen kurallarý yönünden farkýna vardýrýlmalarý, bilgi kazanmalarý ve bunlarý davranýþlarýna yansýtmalarý saðlanmalýdýr. Çöp toplamakla görevli kiþilerin kiþisel hijyeni, hem kendi saðlýklarý, hem de toplum saðlýðý açýsýndan önemlidir. Kiþisel hijyenin temel bileþenleri temizlik ve saðlýk bilgisi, bilinci, sorumluluðu; el, yüz, koltuk altý temizliði; saç bakýmý; ayak temizliði ve bakýmý; 2004 cilt 13 sayý 5 180

yýkanma; uyku düzeni; spor ve egzersizle saðlýklý kalma; uygun giyim; dinlenme ve boþ zamanlarý deðerlendirme ve yaþam ortamýný temiz tutma biçiminde açýklanabilir. Çöp toplama iþlemi standartlara uygun donanýmlý araçlar ve kiþiler tarafýndan yapýlmalýdýr. Çöp toplama hizmetini sunan yerel yönetimler ya da özel sektör çalýþanlarý, bu sayede toplum için gerekli saðlýk, güvenlik ve kalite koþullarýný saðlamalýdýr. Yerel yönetimlerce çalýþanlara yönelik saðlýk eðitimleri düzenlenmeli, toplumun, tüketici bilincini artýrýcý çalýþmalar yapýlmalýdýr. Çöp Toplamakla Görevli Kiþilerin Grevlerinde Alýnmasý Gereken Çevre Saðlýðý Önlemleri (7,8): 1- Topluma Yönelik Kurallar Gerek konutlarda, gerek iþyerlerinde oluþan çöpler, aðzý kapatýlmýþ saðlam naylon torbalarda biriktirilmeli ve oluþan çöp biriktirme alanlarýna belirtilen saatlerde býrakýlmalýdýr. Çöplerin miktarýný ve hacmini azaltýcý önlemler alýnmalýdýr. Bu amaçla, daha az artýk oluþturan besin maddeleri seçilmeli, hacimli çöpler sýkýþtýrýlarak torbalara konmalýdýr. Öncelikle organik çöp miktarýnýn azaltýlmasý gerekmektedir. Çöp yýðýnlarýnýn yakýnýnda bulunan konut ve iþyerlerinde çöplerden gelebilecek haþarat ve kemiricilerin içeri girmesi, barýnmasý ve üremesine yönelik önlemler alýnmalýdýr. Koku yapabilecek, vektörlerin ve diðer hayvanlarýn beslenmeleri yönünden uygun ortam oluþturacak; yemek artýðý, sebze, meyve vb. organik çöpler diðerlerinden ayrý olarak biriktirilmelidir. Maðaza, imalathane, dükkan ve benzeri iþyerleri ile konutlarýn toplu olarak bulunduðu sitelerin, oluþan çöpleri, kendilerinin saðlayacaðý variller ve/ya da yerel yönetimlerce saptanan çöp biriktirme alanlarýnda biriktirilmelidir. Bu amaçla kullanýlacak olan variller su geçirmez, paslanmaya karþý dayanýklý, üstü ve çevresi kapalý, içine vektör ve kedi, köpeklerin giremeyeceði biçimde kapaklý olmalýdýr. Çöp biriktirme alanýnda biriken çöpler yakýlmamalýdýr. Yakýlan atýklar havayý kirletir. Çünkü çoðu zaman yanma sýrasýnda kýsmen yanmýþ gazlardan ve partiküllerden ibaret is bulutlarý oluþur ve solunum yollarý hastalýklarý için tehlike yaratýr. Ayrýca kent için bir yangýn tehlikesi de olabilir. Çöplerin yakýlmalarý sonucu oluþan karbonlaþma fare üremesi için uygun ortam oluþturur. Çöplerin kanalizasyon mazgallarýný ve ýzgaralarýný týkamamasýna dikkat edilmelidir. Çöpe hiçbir surette hayvan ölüsü býrakýlmamalýdýr. Grev süresince böcek öldürücü týbbi ve zirai mücadele ilaçlarý, atýklarý ve ambalajlarý çöpe atýlmamalý, bu maddeler çocuklarýn ve atýk toplayýcýlarýn ulaþamayacaðý derinlikte gömülmelidir. 2- Yerel Yönetimler ve Sorumlu Kurum ve Kuruluþlara Yönelik Kurallar Her yerel yönetimin grev durumunda birikecek çöplerle ilgili olarak hazýrlanmýþ bir çalýþma planý bulunmalý ve bu plan gerekli durumlarda halka duyurulmalýdýr. Geliþen koþullara ve varolan kaynaklara göre çalýþma planý güncelleþtirilmelidir. Kamuoyuna, biriken çöplerin yol açabileceði çevre ve saðlýk sorunlarýna karþý alýnacak önlemler ve yapacaklarý iþler konusunda bilgi verilmelidir. Çöp yýðýnlarýnýn üzerine her akþam, çöp sýzýntý suyunun %5 klor içermesini saðlayacak biçimde kireç kaymaðý, klor eriyiði ya da çamaþýr suyu vb dökülmelidir. Yerel yönetimlerce ya da onlarla iþbirliði içinde apartman, iþhaný vb yönetimlerince belirli bölgelere çöp biriktirmek amacýyla büyük konteynerler yerleþtirilmelidir. Tehlikeli ve zararlý atýklarýn ayrý olarak biriktirilmesi ve öncelikli olarak uzaklaþtýrýlmasý saðlanmalýdýr. Söz konusu atýklarýn uzaklaþtýrýlmasý hiçbir nedenle geciktirilmemelidir. Çöplerin birikmesi sonucu etkilenen çevrenin kýsa ve uzun dönem kullaným planlarý ile etkilerin bu açýdan deðerlendirmesi yapýlmalýdýr. Hayvan leþleri ve çeþitli ürün atýklarý, hastalýk nedeniyle ölen hayvan leþleri, köpek ve benzeri hayvanlar tarafýndan çýkarýlýp yenemeyecek kadar derin çukurlara konulmalý ve üzerine sönmemiþ kireç atýlarak üstü kapatýlmalýdýr. Biriken atýklarýn miktar ve özellikleri ile deþarj yoðunluðu grev süresince periyodik olarak deðerlendirilmelidir. Grev baþladýðý tarihten baþlayarak þehir þebeke suyuna süper klorlama uygulamasýna geçilmelidir. Derhal il/ilçe hýfzýssýhha kurulu toplantýya çaðrýlarak konu deðerlendirilmeli grevin uzun sürmesi sonucu ortaya çýkabilecek ciddi saðlýk risklerine karþý örgütsel ve yasal önlemler alýnmalýdýr. 3- Çöpe Yönelik Kurallar 3.1- Çöp Biriktirme Alanlarý Çöp biriktirme alanlarý, su kaynaklarý, havuzlar, deniz, göl, bataklýk ya da diðer su 2004 cilt 13 sayý 5 181

kitlelerine en az 80 metre uzaklýkta olmalýdýr. Çöp biriktirme alanlarý, yayalarýn ve araçlarýn geçiþlerine engel olmayacak bir yerde olmalýdýr. Özellikle araçlarýn çöplerin üzerinden geçmesiyle çöplerdeki kirlilik daha geniþ bir alana yayýlabilir. Çöp biriktirme alanlarý gýda depolanan, hazýrlanan ve satýlan mekanlardan en az 150 metre uzaklýkta olmalýdýr. Burada verilen sayýsal deðerler grev durumlarý için geçerlidir. Normal koþullar için esas alýnamaz. 3.2- Çöpün Korunmasý Çöp yýðýnlarýnýn üzeri yaðýþlý havalarda su geçirmez malzeme ile kapatýlmalý, sularýn çöp yýðýnýna ulaþmamasý için gerekli önlemler (bariyer ve benzeri) alýnmalýdýr. Çöp yýðýnýndan sýzabilecek sýzýntý suyunun yayýlmasý önlenmeli, yayýlma olan yerler de asgari %5 klor içerecek biçimde sulandýrýlmýþ çamaþýr suyu ile yýkanmalýdýr. Çöple oluþan sýzýntý suyunun içinde suda çözünebilen organik ve inorganik kirleticiler vardýr. Bu kirleticiler genellikle bulaþýcý hastalýklarýn yayýlmasýna yol açabilmektedir. Biriken çöplerin bölgedeki yeraltý ve yerüstü sularýný kirletmesi önlenmelidir. Bu amaçla, hazýrlanacak özel çöp biriktirme yerlerinin tabanýna en az 50 santimetre kalýnlýðýnda sönmemiþ kireç dökülmelidir. Ek-1. Çöplerin biriktirildiði çöp kaplarýnýn özelliklerini belirleyen Türk Standartlarý Enstitüsü nün yayýmladýðý standartlarýn adlarý ve standart numaralarý TS 12201 03.04.1997, Atýklar-Çöp Kaplarý-Kurallar TS EN 840-1 21.04.1998, Seyyar Çöp Kaplarý Bölüm 1-Taraklý Kaldýrma Araçlarý Ýçin 80 Litreden 390 Litreye Kadar kapasiteli Ýki Tekerlekli Kaplar-Boyutlar ve Tasarým TS EN 840-2 21.04.1998, Seyyar Çöp Kaplarý Bölüm 2-Muylu ve/ya da Taraklý Kaldýrma Araçlarý Ýçin 500 Litreden 1200 Litreye Kadar Kapasiteli-Düz Kapaklý-Dört Tekerlekli Kaplar-Boyutlar ve Tasarým TS EN 840-3 21.04.1998, Seyyar Çöp Kaplarý Bölüm 3-Muylu ve/ya da Taraklý Kaldýrma Araçlarý Ýçin 770 Litreden 1300 Litreye Kadar kapasiteye Sahip, Kubbe Kapaklý, Dört Tekerlekli Kaplar- Boyutlar ve Tasarým TS EN 840-4 21.04.1998, Seyyar Çöp Kaplarý Bölüm 4-Geniþ Muylu ya da BG ve/ya da Geniþ Taraklý Kaldýrma Araçlarý Ýçin 770 Litreden 1300 Litreye Kadar Kapasiteye Sahip, Kubbe Kapaklý, Dört Tekerlekli Kaplar-Boyutlar ve Tasarým TS EN 840-6 21.04.1998, Seyyar Çöp Kaplarý-Bölüm 6- Güvenlik ve Saðlýk Kurallarý TS EN 840-5 25.03.1999, Seyyar Çöp Kaplarý-Bölüm 5: Performans Özellikleri ve Deney Metotlarý TS EN 474-11 10.04.2001, Ýnþaat ve Kazý Makinalarý-Emniyet- Bölüm 11: Toprak ve Çöp Sýkýþtýrýcýlar Ýçin Özellikler Direktif : 98/37/EC TS EN 1501-1 24.04.2003, Çöp Toplama Taþýtlarý ve Bunlara Baðlý Kaldýrma Araçlarý-Genel Þartlar ve Güvenlik Þartlarý-Bölüm 1: Arkadan Yüklemeli Çöp Toplama Taþýtlarý Direktif: 98/37/EC Çöp toplama bölgeleri yakýnýndaki kaynak sularý kontrol edilerek kirli sularýn çöp toplama iþçileri ve yöre halký tarafýndan kullanýmý engellenmelidir. 3.3- Vektör Mücadelesi Çöp yýðýnlarýnda ve çöp toplama alanlarýnda haþere ve kemiricilerin oluþmasý, beslenmesi, üremesi ve çevreye yayýlmasý önlenmelidir. Grev sýrasýnda ve grevin bitiminde çöpler kaldýrýlýrken bunlarýn yok edilmesi için gerekli önlemler alýnmalýdýr. Vektör kontrolünde kullanýlacak olan kimyasal ilaçlar, yetkili saðlýk kuruluþu tarafýndan uygun görülen özelliklerde olmalý ve yalnýzca bu konuda eðitim almýþ kiþiler tarafýndan uygulanmalýdýr. Fare, sýçan ve benzeri kemiricilerin barýnabilecekleri ve çoðalabilecekleri ortamlar, fare dýþkýsý röflesi veren özel floresan lambalar ile denetlenmelidir. Çöp yýðýný çevresinde fare saptanýrsa, bunlarýn çoðalmasý ve burada daha fazla barýnmasýnýn önlenmesi gerekir. Fareler sayýsýz hastalýðýn taþýyýcýsýdýrlar ve daha fazla gýda ve uygun bir sýðýnak bulmak amacýyla yerleþim yerlerine göç ederler. Açýkta kalan çöpler esas olarak karasinek ve fare/sýçan popülasyonun artmasýna yol açmaktadýr. Bu nedenle, karasineklere yönelik kalýcý insektisitlerin kullanýmý temel alýnmalýdýr. Geliþigüzel insektisit kullanýmý hedef zararlýlarda direnç oluþumuna yol açabilmektedir. Kaynaklar 1-Güler Ç. Çobanoðlu Z, Arýkan N. ve ark., Kýrsal Bölgelerde Çalýþan Saðlýk Personeline Yönelik Çevre Saðlýðý, Bilimsel Ýmece Eðitim Toplantýsý Uygulama Kitabý. T.C.Saðlýk Bakanlýðý 1995; Ankara. 2-Vizyon 2023: Bilim ve Teknoloji Stratejileri, Teknoloji Öngörü Projesi, Çevre ve Sürdürülebilir Kalkýnma Tematik Paneli, Vizyon ve Öngörü Raporu. 24 Ocak 2003; Ankara. 3-Seyyar Çöp Kaplarý-Bölüm 6-Çöp Kaplarý için Güvenlik ve Saðlýk Kurallarý. TS EN 840-6/Nisan 1998; ICS 13.030.40. 4-Çevre Saðlýðý-Çöp Toplama, Taþýma, Depolama ve Ýþleme Ýþlerinde Çalýþanlarýn Giyecek Standardý. TS 12011/Nisan 1996; ICS 13.020. 5-Özarmaðan G. Mesleksel Deri Hastalýklarý, Ýþyeri Hekimliði Ders Notlarý. 2. Basým, Türk Tabipleri Birliði Yayýný Þubat 1998; Ankara. 155-169. 6-Standartlar. Türkiye Standartlarý Enstitüsü Web Sayfasý. http://www.tse.gov.tr. 7- TS 12036/Nisan 1996 8- Þehir ve Kasabalar Temizliði ve Katý Atýklar konulu genelge. Saðlýk Bakanlýðý Temel Saðlýk Hizmetleri Genel Müdürlüðü. 01.05.2000. 2000/38-5849. 2004 cilt 13 sayý 5 182