The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss3405 Number: 45, p. 235-245, Spring III 2016 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date - Yayınlanma Tarihi / The Published Date 07.03.2016 15.04.2016 TÜRK FLÜT METOTLARININ FLÜT EĞİTİMİ İLE İLGİLİ BİLGİ, DAVRANIŞ, TEKNİK VE DESTEKLEYİCİ MATERYALLERİ İÇERME DURUMLARININ İNCELENMESİ AN INVESTIGATION ABOUT TURKISH FLUTE METHODS IN TERMS OF KNOWLEDGE, BEHAVIOUR, TECHNIQUE AND SUPPORTIVE MATERIALS Yrd. Doç. Dr. Özge GENÇEL ATAMAN Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Öz Müzik eğitiminin bir boyutu olan çalgı eğitiminde çalgı öğrenme süreci, bir çalgıyı çalabilme becerisini gösterebilmek için bir takım becerilerin sistematik olarak kazanılmasıdır. Bu becerilerin sistematik bir şekilde öğretilmesi sürecinde ise çalgı eğitimcilerinin en önemli başvuru kaynakları çalgı metotlarıdır. Ülkemizde basımı gerçekleştirilen Türk flüt metotları, genel, özengen ve mesleki müzik eğitimi içinde yer alan çalgı eğitimi kapsamında önemli bir yere sahip olan flüt eğitimi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, ülkemizde flüt eğitimi sürecine destek vermek ve katkı sağlamak amacıyla yazılmış Türk flüt metotlarının belirlenip, flüt eğitimi ile ilgili temel bilgi ve davranışlar, flüt teknikleri ve flüt eğitimini destekleyici materyalleri içerme durumları açısından incelenmesine yöneliktir. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın kapsamını, ülkemizde ulusal yayınevleri tarafından yayınlanan 4 flüt metotu oluşturmaktadır. Bunlar Ece Karşal Flüt Metodu (Başlangıç Seviyesi), Gülşen Tatu Flüt Metodu, Mustafa Arı Yan Flüt Metodu ve Tuna Çakmaklı Flüt Metodu dur. Çalışmanın sonuçlarına göre, ülkemizde flüt için yazılmış metot kitaplarının sayısının çok az olduğu, Türk flüt metotlarının 12 yıllık bir geçmişe sahip olduğu, metotlarda içerik açısından farklılıklar ve benzerlikler olduğu, genel olarak metotların tümünde flütle ilgili bilgi ve davranışlara ve flüt tekniklerine yer verildiği ancak metotların bazılarında flüt teknikleri ile ilgili egzersizlerin az sayıda olduğu, flütte yeni müzik tekniklerine bir metot dışında yer verilmediği, metotların tümünde görsel materyallere ve flüt için yazılmış eserlere yer verildiği ancak yalnızca 2 metotun egzersizlerle ilgili işitsel destek içerdiği belirlenmiştir. Ayrıca çalışmanın sonunda, ülkemizde flüt eğitiminde kullanılabilecek flüt metotu sayısının arttırılması gerektiği ve yeni Türk flüt metotlarının daha kapsamlı ve sistematik bir şekilde düzenlenmesine yönelik bazı önerilere yer verilmiştir.
236 Özge GENÇEL ATAMAN Anahtar Kelimeler: Müzik Eğitimi, Çalgı Eğitimi, Flüt Eğitimi, Flüt, Türk Flüt Metotları Abstract Musical instrument education is one of the most important issues in music education, and it requires systematic acquisition of some necessary skills to play an instrument. In the process of teaching those necessary skills, one of the most important reference resources for the music instructors is the musical instrument methods. In Turkey, the published Turkish flute methods is notable in terms of flute education which has an important role within the scope of general, amateur and professional music education. The aim of this research is to define the Turkish flute methods that were written to make contributions to the flute education, and to investigate these methods to determine whether they include the basic knowledge and behaviours, flute techniques and the supportive materials related to music education. In this research, descriptive survey model was used. The scope of the research includes four flute methods published by national publishing companies in Turkey. These methods are Ece Karşal Flute Method (Beginner Level), Gülşen Tatu Flute Method, Mustafa Arı Flute Method and Tuna Çakmaklı Flute Method. According to the results of the study, it was found that the number of method books written for the flute education is quite limited in Turkey, that Turkish flute methods have been used for 12 years, and that there are both similarities and differences in the methods in terms of content. It was also found that in most of the methods, there are knowledge and behaviours related to flute. However, it was revealed that there are insufficient amount of exercises related to flute techniques in some of the metods, and that there are not any new techniques in these methods except for one method. In those methods, there are visual materials and work that is written for flute; however, only two methods include audio support in exercises. According to the results of the study, it was also recommended that the number of flute metods used in Turkey should be increased, and that the new Turkish flute metods should be organized in a more comprehensive and systematic way. Keywords: Music Education, Instrument Education, Flute Education, Flute, Turkish Flute Methods 1. GİRİŞ Bireylerin ilgi ve yetenekleri doğrultusunda çeşitli alanlara ayrılan eğitim, bireyin seçtiği eğitim alanında amaçlı davranış kazanmasını ya da davranış değiştirmesini sağlamaktadır. Müzik eğitimi de eğitimin ayrıldığı alanlardan birini oluşturmakta ve bireylerin sosyal ve kültürel açıdan gelişimlerine katkı sağlamaktadır. Uçan (1997, s.8) a göre müzik eğitimi, Bireye kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranışlar kazandırma, bireyin müziksel davranışını kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak (belirli biçimde) değiştirme ya da bireyin müziksel davranışında kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli değişiklikler oluşturma, bireyin müziksel davranışını kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak (belirli biçimde) geliştirme sürecidir. Müzik eğitimi kendi içinde çeşitli boyutlara ayrılmaktadır. Bu boyutlardan bazıları; ses eğitimi, kulak (müziksel işitme) eğitimi, müziksel beğeni (zevk) eğitimi, kuramsal bilgilerin eğitimi ve çalgı eğitimidir (Yıldız, 2002, s.19). Çalgı çalma, insanın bir müzik aletini kullanması yoluyla müzikle insanı buluşturan ve tanıştıran, insanın kendisiyle özdeşleşip bütünleşmesine kaynaklık eden, ona duygularını ifade edebilme fırsatı tanıyan, onu toplumsal olmaya yönlendiren, çalgı eğitiminin, müzik eğitiminin dolayısıyla müzik sanatının önemli bir uğraş biçimidir (Uslu, 1996, s.105). Müzik eğitiminin bir boyutu olan çalgı eğitiminde bir çalgıyı öğrenme süreci, çalgıyı çalma bece-
Türk Flüt Metotlarının Flüt Eğitimi İle İlgili Bilgi, Davranış, Teknik ve Destekleyici Materyalleri İçerme 237 risini gösterebilmek için bir takım becerilerin sistematik olarak kazanılmasından oluşmaktadır (Schleuter, 1997, s.65; aktaran Evren Duranoğlu, 2015, s.89). Çalgı eğitimi, bir ya da birden çok çalgının kullanılmasıyla, genellikle bireysel, bazen de toplu olarak yapılan, bireyi çalgı aracılığıyla yetiştirme, geliştirme, müzik alanında ve müziksel anlamlarda içeriği bulunan istendik davranışlar hedeflenen ölçüde kazandırabilme eğitimi olarak nitelendirilebilir (Kurtuldu, 2007, s.10). Kurtaslan (2010, s.12) a göre çalgı öğretimi, eğitimci ve öğrenci etkileşimi sonucu çalgı çalmayı öğretmek ya da öğrenmek amacıyla önceden planlanmış bir süreçtir. Akkuş (1996, s.164) ise çalgı öğretimini, çalgı çalmayı öğrenmenin gerçekleşmesi ve çalgıyı seslendirmek için bireyin davranışlarında teknik ve estetik nitelikli yeni davranışlar geliştirmek amacıyla uygulanan süreçlerin tümü şeklinde açıklamaktadır. Schleuter her çalgının değişik teknik ve kendine özgü yetenekler gerektirdiğini fakat genel olarak çalgı çalma tekniklerinin, duruş, tutuş, yay kullanma, el pozisyonu, nefes, dilin kullanımı, ses kalitesi, bilek, kol ve parmakların durumu, entonasyon ve vibratodan oluştuğunu belirtmektedir. Bütün çalgılar için gerekli olan temel teknikler şunlardır: Çalgıyı çalarken doğru bir duruşa sahip olunmalıdır. Çalgı çalarken el, kol ve parmaklar doğru pozisyona sahip olmalıdır. Çalgının tonu kaliteli ve kendine özgü olmalıdır. Entonasyon temiz olmalıdır (Schleuter, 1997, s.120,198; aktaran Özmenteş, 2005). Tüm eğitim alanlarında olduğu gibi çalgı eğitiminde de hedeflenen bir eğitimin verilebilmesi için, eğitim sonrası ortaya çıkması beklenen hedef davranışları meydana getirecek bir takım temel becerilerin kazandırılması gerekmektedir. Bu temel becerilerin öğretilmesi sürecinde en önemli rol öğretmene aittir. Öğretmenin ise bu konudaki en önemli başvuru kaynakları, çalgı eğitim-öğretim sürecinin gerçekleştirilmesinde kullanılan çalgı metot kitaplarıdır (Ece, Dönmez ve Kınıklı, 2013, s.940). Say (1992, s.819) a göre, müzikte bir çalgının yöntemli bir biçimde öğrenilmesi için hazırlanmış olan eğitim kitaplarıdır. Sun (1969, s.158) çalgı metotunu, saz çalma sanatının teknik ve müzikalite yönlerini bilimsel bir yöntemle öğretebilmek için her çalgının kendi özelliklerine göre hazırlanmış çalgı öğretim kitabı şeklinde tanımlamıştır (aktaran Bulut ve Topaloğlu, 2012, s.72). Tanımlardan yola çıkılarak çalgı öğretiminin yöntemli, bilimsel, planlı ve sistematik bir şekilde gerçekleştirilmesinin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Sistemli ve planlı bir çalgı eğitiminin de bir program ve bu program çerçevesinde hazırlanmış metot kitaplarla yapılabileceği bir gerçektir (Ece vd., 2013, s.940). Tüm bunlar dikkate alındığında, çalgı eğitim ve öğretim sürecine yön veren metot kitaplarının büyük önem taşıdığı bir gerçektir. Diğer yandan, çalgı eğitimi yoluyla öğrenciye kazandırılması gereken davranışlar bilişsel, duyuşsal ve devinişsel olmak üzere üç grupta toplanmaktadır. Çalgı eğitiminde çalgı ile ilgili terim ve çalgı tekniklerin kavranması bilişsel alanı, çalgının sevilmesi, benimsenmesi, çalmaya ilişkin disiplinli çalışma tutumu geliştirilmesi ve çalgı çalmaya yaşantıda yer verilmesi duyuşsal alanı ve çalgı çalmada el koordinasyonunun sağlanması ve çalgı çalmada karşılaşılan problemleri çözmeye yönelik davranışların kazanılması ise devinişsel alanı kapsamaktadır (Özen, 2004, s.60). Çalgıların teknik olanakları doğrultusunda düzenlenmiş çalgı metotları da, bu davranış ve becerilerin kazandırılması ve geliştirilmesi için izlenecek yolu belirleyerek çalgı eğitimi sürecine önemli katkılar
238 Özge GENÇEL ATAMAN sağlamaktadır. Say (2001, s.116) ın belirttiği gibi müzik öğretimi, belli bir amaç doğrultusunda müziksel öğretmeyi planlama, başlatma, yönlendirme, kolaylaştırma, gerçekleştirme ve denetleme süreci olduğuna göre, çalgı öğretimini hatta flüt öğretimini, belli bir amaç doğrultusunda flüt öğretmeyi planlama, başlatma, yönlendirme, kolaylaştırma, gerçekleştirme ve denetleme süreci olarak tanımlayabilmek mümkündür (Gençel Ataman, 2010, s.9). Çalgı eğitiminin bir boyutu olan flüt eğitimi, flüt çalmayı öğrenebilme, flüt çalmayı geliştirebilme, çalgıyı etkin kullanabilme basamaklarını gerçekleştirecek şekilde yürütülen, öğretim elemanı ile öğrencinin iletişim ve etkileşim içerisinde gerçekleştirdiği bir eğitim sürecidir (Cüceoğlu, 2006, s.593). Atak Yayla (2000, s.10) ya göre, Flüt eğitimi bireysel çalgı eğitiminin bir kolu olup öğretmen ve öğrenci arasında birebir gerçekleşen ve planlı olarak yürütülen eğitim sürecidir. Bu süreç içinde öğrenci, flüt hakkında teknik bilgi ve beceriler kazanmaktadır. Ülkemizde flüt eğitimi tarihinin, 1826 yılında (II. Mahmud dönemi) kurulan ve şefliğini İtalyan müzisyen, flütçü ve orkestra şefi Donizetti Paşa nın üstlendiği Muzika-i Hümayun a kadar uzandığı bilinmektedir (Şenol ve Demirbatır, 2012, s.174). Cumhuriyet in kuruluşundan itibaren Atatürk ün desteği ile müzik alanındaki gelişmeler hız kazanmış, genç ve yetenekli müzisyenler, bestecilik ve icracılık eğitimi almak için yurt dışına gönderilmiştir. Bu besteciler, gerek Batı müzik formlarından, gerekse Osmanlı ve Anadolu müziklerinden faydalanarak pek çok eserler bestelemiştir. Bu eserlerden flüt için bestelenmiş olanların bazıları eğitsel ve sanatsal amaçla günümüz flüt eğitiminde de kullanılmaktadır (Kurtaslan, 2014, s.156). Bu bağlamda, ülkemizde tarihsel açıdan da önemli bir yere sahip olan flüt eğitiminde, davranış ve beceri kazandırılması açısından flütün teknik olanakları doğrultusunda düzenlenmiş kaynak kitaplara ihtiyaç duyulduğu açıktır. Çalışma kapsamında ele alınan ve ülkemizde basımı gerçekleştirilen Türk flüt metotları, genel, özengen ve mesleki müzik eğitimi içinde yer alan çalgı eğitimi kapsamında önemli bir yere sahip olan flüt eğitimi açısından büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde ilkokul döneminden başlayarak pek çok kurumda, çalgı eğitimi kapsamında flüt eğitimi verilmekte, eğitimci ve sanatçılar yetişmektedir. Kurtaslan (2012, s.106) a göre ülkemizde son yıllarda flüte yönelik ilginin artması ile flüt eğitiminde metot, ders kitabı ve derleme eser albümlerine ihtiyaç duyulmaya başlanmış ve sayıları şu an için az olsa da bu alanda kaynak kitaplar yayımlanmaya başlanmıştır. Bu çalışmanın amacı, ülkemizde flüt eğitimi sürecine destek vermek ve katkı sağlamak amacıyla yazılmış Türk flüt metotlarının belirlenip, flüt eğitimi ile ilgili temel bilgi ve davranışlar, flüt teknikleri ve flüt eğitimini destekleyici materyalleri içerme durumları açısından incelenmesine yöneliktir. Çalışma, ülkemizde flüt eğitimine yönelik olarak yazılan Türk flüt metotlarının belirlenmesi, incelenmesi ve içeriklerinin ortaya konulması açısından yapılmış çalışmaların yok denecek kadar az olması, flüt eğitimcilerine, flüt öğrencilerine, flüt eğitimi almak isteyen bireylere ve flüt ya da diğer çalgılar için metot kitap yazmak isteyen araştırmacılara yol gösterici olması açılarından önemli sayılmaktadır. 2. YÖNTEM Bu çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modelleri, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır (Karasar, 2005). Çalışmada tarama modeli, Türk flüt metotlarının belirlenmesi, içerikleri açısından taranması ve sistematik olarak tablolaştırılarak açıklanması amacıyla kullanılmıştır. Çalışmada, evrenin ulaşılabilir olması nedeniyle evren örneklem olarak
Flütün tarihçesi Flütün özellikleri Flütün bakımı Duruş, tutuş pozisyonu Dudak ve üfleme pozisyonu Parmak pozisyonları Tril pozisyonları Türk Flüt Metotlarının Flüt Eğitimi İle İlgili Bilgi, Davranış, Teknik ve Destekleyici Materyalleri İçerme 239 alınmıştır. Çalışmanın örneklemi, ülkemizde ulusal yayınevleri tarafından yayınlanan 4 flüt metotundan oluşmaktadır. Çalışmada Türk flüt metotları, flüt ile ilgili temel bilgi ve davranışları, flüt öğretim tekniklerini, majör, minör, kromatik diziler, aralık ve arpejler ile ilgili çalışmaları, süsleme ve çoksesli (duo, trio, eşlikli) çalışmaları ve görsel-işitsel (cd, dvd vb.) destek ve flüt için yazılmış eserlerden örnekler içerme durumları açısından tablolaştırılarak incelenmiştir. Bulgular bölümünde yer alan tablolarda metotların içerme durumları X işareti ile belirtilmiş, bazı durumlarda X işareti üzerine yazılan rakamlardan yararlanılmıştır. Bu rakamlar ile ilgili açıklamalara, daha anlaşılır olması açısından tablo sonunda da yer verilmiştir. 3. BULGULAR ve YORUM Tablo 1. Türk Flüt Metotları Sıra No Metot Adı Yazar Yayın Yılı Yayınevi 1 (Başlangıç Seviyesi) lık Pan Yayıncı- Ece KARŞAL 2015 2 Gülşen TATU 2006 Pan Yayıncılık 3 Yan Mustafa ARI 2005 Yurtrenkleri (2013-Son Baskı) Yayınevi 4 Tuna ÇAKMAKLI 2004 Senfoni Müzik Tablo 1 den anlaşılacağı gibi, biri başlangıç seviyesinde olmak üzere ülkemizde ulusal yayınevleri tarafından yayınlanan 4 flüt metotu bulunmaktadır. Metotların basım tarihlerine bakıldığında, ilk Türk flüt metotunun 2004 yılında yayınlanan Tuna Çakmaklı Flüt Metodu olduğu görülmektedir. Bu durum, ülkemizde flüt metotu yazımının 12 yıllık bir geçmişle oldukça yakın bir tarihsel sürece dayandığını göstermektedir. Tablo 2. Metotların Flüt İle İlgili Temel Bilgi ve Davranışları İçerme Durumları Flüt İle İlgili Temel Bilgiler Flüt İle İlgili Davranışlar SIRA NO METOTLAR 1 2 3 Ece KARŞAL (Başlangıç Seviyesi) Gülşen TATU Mustafa ARI Yan - X - - X X X X X X X X X X X X X X X X X
Diyafram ve nefes tekniği Bağsız çalma tekniği Bağlı çalma tekniği Staccato çalma tekniği Çift dil çalma tekniği Üç dil çalma tekniği Vibrato çalma tekniği Yeni müzik teknikleri * 240 Özge GENÇEL ATAMAN 4 Tuna ÇAKMAKLI Flüt Metotu X X X X X X X Tablo 2 ye bakıldığında, 2, 3 ve 4 numaralı metotların flüt ile ilgili temel bilgi ve davranışların tümünü içerdiği, 1 numaralı metotun flüt ile ilgili temel bilgilerden flütün tarihçesi ve bakımına, flüt ile ilgili davranışlardan da duruş, tutuş pozisyonuna yer vermediği anlaşılmaktadır. Flütün tarihi, bakımı, duruş ve tutuş pozisyonu gibi davranışların, flüte başlangıç aşamasında kazandırılması gerektiği düşünüldüğünde, özellikle başlangıç seviyesine yönelik olarak hazırlanan 1 numaralı metotun bu açılardan eksik olduğu göze çarpmaktadır. Tablo 3. Metotların Flüt Tekniklerini İçerme Durumları SIRA NO METOTLAR 1 2 3 4 Ece KARŞAL (Başlangıç Seviyesi) Gülşen TATU Mustafa ARI Yan Tuna ÇAKMAKLI Flüt Metotu X X X X - - - - X X X 1 X 2 X X X X 3 X X X X X X X 4 - X X X X X X X - *Yeni Müzik Teknikleri: Çeyrek tonlar (Microtones), Islık sesi (Whistle tones), Glissando, Çok sesli çalma (Multiphonics), Söyleyerek çalma (Singing while Playing), Kurbağa Dili. X 1 Bağlı çalma tekniğinin nasıl uygulanacağı ile ilgili örnek egzersiz ve açıklamalar içermemektedir. X 2 Staccato çalma tekniğinin nasıl uygulanacağı ile ilgili örnek egzersiz ve açıklamalar içermemektedir. X 3 Flütte yeni müzik tekniklerinden yalnızca kurbağa diline yer verilmiştir. X 4 Vibrato çalma tekniğinin açıklama ve tanımı dışında örnek çalışma egzersizlerine yer verilmemiştir. Tablo 3 incelendiğinde, Türk flüt metotlarından yalnızca 2 numaralı metotta flütte yeni müzik tekniklerinden kurbağa diline yer verilmiştir. Diğer yeni müzik tekniklerine metotların hiçbirinde rastlanılmamıştır. İncelenen metotlar arasında yalnızca 4 numaralı metot yeni müzik teknikleri dışındaki tüm flüt öğretim tekniklerini içermektedir. Bunun dışında, 1 numaralı metotun çift dil, üç dil ve vibrato tekniklerini içermediği anlaşılmaktadır. 2 numaralı metota bakıldığında, metotun tüm teknikleri içerdiği ancak bağlı çalma ve staccato tekniğinin X 1 ve X 2 işaretleriyle
Majör dizi çalışmaları Minör dizi çalışmaları Kromatik dizi çalışmaları Aralık çalışmaları Arpej çalışmaları Türk Flüt Metotlarının Flüt Eğitimi İle İlgili Bilgi, Davranış, Teknik ve Destekleyici Materyalleri İçerme 241 belirtildiği görülmektedir. Metotta bağlı çalma ve staccato tekniklerinin flütte nasıl uygulanacağı ile ilgili örnek egzersiz ve açıklamaların bulunmaması, bu tekniklere yalnızca metottaki artikülasyon tablosunda yer verilmesi nedeniyle bu durum X 1 ve X 2 işaretleriyle belirtilmiştir. 3 numaralı metot incelendiğinde, metotun tüm teknikleri içerdiği ancak vibrato çalma tekniğinin X 3 işaretiyle gösterildiği anlaşılmaktadır. Metotta vibrato çalma tekniğinin açıklama ve tanımı dışında örnek çalışma egzersizlerine yer verilmemesi nedeniyle de bu durum tabloda X 3 işaretiyle gösterilmiştir. Bu bulgulardan yola çıkılarak; 1 numaları metotun flüte başlangıç seviyesinde hazırlandığı göze alındığında, çift dil, üç dil ve vibrato gibi belli bir seviye ve hazır bulunuşluk gerektiren teknikleri içermemesinin, flüt eğitimi sürecinin aşamalı olarak gerçekleştirilmesi açısından doğru bir yaklaşım olarak görülmektedir. Diğer yandan, flüt öğretiminin özellikle bilişsel ve devinişsel alan davranışları ile gerçekleştirildiği düşünüldüğünde, metotların basitten karmaşığa ilkesine dayanarak tüm tekniklere yönelik açıklama ve egzersiz içermeleri ve böylece daha sistematik olarak hazırlanmaları gerekli görülmektedir. Tablo 4. Metotların Majör, Minör, Kromatik Diziler, Aralık ve Arpejler İle İlgili Çalışmaları İçerme Durumları SIRA NO METOTLAR 1 2 3 4 Ece KARŞAL (Başlangıç Seviyesi) Gülşen TATU Mustafa ARI Yan Tuna ÇAKMAKLI X X X - X X 1 - X X 1 X 1 X X X X X X X - - X X 1 Majör dizi, aralık ve arpej çalışmalarında yalnızca do majör tonu ile ilgili örneklere yer verilmiş ve diğer örnekler için Bantai- Kovacs gam kitabı önerilmiştir. Tablo 4 e göre, 3 numaralı metot majör, minör, kromatik diziler, aralık ve arpejler ile ilgili çalışmalarının tümünü içermektedir. 1 numaralı metotta aralık çalışmalarına, 4 numaralı metotta ise kromatik dizi ve aralık çalışmalarına yer verilmemiştir. 2 numaralı metotta minör dizi çalışmalarına ait örneklere yer verilmemiş ve majör dizi, aralık ve arpej çalışmaları X 1 işaretiyle belirtilmiştir. Metotta, majör dizi, aralık ve arpej çalışmalarında yalnızca do majör tonu ile ilgili örneklere yer verilmiş ve diğer örnekler için Bantai- Kovacs gam kitabı önerilmiştir. Majör, minör, kromatik dizi, aralık ve arpej çalışmalarının çalgı eğitimi sürecinde önemli ve geliştirici teknik çalışmalar oldukları düşünüldüğünde, 3 numaralı metot dışındaki flüt metotları-
Süsleme çalışmaları Çoksesli (duo, trio, eşlikli) çalışmalar 242 Özge GENÇEL ATAMAN nın bu teknik çalışmalar açısından çok kap- samlı olmadıkları düşünülmektedir. Tablo 5. Metotların Süsleme ve Çoksesli (Duo, Trio, Eşlikli) Çalışmaları İçerme Durumları SIRA NO METOTLAR 1 2 3 4 Ece KARŞAL Gülşen TATU Mustafa ARI Yan Tuna ÇAKMAKLI X X X 1 - X X X - X 1 Süsleme çalışmalarından yalnızca trill çalışmalarına yer verilmiştir. Tablo 5 incelediğinde, 1 ve 3 numaralı metotların süsleme çalışmaları ile çoksesli (duo, trio, eşlikli vb.) çalışmalarının tümüne yer verdiği görülmektedir. Çoksesli çalışmaların, birlikte çalma, uyum ve entonasyon gelişimini olumlu yönde etkiledikleri düşünüldüğünde, tüm metotların bu çalışmalara yer vermesi beklenmektedir. Tablo 5 süslemeler açısından incelendiğinde, 2 numaralı metotun süsleme çalışmalarına yer verdiği ancak bu süslemelerin yalnızca triller olduğu (X 1 ), 4 numaralı metotun ise yalnızca süsleme çalışmalarına yer verdiği anlaşılmaktadır. İncelenen metotlarda, müziğe renk katmak ve müziğin ifadesini güçlendirmek açısından büyük önem taşıyan süslemelere genel olarak aynı ölçüde yer verilmesi, flüt öğretiminde süslemelerin nasıl uygulanacağının öğrencilere kazandırılması açısından önemli görülmektedir. Tablo 6. Metotların Görsel ve İşitsel (CD, DVD vb.) Destek ve Flüt İçin Yazılmış Eserlerden Örnekler İçerme Durumları SIRA NO METOTLAR Görsel destek içerme İşitsel destek içerme (CD,DVD) Flüt için yazılmış eserlerden örnekler içerme 1 2 3 Ece KARŞAL Gülşen TATU Mustafa ARI Yan X - X X - X X X X
Türk Flüt Metotlarının Flüt Eğitimi İle İlgili Bilgi, Davranış, Teknik ve Destekleyici Materyalleri İçerme 243 4 Tuna ÇAKMAKLI X X X Tablo 6 ya göre, metotların tümünün görsel destek içerdiği, yalnızca 3 ve 4 numaralı metotların, içinde barındırdıkları egzersizlere ait işitsel destek (CD) içerdikleri ve yine tümünün flüt için yazılmış eserlerden örnekler içerdiği anlaşılmaktadır. Görsel işitsel materyallerin öğretimi kolaylaştıran ve somutlaştıran araçlar olduğu düşünüldüğünde, flüt metotlarının tümünün görsel destek içermesi flüt öğretiminin daha sağlıklı sürdürülebilmesi açısından önemlidir. Ancak, günümüzde teknolojik gelişmenin son derece hız kazandığı dikkate alındığında, metotlardan yalnızca ikisinin işitsel destek içermesi, metotların bu açıdan eksik olduklarını ortaya çıkarmaktadır. Diğer yandan, metotların tümünün flüt için yazılmış eserlerden örnekler içermeleri, flüt eğitimi alan bireylerin flüt repertuvarını tanımaları ve flüt eğitimi sürecinde kazandıkları davranışları bu eserler yoluyla uygulayabilmeleri açısından önemli görülmektedir. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Türk flüt metotlarının, flüt eğitimi ile ilgili bilgi, davranış, teknik ve destekleyici materyalleri içerme durumlarının incelendiği bu çalışmanı sonuçlarına göre; ülkemizde basımı gerçekleştirilen 4 Türk flüt metotu bulunmaktadır. Bunlar; Ece Karşal- Flüt Metodu (Başlangıç Seviyesi), Gülşen Tatu- Flüt Metodu, Mustafa Arı- Yan Flüt Metodu ve Tuna Çakmaklı- Flüt Metodu dur. İlk Türk flüt metotu 2004 yılında yayınlanan Tuna Çakmaklı Flüt Metodu dur ve ülkemizde flüt metotu yazımı 12 yıllık bir geçmişe sahiptir. Metotların tümünde flüt ile ilgili bilgi ve davranışlara yer verildiği, yalnızca Ece Karşal Flüt Metodu nda flüt ile ilgili temel bilgilerden flütün tarihçesi ve bakımına, flüt ile ilgili davranışlardan da duruş, tutuş pozisyonuna yer vermediği sonucuna ulaşılmıştır. Metotlarda yer alan flüt teknikleri incelendiğinde, metotların hiçbirinde flütte yeni müzik tekniklerine ayrıntılı olarak yer verilmediği, yalnızca Gülşen Tatu Flüt Metodu nda yeni müzik tekniklerinden kurbağa dilinin kısaca açıklandığı belirlenmiştir. Metotlar yeni müzik teknikleri dışındaki teknikler açısından değerlendirildiğinde, yalnızca Tuna Çakmaklı Flüt Metodu nun flütteki tüm tekniklere açıklama ve egzersiz açısından yer verdiği, diğer metotların ise bazı tekniklerde yalnızca açıklama içerdiği anlaşılmaktadır. Diğer bir yandan, metotların teknik açıdan majör, minör, kromatik diziler, aralık ve arpejler ile ilgili çalışmaları içerme durumları dikkate alındığında, yalnızca Mustafa Arı Yan Flüt Metodu nun açıklama ve egzersizler içerdiği sonucuna varılmıştır. Ece Karşal Flüt Metodu ve Mustafa Arı Yan Flüt Metodu nun süsleme çalışmaları ve çoksesli çalışmalara yer verdiği, diğer metotların ise yalnızca süsleme çalışmalarına yer verdiği anlaşılmaktadır. Metotların tümü, görsel destek ve flüt için yazılmış eserlerden örnekler içermektedir. Ayrıca Mustafa Arı Yan Flüt Metodu ve Tuna Çakmaklı Flüt Metodu içinde bulunan egzersizlere ait işitsel destek (CD) de içermektedir. Çalışmanın sonuçlarından yola çıkılarak şu önerilere yer verilebilir: Ülkemizde flüt eğitiminde kullanılabilecek flüt metotu sayısı arttırılmalıdır. Ülkemizdeki flüt eğitimcileri ve flüt sanatçıları, flüt eğitimi ve performansı açısından işbirliği içinde bulunarak çok yönlü ve kapsamlı metot kitaplarının yazılmasını sağlamalıdır. Oluşturulacak Türk flüt metotları flüt ile ilgili bilgi, davranış, teknik, des-
244 Özge GENÇEL ATAMAN tek materyal, repertuvar ve egzersizler açısından daha kapsamlı ve sistematik bir şekilde düzenlenmelidir. Oluşturulacak metotlarda flütte yeni müzik tekniklerine ayrıntılı olarak yer verilmeli ve bu tekniklerin özellikle mesleki müzik eğitimi açısından flüt eğitimi almak isteyen bireylere kazandırılması sağlanmalıdır. Yabancı flüt metotlarının içerikleri de ayrı bir araştırma konusu olarak ayrıntılı olarak incelenerek yerli flüt metotları arasındaki içerik benzerlikleri ve farklılıkları belirlenmelidir. KAYNAKÇA Akkuş, R. (1996). Anadolu Güzel Sanatlar Lisesinden Mezun Olan Öğrencilerin Öğrenci Giriş Davranışlarının Çalgı Eğitimi Bakımından Değerlendirilmesi, 28-30 Kasım, I. Ulusal Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümleri Sempozyumu, Bursa. Arı, M. (2005). Yan, Ankara: Yurtrenkleri Yayınevi. Atak Yayla, A. (2000). Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Flüt Eğitiminde Öğrencilerin Psiko-Motor Alan Hedef ve Davranışlara Ulaşma Düzeyleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. Bulut, D. ve Topaloğlu, T. (2012). J. J. F. Dotzauer Viyolonsel Metotu Birinci Kitabının Hedef ve Hedef Davranışlar Yönünden İncelenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 69-81. Cüceloğlu, G. (2006). 2001 Yılından Günümüze Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında Uygulanan Bireysel Çalgı Eğitimi (Flüt) Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi, 26-28 Nisan, Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, Denizli. Çakmaklı, T. (2004)., İzmir: Senfoni Müzik. Ece, A. S., Dönmez, E. C. ve Kınıklı, B. B. (2013). Ulusal ve Uluslararası Alandaki Başlangıç Viyola Metot Kitaplarının İncelenmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (5), 937-959. Evren Duranoğlu, N. (2015). Çalgı Eğitiminde Görülen Kas ve İskelet Rahatsızlıkları ve Performansa Etkileri Üzerine Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri, Karaelmas Journal of Educational Sciences, 3 (2), 87-97. Gençel Ataman, Ö. (2010). Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki Bireysel Çalgı (Flüt) ve Öğretimi Dersine Yönelik Flüt Öğretim Program Tasarısı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Karşal, E. (2015). (Başlangıç Seviyesi), İstanbul: Pan Yayıncılık. Kurtaslan, H. (2010). Flüt Eğitiminde Çağdaş Türk Flüt Eserlerinin Kullanımı ve Örnek Çalışma Egzersizleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. Kurtaslan, H. (2012). Türk Flüt Metotlarının İncelenmesi. 21. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 12-14 Eylül, İstanbul. Kurtaslan, H. (2014). Türk Bestecilerinin Kayıtları Yapılan Flüt Eserlerinin Tespiti ve İncelenmesi. Journal of Academic Social Science Studies, 27, 155-170. Kurtuldu, M. K. (2007). Bilgiyi İşleme Modeline Dayalı Piyano Eğitiminde
Türk Flüt Metotlarının Flüt Eğitimi İle İlgili Bilgi, Davranış, Teknik ve Destekleyici Materyalleri İçerme 245 Genel Öğrenme Stratejilerinin Yeri Ve Görsel İmajlar Oluşturma Yönteminin Kullanılabilirlik Düzeyi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Özen, N. (2004). Çalgı Eğitiminde Yararlanılan Müzik Eğitimi Yöntemleri, Gazi Üniversitesi Gazi Egitim Fakültesi Dergisi, 24 (2), 57-63. Özmenteş, S. (2005). Müzik Eğitiminin Boyutları ve Çalgı Eğitimi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (9), 89-98. Say, A. (1992). Müzik Ansiklopedisi (3.cilt) (s.819). Ankara: Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Say, A. (2001). Müzik Öğretimi (3. Baskı). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Şenol, A. ve Demirbatır, E. (2012). Cumhuriyet ten Günümüze Türkiye de Flüt Eserlerinin Gelişimi, Journal of Education and Future, 1, 173-185. Tatu, G. (2006)., İstanbul: Pan Yayıncılık. Uçan, A. (1997). Müzik Eğitimi Temel Kavramlar-İlkeler- Yaklaşımlar (2. Basım). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Uslu, M. (1996). Türkiye deki Çalgı Eğitiminin Yaygınlaştırılmasında ve Geliştirilmesinde AGSL Müzik Bölümlerinin Önemi 1. Ulusal Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümleri Sempozyumu, 28-30 Kasım, Bursa. Yıldız, G. (2002). İlköğretimde Müzik Öğretimi Birinci Kademe. Ankara: Anı Yayıncılık.
246 Özge GENÇEL ATAMAN