Uz.Bio. Mehmet Yay, Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Kan Merkezi Kayseri myay@erciyes.edu.tr

Kanun, Yönetmelik, Rehber 2

Kanun, Yönetmelik, Rehber Madde 14 (2): Hizmet Birimi Binası: Mobil alanlar dahil hata riskinin en aza indirecek şekilde, işleyiş mantığına ve faaliyetlere uygun sırada düzenler ve devamlılığı sağlanır. 3

Hizmet Birimleri Bölge Kan Merkezi (BKM): Bakanlığın belirleyeceği bölgelerde kurulan, kendi bölgesindeki kan bağış ve transfüzyon merkezleri ile işbirliği içinde çalışan, sorumlu olduğu bölgenin kan ihtiyacını karşılayacak kapasitede olan, kan bankacılığı ile ilgili bütün iş ve işlemlerin yapılabildiği en kapsamlı birimi, 4

Kan Bağışı Merkezi (KBM): Bağışçıdan kan alan, işleyiş yönünden bölge kan merkezine bağlı olarak çalışan birimi, Transfüzyon Merkezi (TM): Acil durumlar dışında kan bağışçısından kan alma yetkisi olmayan, temin edilen kanı veya bileşenini transfüzyon için çapraz karşılaştırma ve gerek duyulan diğer testleri yaparak hastalara kullanılması amacıyla hazırlayan birimi, 5

Hizmet Birimi Açma Yetki ve Zorunluluğu Bölge kan merkezi Kan bağışı merkezi Kamu kurum ve kuruluşları Türkiye Kızılay Derneği Transfüzyon merkezi (bünyesinde acil müdahale şartlarını taşıyan özel sağlık kuruluşları) 6

Ülkemizde 15 BKM, 58 Süreli BKM 1450 TM, 100 e yakın KBM mevcuttur. 7

ULUSAL KAN VE KAN ÜRÜNLERİ REHBERLERİ 2009 2011 8

ULUSAL KAN VE KAN ÜRÜNLERİ REHBERLERİ Kan Bankacılığı ve Transfüzyon uygulamaları etkin, güvenli, sürekli ve izlenebilir olmalı, Bunun için gereken bina-teknik donanımın özellikleri ve sayısal yeterliliği, hizmet birimlerinin kapasitelerine göre belirlenmelidir. 9

Bölge Kan Merkezleri 10

BKM İşlevsel Birimleri 1.İdari Birim: Müdür Odası Sekreter Danışma Evrak Kayıt Mali ve İdari İşler Kalite Yönetimi Kan Bağışçı Kazanımı 12

BKM İşlevsel Birimleri 2. Kan Bağışı Birimi: Bekleme Form Doldurma yeri Kan Bağışçısı Kayıt Hemoglobin Ölçüm Doktor Odası (Muayene ve kan bağışı ile görüşme yeri ) Aferez / Kan Bağışı Bölümü Bağışçı Dinlenme ve İkram Bölümü 13

BKM İşlevsel Birimleri 3. Laboratuvarlar Tarama Gruplama Kalite Kontrol Doğrulama 14

Birden Fazla BKM nin İdari Açıdan Aynı Kuruluşa Bağlı Olması Durumunda; Bakanlığın Onayı İle Mikrobiyolojik ve İmmünohematoolojik Testler (tarama, gruplama, doğrulama) bu kuruluşa bağlı BKM'lerden birinde veya birkaçında yapılabilir. Bu Durumda Test Yapmayan BKM lerde Mikrobiyolojik ve İmmünohematoolojik Testler İçin Laboratuvar Alt Yapısı Bulundurması ZORUNLULUĞU YOKTUR. 15

BKM İşlevsel Birimleri 4. Kan Bileşenleri Hazırlama Bölümü İşlem Öncesi Karantina (Tam Kandan Karantina Bölümü) Bileşen Hazırlama Laboratuvarı İşlem Sonrası Karantina (Etiketleme Öncesi Karantina) Etiketleme Bölümü Kan Bileşenleri Deposu 16

BKM İşlevsel Birimleri 5. Kan Bileşenleri Dağıtım Bölümü 6. Teknik Hizmetler Bölümü Bilgisayar/Biyomedikal ve Teknik Hizmetler İle İlgili Atölyeler Santral Sunucu Bilgisayar (Server) Odası Jeneratör / Güç Kaynağı Makine Dairesi veya Kalorifer Kazanı(Isıtma Sistemi) 17

BKM İşlevsel Birimleri 7. Depolar Sarf Malzemeleri Depoları Gezici Ekip Hazırlama Yeri 8. Arşivler Tıbbi Arşiv İdari / Mali Arşiv 18

BKM İşlevsel Birimleri Diğer Bölümler Eğitim / Toplantı Salonu Kan Bağışçısı Bilgilendirme Odası Personel Giyinme Odası Tuvaletler ( Engelli Dahil) Temizlik Odası Yemekhane - Kafeterya 19

BKM Teknik Donanım Bu Bölümde Kan Hizmet Birimlerinde Bulunması Gereken Asgari Donanım Belirlenmiştir. 1.Kan Bağış Salonu Hemogram Cihazı Kan Çalkalama ve Tartı Cihazı Tansiyon Aleti Hortum Kapama Cihazı Stetoskop Terazi Ateş Ölçer Kan Sıyırma Pensi Kan Alma Yatağı Aferez Cihazı Acil Müdahale Donanımı ( İlaçlar, Serum Askısı, Laringoskop vb..) 20

BKM Teknik Donanım 21

BKM Teknik Donanım 2.Laboratuvar (Tarama - Gruplama - Doğrulama) Saf Su Cihazı Isı Nem Ölçer Otomatik ve/veya Manuel Kan Gruplama Sistemleri Pipetler Masaüstü Santrifüjler Derin Dondurucu (Şahit numuneler için) Kit Saklama Dolabı Etüv mikroskop ( Tüp yöntemi kullanılıyorsa gereklidir) Mikro veya Makro ELISA Sistemleri Belirlenmiş Bölgelerde Doğrulama ve Araştırma Maksatlı Moleküler Tanı Sistemleri ( PCR, NAT vb..) 22

BKM TEKNİK DONANIM 3.Kalite Kontrol Laboratuvarı Spektrofotometre ve/veya Düşük Hemoglobin Ölçüm Cihazı Koagülometre Ph Metre Kan Saklama Dolabı Derin Dondurucu Trombosit İnkübatörü ve Çalkalayıcısı (Ajitatör) Kan Sayım Cihazı Kan Sayım Cihazı Hortum Kapama Cihazı Sıcaklık Nem Ölçer Hassas Terazi Kan Sayım Kamarası ( Hemositometre) Santrifüj Plazma Eritme Cihazı (Thaw Cihazı) Mikroskop 23

BKM Teknik Donanım 4.Kan Bileşenleri Hazırlama Bölümü Tartı (Kan) Ekstraktör (Otamatik veya Manuel) Plazma Şoklama Cihazı Hortum Birleştirme Cihazı Soğutmalı Santrifüj Derin Dondurucu Trombosit İnkübatörü ve Çalkalayıcısı (Ajitatör) Hortum Kapama Cihazı Sıcaklık Nem Ölçer Kan Işınlama Cihazı Plazma Eritme Cihazı Soğuk Odalar veya Kan Saklama Dolapları ( karantina ve depo bölümleri ayrı ayrı) 24

BKM Teknik Donanım Yeterli Değilse Ne Yapmalı???? Işın Cihazı, vb Arızalı Cihaz Durum Acil.. 25

Kan Bağışı Merkezleri 27

KBM İşlevsel Birimleri 1.İdari Birim: Yönetici Odası Kalite Yönetimi Mali, Lojistik 28

KBM İşlevsel Birimleri 2. Kan Bağışı Birimi: Danışma Bekleme Form Doldurma Kan Bağışçısı Kayıt Hemoglobin Ölçüm Muayene Aferez / Kan Bağışı Bölümü İkram Bölümü Kan Bağışçısı Kazanımı Kan Bağışçısı Bilgilendirme Odası 29

KBM İşlevsel Birimleri 3. Gezici Ekipler: Form Doldurma ve Kayıt Alanı Bekleme Hemoglobin ve Diğer testler Ölçüm Alanı Doktor Muayene Bölümü Kan Bağış Alanı İkram Bölümü 4. Arşivler 30

KBM İşlevsel Birimleri 5. Depolar: Tam Kan ve Kan Örnek Tüplerinin Biriktirilme Yeri Gezi / Sabit Ekip Hazırlama Yeri Sarf Malzeme Depoları 6. Diğer Bölümler Personel Giyinme Odaları Toplantı Odası, Tuvaletler vb. 31

KBM Teknik Donanım 1.Kan Bağış Salonu 2.Gezici Ekiplerin Kan Sayım Cihazı veya Taşınabilir Donanımı Hemoglobin Ölçüm Cihazı Tansiyon Aleti Stetoskop Taşınabilir Hemoglobin Ölçüm Cihazı Terazi Tansiyon Aleti Ateş Ölçer Stetoskop Kan Çalkalama ve Tartı Cihazı (Gezici Terazi Cihazı (baskül) ekiplere de yetecek sayıda) Hortum Kapama Cihazı Ateş Ölçer Kan Çalkalama ve Tartı Cihazı 32

KBM Teknik Donanım 1.Kan Bağış Salonu Kan Sıyırma Pensi Kan Saklama Dolabı 2.Gezici Ekiplerin Donanımı Hortum Kapama Cihazı Kan Sıyırma Pensi Kan Alma Yatağı Numune Saklama Dolabı Isı Kontrollü Kan Nakil Kutusu Kan Alma Yatağı Acil Müdahale Donanımı ( İlaçlar, Aferez Cihazı Serum Askısı, Laringoskop vb..) Acil Müdahale Donanımı ( İlaçlar, Serum Askısı, Laringoskop vb..) 33

Transfüzyon Merkezleri 35

Transfüzyon Merkezleri en az 15 m2 ve Ayrı bir birim olmalıdır. Küçük Ölçekli TM'nde, kurumun diğer laboratuvar ve bölümleriyle ortak kullanılan donanım, cihaz ya da materyalin bulunması mümkündür ( mikroskop, kit saklama dolabı vs..) Böyle bir durumda işleyiş, görev ve sorumluluklar prosedürlerde net olarak tanımlanmalıdır. 36

TM İşlevsel Birimleri 1.İdari Birim: Yönetici Odası Kalite Yönetimi 2.Laboratuar: İmmünohematoloji Laboratuvarı Mikrobiyoloji Laboratuvarı (Acil kan alınımda hızlı testler için) 37

TM İşlevsel Birimleri 3.Kan Deposu: Kan Bileşenleri için Dolapların Bulunduğu Bölüm. 4.Kan Bileşenleri Dağıtım Bölümü: Örnek Kabul Kan Çıkış Sekreterliği 5.Depolar: Tıbbi, Temizlik, Kırtasiye, Diğer 6.Arşivler: Tıbbi, Mali, İdari 38

TM İşlevsel Birimleri 7.Kan Bağışı Birimi: Acil Durumlarda Kan Alınması için Yeterli Koşulları Sağlayan Form Doldurma, Muayene, Kan Alma, İkram Odası 8.Diğer Bölümler: Personel Giyinme Tuvaletler (engelli, olanak varsa) Toplantı Odası ( olanak varsa) 39

TM Teknik Donanım Otomatik ve/veya Manual Kan Gruplama Sistemleri Mikroskop (tüp yöntemi kullanan merkezlerde) Hortum Kapama Cihazı Hortum Sıyırma Pensi Derin Dondurucu (TDP kullanılan yerlerde) Plazma Eritme Cihazı (TDP kullanılan yerde) Kan Saklama Dolabı Trombosit Çalkalayıcısı: (trombosit süsp. Transfüzyonu yapılan yerlerde) Trombosit İnkübatörü: (trombosit süsp. Transfüzyonu yapılan yerlerde ve +20 ile +24 arası sıcaklığı sağlanamadığı ortamlarda) Kit Saklama Dolabı Kan Nakil Kutusu ve/veya Kan Nakil Poşeti Kan Alma Yatağı (trendelenburg pozisyonuna gelebilen ) 40

TM Teknik Donanım Yeterli Değilse Ne Yapmalı????? Uygunluk Testleri Sorunları Kan Grubu Sorunları Arızalı Cihaz Durum Acil. Çözüm Yeri Neresi???. BKM mi yoksa En yakın Süreli BKM yada TM mi?? 42

SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER 46