Öncelikli Sektörlerde KOK Emisyonlarının Kontrolü BAT/BEP Uygulamaları I. Prof. Dr. Ülkü Yetiş ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü

Öncelikli Sektörlerde KOK Emisyonlarının Kontrolü BAT/BEP Uygulamaları I Prof. Dr. Ülkü Yetiş ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü

İçerik to khol özleş esi BAT/BEP Uygulama Takvimi Öncelikli Sektörler Metalurji Sektörü Termal Prosesler to khol özleş esi Ek C Bölü II Sektörlerdeki Kasıtsız KOK E isyo Kay akları Sto khol Sözleş esi BAT/BEP Ö erileri AB Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (2010/75/EU) BAT So uçları ve E isyo Li it Değerleri

Stockholm Sözleşmesi BAT/BEP Kılavuzları

Stockholm Sözleşmesi BAT/BEP Uygulama Takvimi 1. Adı Taraflar içi özleş e yürürlüğe girdikten yıl so ra: Ek C de listele e KOK ları azaltı ı ve ortadan kaldırıl ası içi eyle pla ları ı hazırla ası (envanter, öncelikli kaynak kategorilerinin elirle esi, kılavuzlar doğrultusu da strateji ve ö le leri değerle diril esi

Stockholm Sözleşmesi BAT/BEP Uygulama Takvimi. Adı Taraflar içi özleş e yürürlüğe girdikte 4 yıl sonra: Öncelikli sektörlerdeki yeni tesisler için BAT uyum zoru luluğu require use of BAT for the identified priority source categories Yeni tesisler için BEP i yaygı laştırıl ası promote use of BEP Öncelikli sektörlerdeki eski tesisler için BAT/BEP yaygı laştırıl ası promote use of BAT/BEP for the identified priority source categories

Stockholm Sözleşmesi BAT/BEP Uygulama Takvimi to khol özleş esi O ak da yürürlüğe girdi Türkiye Ulusal Uygula a Pla ı UUP de yayı la dı 17 adet strateji adet eyle pla ı. UUP taslak Nisa te yayı la dı (http://www.csb.gov.tr/projeler/kok/index.php?sayfa=s ayfa&tur=webmenu&id=14751 )

Kasıtsız KOK Envanteri (2.UUP)

Kasıtsız KOK e isyo kay akları «Göre eli olarak yüksek ora da oluşu ve salı potansiyeli olan sektörler» (i) İki il Bakır Üreti i Ek C Bölü II altı da a a sektör : (ii) Atık yak a tesisleri Tehlikeli atık yaka çi e to fırı ları Klor kulla a kağıt ha uru üreti i Metalurji Sektörü Termal Prosesler Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri (iii) İki il Alü i yu Üreti i (iv) İki il Çi ko Üreti i

I Ek C Bölü III altı da a a sektör: Atıkları açık ala da yakıl ası Metalurji Sektörü Termal Prosesler Tekstil ve Deri Boyama (Chloranil ile ve Bitir e İşle leri Atık Yağ Rafi erileri Fosil Yakıtları Kulla ıldığı E düstriyel Kaza lar Klorofe ol ve klora il ürete ler aşta ol ak üzere ki yasal üreti tesisleri Ağaç ve Diğer Biyokütle Yaka Tesisler Krematoryum Kurşu lu e zi yaka otorlu taşıtlar Bakır ka loları geri kaza ı ı ve diğerleri

Sözleşme Annex C, Part V Genel BAT/BEP Kılavuzu Önlemeye yönelik Genel BAT/BEP Az atık ürete tek olojiler Daha az tehlikeli ki yasalalrı kulla ı ı Geri kaza ı /geri kulla ı pratikleri i uygula ası KOK itelikli ya da KOK oluşu u a yol aça ki yasalları değiştiril esi İyi akı uygula a progra ları Atık yö eti i i atıkalrı açıkta ko trolsüz yakıl ası ı ö leye ek içi de iyileştiril esi Ye i atık ertaraf tesisleri e yö elik kararlarda, atık yö eti hiyerarşisi i ve halk sağlığı hususları ı göz ö ü de ulu durul ası Ürü de ko ta i asyo olarak ulu a KOK ları e aza i diril esi Ele e tel klor kulla ı ı ı ö le esi

Sözleşme Annex C, Part V Genel BAT/BEP Kılavuzu BAT/BEP seçiminde göz önüne alınacak genel hususlar: Kay ağı üyüklüğü İşlet eye alı a tarihi ev ut veya ye i O BAT için gereken zaman Ha adde tipi ve kulla ı ı, e erji veri liliği Yol açıla ak çevresel riskleri ve etkileri ö le esi ya da azaltıl ası gereksi i i Olası kazaları ve etkileri i ö le esi ihtiya ı İş sağlığı ve güve liği İlişki aşarılı uygula alar Tek olojik geliş eler

Sözleşme Annex C, Part V Genel BAT/BEP Kılavuzu BAT/BEP seçiminde göz önüne alınacak genel salım azaltım tedbirleri: Ba a gazları içi termal veya katalitik oksidasyon vb tek olojileri kulla ı ı Tü atık/artık/atıksuları i ert hale getire termal arıt a ya da toksik olmayan hale getiren kimyasal proseslerle arıtıl ası Salı ları ö leye ek ya da e aza i dire ek proses değişiklikleri i uygula ası Proses tasarı ları ı ya ayı iyileştire ek ve KOK oluşu u u e gelleye ek şekilde geliştiril esi T s

Seçilmiş Sektörlerde BAT/BEP Uygulamaları

İkincil Bakır Üretimi İki il akır üreti süreçleri: Hurda topla a akır hurda, ilgisayar ve elektronik hurda, vb.) Hurda ayır a, hazırla a ve ö -işle ler Ergitme Alaşı la dır a Döküm

İkincil Bakır Üretimi Girdiler Kaplama veya yağ içeren hurda akır, hurda bilgisayar vb. Gİ DİLE POTAN İYEL ÇIKTILAR

İkincil Bakır Üretimi PCDD/F E isyo Kay akları: Katalitik etalleri varlığı Kirli hurda alze eler yağ, plastik ve kaplama içeren) 250 C-500 C aralığı da eksik ya a

İkincil Bakır Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri Birincil Önlemler Proses içi Ikincil Önlemler Boru Sonu

İkincil Bakır Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri Birincil Önlemler Proses içi i. Hurda ı ö ede ayrıştırıl ası ii. Proses girdileri de yağı uzaklaştırıl ası, ka lolarda plastikleri ayrıştırıl ası, v. Etkin proses kontrolü Fırı sı aklığı ı 8 0 C ve üzeri de tutul ası PCDD/F e isyo ları ı azaltıl ası içi opti u proses parametrelerinin sürekli izlenmesi

İkincil Bakır Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri İkincil Önlemler Boru Sonu i. Kaçak (fugitive e isyo ları ko trolü ii. Yüksek verimlilikte toz giderimi Ergit e sırası da yüksek iktarda çıka partikül adde i gideri i yüzey ala ı da kasıtsız KOK oluşu u ve adsor la ası) Topla a partikül adde PCDD/F leri ortada kaldırıl ası içi yüksek sı aklıkta fırı larda arıtıl alı iii. iv. Post-yakma Minimum 950 C sı aklıkta orga ikleri ta ya ası Aktif karbon ile adsorpsiyon Kar o kolo ları veya kar o parça ıkları ı atık gaza e jekte edilip gazı daha so ra arıtıl ası

İkincil Bakır Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri BAT/BEP uygula aları ile erişile ek PCDD/F e isyo değeri < 0.5 ng I-TEQ/Nm3 Yerel evzuatta daha yüksek değerler BAT/BEP uyumlu emisyon olarak kabul edilebiliyor. En güncel BAT-AEL değerleri içi AB E düstriyel E isyo lar Direktifi / /EU kapsa ı da yayı la a BAT o uçları ele alı alıdır.

Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri - De ir üreti de ö işle aşa ası - İ e de ir evheri flaks, kok veya kömür ile ısıtılır ve sinter üretilir

Sinter a dı aşla gı ı Stockholm Sözleşmesi Ek C Bölüm II Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri

Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri PCDD/F E isyo Kay akları: Sinter a dı aşla gı ı da PCDD/F oluşu u De novo sentezi i ter tesisi atık gazları da PCDF askı dır! i ter esle ede kar o ve klor içeriği yüksekse PCDD/F oluşu u da yüksek olur!

Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri Proses alternatifleri Birincil Önlemler Proses içi Ikincil Önlemler Boru Sonu

Ava tajları: Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri to khol özleş esi BAT/BEP koşulları Ö erileri Proses Alternatifleri i. Direkt indirgeme ii. Circored ve Circofer prosesleri Tecnored Hlsmelt demir üretimi Direkt ergitme Tek ikler geliş e aşa ası da İki aşa alı akışka yatak prosesi Düşük kalite Fe İyi kütle ve ısı tar sfer Düşük işlet e ve ilk yatırı maliyeti

Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri Birincil Önlemler Proses içi i. Sinter a dı ı kararlı ve tutarlı işletil esi ii. PCDD/F salı ları sinter a dı da gerçekleştiği içi herha gi ir işleti soru u salı ları art ası a se ep oluyor Sürekli parametre izleme Opti u işlet e koşulları ı sağla ak içi Ba a gazı e isyo ları ile doğruda ilişkili para etreleri izlenmesi (ör. sinter a dı hızı, ası ç düşüşü v. Tesise özel izle e pla ı yapıl alı

Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri Birincil Önlemler Proses içi iii. iv. Atık gazı geri sirkülasyo u Sinter a dı ı tü ü de çıka atık gazı ir kıs ı veya sinter a dı da elli ölü de çıka atık gaz Ha adde seçi i ve hazırlığı Sinter a dı girişi de iste eye addeler azaltıl alı (kontamine ol uş alze e, yağ içeriği v. v. Üre enjeksiyonu Testler sonucunda az miktarda üre enjeksiyonu ile %50 ora ı da PCDD/F salı ı da azaltı gözlemlendi Avrupa da tesis ölçeği de uygula a akta

Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri İki il Önlemler Boru Sonu i. Adsorpsiyon/absorpsiyon ve yüksek verimde ii. tozsuzlaştır a İ e ıslak tip toz tut a fine wet scrubbing) İki il Ö le ler Genel (Boru Sonu ile birlikte uygulama) i. Sinter atık gazları da partikül addeleri giderimi ii. Sinter a dı ı üstü ü kapa a

Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri BAT/BEP uygula aları ile erilişe ek PCDD/F emisyon değeri < 0.2 ng I-TEQ/Nm3 Yerel evzuatta daha yüksek değerler BAT/BEP uyumlu emisyon olarak kabul edilebiliyor. AB Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (2010/75/EU) kapsa ı da de ir-çelik sektörü içi yayı la a BAT o uçları

Demir-Çelik Sanayi Sinter Tesisleri AB Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (2010/75/EU) kapsa ı da de ir-çelik sektörü içi yayı la a BAT o uçları BAT/BEP uygula aları ile erilişe ek PCDD/F emisyon değeri: < 0.05-0.2 ng I-TEQ/Nm3 (torba filtre) < 0.2 0.4 ng I-TEQ/Nm3 (ileri elektrostatik çökeltici) Yerel evzuatta daha yüksek değerler BAT/BEP uyumlu emisyon olarak kabul edilebiliyor.

İkincil Alüminyum Üretimi Alü i yu ye ile e ilir ir alze e 1 ton alüminyum hurda yeniden üretim sürecine sokularak, yaklaşık olarak hurda hazırla a ve ergit e kayıpları ede i ile.9 to ye i alü i yu alze e üretilebilir En kritik konu Hurda kalitesi ve ulu a ilirliği

İkincil Alüminyum Üretimi İki il Al üreti süre i: Ö Arıt a Hurda toplama Hurda ayır a, hazırla a ve ö -işle ler Ergitme Alaşı la dır a Metal rafinasyonu Döküm Curuf temizleme ve curuf değerle dir e

İkincil Alüminyum Üretimi Hammadde Ön Arıtma Hava E isyo ları Flakslar Ergitme Fırını Sıvı yüzü tortuları arıtımı N2, Ar, Cl2 Bekletme Fırını Sıvı Yüzü Tortuları Döküm Tuzlu Cüruf Geri Kazanım İkincil Alüminyum

İkincil Alüminyum Üretimi PCDD/F E isyo Kay akları: Yetersiz yanma De novo sentezi (girdiler içerisinde organik ve klor, yağ, plastik varsa

İkincil Alüminyum Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri Birincil Önlemler Proses içi Ikincil Önlemler Boru Sonu

İkincil Alüminyum Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri Birincil Önlemler Proses içi i. Proses girdilerinin ö ede ayrıştırıl ası ii. Yağ, orga ik adde, plastik, klor içeriği e gelle eli Hurda alze e ö işle ile te izle eli Etkin proses kontrolü Fırı sı aklığı ı 8 0 C üzeri de tutul ası Proses parametrelerin izlenmesi iii. Ergitmede magnezyum giderilmesi (demagging) Yö te i dikkatli e değerle diril esi gerekiyor sağlık ve güvenlik, çevresel hususlar söz konusu)

İkincil Alüminyum Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri İki il Ö le ler Boru Sonu i. Gaz toplama ii. Yüksek verimli toz giderimi iii. Post-yakma iv. Aktif karbon adsorpsiyonu v. Katalizör kaplı filtre

İkincil Alüminyum Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri BAT/BEP uygula aları ile erilişe ek PCDD/F e isyo değeri < 0.5 ng I-TEQ/Nm3 Yerel evzuatta daha yüksek değerler BAT/BEP uyumlu emisyon olarak kabul edilebiliyor. En güncel BAT-AEL değerleri içi AB E düstriyel E isyo lar Direktifi / /EU kapsa ı da yayı la a BAT o uçları ele alı alıdır.

İkincil Çinko Üretimi İki il çi ko üretim süreçleri: Girdi ayır a işle i Ön-işle ve te izlik Kır a Isıt a hurda alze e fırı larda ö e C ye ısıtılıyor Ergitme Rafinasyon Distilasyon Alaşı la dır a

İkincil Çinko Üretimi İki il çi ko üretimi için hammaddeler: galvaniz drosu pres döküm artıkları köpük veya çinko külü çinko oksit tozu ki yasal artıklar alaşı tozları klişe artıkları, çi ko kırpı tıları ve diğer hurda çi ko alze e artıkları

Üç te el aşa a: 1. Ö işle İkincil Çinko Üretimi Sı ıfla dır a Temizleme Öğüt e/ele e Yoğuştur a 0-370 C) Liç (sodyum karbonat ile) 2. Ergitme "Farklı fırı teknolojileri" 3. Rafinasyon (982-1249 C)

İkincil Çinko Üretimi PCDD/F E isyo Kay akları: Kirli proses girdisi (ör. elektrik ark o ağı tozu) Yetersiz yanma De novo se tezi ya a ış orga ikler ve klorlu ileşikler

İkincil Çinko Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri Birincil Önlemler Proses içi Ikincil Önlemler Boru Sonu

İkincil Çinko Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri Birincil Önlemler Proses içi i. Proses girdileri i ö ede ayrıştırıl ası ii. Elektrik ark o ağı ve akır işle ede gele kontamine ol uş tozlar Çi ko hurda içi deki yağ, oya, plastik ayrıştırıl alı Etkin proses kontrolü Fırı sı aklığı ı 8 0 C üzeri de tutul ası Proses parametrelerin izlenmesi

İkincil Çinko Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri İki il Ö le ler Boru Sonu i. Gaz toplama ii. Yüksek verimli toz giderimi iii. Post-yakma iv. Aktif karbon adsorpsiyonu

İkincil Çinko Üretimi to khol özleş esi BAT/BEP Ö erileri BAT/BEP uygula aları ile erilişe ek PCDD/F e isyo değeri < 0.5 ng I-TEQ/Nm3 Yerel evzuatta daha yüksek değerler BAT/BEP uyumlu emisyon olarak kabul edilebiliyor. En güncel BAT-AEL değerleri içi AB E düstriyel E isyo lar Direktifi / /EU kapsa ı da yayı la a BAT o uçları ele alı alıdır.

TEŞEKKÜRLER