Atatürk Baraj Gölü'nde Avlanan Bazý Balýklarýn Et Verimleri, Yað Seviyeleri ve Yað Asitleri Bileþenleri

Yunus Araþtýrma Bülteni 2014 (3): 29-36 www.yunus.gv.tr ISSN 1303-4456 Araþtýrma Makalesi Research Article Atatürk Baraj Gölü'nde Avlanan Bazý Balýklarýn Et Verimleri, Yað Seviyeleri ve Yað Asitleri Bileþenleri * Ayþe ÖZYILMAZ, Bahtýnur PALALI Mustafa Kemal Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknljisi Fakültesi, Deniz Teknljileri Bölümü, Ýskenderun-Hatay. * Srumlu yazar: Tel: +90 326 614 16 93 e-psta: azyilmaz@mku.edu.tr, aylaayse@gmail.cm Geliþ Tarihi:10.06.2014 Kabul Tarihi: 17.07.2014 Abstract Meat Yields, Lipid Levels, and Fatty Acid Cmpnents f Sme Fish frm Ataturk Dam Lake Meat yields, lipid levels, and fatty acid cmpsitins f Prussian carp (Carassius gibeli, Blch 1782), grass carp (Ctenpharyngdn idella, Valenciennes, 1844), and trut barb (Capeta trutta, Heckel 1843) were investigated in this current study. Of the three fish, grass carp had the highest meat yield. All fish used in this study had lwer amunt f lipid. Additinally, the lipid levels f the Prussian carp, grass carp, and trut barb differed frm each ther and the differences were fund t be statistically significant (P<0.05). Gas Chrmatgraphy-Mass Spectrmetry (GC-MS) was used t determine fatty acids f the fish flesh. A ttal f 32 different fatty acids were identified in this current study. Even thugh sme f the cnstituents f the saturated fatty acids (SFA) and plyunsaturated fatty acids (PUFA) varied greatly, ttal SFA levels f the fish were fund t be very clse t each ther. The ttal mnunsaturated fatty acids (MUFA) were calculated t be 21.34%, 30.69%, and 31.16% fr the Prussian carp, grass carp, and trut barb, respectively. While the highest level f eicsapentaenic acid (EPA, C20:5n3) was fund in trut barb, that f dcsahexaenic acid (DHA, C22:6n3) was fund in the Prussian carp. Keywrds: Fatty acid, meat yield, Carassius gibeli, Ctenpharyngdn idella, Capeta trutta. Özet Bu çalýþmada, Atatürk Baraj Gölü çevresinde tüketilen havuz balýðý (Carassius gibeli, Blch 1782), t sazaný (Ctenpharyngdn idella, Valenciennes, 1844) ve karaca (Capeta trutta, Heckel 1843) balýklarýnýn et verimleri, yað seviyeleri ve yað asitleri bileþenleri araþtýrýlmýþtýr. Çalýþýlan bu üç balýk içerisinde en yüksek et verimi t sazanýnda tespit edilmiþtir. Çalýþmada kullanýlan üç balýðýn yað seviyelerinin genelde düþük lduðu saptanmýþtýr. Ayrýca, balýklarýn yað içerikleri birbirinden farklý lduðu ve bu farklýlýðýn istatistiksel larak anlamlý lduðu saptanmýþtýr (P<0,05). Balýklarýn yað asitleri tayininde GC-MS (Gaz Krmatgrafisi-Kütle Spektrmetresi) kullanýlmýþtýr. Tplamda 32 yað asidi tespit edilmiþtir. Çalýþýlan üç balýðýn bazý dymuþ yað asitleri (SFA) ve çklu dymamýþ yað asitleri (PUFA) bileþenleri birbirinden ldukça farklý bulunsa da tplam SFA seviyeleri birbirine çk yakýn bulunmuþtur. Balýklarýn tplam tekli dymamýþ yað asitleri (MUFA) havuz balýðý, t sazaný ve karaca için sýrasý ile %21,34, %30,69 ve %31,16 larak hesaplanmýþtýr. En yüksek eiksapentanik asit (EPA, C20:5n3) seviyesi karaca balýðýnda bulunurken en yüksek deksahekzanik asit (DHA, C22:6n-3) ise havuz balýðýnda bulunmuþtur. Anahtar kelimeler: Yað asidi, et verimi, Carassius gibeli, Ctenpharyngdn idella, Capeta trutta Su Ürünleri Merkez Arastýrma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzn

30 Özyýlmaz ve Palalý / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 29-36 Giriþ Bilim ve teknljinin geliþmesi ile Ulubat Gölü'ndeki havuz da balýklarýnýn üreme birlikte beslenmenin önemi daha iyi anlaþýlmýþ mevsiminin Mart ile Mayýs aylarý arasýnda ve beslenmenin saðlýk açýsýndaki önemi lduðu bildirilmiþtir (Emirðlu vd., 2012). geçmiþe nazaran daha iyi bir þekilde kabul Çýldýr Gölü'nde bulunan havuz balýklarýnýn ise görmeye baþlamýþtýr. Bunun dðal bir snucu erken yaz (Haziran) ve erken güz (Eylül) larak saðlýklý yaþam diyetlerine lan ilgi de dönemleri arasýnda lduðu tespit edilmiþtir artmýþtýr. Bu tip diyetlerin en önemli öðele- (Zengin vd., 2013). Ot sazaný tçul bir balýktýr. rinden biri kuþkusuz ki balýktýr. Saðlýk açýsýn- Bu balýklarýn üreme dönemlerinin yaz mevsidan önemi yýllardýr vurgulanmaya çalýþýlan ve minde (Haziran- Temmuz) lduðu bildiriltavsiye edilen balýk tüketimi ve insan saðlýðý miþtir (Kryhtin ve Grbach, 1981). Diðer bakýmýndan önemi sn yýllarda hak ettiði yeri taraftan yöre halký tarafýndan karaca larak ve deðeri almaya baþlamýþtýr. Böylece balýklar isimlendirilen balýk Capeta türlerindendir ve besin içeriði üzerine lan çalýþmalar önem (Karakaþ ve Türkðlu 2005; Bayhan ve Göçer, kazanmýþtýr. Çünkü yediðimiz balýðý deðerli 2012). Oymak vd. (2008) Atatürk baraj kýlan nedenlerden biri balýðýn besin içeriðidir. Gölü'nde yaþayan bu balýklar üzerinde Besin içeriðinin en önemli bileþenlerinden biri yaptýklarý çalýþmada balýklarýn üreme dönemise içerdiði yaðdýr. Çünkü bu yað insan lerinin Mayýs-Haziran aylarýnda lduðu belirvücudunun ihtiyaç duyduðu fakat sentezle- lenmiþtir. yemediði dlayýsý ile dýþarýdan almak zrunda Havuz balýðý, t sazaný ve karaca kaldýðý bazý esansiyel yað asitlerini içerir. balýklarý yöre halký tarafýndan sevilerek ve Balýk yaðlarý içerdikleri yað asitlerinden beðenilerek tüketilmektedir. Fakat bu balýkdlayý çk deðerlidirler. Bu yað asitlerinin larýn et verimlilikleri, yað seviyesi, yað asitleri faydalarýndan bazýlarý þöyle sýralanabilir; insan içerikleri gibi bazý özellikleri hakkýnda çk geliþimi ve büyümeye katký saðlamsý (Sim- fazla bir bilgiye ulaþýlamamýþtýr. Bu deðerlerin puls, 1991), diþ kayýplarýnýn önlemesi bilinmesi baþta tüketiciye, nasýl bir iþleme (Hamazaki vd., 2006), göz retinasý ve beyin metdu belirleyeceðine karar vermek isteyen gibi rganlarýn fnksiynlarýný yerine getirebil- üreticiye ve bu knuda bilimsel çalýþma mesi (Cnnr vd., 1992), kalp damar yapmak isteyen araþtýrmacýya katký saðlayahastalýklarýnýn engellenmesi (Shahidi ve Btta, caktýr. Dlayýsý ile bu çalýþmanýn amacý Atatürk 1994) ve diðer bazý hastalýklarýn engellen- Baraj Gölü çevresinde tüketilen havuz balýðý, t mesinde (Drevn, 1992). Bunlara ek larak, bu sazaný ve karaca balýklarýnýn et verimleri, yað yað asitleri arcdnik eicsanid adlý bir seviyeleri ve yað asitleri bileþenlerini tespit hrmnun fazla salgýlanmasýný önler. Ýnsan etmektir. vücudunda bu hrmnun dengesiz üretimi bazý hastalýklara neden labilir. Amerikan Kalp Materyal ve Yöntem Saðlýðý Derneði haftada en az iki kez balýk Araþtýrmada kullanýlan balýklar Atatürk tüketimini tavsiye etmektedir. Barajýndan 2013 yýlý Mart ayýnda prfesynel Havuz balýðý, t sazaný ve karaca balýk- balýkçýlar tarafýndan yakalanmýþ ve sðuk larý Atatürk Baraj Gölü'nde avcýlýðý yapýlan zincirde muhafaza edilerek labratuvara balýklarýndandýr. Ýstilacý bir tür lan ve ulaþtýrýlmýþtýr. Et verimini belirlemek için Cyprinidae familyasýnýn bir üyesi lan havuz balýklar filet edilmiþtir. Balýklarýn filet balýðý, bazý bölgelerde gümüþi havuz balýðý ya aðýrlýklarýnýn tplam vücut aðýrlýklarýna randa Ýsrail sazaný larak ta adlandýrýlmaktadýr. lanmasý ile et verimi hesaplanmýþtýr.

Özyýlmaz ve Palalý / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 29-36 31 Et verimi (%)=(filet aðýrlýðý/tüm vücut balýklarý takip etmiþtir. Ýlaveten, rtalama aðýrlýðý)*100 aðýrlýklarý sýrasý ile 235 g, 390 g, 808 g lan Yað tayini ise Mdifiye edilmiþ Bligh and havuz balýðý, t sazaný ve karaca balýklarýnýn et Dyer (Hansn ve Olley, 1963) metduna göre verimleri ise sýrasý ile %37, %48 ve %45 larak yapýlmýþtýr. Elde edilen yaðlardan yað asitleri hesaplanmýþtýr. Balýklarýn yað seviyeleri birbirmetil esterler ve metillendirme Oksuz vd. (2009) lerinden farklý lduðu ve bu farklýlýðýn istatistarafýndan tarif edildiði þekilde yapýlmýþtýr. tiksel açýdan önemli lduðu tespit edilmiþtir Gaz krmtgrafisi þartlarý: Yað asitleri (P<0,05). HP 6890 GC cihazý ile HP- Innwax Plietilen Çalýþmada kullanýlan balýklarýn yað asit- Glycl klnu (30 m 0,32 mm ID 0,25 leri içerikleri Tabl 2'de sunulmuþtur. Havuz mikrmetre BP20 0,25 ìm, USA) kullanýlarak balýðý, t sazaný ve karaca balýklarýnýn tplam belirlenmiþtir. Enjektör ve dedektör sýcaklýklarý SFA deðerleri yaklaþýk %30 civarýnda tespit sýrasý ile önce 250 C'ye snra 270 C ye edilmiþtir. Bu üç balýðýn en yüksek SFA ayarlanmýþtýr. Bu esnada kln sýcaklýðý 70 C de bileþenlerinin palmitik asit (C16:0), stearik asit 1 dakika tutulup dakikada 20 C artýþ ile 180 C'ye (C18:0) ve miristik asidin (C14:0) en yüksek ve dakikada 3 C artýþ ile 220 C ye ulaþýp bu yað asitleri lduðu tespit edilmiþtir. Ayrýca, bu sýcaklýkta 10 dakika tutulmuþtur. Yað asitlerinin üç tür tatlý su balýðýnýn palmitik asit deðeri belirlenmesi (Supelc 47085U PUFA N.3) ve birbirinden farklý bulunmuþ ve bu farklýlýk Supelc 37 cmpnent FAME mix (47885U) istatistiksel açýdan anlamlý bulunmuþtur standart karýþýmlarýndaki yað asitlerinin k- (P<0,05). lnda kalýþ süreleri ile karþýlaþtýrýlarak ve ayný En yüksek tplam MUFA %31,16'lýk ran zamanda MS kütüphanesinde bulunan veri ile karaca balýðýna ait bulunmuþtur. Bunu sýrasý tabanlarý kullanýlarak dðrulanmýþtýr. ile %30,69 ve %21,34 ile t sazaný ve havuz Çalýþma snucunda elde edilen verilerin sazaný takip etmiþtir. MUFA bileþenlerinden deðerlendirilmesinde varyans analizi (ANOVA) C16:1n7 ve C16:1n9 ranlarý havuz balýðý, t uygulanarak Duncan çklu karþýlaþtýrma testi sazaný ve karaca balýklarýnda ldukça farklýlýk kullanýlmýþtýr. göstermiþtir (P<0.05). Bu farklýlýk bu balýklarý birbirlerinden ayýran özelliklerden biri larak Bulgular düþünülebilir. Ýlaveten C18:1n7 (vaksenik asit) Balýklara ait rtalama ttal by, çatal by, ve C18:1n9 (leik asit) ranlarýnýn da ayný tplam aðýrlýk, filet aðýrlýðý, et verimi ve yüzde þekilde bir farklýlýk teþkil ettiði görülmektedir. yað seviyeleri Tabl 1.'de verilmiþtir. Ortalama Özellikle karaca balýðýnýn C16:1n7 raný ve t by ve aðýrlýk raný en fazla karaca balýðýnda sazanýnýn leik asit ranýnýn diðer balýklara tespit edilmiþtir. Bunu t sazaný ve havuz nazaran çk yüksek lduðu dikkat çekmektedir. Tabl 1: Balýklara ait bazý ölçümler Havuz sazaný Ot sazaný Karaca Ttal by (cm) 22,17±1,26 a 30,50±2,18 b 39,32±4,00 c Çatal by (cm) 21,00±1,32 a 27,42±1,66 b 36,37±4,29 c Tplam aðýrlýk (g) 235,38±37,48 a 390,52±86,50 a 808,10±276,99 b Filet aðýrlýðý (g) 43,60±3,06 a 93,87±19,60 a 182,56±64,72 b Et verimi (%) 37,.05±0,05 a 48,01±0,01 b 45,03±0,03 b Yað seviyesi (%) 1,61±0,11 a 0,58±0,04 b 0,30±0,02 c * Deðerler rtalama ±standart sapmayý göstermektedir (n=3)

32 Özyýlmaz ve Palalý / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 29-36 Tabl 2: Balýklarýn yað asitleri içerikleri Yað asitleri Havuz sazaný Ot sazaný Karaca C12:0 ND ND 0,14±0,07 C14:0 1,25±0,01 a 2,78±0,13 b 3,35±0,35 b C15:0 0,70±0,01 a 0,64±0,01 a 0,90±0,06 b C16:0 18,52±0,27 a 20,13±0,12 b 19,37±0,23 c C17:0 0,22±0,00 a 0,73±0,19 a 2,45±0,62 b C18:0 5,85±0,01 a 4,04±0,35 b 2,95±0,13 c C20:0 1,99±0,56 a 1,22±0,12 a 1,09±0,04 a SFA 28,52±0,85 a 29,52±0,25 a 30,24±0,65 a C14:1 0,30±0,01 a 0,37±0,03 a 0,44±0,18 a C15:1 0,66±0,01 a 1,32±0,54 a 0,61±0,05 a C16:1n7 3,98±0,04 a 6,79±0,04 b 16,96±0,98 c C16:1n9 3,68±0,01 a 1,11±0,07 b 0,38±0,03 c C17:1 0,45±0,01 a 0,63±0,01 a ND C18:1n7 3,34±0,01 a 4,46±0,08 b 5,04±0,38 b C18:1n9 7,65±0,01 a 15,16±1,36 b 6,44±0,73 a C20:1n9 0,49±0,01 a 0,24±0,01 b 1,09±0,04 c C22:1n9 0,82±0,01 a 0,63±0,01 b 0,23±0,02 c MUFA 21,34±0,06 a 30,69±0,71 b 31,16±0,55 b C16:4n1 0,82±0,01 a 0,31±0,30 a 1,37±0,61 b C16:2n4 1,88±0,01 a 1,28±0,28 b 0,71±0,01 c C16:3n4 0,85±0,01 a 0,54±0,01 a 0,82±0,59 a C18:2n6 2,28±0,00 a 3,89±0,45 b 2,30±0,35 c C18:3n6 0,36±0,01 a 2,90±0,28 b 1,69±0,22 c C18:3n3 0,90±0,00 a 0,97±0,21 a 1,13±0,01 a C18:4n3 0,53±0,07 a 0,21±0,07 a 0,83±0,23 a C20:2n6 0,55±0,01 a 0,38±0,03 b 0,51±0,05 a C20:3n6 0,38±0,01 a 0,39±0,02 a 0,29±0,08 a C20:4n6 6,54±0,02 a 5,46±1,15 a 2,59±0,04 b C20:3n3 0,24±0,02 a 0,38±0,06 b ND C20:4n3 0,66±0,02 a 0,99±0,25 a 0,49±0,13 a C20:5n3 4,65±0,04 a 3,83±0,56 a 10,58±0,95 b C22:2 3,75±0,05 a 1,56±0,14 b 0,83±0,28 c

Özyýlmaz ve Palalý / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 29-36 33 PUFA 41,86±0,00 a 35,61±0,49 b 35,86±0,58 b Tanýmlananlar 91,72 95,82 93,98 Tanýmlanamayanlar 8,28 4,18 6,03 n-3 n-6 n3/n6 24,48 18,92 20,79 10,1 13,01 5,07 2,42 1,45 4,10 DHA /EPA 3,2 2,62 0,49 n=2 *ND=Algýlanmayan *Ayný satýrdaki farklý harfler istatistiksel larak önemliliði belirtmektedir (P<0.05) Tartýþma balýklarýnýn (Süle, 2011; Ýzci, 2010) yað Balýklardaki yað raný balýðýn türüne, seviyesinden düþük bulunmuþtur. cinsiyetine yaþýna, beslenme durumuna ve Bu çalýþma kapsamýnda çalýþýlan balýkyaþadýðý rtama baðlý larak deðiþim göste- larýn yað asidi prfilleri (Tabl 2) detaylý larak rebilmektedir. Ayrýca, balýklar, içerdikleri yað verildiði üzere, balýklarýn ayný bölgede ve ranlarýna göre yaðsýz (<%2), az yaðlý (%2-4), þartlarda yaþamlarýný sürdürmelerine ve ayný rta yaðlý (%4-8) ve yaðlý (>%8) larak zamanda yakalanmalarýna raðmen farklý yað sýnýflandýrýlabilir (Gülyavuz ve Ünlüsayýn, asidi kmpzisynuna sahip lduklarý saptan- 1999). Bu çalýþmada; havuz balýðý, t sazaný ve mýþtýr. Bu farklýlýðýn sebebi farklý tarz beslenme karaca balýklarýnýn yað seviyeleri, sýrasý ile alýþkanlýklarýna, üreme periyduna ve fizyljik %1,61, %0,58 ve %0,30 larak tespit edil- özelliklerine sahip lmalarýndan kaynaklandýðý miþtir. Dlayýsý ile çalýþmada kullanýlan tüm düþünülmektedir. balýklar yaðsýz balýk sýnýfýnda deðerlendi- Bu çalýþmada kullanýlan üç balýðýn tplam rilebilir. Ýlave larak, çalýþmada kullanýlan SFA deðerleri Özðul vd. (2007) tarafýndan balýklarýn yað ranlarý tatlý su balýklarýndan yapýlan tatlý su balýklarý yað asitleri SFA ranlarý Salm trutta sp. (Kayým vd., 2011) ve Clarias ile uyumludur. Fakat Aras vd. (2009) gariepinus (Özðul vd., 2007) balýklarýnýn yað çalýþmalarýnda tatlý su balýklarýndan Capeta seviyelerinden düþük bulunurken, Siluris capeta umbla'nýn mevsimsel ve bölgesel glanis, Tinca tinca, Rutilus frissi ve Sander tplam SFA yað asitleri için belirtilen deðerluciperca (Özðul vd., 2007) balýklarý yað lerden düþük bulunmuþtur. Ayrýca, çalýþýlan ranlarý ile paralellik göstermiþtir. balýklarýn SFA bileþenlerinden palmitik asidin Ayrýca, Daðtekin ve Baþtürk (2014) Çýl- en yüksek rana sahip lmasý daha önce dýr Gölü'nde, Süle (2011) Eðirdir Gölü'nde ve çalýþmalarla uyumludur (Özparlak, 2013; Ýzci (2010) Eðirdir Gölü'nde gümüþü havuz Çakmak vd., 2012; Aras vd., 2009; Özðul vd., balýklarý ile yaptýklarý çalýþmada bu balýklarýn 2007). yað seviyelerini sýrasý ile %1,59, %3,78 ve Bu çalýþmada kullanýlan üç balýðýn pal- %4,62 larak tespit etmiþlerdir. Bu çalýþmada mitik asit seviyesi Capeta capeta umbla'nýn Atatürk Baraj Gölü'nde avlanan havuz balýk- Tercan Baraj Gölü yaz mevsimi palmitik asit larýnýn yað seviyesi Çýldýr Gölü'nde bulunan raný hariç diðer üç mevsimdeki ve Tuzla Çayý gümüþü havuz balýklarý (Daðtekin ve Baþtürk, için ölçülen tüm mevsimlerdeki palmitik asit 2014) yað seviyeleri ile benzerlik gösterirken ranýndan düþük bulunmuþtur (Aras vd., 2009). Eðirdir Gölü'nde bulunan gümüþü havuz Ýlaveten, bu çalýþmada ölçülen

34 Özyýlmaz ve Palalý / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 29-36 palmitik asit seviyesi Özðul vd. (2007) tara- Havuz balýðý, t sazaný ve karaca balýkfýndan 6 farklý tatlý su balýklarý (Clarias garie- larýnýn DHA yüzdelik seviyeleri sýrasý ile 14.85, pinus, Cyprinus carpi, Siluris glanis, Tinca 10.02 ve 5.21 larak tespit edilmiþtir (P<0,05). tinca, Rutilus frissi ve Sander luciperca) için Mevcut çalýþmada havuz balýðý ve t sazaný yapýlan çalýþmada belirtilen palmitik asit balýklarýndaki en yüksek PUFA bileþeninin seviyeleri aralýðýnda lduðu tespit edilmiþtir. DHA, karaca balýklarýnýn en yüksek PUFA Bu çalýþmada t sazanýnýn leik asit bileþeninin ise EPA lduðu tespit edilmiþtir. ranýnýn Clarias gariepinus (Özðul vd., 2007) Ayrýca balýklarýn tplam n3 ranlarý Havuz ile yine bu çalýþmada kullanýlan havuz balýðýnýn balýðý için %22,64, t sazaný için %18,92 ve ise Tinca tinca için belirtilen leik asit ranlarý karaca balýklarý için ise %20,79 larak hesapile çk büyük benzerlik gösterdiði tespit edil- lanmýþtýr. miþtir (Özðul vd., 2007). Ayrýca, Kayým vd. Ek larak, bu çalýþmada kullanýlan havuz (2011) Salm trutta için bildirilen leik asit ve balýðý, t sazaný ve karaca balýklarý yüksek vaksenik asit ranlarý bu çalýþmadaki t sazaný ranlarda PUFA (tplam n3, EPA ve DHA dâhil için bulunan deðerlere çk yakýn lduðu lmak üzere) içerdiði görülmektedir. Balýk saptanmýþtýr. tüketimi kalple ilgili hastalýklarýn azaltýl- LA raný balýklar arasýnda farklýlýk masýnda bilhassa tavsiye edilmektedir (Angöstermiþtir (P<0,05). Kayým vd. (2011) Salm nim, 2014). Özellikle n3, EPA ve DHA'nýn insan trutta için bildirdikleri LA ranýnýn bu vücudu için bazý faydalarý; çcuklarda zekâ çalýþmadaki balýklarýn içerdiði LA ranlarý geliþim fnksiynlarýnýn arttýrýlmasý (Din vd., aralýðýnda lduðu tespit edilmiþtir. Ayrýca, bu 2004), hamilelik döneminde erken dðum çalýþmada kullanýlan balýklarýn rtalama LA riskinin azaltýlmasý ve bebeðin dðuma kadarki deðerleri Özðul vd. (2007) 6 farklý tatlý su süreçte beyin ve görme yetilerinin artmasýnda balýklarý için belirttiði rtalama LA deðerleri (Burre, 2007), kanser riskinin azaltýlmasýnda aralýðýnda lduðu belir-lenmiþtir. ve kln kanserlerinde yaþam kalitesinin Çalýþmadaki balýklarýn AA düzeyleri arttýrýlmasýnda (MacLean vd., 2005) etkili arasýnda da bazý farklýlýklar tespit edilmiþtir. Bu lduðu þeklinde sayýlabilir. farklýlýk havuz balýðý ve t sazaný arasýnda ista- Snuç larak, et verimi en düþük balýk tistiksel larak önemsiz bulunurken karaca havuz balýðý lsa da DHA içeriði ldukça balýðýnda önemli bulunmuþtur (P<0,05). Bu yüksek bulunmuþtur. Yað seviyesinin en düþük çalýþmadaki balýklarýn AA düzeyleri Salm ve EPA içeriðinin en yüksek lan balýðýn karaca trutta (Kayým vd., 2011) ve 6 farklý tatlý balýðý su balýðý lduðu tespit edilmiþtir. Ot sazanýnýn balýklarý için belirtilen AA deðerlerinden leik asit miktarýnýn diðer iki balýktan yüksek yüksek bulunmuþtur (Özðul vd., 2007). lduðu görülmüþtür. Bu çalýþmada elde etti- Çalýþýlan tüm balýklarýn EPA seviyeleri ðimiz verilere dayanarak Atatürk Baraj Göbirbirlerinden farklý bulunmuþtur. Bu farklýlýk lü'nde avcýlýðý yapýlan havuz balýðý, t sazaný ve havuz balýðý ve t sazaný arasýnda istatistiksel karaca balýklarýnýn dymamýþ yað asitleri larak önemsiz (P>0,05) bulunurken, karaca (özellikle DHA, EPA ve tplam n3) bakýmýndan balýðý ile diðer balýklar arasýnda önemli zengin lduðu bulunmuþtur. bulunmuþtur (P<0,05). Karaca balýðýnýn EPA seviyesi çalýþmada kullanýlan diðer iki balýðýn Teþekkür EPA seviyelerinin iki katýndan daha yüksek Bu çalýþmada kullanýlan karaca balýðýnýn bulunmuþtur. Balýk yaðlarýnýn EPA seviyeleri tür tespitine yardýmcý lan Dr. Yusuf Kenan arasýndaki farklýlýk balýklarýn beslenme alýþkan- Bayhan'a teþekkür ederiz. lýklarýndan kaynaklanmýþ labilir.

Kaynaklar Özyýlmaz ve Palalý / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 29-36 35 Annim, 2014. http://www.heart.org/ HE-ARTORG / 868-870. Getting Healthy / Nutritin Cen-ter/ Healthy Diet Hansn, S. W. F. ve Olley, J. 1963. Applicatin f the Gals (giriþ July 14, 2014). Bligh and Dyer methd f lipid extractin t tissue Aras, M. N., Güneþ, M., Bayýr, A., Sirkeciðlu, A. N. ve hmgenates. Bichemical Jurnal, 89: 101-102. Halilðlu, H. Ý. 2009. Tuzla Çayý ve Tercan Baraj Ýzci, L. 2010. Utilizatin and Quality f Fish Fingers frm Gölü'ndeki Capeta capeta umbla HEC- Prussian Carp (Carassius gibeli Blch, 1782). KEL,1843'nin Bazý Biy-Ekljik Özellikleri ile Pak. Vet. J., 30 (4): 207-210. Ttal Yað ve Yað Asitleri Kmpzisynlarýnýn Karakaþ, H. H. ve Türkðlu, H. 2005. Su ürünlerinin Karþýlaþtýrýlmasý. Eklji 19, 73: 55-64. dünyada ve Türkiye'deki durumu HR. Ü.Z.F. Bayhan, Y. K. ve Göçer, M. 2012. Atatürk Baraj Gölü Dergisi, 9(3): 21-28. (Adýyaman) balýkçýlýðý ve kullanýlan av araç- Kayým, M. Öksüz, A., Özyýlmaz, A., Kcabaþ, M., Can, larýnýn teknik özellikleri. Jurnal f Fisheries E., Kýzak, V. ve Ateþ, M. 2011. Prximate Sciences. 6 (3): 232-242. Cmpsitin, Fatty Acid Prfile and Mineral Burre, J. M. 2007. Dietary mega-3 fatty acids fr Cntent f Wild Brwn Trut (Salm trutta sp.) wmen. Bimedicine and Pharmactheraphy, 61: Frm Munzur River in Tunceli, Turkey. Asian 105-112. Jurnal f Chemistry; Vl. 23, N. 8 (2011), 3533- Cnnr, W. E., Neuringer, M. ve Reisbick, S. 1992. 3537. Essential fatty acids: the imprtance f n-3 fatty Krykhtin, M. L. ve Grbach. E. I. 1981. Reprductive acids in the retina and brain. Nutritin Review, 50: eclgy f the white amur Ctenpharyngdn 21-9. idella (Val.) and f the silver carp Hyppht- Çakmak, Y. S., Zengin, G., Guler, G. O., Aktumsek, A. ve halmichthys mlitrix (Val.) in the Amur Basin. Ozparlak, H. 2012.Fatty Acid Cmpsitin and Jurnal f Ichthylgy, 21(2):109-123. ù3/ù6 ratis f the muscle lipids f six fish species MacLean, C. H., Newberry, S. J., Mjica, W. A., Khama, in Sugla Lake, Turkey. Arch. Bil. Sci., Belgrade, P., Issa, A. M., Suttrp, M. J., Lim, Y-W., Traina, S. 64 (2): 471-477. B., Hiltn, L., Garland, R. ve Mrtn, S. C. 2005. Daðtekin, B. B. ve Baþtürk, Ö. 2014. Çýldýr Gölü'nde Effects f mega-3fatty acids n cancer risk: a Yaþayan Gümüþi Havuz Balýðýnýn (Carassius systematic review, The Jurnal f the American gibeli Blch, 1782) Et Verimi ve Biykimyasal Medical Assciatin, 295: 403-415. Kmpzisynu. Yunus Araþtýrma Bülteni, (2): 15- Oksuz, A. Ozyilmaz, A., Aktas, A., Gercek, G. ve Mtte, J. 22. 2009. Cmparative Study n Prximate, Mineral Drevn, C. A. 1992. Marine ils and their effects. and Fatty Acid Cmpsitns f Deep Seawater Nutritin Review, 50: 38-45. Rse Shrimp (Parapenaeus lngirstris, Lucas Din, J. N., Newby, D. E. ve Flapan, A. D. 2004. Omega 3 1846) ve Glden Shrimp (Plesinika martia, A. fatty acids and cardivascular disease fishing fr a Milne-Edwards, 1883) Jurnal f Animal and natural treatment, British Medicanal Jurnal, 328: Veterinary Advances, 8 (1): 183-189. 30-35. Oymak, S. A., Musa, D. ve Ünlü, E. 2008. Reprductive Emirðlu, Ö., Tarkan, A. S., Tp, N, Baþkurt, S., ve Sülün, bilgy and histlgical changes in the gnads f Þ. 2012. Grwth and Life Histry Traits f a barb, capeta trutta (Heckel, 1843) in Atatürk Highly Explited Ppulatin f Nn-Native Gibel Dam Lake, Turkey. Ýstanbul Üniversitesi Su carp, Carassius gibeli frm a Large Eutrphic Ürünleri Dergisi, 23 (2):1-11. Lake (Lake Uluabat, NW Turkey): is Repr- Özðul, Y., Özðul, F. ve Alagz, S. 2007. Fatty acid ductin the Key Factr fr Establishment Success? prfiles and fat cntents f cmmercially Turkish Jurnal f Fisheries and Aquatic Sciences, imprtant seawater and freshwater fish species f 12: 925-936. Turkey: A cmparative study. Fd Chemistry, Gülyavuz, H. ve Ünlüsayýn, M. 1999. Su Ürünleri Ýþleme 103: 217-223. Teknljisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Özparlak, H. 2013. Effect f Seasns n Fatty Acid Eðirdir Su Ürünleri Fakültesi, Isparta. Cmpsitin and n-3/n-6 Ratis f Muscle Lipids Hamazaki, K., Itmura, M. ve Savazaki, S. 2006. Fish il f Sme Fish Species in Apa Dam Lake, Turkey. reduces tth lss mainly thrugh its anti- Pakistan J. Zl, 45(4): 1027-1033. flammatry effects. Medical Hyptheses, 67 (4):

36 Özyýlmaz ve Palalý / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 29-36 Shahidi, F. ve Btta, J. R. 1994. Seafds: Chemistry, 440p. Enstitüsü Su Ürünleri Avlama ve Ýþleme Prssesing, Technlgy and Quality. Chapman & Teknljisi Anabilim Dalý. Hall, Lndn3-9 Zengin, M., Özcan-Akpýnar, Ý., Daðtekin, M., Gümüþ, A. Simplus, A. P. 1991. Omega-3 fatty acids in health ve Kýlýç, Ç. C. 2013. Çýldýr Gölü Eksistemine and disease and develpment American Jurnal Yerleþerek Dinamik Bir Stk Oluþturan Gümüþi f Clinical Nutritin, 54: 438-63. Havuz Balýðý (Carassius gibeli, Blch, Süle, Ö. 2011. Carassius gibeli'dan Surimi Yapýmý ve 1782)'nýn Avcýlýk-Ppulasyn Ýliþkileri, Türkiye Kimyasal ve Mikrbiyljik Kalitesinin Belir- Ýstilacý Tatlýsu Türleri Çalýþtayý: Ulusal Eylem lenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Danýþman Diler, A., Planý,12-14 Haziran 2013, Ýstanbul, s. 5-6. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri