JEOTERMAL ENERJİYE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME ve DESTEKLER S a f f e t D u r a k Enerji Uzmanı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Haziran 2011 ICCI
Bu sunumda; Türkiye de ve Dünya da jeotermal enerjinin son durumu Jeotermal enerjiye ilişkin yasal düzenlemeler Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun jeotermal enerjiden elektrik üretimi için yapılan başvurulara ilişkin uygulamaları Jeotermal kaynaklardan elektrik üretiminde uygulanan destek mekanizmaları Uygulamada karşılaşılan sorunlar aktarılacaktır.
Dünyada yenilenebilir enerjiye olan ilgi her artmaktadır. geçen gün Bu kapsamda jeotermal enerji de cazibe merkezlerinden birisidir. Diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına göre; Elektrik ve ısı enerjisi üretimi için entegre olarak kullanılabilmesi Elektrik üretiminde baz yük santralı olarak kullanılabilmesi Elektrik üretiminde kwh başına yatırım maliyetinin diğer yenilenebilir kaynaklardan daha düşük olması gibi önemli avantajlara sahiptir.
Diğer taraftan jeotermal kaynaklar, rüzgar ve güneş gibi diğer yenilenebilir kaynaklar kadar yaygın olarak bulunmaz.
Kızgın Buhar Santrali Buharlaştırmalı Santral İkili (Binary) Çevrim Santrali
Kızgın Buhar Santralleri Larderello, Gaysers Buharlaştırmalı Santraller Gürmat Germencik, Zorlu K ızıldere İkili (Binary) Çevrim Santralleri Mege Dora I-II, Enda Tuzla, Bereket Kızıldere
1904 Italya Larderello
Dünya da Jeotermal Kaynaklardan Elektrik Üretimi (2010) Ülke Kapasite (MWe) Üretim(GWh/y) USA 3.093 16.603 Filipinler 1.904 10.311 Endonezya 1.197 9.600 Meksika 958 7.047 İtalya 843 5.520 Dünya TOPLAM 10.715 67.250
187 adet jeotermal saha, 4000 MWt kapasite 21 adeti elektrik üretimine uygun 750 MWe Mevcut sahaların 4 ünde 6 adet tesis 11 adet başvuru lisanslandı veya işlemde
Çelikler A.Ş. Aydın-Sultanhisar 9,9 Zorlu Enerji A.Ş. MW Manisa-Alaşehir 30 MW Tuzla A.Ş. Çanakkale-Ayvacık 7,5 MW Çelikler A.Ş. Aydın-Pamukören 30 MW Kiper A.Ş. Aydın-Nazilli 20 MW Santral A.Ş. Manisa-Salihli 15 MW Maren A.Ş. Aydın-Hıdırbeyli / 39 MW Gürmat A.Ş. Aydın-Germencik / 47,4 MW Menderes A.Ş., Dora-1 Aydın-Sultanhisar / 7,95 MW Menderes A.Ş., Dora-2 Aydın-Sultanhisar / 9,5 MW Menderes A.Ş., Dora-3 Aydın-Sultanhisar / 34 MW Tamamlanan tesisler Lisanslı tesisler İnceleme-değerlendirme Alres A.Ş., Aydın-Nazilli/ 9,5 MW BM Enerji A.Ş. Aydın-Gümüşköy / 25MW Karkey A.Ş., Aydın-Umurlu/ 5 MW Bereket A.Ş. Denizli-Sarayköy / 6,85 MW Jeoden A.Ş. Denizli-Babadağ 2,54 MW Zorlu A.Ş. Denizli-Sarayköy / 15 MW+ 60 MW
Tesis adı Sarayköy JES Kızıldere JES Germencik JES Yeri Denizli- Sarayköy Denizli- Sarayköy Aydın- Germencik Kurulu güç (MW) 15 6,85 47,4 Dora 1 JES Aydın-Salavatlı 7,95 Dora 2 JES Aydın-Salavatlı 9,5 Tuzla JES Çanakkale-Tuzla 7,5
Tesis adı Yeri Şirket Maren JES Aydın-Hıdırbeyli Maren Jeo. A.Ş. 39 Kurulu güç (MW) Açıklama Lisanslı (2013) 20 MW (2011) Umurlu JES Aydın-Umurlu Karkey Enr. A.Ş. 5 Lisanslı (2014) Sanko JES Manisa- Salihli Santral Jeo. A.Ş. 15 Lisanslı (2014) Dora 3 JES Aydın-Salavatlı Menderes Jeo.A.Ş. 34 Lisanslı (2014) Alres JES Aydın-Atça Alres Enerji A.Ş. 9,5 Lisanslı (2014) Gümüşköy JES Pamukören JES Sultanhisar JES Aydın- Gümüşköy Aydın- Pamukören Aydın- Sultanhisar Gümüşköy Jeo. A.Ş. 25 Lisanslı (2015) Çelikler Jeo. A.Ş. 30 Lisanslı (2015) Çelikler Jeo. A.Ş. 9,9 Lisanslı (2015) Alaşehir JES Manisa-Alaşehir Zorlu Jeotermal A.Ş. 30 Uygun Bulma Kiper JES Aydın-Nazilli Kiper Elektrik Ürt A.Ş. 20 Başvuru Jeoden JES Denizli- Sarayköy Jeoden Elektrik Ürt A.Ş. 2,52 Başvuru TOPLAM 219,92
Jeotermal faaliyetler; 13/06/2007 / 5686 Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu 11/12/2007 Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği ile düzenlenmiştir.
Kanunun ve Uygulama Yönetmeliğinin esasları: (1) Jeotermal kaynaklar, Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup bulundukları arzın mülkiyetine tâbi değildir. Ruhsatsız hiçbir faaliyet yapılamaz. Arama ruhsatı başvurusu, 5000 hektarı geçmeyecek şekilde İl Özel İdarelerine yapılır. Başvurularda öncelik hakkı esastır.
Kanunun ve Uygulama Yönetmeliğinin esasları: (2) Bir jeotermal kaynağın bulunması halinde işletme projesi ile birlikte İşletme Ruhsatı başvurusu yapılır. Bloke alan talebi varsa MTA tarafından gerekli inceleme yapılarak bloke alan belirlenir ve bu alan aramalara kapatılır. İşletme ruhsatı sahipleri, işletme için gerekli tüm izinleri almaktan sorumludurlar. Arama ve işletme ruhsatları devredilebilir. Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş ruhsatlar, İdarece ihale yoluyla aramalara ve işletmeye açılır.
Kanunun ve Uygulama Yönetmeliğinin esasları: (3) İşletme ruhsat sahibi, akışkanı üretime almadan önce kaynak koruma alanı etüdü yaptırmak zorundadır. Atık akışkanın reenjeksiyonu esastır.
Jeotermal kaynağa dayalı elektrik üretimi, Jeotermal Kanunu ve Uygulama Yönetmeliğine ek olarak; 03/03/2001 / 4628 Elektrik Piyasası Kanunu Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği Elektrik Enerjisi Üretimine Yönelik Jeotermal Kaynak Alanlarının Kullanımına Dair Yönetmelik ile düzenlenmiştir
Başvuru İşletme Ruhsatı İşletme Projesi İnceleme Değerlendirme Bağlantı ve Diğer Görüşler Uygun Bulma kararı ve Lisans verilmesi ÇED Kararı Teminat Mektubu
Jeotermal Enerjinin Elektrik Üretimine Yönelik Kullanılmasına İlişkin Yönetmelik Elektrik enerjisi üretmek üzere işletme ruhsatı alan ruhsat sahiplerinin Enerji Piyasası Düzenleme Kurumuna (EPDK) yapacakları lisans başvurularına ilişkin uygulama düzenlenmiştir. Sözkonusu Yönetmelik uyarınca; işletme ruhsatı sahibi 3 ay içerisinde EPDK ya lisans başvurusunda bulunmak zorundadır. Lisans başvurusunun yapılmaması, başvurunun reddedilmesi, lisansın sona erdirilmesi veya iptal edilmesi durumunda durum İdareye bildirecek, lisansın iptal edilmesi halinde işletme ruhsatı da iptal edilecektir.
Jeotermal Kaynaklardan Elektrik Üretimine İlişkin Destekler
Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi; 10/05/2005/5346 Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun ile desteklenmektedir
I Sayılı Cetvel Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi Uygulanacak Fiyatlar (ABD Doları cent/kwh) Hidroelektrik üretim tesisi 7,3 Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi 7,3 Jeotermal enerjiye dayalı üretim tesisi 10,5 Biyokütleye dayalı üretim tesisi (çöp gazı dahil) 13,3 Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi 13,3 10 yıl boyunca geçerli fiyatlar
Tesis Tipi II Sayılı Cetvel Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat Yerli Katkı İlavesi (ABD Doları cent/kwh) Buhar veya gaz türbini 1,3 Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi Jeneratör ve güç elektroniği Buhar enjektörü veya vakum kompresörü 0,7 0,7
Bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra kamu veya Hazine arazilerinde yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımını ve verimliliğini etkileyici imar planları düzenlenemez. Belirlenen yenilenebilir kaynak alanları imar planlarına resen işlenmek üzere Bakanlık tarafından ilgili mercilere bildirilir
Yeterli jeotermal kaynakların bulunduğu bölgelerdeki valilik ve belediyelerin sınırları içinde kalan yerleşim birimlerinin ısı enerjisi ihtiyaçlarını öncelikle jeotermal ve güneş termal kaynaklarından karşılamaları esastır
Jeotermal kaynağa dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulacağı arazilerin, ulaşım yollarının ve şebekeye bağlantısı için kullanılacak arazilerin kullanımı için izin verilmesi ve izin bedellerinden yüzde seksenbeş indirim uygulanması, Orman arazilerinde ise ORKÖY ve Ağaçlandırma Özel Ödenek Gelirleri alınmaması hüküm altına alınmıştır. Meralarda tahsis değişikliği yapılarak yenilenebilir enerji yatırımlarına izin verilmesi sağlanmıştır
Sorunlar
Koordinat bazında ve 5000 hektarı geçmeyecek şekilde ruhsatlandırma
Aynı havzada Ayrı arama programları Kaynak israfı
Jeotermal aramacılığın desteklenmesi Jeotermal enerjinin doğrudan kullanımının desteklenmesi
Saffet DURAK sdurak@epdk.gov.tr 0 312 201 41 59