DOÇ.DR.M.DR.MİTAT KOZ

Benzer belgeler
ENDOKRİN SİSTEM ANATOMİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

Egzersizde Hormonal Değişimler Ve Düzenleme PROF.DR.MİTAT KOZ

Endokrin sistem fizyolojisi

EGZERSİZİN ENDOKRİN SİSTEME ETKİLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

EGZERSİZDE ENDOKRİN SİSTEM DEĞİŞİKLİKLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz.Dr.Aydan Ünsal 2 Mart saglık meslek okulu hastalık bilgisi dersi

Sunum planı. Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM

KONU 5 ENDOKRİN SİSTEM

Salgısını görev yerine bir salgı kanalıyla ulaştıran bezlerdir. Gözyaşı, tükrük, süt ve ter bezleri bu gruba girer.

1. Üretildikleri yerden hedef doku ve organlara kan ile taşınırlar. 2. Her hormonun etkilediği hücre, doku ve organ farklıdır.

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)

ENDOKRİN SİSTEM. Selin Hoca

TIBBI TERMİNOLOJİ ÖZET ÜNİTE

(İÇ SALGI BEZİ) ENDOKRİN SİSTEM

E DOK O RİN İ S İ S S İ T S EM

ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT

Hipotalamus hormonları. Leptin 1/30/2012 HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI. Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin

Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer

ÜNİTE 4:HAYVANLARDA KİMYASAL SİNYALLER

ÜNİTE 10. Hormonlar. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA

ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ. İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN. Gazi Üniversitesi

4 Endokrin Sistem ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler. Bu üniteyi çalıştıktan sonra,

Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri. Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009

Polipeptitler ve proteinler Aminoasitlerden türeyen hormonlar

Tiroit hormonları 1. Folliküler hücrelerden sentezlenen hormonlar: Tiroksin (T 4. , tetraiyodotironin) (triiyodotironin) T 3

ÜREME SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

GLANDULAE ENDOCRINAE Hormon adı verilen bir salgı yaparlar Salgılarını doğrudan kana verirler, Akıtıcı kanala ihtiyaç duymazlar.

HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR

E2 (ESTRADIPL) Normal Değerler: Erkek: <62 pg/ml Kadın:

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3

ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire

-Sinir sistemi ve endokrin sistemi karşılaştıralım:

ENDOKRİN SİSTEM. Hormonlar bir hücre veya hücre topluğu tarafından salınıp kana karışan ve kanla taşınan kimyasal maddelerdir.

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ...

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN

Adrenal Korteks Hormonları

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

YDUS İÇİN TARİHİ FIRSAT

Ayxmaz/biyoloji Homeostasi

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ ENDOKRİN SİSTEM ENDOKRİN SİSTEM ENDOKRİN SİSTEM. Anabolizma 19/11/2015 ENDOKRİN SİSTEM. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI

ÜNİTE TIBBİ TERMİNOLOJİ İÇİNDEKİLER. Doç. Dr. İsmail MALKOÇ HEDEFLER ENDOKRİN SİSTEM

ADRENAL KORTEKS HORMONLARI GLİKOKORTİKOİDLER. Doç. Dr. Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı

Arka Beyin Medulla Omuriliğin beyne bağlandığı bölge kalp atışı, nefes, kan basıncı Serebellum (beyincik) Kan faaliyetleri, denge Pons (köprü)

Hücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI SAĞLIK HİZMETLERİ ENDOKRİN SİSTEM

ÜNİTE TEMEL ANATOMİ İÇİNDEKİLER. Doç. Dr. İsmail MALKOÇ HEDEFLER ENDOKRİN SİSTEM (SYSTEMA ENDOCRINAE)

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Boşaltım Sistemi

OTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi)

MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ. Çözümler. Sağ kulakçık. Аntijen ve antikorlar. Аsetilholin. Karaciğer. Са-iyonları ve ATP. Distal tubülde.

Egzersiz ve Hormonlar: Yanlış kullanım ve Doping

ORGANİZMANIN ÖNEMLİ METABOLİK DURUMLARI

ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI. Prof. Dr. Tülin BEDÜK ANKARA ÜNİVERSİTESİ Sağlık Bilimleri Fakültesi 2016

Beslenmeden hemen sonra, artan kan glikoz seviyesi ile birlikte insülin hormon seviyesi de artar. Buna zıt olarak glukagon hormon düzeyi azalır.

DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

GROWTH HORMON. Klinik Laboratuvar Testleri

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) 04 MART NİSAN 2019 (7 HAFTA)

hormon endokrin hormonlar doku hormonları lokal hormonlar parakirin hormonlar

DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM

Konjenital adrenal hiperplazi

İNSAN VÜCUDU İLE TANIŞMA...

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) 05 MART NİSAN 2018 (7 HAFTA)

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU

KALSİYOTROPİK İLAÇLAR

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER

Prof. Dr. Mehmet ALİ MALAS

Endokrin Sistem. Paratiroid Tiroid Pankreas Surrenal bez. Dr.Murat TOSUN

DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ

YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI. Dönem II. TIP 2040 ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEMLER DERS KURULU

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ

Doğum Sonrası (post-natal) Büyüme

ENDOKRİN SİSTEMİNE İLİŞKİN TIBBİ TERİMLER

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas

Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/l arasındadır.

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER

Otonom Sinir Sistemi - II. Dr. Ersin O. Koylu EÜTF Fizyoloji Ab. D.

T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM & ÖĞRETİM YILI DÖNEM II

ENDOKRİN SİSTEMİ VE ÖZEL DUYU ORGANLARI. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN

GENİTAL SİKLUS Östrus Siklusu

T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM & ÖĞRETİM YILI DÖNEM II

Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteryel Basıncın Hızlı Kontrolü. Prof.Dr.Mitat KOZ

DÖNEM II V. DERS KURULU (6 HAFTA) ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEM DERS KURULU

Nöron uyarı gönderdiğinde nörotransmitterleri barındıran keseciklerin sinaptik terminale göçü başlar.

FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ. Önemli Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır.

İnsülin sekresyonunun hücresel biyolojisi

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI

Hipotalamo-hipofizer Hormonlar

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER

DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ

Transkript:

ENDOKRİN N SİSTEM S STEM FİZYOLOJİSİ DOÇ.DR.M.DR.MİTAT KOZ

Endokrin sistem Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme d sistemidir. Vücuttaki V 3 ana fonksiyon ile yakın n ilişkilidir. 1. Vücut sıvılars larındaki kimyasal maddelerin konsantrasyonunun, protein, lipit ve karbonhidrat metabolizmasının düzenlenmesi, 2. Sinir sistemi ile birlikte vücudun v streslere karşı koymasına yardım m etmek, 3. Seksüel el gelişim im ve üremeyi içene i alan büyüme ve gelişmenin düzenlenmesi. d

Endokrin bezler ve hormonlar Endokrin sistem endokrin bezler olarak adlandırılan doku ve organlardan oluşmu muştur. Bu bezler hormon olarak adlandırılan kimyasal maddeleri sentezleyip salgılarlar. larlar.

Endokrin Bezler Hipofiz bezi-hipotalamus Tiroid bezi Paratiroid bezi Böbrek üstü bezleri Pankreas Gonadlar-cinsiyet bezleri Diğerleri Böbrekler Pineal bez Timus bezi Kalp Sindirim kanalı Plasenta

Hormonlar kimyasal yapılar larına göre g Amino asit türevleri: t 3 e ayrılırlar rlar Katekolaminler trozin isimli amino asitten yapılırlar, nöronlardan n ya da adrenal bezinden salınırlar. Troid hormonları da tirozin amino asidinden türerler, t tiroid bezinden salınırlar. Melatonin triptofan amino asidinden yapılır, pineal bezinden salınır. Peptid hormonlar: Amino asit zincirlerinden oluşurlar. urlar. Hormonların n büyük b çoğunluğu peptid yapısındad ndadır. Steroid hormonlar: Lipit türevidirler. t Aldosterone, glukokortikoidler,, ve gonadal hormonlar bu guruptandır. r. Plazmada erimedikleri için i in taşı şıyıcı proteinleri vardır. r.

Hormon salgısının n kontrolü... Hormonal sekresyonlar genellikle negatif feedback sistemler ile normal seviyede tutulur.

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI ZMALARI-1 Hormonlar kan dolaşı şımına verilince, kanın n ulaştığı her yere gidebilirler. Ancak hormonlar, yalnızca belirli bir hormona özgü reseptörü olan hücreler h üzerine etkili olabilir. Bu özel reseptöre sahip hücrelere h hedef hücre h ya da daha genel olarak hedef doku veya hedef organ denir. Protein, peptid ve aminler yağda çözünmezler, bu sebeple de hücrelerin h plazma membranlarını geçemezler. emezler. Bu tür t r hormonların n reseptörleri rleri hücre h membranının dışındadır.

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI ZMALARI-2 Hormonun reseptörü ile birleşmesi hücre h içinde, i inde, ikincil haberci denilen bir bileşiğin in oluşmas masına neden olur. Hormonun hücre h içinde i inde etkisini, ikincil haberci denilen bu bileşikler ikler gösterir. g İkincil haberciler hücre h içinde i inde daha önceden programlanmış aktiviteleri hızlandh zlandırır r ya da inhibe ederler. Bu aktiviteler, bir enzimin etkisini veya protein sentezini değiştirmek ya da, bir membran kanalını açmak veya kapamaktır. Çeşitli hormonlar tarafından kullanılan lan ikincil habercilerin başlıcalar calarışunlardır. r.

İkinci haberciler Siklik Adenozin Monofosfat (camp) Siklik Guanozin Monofosfat (cgmp) İnozitol Trifosfat (IP3) Kalsiyum iyonları

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI ZMALARI-3 Tiroid hormonu ve steroid hormonlar yağda eridikleri için i in hücre membranını geçebilirler. ebilirler. Bu sebeple plazma membranının dışında reseptöre ihtiyaçlar ları olmadığı gibi, ikincil haberciye de ihtiyaç duymazlar. Bunun yerine yağda eriyen hormonlar sitoplazma içindeki indeki reseptörlere rlere direkt olarak ulaşı şırlar. Sitoplazma içindeki i indeki bu hormon-resept reseptör r kompleksi daha sonra hücre h nükleusuna ulaşı şır. Böylece nükleer n DNA ve gen ekspresyonunu değiştirerek hedef hücrenin h aktivitelerini yeniden programlayabilirler.

Endokrin Bezler Hipofiz bezi-hipotalamus Tiroid bezi Paratiroid bezi Böbrek üstü bezleri Pankreas Gonadlar-cinsiyet bezleri Diğerleri Böbrekler Pineal bez Timus bezi Kalp Sindirim kanalı

Hipofiz bezi Beyinde hipotalamusun hemen altında bulunur. İki ayrı lobtan oluşmu muştur; Anterior lob (adenohipofiz( adenohipofiz) Posterior lob (nörohipfiz( rohipfiz) Adenohipofiz gerçek ek bir endokrin bezdir ve salgı hücreleri ihtive eder. Nörohipofiz ise hiptalamustan köken ken alan pek çok sinir ucunun sonlandığı bölümdür.

Hipofiz hipotalamus ilişkisi Hipofiz bezi kan damarları ve sinir lifleri ile hipotalamusla bağlant lantılıdır. Bu bağlant lantı sinir sistemi ile endokrin sistem arasındaki direkt bir bağlant lantıdır. Hipotalamus ile adenohipfiz arasındaki bağlant lantı hipotalamik-hipofiziel hipofiziel portal sistem adı verilen damar sistemi ile sağlan lanır. Hipotalamus ile nörohipofiz arasındaki bağlant lantı ise sinirler aracılığı ığıyla gerçekle ekleştirilir.

Hipofiz-hipotalamus ilişkisi Hipotalamus; Adenohipofizden salgılanan lanan hormonların salgılanmas lanmasını düzenleyen salgılat latıcı (releasing)) ve salgıyı durdurucu (inhibiting( inhibiting) hormonlar salgılar. lar. Bu hormonlar kan yoluyla hipofize gelir. Antidiüretik hormon (ADH) ve oksitosin hormonlarını sentezler, depolar ve nörohipofizden salgılat latır. Bu hormonlar sinirin aksonu aracılığı ığıyla hipofize gelir.

Hipotalamus-hipofiz

Adenohipofiz hormonları 1. Growth hormon(gh)-büyüme me hormonu (BH) 2. Prolaktin 3. Tiroid stimüle edici hormon(tsh) 4. Adrenokortikotropik hormon (ACTH) 5. Luteinizan hormon (LH) 6. Follikül stimüle edici hormon (FSH) 7. Melanosit stimüle edici hormon (MSH)

Tiroid stimüle edici hormon(tsh) TSH tiroid bezi hormonlarının sekresyonunu ve sentezini uyarır. r. TSH nın fazla salgılanmas lanması goiter (guatr) olarak isimlendirilen tirod bezinin genişlemesine yol açar. a ar. TSH sekresyonu hipotalamusta üretilen tirotropin salgılat latıcı hormon ile kontrol edilir.

Adrenokortikotropik hormon (ACTH) ACTH böbrek b brek üstü bezinden glukokortikoidler olarak adlandırılan steroid yapılı hormonların üretimini ve salgısını artırır. r. ACTH salgısı hipotalamustan salgılanan lanan kortikotropin salgılat latıcı hormon tarafından düzenlenir. Stres, isülin lin,, ADH ve diğer hormonlar kortikotropin salgılat latıcı hormon salgısını feedback mekanizmalar ile etkileyerek ACTH salgısını artırırlar. rlar.

Luteinizan Hormon (LH) Ovulasyon-Yumurtlama; overlerden olgun yumurta hücresinin h aylık peryotlar halinde salınmas nması LH ovulasyonu uyaran gonadotropik bir hormondur. LH nın hedef organı Ekeklerde testislerdeki interstitial hücreler ki bu hücreler testesteron salgılarlar. larlar. Dişilerde ilerde ise overlerdir. LH salgısı progesteron, östrojen ve testesteron gibi hormonlarla feedback olarak düzenlene gonadotropin salgılat latıcı hormon tarafından kontrol edilir.

Follikül stimüle edici hormon (FSH) FSH da bir gonadotropik hormondur. FSH dişilerde ilerde menstruel siklus boyunca ovelerde follikül hücrelerinin büyümesini ve follikül hücrelerinden östrojen salınmas nmasını uyarır. r. Erkeklerde FSH testislerde sperm üreten hücreleri h uyarır. r. Salgısı gonadotropin salgılat latıcı hormon ile kontrol edilir.

Prolaktin Prolaktinin kadınlarda iki görevi g vardır; r; 1. Östrojen (dişi i cinsiyet hormonu) ile birlikte gebelikte meme bezlerinde meme kanallarının n gelişimini imini uyarır. r. 2. Doğumdan sonra meme dokusunda süt üretimini uyarır. r.

Prolaktin salgısının n kontrolü Prolaktin salgısı hipotalamusta üretilip adenohipofize aktarılan iki hormon tarafından kontrol edilir; 1. Prolaktin salgılat latıcı hormon 2. Prolaktin salgısını durdurucu hormon

Büyüme Hormonu (BH) Tek bir özel hedef organı olmayıp p bütün b vücut bölümlerini b etkileyerek büyümeyi b uyarır. r. En belirgin etkisi çocuklarda ve adelosan dönemde doku kitlesini artırarak rarak (protein sentezi) ve hücre h bölünmesini uyararak büyümeyi b hızlandırır. r. Uzun kemiklerin epifiz plakları üzerine doğrudan etkiyerek epifiz plaklarının devamlılığı ığını sağlar.

BH yetersizliği Büyüme dönemindeki d bir kişide ide BH salgısı yetersiz olursa epifiz plakları erken kapanır r ve vücut v büyümesi b durur dwarfizm (cücelik) celik) ortaya çıkar.

BH fazlalılığı ığı Tersine BH sekresyonu adolesan dönemin sonuna doğru azalmazsa giantism (devlik) oluşur ur ve kişinin inin boyu uzamaya devam eder. BH sekresyonu normal büyüme b bittikten sonra fazla olursa akromegali (acromegaly( acromegaly) adı verilen durum ortaya çıkar. Akromegalide baştaki, ellerdeki ve ayaklardaki kemiklerde uzamadan ziyade kalınla nlaşma ortaya çıkar.

BH nın genel etkileri Protein sentez hızınıh artırır, r, Protein yıkılımını azaltır, Glikoz kullanımını azaltır, önler; enerji kaynağı olarak karbonhidrattan yağa doğru bir kayma olmasını sağlar,

Büyüme Hormonunun plazma glikozunun ayarlanmasına na etkileri Yağ Dokusu Trigliseritler SYA+Gliserol + Karaciğerde Glikoneogene z Glikoz Amino asit ve Gliserol + Büyüme Hormonu Dokular SYA Oksidasyonu Glikoz -

BH salgısının n kontrolü BH salgısı hipotalamusta üretilip adenohipofize aktarılan iki hormon tarafından kontrol edilir; 1. Büyüme hormonu salgılat latıcı hormon 2. Büyüme hormonu salgısını durdurucu hormon

Büyüme Hormonunun sekresyonunun düzenlenmesi ve etkileri Egzersiz Uyku Stres Düşük Plazma Glikozu (+) Hipotalamus Somatostat in Ön Hipofiz Karaciğer Büyüme Hormonu Somatomedinle r Protein sentezi ve büyümenin uyarılması Karaciğerde glukoneogenez artışı Glukozun dokulara girişinin engellenmesi

Nörohipofiz hormonları Nörohipofizden hipotalamusta sentezlenen 2 hormon salgılan lanır. 1. Antidiüretik hormon (ADH) 2. Oksitosin

Antidiüretik hormon (ADH) Antidiüretik retik: : idrar atılımını azaltan ADH diğer adıyla vazopressinin ana görevi g vücut sıvıs dengesinin düzenlenmesine d katkıda bulunmaktır. ADH nın hedef organı böbreklerdir. breklerdir. Böbreklerden su geri emilimini artırarak, rarak, idrar yoluyla su atılımını azaltır. Dehidrasyon ve koma gibi kan sıvıs miktarının azaldığı durumlarda ADH salgısı artar.

Oksitosin Oksitosin doğum esnasında nda uterus kasının n kasılmas lmasını,, doğumdan sonra da süt s t salgılanmas lanmasını uyaran bir hormondur.

Tiroid bezi Tiroid bezi boyunda trakeanın önünde nde iki lob halinde bulunur. Tiroid bezinin folliküler ler hücrelerinden; Tiroksin (tyroxine( tyroxine)(t4), Triiodotironin (triiodothyronine)) (T3) Tiroid bezinin parafolliküler ler hücrelerinden; Kalsitonin hormonları salgılan lanır.

Tiroid bezi salgısının... n... % 90 ı tiroksindir (T4), T4 ve T3 her ikisi de tirozin amino asitine iyot bağlanmas lanmasıyla oluşur. ur.

Tiroid hormonlarının n etkileri Vücudun pek çok hücresinde h hücresel h reaksiyonları hızlandırır. r. Böylece; Bazal metabolizma hızıh artar, Büyüme hızlanh zlanır, Çocuklarda sinir, kas ve iskelet gelişimi imi için i in şarttır Hücresel farklanma ve ve protein sentezi uyarılır. r. Karbonhidrat ve yağ metabolizması uyarılır (kalorijenik etki).

Hipertiroidi-hipotiroidi Tiroid bezi aktivitesinin artmasına hipertiroidi,, azalmasına ise hipotiroidi denir. Çocukta görülen g hipotiroidizme kretinizm denir, sinir ve kas gelişme geriliği i görülür. g r.

Tiroid hormonlarının n salgısının düzenlenmesi Tiroid hormonları TSH tarafından feedback mekanizmalar ile düzenlenir. d T4 kanda düşükse, d soğuk, stres ve gebelik gibi durumlar var ise ki bu durumlarda enerji ihtiyacı artar, TSH salgısı uyarılır, r, o da tiroid bezini uyarır. r.

Kalsitonin Kalsitonin kan kalsiyum düzeylerini d düşüren bir hormondur. Kalsitonin Kemik yapımını uyarır, r, Paratiroid hormon salınımını inhibe eder, kemik hücresinde h kemik yıkımınıy azaltır, kemikten kana kalsiyum geçişini ini azaltır, kandan kemiğe e kalsiyum geçişini ini artırır. r. Sonuçta kan kalsiyumunu düşürülür. d r.

Paratiroid bezler Paratiroid bezler tiroid bezinin arkasında bulunan küçük üçük k bezlerdir. Parat hormon (paratiroid( hormon) (PTH) salgılarlar. larlar. PTH kalsitoninin tersi etkilere sahiptir. Kan kalsiyum düzeylerini d artırıp, fosfat düzeylerini azaltır. Kan kalsiyum miktarı azaldığı zaman PTH artar.

Paratiroid bezler PTH nın etkileri: 1. Kemik dokusunda kemik yıkılımını hızlandırarak kemikten kana Ca geçişini ini uyarır-osteoklastlar osteoklastları uyarır, r, osteoblastları inhibe eder. 2. İnce bağı ğırsaklardan kana Ca ve fosfat emilimini artırır. r. 3. Böbreklerden kalsiyum geri emilimini artırır. r.

Böbrek Üstü bezleri (Adrenal Bezler) Adrenal bezler böbreb breğin üst ucunda lokalize olmuşlard lardır. r. Her bir adrenal bez iki farklı bezin bileşiminden iminden oluşmu muştur Medülla (iç bölümü), adrenal medülla Kortex (dış bölüm, medüllan llanın çevresi), adrenal kortex Medülla ve kortex farklı hedef organları olan farklı hormonlar sentezler.

Adrenal kortex Kortex de 3 farklı steroid hormon sentezlenir. 1. Glukokortikoidler, 2. Mineralokortikoidler 3. Gonadokortikoidler

Glukokortikoidler 2 tiptir; Kortizol Kortikosteron Adrenal kortex; Glukokortikoidler Glukokortikoid etkinin % 95 i kortizole aittir. Glukortikoidler karbonhidrat, protein ve yağ metabolizması için in gereklidir. Glukoneogenezi (karbonhidrat dışındaki kaynaklardan karaciğerde glikoz sentezlenmesi) uyarır. r. Allerjik reaksiyonları ve inflamatuvar cevapları baskılar.

Kortizolün plazma glikozunun ayarlanmasına na etkileri(sya:serbest yağ asitleri) Kortizol Kan Kas Yağ Dokusu Protein Amino asitler Trigliseritler SYA + Gliserol SYA Dokular SYA Oksidasyonu Dokulara Girişin engellenmesi Karaciğerde Glikoneogene z Glikoz Amino asit ve Gliserol Glikoz Glikoz

Kortizol salgılanmas lanmasının n kontrolü ve etkileri Egzersiz Kemik kırılması Yanık Stres + + Üst beyin merkezleri + + Hipotalamus _ CRH (Kortizol sallgılatıcı (rleasing) hormon) )hormon) + + Ön hipofiz _ bezi ACTH + + Böbreküstü bezi korteksi(adrenal korteks) Kortizol Doku amino asitlerinin mobilizasyonu Serbest yağ asitlerinin mobilizasyonu Glukoneogenezi n uyarılması Glukozun dokulara girişinin engellenmesi

Adrenal kortex; Mineralokortikoidler En önemli mineralokortikoid aldosterondur. Aldosteron sodyum, potasyum kaybı ve geri emilimi aracılığı ığıyla mineral dengesini kontrol eder. Mineralokortikoid aktivite; Ter, tükrük,, idrar ve mide salgısı gibi sıvılarda sodyum geri emilimini dolayısıyla yla da su geri emilimini artırmakt rmaktır. r.

Renin-anjiotensin anjiotensin-aldosteronaldosteron sisteminin kan basınc ncı,, su ve tuz dengesinin ayarlanmasındaki ndaki rolü (-) Plazma Volümü (-) Böbrek sempatik sinir aktivitesi Böbrek kan basıncı (-) Total Periferik Direnç Su ve tuz geriemilimi Aldosteron + + + Böbrek Hücreleri Renin Sekresyonu Plazma Anjiotensinojen Vazokonstriksiyo n BÜB korteksi Anjiotensin II Anjiotensin I

Adrenal kortex; Gonadokortikoidler Gonadokortikoidler cinsiyet organlarını etkilerler, fakat etkileri hafiftir. Bu hormonlar androjenler ve östrojenlerdir.

Adrenal Medülla Adrenal medülladan epinefrin (adrenalin) ve norepinefrin (noradrenalin)) salgılan lanır. Medüllan llanın ana salgısı epinefrindir, az miktarda norepinefrin salgılan lanır. Bu iki hormon sempatik sinir sistemini stimüle eder. Epinefrin ve norepinefrin sempatik sinir sitemine benzer etki yaparlar. Hormonal etki daha uzun sürer. s Medülla hormonları stres hormonlarıdır. r.

Katekolaminlerin Etkileri Yağ Dokusu Trigliseritler SYA+Glisero l Karaciğer Glikojen Glikoz + + Dokular SYA Oksidasyonu Girişe Blok Glikoz - Katekolaminler: E/NE

Stres durumlarında... Hipofiz bezinden ACTH salgısı uyarılır. r. ACTH kas, sindirim, dolaşı şım m ve solunum sistemlerinin strese karşı koyması için in adrenal kortex ve medüllay llayı uyarır. r. Protein yıkılımıy uyarılır, r, açığa ığa çıkan amino asitler enerji kaynağı olarak veya yaralanma durumunda doku tamiri için i in kullanılır. Amino asitler karaciğerde glikoza çevrilir. Sempatik sistem etkileri artar. Uzamış stres durumlarında immün sistem baskılan lanır r ve ciddi hastalıklar ortaya çıkabilir.

Sempatik uyarılma Adrenal medülla E ve NE Kan glikozu İskelet kası kan Akışı Kalp atım hızı Kan basıncı Stres Hipotalamus Enerji ve doku tamiri İçin protein kullanımı Hiofiz bezi (ACTH) Adrenal kortex kortizol Glikoneogenez (enerji için) CRH Solunum hızı Bronşiyal dilatasyon

Pankreas Pankreas sindirim kanalına enzim salgılayan layan egzokrin bir bez ve kana hormon salgılayan layan endokrin bir organ olarak işlev i görür. g r. Hormonlar pankreasın n endokrin bölümündeki pankreatik adacıklarda sentezlenir, depolanır r ve salgılan lanır.

Pankreas hormonları Pankreatik adacıklardan; 1. Glukogon (alfa hücreleri) h 2. İnsülin (beta hücreleri) h 3. Somatostatin (delta hücreleri) h 4. Pankretaik polipeptid(f hücreleri) h sentezlenir.

Pankreas hormonları; Glukagon Glikojenin glikoza çevrilmesini (glikojenoliz)) uyararak kan glikozunu yükseltir. Yağ dokusundan yağ asidi ve gliserol salınımını uyararak enerji için i in yağ kullanımını teşvik eder. Bu nedenlerle glukagon hiperglisemik bir hormondur.

Pankreas hormonları; İnsülin İnsülin glukagonun tersi etkilere sahiptir. Dokulara glikoz girişini ini artırarak rarak kan glikoz düzeylerini d düşürür. d r. Glikozun glikojene çevrilmesini (glikogenez)) uyararak depo edilmesini sağlar.

İnsülin ve Glukagonun Etkileri Yağ Dokusu Trigliseritler Glikoz+SYA Karaciğer Glikojen Glikoz Plazma Glikozu Yağ Dokusu Trigliseritler SYA+Gliserol İnsülin Plazma Glikozu Karaciğer Amino asitler ve gliserol Glikoz Glikojen Glikoz Plazma SYA + Gliserol Glukagon Plazma Glikozu

Kan Glikozunda Normalin Altına Düşme Kan Glikozunda Normalin Üstüne Çıkma Kan Glikozu Normale Yükselir Pankrestan Glukagon salgılanır Pankreastan İnsülin salgılanır Kan glikozu normale düşer Karaciğerde glikojen glikoza çevrilir ve kana salınır Glikoz karaciğere girer ve glikojen olarak depolanır, salınmaz

Diabetes Mellitus Pankreas beta hücrelerince h yeterli miktarda insülin üretilemediği i zaman diabetes mellitus adı verilen hastalık ortaya çıkar. Hiperglisemi:kan glikozunda yükselmey Fazla insülin hipoglisemiye yol açar. a ar. İnsülin ve glukagonun her ikisi de kan glikozu tarafından kontrol edilir.

Gonadlar: : Cinsiyet bezleri Gonadlar kadında overler erkekte ise testislerdir. Gonadlar üreme fonksiyonlarını kontrol eden hormonlar salgılarlar. larlar. Erkeklerde ana cinsiyet hormonu testesteron,, kadınlarda ise östrojen, progesteron ve relaxindir.

Testesteron Testislerin intersititiel hücrelerinden salgılan lanır. FSH ve LH ile birlikte spermatogenezi (sperm üretimi) uyarır. r. Erkek cinsiyet organlarının n gelişimi imi ve devamlılığı ığı için in gereklidir. İkincil cinsiyet özelliklerinin gelişimini imini uyarır; r; Yüzde ve pubik bölgede kıllanmak Larinkste genişleme Sesin kalınla nlaşması Kaslılığı ığın n artması

Östrojenler Overlerden salgınal nalırlar, Kadınlarda menstruel siklus,, meme bezlerinin gelişimi imi ve ikincil cinsiyet özelliklerinin düzenlenmesine d katkıda bulunur.

Östrojenin etkileri ve salgılanmas lanmasının n kontrolü Hipotalamu s (-) Gonadotropin Salgılatıcı Hormon (-) Ön Hipofiz Bezi (-) FSH LH Overler İnhibin Östrojen Ovum(yumurta) gelişimi Kalça ve uylukta yağ depolanması Meme gelişimi

Testosteron salgılanmas lanmasının kontrolü ve etkileri Hipotalamu s (-) Gonadotropin Salgılatıcı Hormon (-) Ön Hipofiz Bezi (-) İnhibin FSH Testisler (seminifer tüpler) LH Testisler (interstisyel hüc.) Testosteron Erkek sekonder seks karakterleri

Progesteron Progesteronda meme bezlerinin gelişimini imini ve menstruel siklusu düzenler, ayrıca gebelikte plasenta oluşumuna umuna katkıda bulunur.

Relaksin Az miktarda sentezlenir ve doğum ile ilşkilidir

Böbrekler; Diğer bezler Eritropoietin 1,25 dihidroxivitamin D3 Prekallikreinler Prostaglandinler ve Renin enzimini üretirler

Pineal bez; Melatonin ;deri pigmentleri ile ilişkilidir. Timus bezi T lenfositlerinin oluşumu umu ile ilgili hormon ve maddeler salgılar. lar. Kalp Diğer bezler Atriopeptin adı verilen bir hormon sentezler, depolar ve salgılar lar Atriopeptin sıvı-elektrolit dengesi ile ilşkilidir kilidir,, aşıa şırı yükselmiş kan basınc ncını ve kan mikatarını düşürür. r.

Sindirim sistemi; Diğer bezler Gastrin, sekretin ve kolesistokinin hormonları salgılan lanır. Gastrin mide mukozasından salınır r ve midenin asit salgılamas lamasını uyarır. r. Sekretin düedönum mukozasından salınır r ve pankreastan bikoarbonattan zengin sıvıs salgılatarak latarak mideden gelen içerii eriğin in asiditesinin nötralize edilmesini sağlar. Kolesistokinin de düedonumdan salgılan lanır r ve safra kesesinin kasılmas lmasını uyarır. r. Safra keseside yağ sindiriminde görev g alan safra salgısını yapar.

Diğer bezler Plasenta Plasenta gebelikte fetüsün n beslenmesi için i in gelişen en özelleşmiş bir organdır. r. Plasenta östrojen, progesteron ve human koryonik gonadotropin hormaonlarını salgılar. lar. Bu hormonlar gebeliğin in devamlılığı ığına yardım ederler. Bu hormonların n hedef organları everler, meme bezleri ve uterustur.

Endokrin bezler ve hormonları HİPOFİZ Z BEZİ Ön n Hipofiz(Adenohipofiz Adenohipofiz) 1-Büyüme hormonu(bh), growth hormon(gh) 2-Adrenokortikotropik hormon(acth) 3-Tiroid stimüle edici hormon(tsh) 4-Follikül stimüle edici hormon(fsh) 5-Luteinleştiricitirici hormon(lh) 6-Prolaktin 7-Melanosit stimüle edici hormon (MSH) Arka Hipofiz(Nörohipofiz rohipofiz) 1-Antidiüretik hormon(adh) 2-Oksitosin TİROİD D BEZİ 1-Triiodotyronine(T3), Tyroxine(T4) 2-Kalsitonin PARATİRO ROİD 1-Kalsitonin BÖBREKÜSTÜ BEZİ(B (BÜB), B), Korteks 1-Kortizol 2-Aldosteron Medülla 1-Epinefrin(E),(adrenalin) 2-Norepinefrin(NE),( (NE),(Noradrenalin) PANKREAS 1-İnsülin 2-Glukagon OVERLER(YUMURTALIKLAR) 1-Östrojen 2-Progesteron TESTİSLER SLER 1-Testosteron