BUZAĞILARIN BESLENMESİ Prof. Dr. Ahmet ALÇİÇEK E. Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Yemler ve Hayvan Besleme Anabilim Dalı 1
2
BU GÜNÜN DİŞİ BUZAĞISI YARININ SÜT İNEĞİDİR 3
BUZAĞI BARINAKLARI Buzağıların altı her zaman kuru ve temiz olmalıdır 4
BUZAĞI BARINAKLARI 2 KOVALI YEMLİK 5
BUZAĞININ ÖNÜNDE 3 KOVA YEMLİK 6
ÜÇ BÖLMELİ BUZAĞILIKLAR 7
BUZAĞI ÜŞÜRMÜ?? SOĞUKTAN ÇOK SICAK STRESİ ÖNEMLİ 8
BUZAĞI ÜŞÜRMÜ??? Buzağı sayısı: 30 Deneme süresi: 7 hafta (42 gün) 1. Grup: 15.5 ºC ( 15 Buzağı) 2. Grup: 4 ºC (15 Buzağı) J. Dairy Sci. (2009): 92:6134-6143 9
DENEME SONUÇLARI Hava Sıcaklığı, ºC Canlı ağırlık, kg 7. Hafta Deneme Sonuçları Yem tüketimi, g Kan Şekeri mg/dl Bağışıklık Kan IgG1 4 ºC 64 1786 89 0.56 15.5 ºC 62 1457 103 0.60 10
BUZAĞI BÖLMELERİ 2800 BUZAĞI 11
BUZAĞI BÖLMELERİ 12
BUZAĞI BÖLMELERİ 13
BUZAĞI BÖLMELERİ 14
BUZAĞI BÖLMELERİ 15
BUZAĞILARDA SİNDİRİM SİSTEMİ 16
Yeni Doğan Buzağıda Sindirim Sistemi Bölümlerinin % Oranları Sindirim Sisteminin Bölümleri Yetişkin Süt İneğinde, % Yeni Doğan Buzağıda, % Rumen (İşkembe) 55 25 Retikulum (Börkenek) 7 5 Omasum (Kırkbayır) 24 10 Abomasum (Şirden) 14 60 17
Buzağıda Sindirim Sistemi İnce Barsak Rumen % 25 Omasum % 10 Abomasum % 60 Yemek Borusu Retikulum % 5 18
BUZAĞILARDA SİNDİRİM SİSTEMİ GELİŞİMİ Doğumda 6 Hafta sonra Sütten Kesimde Retikulum,% 5 5 5 Rumen,% 25 60 80 Omasum,% 10 10 8 Abomasum,% 60 25 7 Toplam, 100 100 100 19
BUZAĞILARDA GELİŞME VE VÜCUT ÖLÇÜLERİ 20
Buzağılarda Vücut Ölçüleri 1. Vücut Uzunluğu (VU) 2. Cidago Yüksekliği (CDG) 3. Beden Derinliği (BD) 4. Sağrı Yüksekliği (SY) 5. Sağrı Genişliği (SG) 6. Göğüs Çevresi (GÇ) 21
ÖLÇÜ BASTONU ÖLÇÜ ŞERİDİ 22
1. Vücut Uzunluğu: Omuz ucundan oturak yumrusu dış açısına kadar 1 1 23
2. Cidago yüksekliği: Cidagonun en yüksek noktasından yere kadar 2 2 24
3. Beden Derinliği: Kürek kemiklerinin ve ön ayakların hemen arkasından 3 3 25
4. Sağrı Yüksekliği: Ön sağrı ile yer arasındaki dikey uzaklıktır 4 4 26
5. Sağrı genişliği: Kalça kemiklerinin çıkıntıları arasındaki ölçü 5 5 27
6.Göğüs çevresi: Kürek kemiklerinin hemen arkasından alınır 6 6 28
BUZAĞILARDA CANLI AĞIRLIK ARTIŞ Aylara Göre CA Artışı Canlı Ağırlık (kg) 170 150 150 126 130 107 110 90 90 75 70 52 63 50 30 10 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 Yaş ( Ay ) 29
BUZAĞILARDA BOY ARTIŞI Aylara Göre Boy Artışı Omuz Yüksekliği ( cm ) 120 114 111 106 110 100 100 93 90 84 80 74 70 60 50 40 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 Yaş ( Ay ) 30
Hayvanın Göğüs Çevresi, cm Hayvanın Canlı Ağırlığı, kg 65 35 66 36 67 37 68 38 69 39 70 40 71 41 72 42 73 43 74 44 75 45 76 46 77 47 78 48 79 49 80 50 81 51 82 53 83 55 84 57 31
Hayvanın Göğüs Çevresi, cm Hayvanın Canlı Ağırlığı, kg 84 57 85 59 86 61 87 63 88 65 89 67 90 69 91 71 92 73 93 75 94 77 95 79 96 81 97 83 98 85 99 87 100 89 101 92 102 95 103 99 104 100 105 104 32
YENİ DOĞAN BUZAĞILARIN BESLENMESİ 33
BUZAĞILARDA AĞIZ SÜTÜ (KOLOSTRUM) İLE BESLEME DÖNEMİ (İLK 3-4 GÜN) 34
Normal Süt Ağız Sütü 35
Ağız Sütünün Kalitesi 1.Ağız sütü içerisinde; IgG1, IgG2, IgM ve IgA olarak dört imminoglobolin bulunmaktadır. 2. Ağız sütünün kalitesi; ağız sütü içerisindeki IgG miktarı ile belirlenmekte ve kolostrometreyle ölçülebilmektedir. 36
20% IgG2+ IgM+ IgA IgG1 80% Grafik: Ağız sütündeki imminoglobolinler 37
Kolostrum Kalitesi Jersey Holstein Irk IG, g/100 g taze kolostrum Ayshire IG, g/100 g taze kolostrum Otalama Min. Max. 6.6 2.8 11.5 4.8 2.0 12.0 Brown Swiss Guernsey Holstein Jersey 8.1 8.6 6.3 5.6 9.0 Buzağılama sayısı IG, g/100 g taze kolostrum ilk İkinci Üçüncü Dördüncü 5.9 6.3 8.2 7.5 38
Fazla kolostrum derin dondurucuda saklanabilir 39
Ş irden 40
41 CİĞERE SÜT KAÇMAMASINA DİKKAT EDİLMELİDİR
YENİ DOĞAN BUZAĞILARDA PASİF BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN GELİŞİMİ 1. Yeni doğan buzağılarda pasif bağışıklık sistemi kolostrum (ağız sütü) tüketimi ile sağlanmaktadır. 2. Gebe ineklerde kolostrum (ağız sütü) gebeliğin son 4 haftasında sentezlenmektedir. 42
Ağız sütü; 1. hastalıklara karşı bağışıklık, 2. vücut ısısının ayarlanması, 3. annenin karnında iken bağırsaklarda biriken dışkı kalıntılarının (Mekonyum) dışarı atılması, 4. buzağının ihtiyaç duyduğu enerji, protein ve Vitamin-A ihtiyacı için gereklidir. 43
Buzağılarda pasif bağışıklık sistemi gelişimi için, en az 150-200 gram bağışıklık maddeleri (Ig) tüketimine ihtiyaç duyulmaktadır. 44
AĞIZ SÜTÜNÜN KİMYASAL YAPISI SÜTÜN YAPISI AĞIZ SÜTÜ (Kolostrum) NORMAL SÜT Kuru madde, % 23.9 12.9 Toplam Protein,% 14.0 4.0 İmmuno Globulin, Ig % 6.0 0.1 45
Ağız Sütünün (Kolostrum) Doğum Sonrası Günlere Göre Değişimi Sütün Kimyasal Bileşimi, % Kolostrum (Ağız Sütü) Geçiş Sütü Normal Süt Sağım Sayısı 1 2 3 4 5 11 Kurumadde 23.9 17.9 14.1 13.9 13.6 12.9 Toplam Protein 14.0 8.4 5.1 4.2 4.1 4.0 Kazein (süt proteini) 4.8 4.3 3.8 3.2 2.9 2.5 İmmunoglubulin (Ig) 6.0 4.2 2.4 0.2 0.1 0.09 Yağ 6.7 5.4 4.9 4.4 4.3 4.0 Laktoz (Süt şekeri) 2.7 3.9 4.4 4.6 4.7 4.9 Mineral 1.1 0.95 0.87 0.82 0.81 0.74 46
Ağız Sütü (Kolostrum) ile ilk 24 saat içerisinde bağışıklık maddeleri tüketimi Maximum serum IgG (g/l) 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0 4 8 12 16 20 24 İlk yemleme yaşı, saat 47
Kolostrum Verme Zamanı ve Miktarı Serum IgG (mg/ml) 15 10 5 0 İlk besleme doğumdan sonra İlk besleme 12 saat sonra 0 12 24 36 0 12 24 36 Saat Kolostrum (kg/besleme) 2 kg 1 kg 0.5 kg Besleme Besleme 48
Kan Bağışıklık Maddeleri (Ig) Düzeyi ile Buzağılarda Yaşama Gücü Arası İlişkiler Kan Bağışıklık Maddeleri (Ig) Düzeyi Sütten kesime kadar yaşama gücü, % Düşük 29 Orta 72 Yüksek 94 49
Serum Bağışıklık Maddeleri (IgG) Düzeyi İle Buzağı Sağlığı Arasında İlişkiler Araştırılan Özellik Buzağı Serum IgG Düzeyi (İlk 24 Saatte) Yetersiz Yeterli Hastalıklı Buzağı Oranı % 25 5 50
Kolostrum Tüketim Zamanı ile Bağışıklık Maddelerinin (Ig) Emilimi Arası İlişkiler Doğum Sonrası Geçen Süre (Saat) Buzağıda Serum Ig Düzeyi (mg/ml) Bağışıklık Maddelerinin (Ig) Emilimi (%) 6 53 66 12 38 47 24 9.2 12 36 5.4 7 48 4.8 6 51
KOLOSTRUM (AĞIZ SÜTÜ) İÇİRME ÖNERİLERİ 1. Yeni doğmuş buzağıların doğar doğmaz 1-2 litre ağız sütü almaları sağlanmalıdır. 2. İlk 24 saat içinde vücut ağırlığının % 8-10 u kadar (4-5) litre ağız sütü içirilmelidir. 3. Buzağıların ilk 3 gün içinde günde en az 2 kez 2-3 litre ağız sütüyle beslenmeleri sağlanmalıdır. 52
BUZAĞILARIN AĞIZ SÜTÜ DÖNEMİ SONRASI BESLENMESİ (İLK 8 HAFTA) 53
Buzağılarda Tüketilen Besin Maddelerinin Sindirim Yerleri 100 75 95,1 Rumen İnce barsak Kalın barsak Gübre % 50 47 49 25 0 3 33 25 25 13 7 1 2 1 Süt Süt+Konsantre Konsantre
Buzağıların Sütle Beslenmesi Döneminde Dikkat Edilecek Noktalar 1. Günlük verilen süt miktarı buzağının canlı ağırlığının % 10 unu geçmemelidir. 2. Sıvı gıdaların en az iki öğünde verilmesi günde iki defa gözlem yapma açısından daha faydalıdır. 3. Buzağılara temiz ve taze su 3.-4. günden itibaren verilebilir. 4. Buzağılar 1 haftalık olduklarında, konsantre yemleri (Buzağı Başlangıç Yemi = starter) tüketmeye başlar. 55
YENİ DOĞAN BUZAĞILARIN BESLENMESİNDE SUYUN ÖNEMİ Buzağıların önünde 3. günden itibaren TEMİZ ve TAZE su bulundurulması Rumen Gelişimi için çok önemlidir. Nedeni: 1. Rumen gelişimi gerekli bakteriler sulu ortamda gelişebilmektedirler. 2. Yeterli su olmadığı durumda bakteriler gelişememektedir 3. Tüketilen katı yemlerin parçalanması için su gereklidir. 4. Rumen gelişimi için gerekli Uçucu Yağ Asitleri (bütirik, propiyonik,asetik) oluşamamaktadır. 5. Yetersiz su tüketimi sonrası rumen gelişememektedir. 56
SULUKLARIN TEMİZ OLMASI 57
SULUKLAR DIŞKIDAN KORUNMALI 58
Çevre Sıcaklığının Su Tüketimine Etkisi Çevre Sıcaklığı, C Su tüketimi, ml/gün 0 1300 5 1500 10 1700 15 1900 20 2300 25 2650 30 3300 35 3750 59
Su Tüketiminin Buzağı Başlangıç Yemi Tüketimine Etkisi Buzağı Başlangıç Yeminden Kuru Madde Tüketimi, g/gün Su tüketimi, ml/gün 250 500 500 1000 800 1300 1000 1800 1200 2200 1500 2800 1800 3200 2000 4000 60
Su Tüketiminin Buzağı Maması Tüketimine Etkisi Su tüketimi, ml/gün Süt İkame Yemi (Buzağı Maması) Tüketimi, ml/gün 3750 0 3500 500 3200 1000 2900 1500 2750 2000 2600 2500 2400 3000 2300 3500 61
BUZAĞILARDA SU TÜKETİMİNİN GELİŞMEYE ETKİSİ ARAŞTIRILAN ÖZELLİK TAZE VE TEMİZ SU VERİLMESİ SERBEST SU TÜKETİMİ SU YOK Günlük Canlı Ağırlık Artışı, g 308 181 Buzağı Başlangıç Yemi Tüketimi, g/gün 421 292 62
BUZAĞILARA ERKEN SU VERİLMESİ Amerika da Sığır Yetiştiricileri arasında yapılan bir anket araştırmasında yeni doğan buzağılara SU verme soruldu: 1. Haftada su verenlerin oranı: % 39.4 2. Haftada su verenlerin oranı: % 13.5 3. Haftada su verenlerin oranı: % 5.5 4. haftada su verenlerin oranı: % 2.5 5. Haftada su verenlerin oranı: % 12.3 6. Haftada su verenlerin oranı: % 4.6 7. Haftada su verenlerin oranı: % 1.3 8. Hafta ve sonrası su verenlerin oranı: % 20.2 63
BUZAĞI BAŞLANGIÇ YEMİ (1734 Sayılı Yem Kanunu) Buzağıların 12. hafta sonuna kadar beslenmesinde kullanılır Kuru madde: Ham Protein: Ham Selüloz: Ham kül: HCL de çözünmeyen kül: Kalsiyum: Fosfor: Tuz (Na Cl): Metabolik Enerji (ME): % 88 (en az) % 18 (en az) % 12 (en çok) % 8 (en çok) % 1 (en çok) % 1-2 (en az-en çok) % 0.5 (en az) % 0.6 (en çok) 2800 kcal/kg (en az) 64
BUZAĞILARDA OPTİMUM RUMEN GELİŞİMİ İÇİN BESLEME PROGRAMI Buzağının Yaşı Verilecek Süt (litre) Buzağı Başlangıç Yemi + Kaba Yem + Su 1-3 gün 4-6 litre ağız sütü YOK 4-7 gün 4 litre/gün Su 2.hafta 5 litre/gün Buzağı Başlangıç Yemi + Kuru Ot + Su 3-4. hafta 6 litre/gün Buzağı Başlangıç Yemi + Kuru Ot + Su 5. hafta 5 litre/gün Buzağı Başlangıç Yemi + Kuru Ot + Su 6-7 hafta 4 litre/gün Buzağı Başlangıç Yemi + Kuru Ot + Su 8-9 hafta 3 litre/gün Buzağı Başlangıç Yemi + Kuru Ot + Su 10-11 hafta 2 litre/gün Buzağı Başlangıç Yemi + Kuru Ot + Su 12. hafta 1 litre/gün Buzağı Başlangıç Yemi + Kuru Ot + Su 65
Buzağılarda Rumen Mikroorganizmalarının Gelişimi İlk Görünme Zamanı Pike Ulaşma Zamanı Gelişen Mikroorganizma Türü 5-8 saat 4 gün E. Coli, Clostridium welchii, Streptococcus bovis 3-4 gün 3 hafta Laktobasillusların gelişimi 3-4 gün 5 hafta Laktik-asit bakterilerinin gelişimi 3-4 gün 6 hafta Amilolitik bakterilerin gelişimi B. ruminicola 6 hafta 1. hafta 6-10 hafta Sellulolitik bakterilerin gelişimi Metan bakterilerinin gelişimi Butyrvibrio 1 hafta Ruminococcus 3 hafta Fibrobacter succinogenes 6 hafta 1. hafta 12 hafta Proteolitik bakterilerin gelişimi 3. hafta 5-9 hafta Protozoaların gelişimi 5-13 hafta Normal mikrobiyal populasyonun gelişimi 66
SADECE SÜT İLE BESLEME (1.5 AYLIK) 67
SÜT + BUZAĞI BAŞLANGIÇ YEMİ İLE BESLEME (1.5 AYLIK) 68
SÜT + BUZAĞI BAŞLANGIÇ YEMİ İLE BESLEME (2 AYLIK) 69
SÜT + OT İLE BESLEME (3 AYLIK) 70
SÜT + BUZAĞI BAŞLANGIÇ YEMİ + OT İLE BESLEME (3 AYLIK) 71
Buzağılarda Rumen (İşkembe) Gelişimi Gelişmemiş İşkembe (Hatalı Besleme) Gelişmiş İşkembe (Doğru Besleme) 72
BUZAĞILARDA YEMLEMENİN RUMEN GELİŞİMİNE ETKİSİ (4 HAFTALIK) Süt+Tahıl+Kuruot İle Yemleme Süt+Kuruot İle Yemleme 73
Buzağılarda Geviş Getirme (Ruminasyon) Ne Zaman Başlar? 1. Süt ile birlikte buzağı başlangıç yemi ve az miktarda kuru ot tüketen buzağılarda ruminasyon 2. haftada başlar. 2. Sadece süt ile beslenen buzağılarda ise 10. haftayı bulur. 74
Buzağıların sütten kesilmeden önce en az 1 kg buzağı başlangıç yemi tüketmeleri sağlanmalıdır. 75