Source: Wikipedia Organik Fındık Ticareti İçerik Genel bilgi Tedarik zincirinin yapısı üretim Hasat ve hasat sonrası işleme Hammadde alımı İşleme ve paketleme İhracat ve ithalat Sonuç karşılaşılan önemli zorluklar Türkiye, dünyadaki en büyük fındık üreticisidir ve rakiplerine göre çok avantajlı koşullara sahiptir.
Genel Bilgi Fındık Karadeniz kıyılarında doğal olarak yetişir. Yıl boyunca yeterli yağış alan bu kıyının kendine özgü iklimi, Türk fındığının çok kaliteli olmasını sağlar. Türk fındığı kalite açısından Giresun ve Levant olmak üzere ikiye ayrılır. Türkiye, tüm dünyadaki en büyük fındık üreticisi ve ihracatçısıdır: Karadeniz bölgesinde yaklaşık 430.000 hektarlık bir alanda fındık yetiştirilmektedir. Yaklaşık yarım milyon fındık yetiştiricisi vardır ve hasat zamanında çok sayıda mevsimlik işçi de kullanılır. Toplamda Türkiye de fındık üretimi, pazarlaması ve işlemesinden yaklaşık 4 milyon kişi geçimini elde etmektedir! Yıllık yaklaşık 320.000 ton fındık (sadece iç fındık) üreten Türkiye, dünyadaki fındık üretiminin %7075 ini temsil etmektedir. İkinci en büyük üretici olan İtalya ise sadece %12-15 lik bir paya sahiptir. Türkiye deki fındıkların yaklaşık %80 i AB ülkelerine ihraç edilmektedir. ETO tahminlerine göre, organik fındık üretimi %10 gibi nispeten küçük bir paya sahipse de ihracat sayesinde yıllık cirosu 75-85 milyon US$ civarındadır. Fındık sağlıklı bir gıda malzemesi olarak kabul edildiğinden, talebin gelecekte artması muhtemeldir.
Source: Bjørn Christian Tørrissen Tedarik Zincirinin Yapısı Bireysel Üreticiler Türk İşleyiciler Yabancı Alıcılar Türkiye deki diğer tedarik zincirleriyle karşılaştırıldığında organik fındığın tedarik zinciri nispeten kısadır. Türkiye de üreticilerden ve hammaddelerini doğrudan üreticiden satın alan işleme şirketlerinden oluşmaktadır. Çok farklı fındık ihracat ürünü sunan, hızla gelişen işleme sanayi için binlerce aile fındık üretmektedir. Üreticiler Organik fındık üreticileri ortalama 2 ila 3 hektar toprağa sahiptir. Ağustos ayında yapılan hasat haricinde fındık üretimi nispeten az iş gerektirdiğinden üretici aileleri genellikle yeterli geliri elde etmek için çiftlik dışı faaliyetlerle uğraşmaktadırlar. Bahçeler bakımlıdır ve ağaçları canlandırmak için sürekli budama yapılmaktadır. Üreticiler fındık alım şirketleri ile tedarik sözleşmesi yapma eğilimindedirler. İşleyiciler Sınıflama, depolama, kabuğunu kırma işlemleri için kendi işleme tesisleri ve işleme ekipmanları vardır. Kabuklu fındığı yanı sıra, beyazlatılmış, kavrulmuş, doğranmış ve dövülmüş fındık ile fındık ezmesi de ihraç edilmektedir. Yabancı alıcılar Gıda malzemelerinin ticaretinde uzmanlaşmış bu şirketler fındık ürünlerini, çikolata, şekerleme ve pişirme sektörleri için hammadde olarak ve kabuklu yemiş ve müsli karışımları vs. için malzeme olarak satın alırlar.
Fındık Türkiye de sulanmadan yetiştirilebilir. Organik üreticiler bahçelerine Bitki örtüsü yaz aylarında toprağın nemini nispeten iyi bakmaktadır. Önemli mahsul yönetim uygulamaları arasında muhafaza ederken, kışa aylarında da erozyonu önler budama, zararlı yönetimi ve toprak yönetimi/gübreleme vardır. Budama Ağaçlara, güneş ışığını azami şekilde almaya imkân tanıyan, çanak şekli vermek için genç ağaçların budanması önem taşımaktadır. Daha sonra, ağacı gençleştirmek amacıyla budama yapılması şarttır; ana dallar yukarıdan 30-40 cm yukarıda kesilir. Yıl içinde ortaya çıkan sürgünler sürekli kesilir. Zararlı yönetimi Türkiye deki fındık üretimi iki ana zararlıdan etkilenir: (1) yetişkinleri genç, gelişmekte olan fındıklardan beslenen fındık kurdu (Balaninus nucum) ve (2) fındık tomurcuklarının solmasına neden olan büyük kozalak akarları (Phytocoptella avellanae), Her ikisi iki zararlıya karşı dişbudak kerestesi ve kükürt kullanılır Toprak yönetimi/gübreleme Fındık ağacı sığ kök yapısına sahiptir ve çok nemli bir ortama ihtiyaç duyar. Gerektiğinde fındık ağaçları genellikle taşırma yoluyla sulanır. Fındık ağaçlarının altındaki toprak genellikle yabani ot ve çimle kaplıdır ve bunlar zaman zaman kesilir. Gübreleme çiftlik gübresi, kompost ve kireç ile yapılır, bazen de tavuk gübresi kullanılır.
Hasat ve Ön Kurutma Hasat Türkiye de fındıkların hasat sezonu Ağustos ayıdır. Fındıklar ya doğrudan ağaçtan hasat edilir ya da düştüğü zaman topraktan alınır. Her iki durumda da fındık, kabuğu ve yaprakları ile bütün olarak toplanır. Fındık üretiminin büyük bir kısmı Türkiye nin kuzeyinde yer almaktadır, ve binlerce geçici işçi çalışmaktadır. Ön Kurutma Toplanan fındıklar kovalara ve sandıklara doldurulup, ön kurutma işlemi yapılacak yere götürülür ve burada kovalar ve sandıklar naylon örtülerin veya beton zemin üzerine 10-15 cm kalınlığında bir tabaka halinde yayılır. En iyi şekilde kuruma sağlamak (ve Bakteri ve mikotoksin oluşumunu önlemek) için kuruyan fındıklar günde bir kez karıştırılıp, havalandırılmalıdır Önemli: Fındık hasadı açısından göçmen, mevsimlik işçiler çok önemlidir. Aile üyelerinin tamamı çalıştığından çocuk işçilere sık rastlanır. Alıcı şirketlere, bu meseleyi ihracat şirketleriyle görüşmeleri tavsiye edilir. Fındık, olgunlaşırken kahverengiye döner. Hasat zamanı fındıklar zürüfleri ve yaprakları ile birlikte ağaçtan toplanır. Bir kaç günlük ön kurutmadan sonra fındıkların zürüfleri makine ile ayıklanır.
Source: Gerhard Pils, Kurutma ve Ayıklama Yapraklar kahverengileştiğinde, fındıklar özel bir ayıklama makinesi olan patoz kullanılarak zürüf ve yapraklarından ayrılır ( bkz aşağıda). Kurutma Bu temizleme adımından sonra fındıklar güneşte kurutulmak için tekrar temiz naylon örtülerin üzerinde konur. Hava durumuna bağlı olarak kurutma için toplamda (ön kurutma dahil) 15-20 güne ihtiyaç vardır. Kabukları kuruyan fındıklar torbalara konur ve muhtemelen daha iyi depolama koşullarına sahip olan işleyiciye götürülmeyecekse çiftlikte depolanacağı yere getirilir. Ayıklama işleminde fındık, etrafındaki bitki materyallerinden temizlenir ve bu materyaller de kompost yapımında kullanılabilir. Güneşte kurutma, fındığın tadını olumlu yönde etkilen ve Türk fındığını özel kılar. Üreticinin kendi depolama koşulları iyiyse ve satış sözleşmesi de izin veriyorsa, fındıklar daha sonra daha yüksek satış fiyatı elde etmek için depolanmalıdır.
Hammadde Alımı Fındık söz konusu olduğunda, ürünler doğrudan işleyiciler tarafından bir araya getirilir. Son 20 yılda Türkiye de fındık işleme tesislerine büyük yatırımlar yapıldığı için sadece kavurma kapasitesi artmakla kalmamıştır, fındık işleme teknolojisi tamamıyla gelişmiştir. İşletme tesislerinin rekabet gücü büyük hacimlere bağlıdır. Bu hacimlere ulaşmak için satın alma sözleşmeleri yapılması şarttır. Üreticilerden fındık alırken, teslim edilen ürünlerin kalitesini değerlendirmek için aşağıdaki parametreler kullanılır: Kalite parametreleri (1) fındıkların nemliliği, (2) teslim edilen partinin safsızlığı, (3) fındıkların büyüklüğü. Kabuklu fındıklar üç boya ayrılır: 9-11 mm, 11-13 mm, ve 13-15 mm. Atık Parametreleri Böceklerin zarar verdiği, küflü ve çürük fındıklar. Fındıkta Balaninus nucum zararı sonucu içi boş fındık meyveleri oluşur.
İşleme Nihai ürüne bağlı olarak işleme farklı adımlardan oluşur. En yaygın adımlar aşağıda sıralanmıştır: Sınıflandırma İlk adımda, fındıklar büyüklüklerine göre mekanik olarak sınıflandırılır. Türkiye de fındık işleme sektörü büyük ve anlamlı bir sektör haline gelmiştir. Çıtlatma ve yeniden sınıflandırma Boylarına göre ayrılan her bir parti, her bir boyun fındık çapına göre ayarlanan bir çıtlatma makinesinden geçer. Fındığın iç danesi ayrılır ve homojen fındık sınıfları elde etmek için yeniden sınıflandırılır. Ayırma Kabuklarından çıkarılan iç daneler döner bir ayırma kuşağının üzerinden elle ayrılır; kırık, böcekli veya küflü daneler çıkarılır. Burada önemli olan bu ayırma işlemini yapan kişilerin çok hijyenik koşullarda çalışması ve ayırma kuşaklarının, organik fındıkları işlemede kullanmadan önce iyice temizlenmesidir. Diğer işlemler Fındıkları daha fazla işleme imkanı olup olmadığına ve müşterinin talebine bağlı olarak, fındıklar başta kavurma olmak üzere ilave işleme adımlarından geçebilirler. Daha küçük ve kırık iç daneler fındık tozu veya ezmesi yapmaya çok uygundur.
İşlemenin son adımı olan paketleme, teslim edilecek ürünün tipine ve ambalajına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir., teslim edilen nihai ürünün tipine bağlıdır. Kabuklu fındıklar için genelde jüt çuval kullanılır. Tam dane En yaygın kullanılan paketler arasında büyük çuvallar (500 kg ila 1000 kg arasında) jüt veya kağıt çuvallar (25 kg ila 80 kg arasında) ve kartonlu veya kartonsuz, şeffaf veya lamine folyodan vakumlu torbalar (5kg ila 25 kg) yer almaktadır. Dilimlenmiş daneler ve & fındık unu Paketlerin büyüklüğü 5 kg ila 25 kg arasında değişir. En yaygın kullanılan paketler arasında naylon ve lamine vakumlu torbalar vardır. Paketli ürünlerin tamamı bir metal detektöründen geçirilir. Etiketleme organik tarım yönetmeliklerine uygun olmalı ve parti numarasını (izlenebilirlik), ürün kalitesini, işleme tarihi ve son kullanma tarihini içermelidir.
İhracat ve İhracat ve ithalat sürecinin ana faaliyetleri ve özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir: Kabuklu fındık ihracatı nadirdir: bugün Türkiye den yapılan ihracatın %90 ı iç danedir. Nihai olarak paketlenmiş ve etiketlenmiş ürünler, son varış yerine teslim edilene kadar serin ve kuru bir yerde saklanmalıdır. Lojistik ve etiketleme, ürünün izlenebilirliğini garantileyecek şekilde organize edilmelidir. Sevkiyat Teslimat sözleşmelerine göre nihai ürünler daha ziyade ihracat konteynırlarına veya kamyonlara yüklenir. Teslimat ve ödeme koşulları INCOTERMS e göre belirlenir. En sık kullanılan ödeme şeklin vesaik karşılığı nakittir. Bu yöntemde, ihracatçı, bir bankaya sevkiyat ve sahiplik belgelerini ithalatçıya vermesi talimatını verir ve ithalatçı da bu belgelerin beraberindeki kambiyo senedi veya çeki öder. Kontrol ve sertifikasyon Hem ihracat hem de ithalat şirketinin altyapısı ve prosedürleri denetlenir ve sertifikalandırılır. Etiketler, denetim yapan kontrol kuruluşlarınca onaylanmalıdır. Sertifikasyon için kullanılan standardın türüne (örn. AB, ABD, Bio Suisse) bağlı olarak gerekliliklerde küçük farklılıklar olabilir. Önemli: in baharda don gibi nedenlerle çok azaldığı zamanlarda fiyatlarda dalgalanma meydana gelebilir.
Sonuç Karşılaşılan Önemli Zorluklar Özet olarak, organik fındık ticaretinde aşağıda sıralanan farklı başarı faktörleri söz konusudur: Fındık Yetiştiricileri için Destek Organik fındık üreticileri genellikle bahçelerine iyi baksalar da, özellikle fındık kurdu (Balaninus nucum) ve kozalak akarı (Phytocoptella avellanae) ile savaşırken daha iyi uygulamalara başvurmak için desteğe ihtiyaç duymaktadırlar. Ayrıca kurutma ve ayıklama sürecindeki kayıpları önlemek için de en iyi uygulamalar önem taşımaktadır. Danışmanlar, üreticilerin yasak girdileri kullanmamasını sağlayan dahili denetçi vazifesi görebilirler. Bir üreticinin bulaşmış ürünü, o ürünün dahil edildiği partinin tamamının sertifikasını kaybetmesine neden olabilir. Kaliteli İşleme Altyapısı ve Prosedürleri Yabancı müşteriler ürün kalitesi ve izlenebilirlik talep ettiğinden işleme adımları ve prosedürler en yüksek kalite standartlarını karşılamalıdır. Özellikle konvansiyonel ürünlerde kullanılan ekipmanlar nedeniyle organik ürünlerde bulaşma meydana gelmemesine dikkat edilmelidir. Bu nedenle kalite güvence sadece işleme altyapısını değil değer zincirinin tamamını hedeflemeli, hasat sırasında üreticilerin ve işçilerin konvansiyonel üretimden bulaşma olabilecek ekipmanı (örn. sandıklar, çuvallar) kullanmamalarını sağlamalıdır.
Bu konu size yardımcı oldu mu? Sunumdaki bilgiler umarız size yardımcı olmuştur. Yorumlarınız ya da daha fazla bilgi için lütfen bizimle iletişime geçiniz.