16. Pratisyen Hekimlik Kongresi, 20 Ekim 2011 BİRİNCİ BASAMAKTA GÖRME KESKİNLİĞİ MUAYENESİ, KULAK MUAYENESİ ve İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ KURSU EĞİTİM MATERYALİ Eğiticiler Doç. Dr.Sait EĞRİLMEZ Ege ÜTF Göz Hastalıkları AD Doç. Dr.Raşit MİDİLLİ Ege ÜTF KBB Hastalıkları AD Dr. S. Ayhan ÇALIŞKAN Ege ÜTF Tıp Eğitimi AD Dr. Seyfi DURMAZ Ege ÜTF Halk Sağlığı AD Dr.Tuna ÇALIŞKAN 25 Nolu Aile Sağlığı Merkezi İçindekiler Kurs Programı... 2 Simüle/Standardize Hasta Muayenesi için Hekim Yönergesi... 3 Simüle/Standardize Hasta Öyküsü -1-... 4 Simüle/Standardize Hasta Öyküsü -2-... 5 Hasta Muayene Bulguları Kayıt Formu - KBB -... 6 Hasta Muayene Bulguları Kayıt Formu - Göz Hast.-... 7 Olgu Soruları - KBB -... 8 Olgu Soruları - Göz Hast.-... 10 Simüle/Standardize Hasta Hekim Değerlendirme Formu - KBB -... 11 Simüle/Standardize Hasta Hekim Değerlendirme Formu - Göz Hast.-... 12 KURS DEĞERLENDİRME FORMU... 13 LogMAR okuma eşeli... 14 Bu eğitim materyali içinde yer alan sunum, form, ölçek vb. bilginin tüm kullanım hakları eğiticilere aittir. Tüm bu bilgiler bilimsel ve eğitim amaçlı etkinliklerde kaynak gösterilerek ve izin alınmadan kullanılabilir.
16. Pratisyen Hekimlik Kongresi, 20 Ekim 2011 BİRİNCİ BASAMAKTA GÖRME KESKİNLİĞİ MUAYENESİ, KULAK MUAYENESİ ve İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ KURSU Amaç: Bu kursun sonunda katılımcılar; birinci basamak sağlık hizmetleri kapsamında görme keskinliği muayenesi, kulak muayenesi ve işitmenin değerlendirilmesi ile ilgili bilgi ve beceri kazanacaklardır. Kurs Programı 08.45 09.00 Açılış, tanışma ve programın tanıtılması 09.00 09.30 Kulak muayenesi ve işitmenin değerlendirilmesi (kuramsal sunum) Doç. Dr. Raşit Midilli Sunuma erişmek için TIKlayınız 09.30 09.50 Kulak muayenesi ve işitmenin değerlendirilmesi demonstrasyonu Doç. Dr. Raşit Midilli 09.50 10.00 ARA 10.00 10.30 Görme keskinliği muayenesi (kuramsal sunum) Doç. Dr. Sait Eğrilmez Sunuma erişmek için TIKlayınız 10.30 10.45 Görme keskinliği muayenesi demonstrasyonu Doç. Dr. Sait Eğrilmez 10:45 10:50 Uygulama ile ilgili açıklamalar 10.50 11.45 Görme keskinliği, kulak muayenesi ve işitmenin değerlendirilmesi muayene uygulaması Olgu sorularının yanıtlanması 11.45 12.45 Olgu tartışması 12.45 13.00 Geribildirim alınması ve kursun kapanışı 2
Simüle/Standardize Hasta Muayenesi için Hekim Yönergesi GÖREVLER Lütfen aşağıdaki yönergeyi dikkatle okuyunuz ve sizden beklenen muayeneleri eksikiz olarak yapınız. Sağlık Ocağı hekimisiniz. Sizden, muayene odasında bekleyen hastanın; 1. Kulak muayenesini yapmanız ve işitmesini değerlendirmeniz, 2. Görme keskinliği muayenesini yapmanız, 3. Her iki muayene sonunda hastaya gereken tıbbi açıklamaları yapmanız, beklenmektedir. (Lütfen muayene odasına girmeden hastanın öyküsünü dikkatle inceleyiniz) Tüm görevleri yerine getirdikten sonra muayene odasından ayrılabilirsiniz. Bu görevler için toplam süreniz 4 dakikadır. Muayene odasından çıktığınızda hastanın kulak ve görme keskinliği muayenesine ilişkin bulguları yazmanız istenecektir. Başarılar dileriz. 3
Simüle/Standardize Hasta Öyküsü -1- Bay Ali YILMAZ * 46 yaşında Matematik öğretmeni Dün sabah saatlerinden beri sol kulağında işitme kaybı yakınması olan hastanız telefonla konuşurken sol kulağına tuttuğunda gelen sesi anlamadığını, sağ kulağında ise rahatça duyabildiğini belirtiyor. Dün akşamdan buyana yine sol kulağında bir çınlamadan da yakınan hastanız özellikle geceleri ve sessiz ortamlarda çınlamanın arttığını hiç geçmediğini belirtiyor. Başka herhangi bir yakınması olmayan olgunun ototoksik ilaç kullanımı, yüksek gürültüye maruz kalma, yakında geçirilmiş viral enfeksiyon ve sol kulağına travma öyküsü de bulunmuyor. Hastanız bunlara ek olarak, gelmişken gözlerini de muayene ettirmek istiyor. Hayatında hiç gözlük kullanmamış olan hastanız son bir kaç aydır sınav kağıtları, kitap/gazete vb. küçük yazılarını, cep telefonundaki rakamları okumakta zorlandığını ifade ediyor. Hastanız çok fazla gazete vb. okuyunca yakınmalarında artış olduğunu belirtiyor. Özgeçmiş ve soygeçmişinde özellik bulunmayan hastanızın diğer sistem muayelerinde patoloji saptanmadı. Hastanızı muayene etmek için gereken bilgiler yukarıdaki öyküde verilmiştir. Muayene odasına girdiğinizde bu öykü ışığında sizden beklenen muayeneleri eksiksiz olarak yapınız. Hastanın tüm muayenelerini tamamlamak için toplam süreniz 4 dk. dır. * Kurs sırasında, muayenesi yapılan hastanın gerçek fotoğrafı kullanılmıştır. 4
Simüle/Standardize Hasta Öyküsü -2- Bayan Ayşe ÜNSAL * 43 yaşında Vergi Dairesinde Şef Hastanızın, sol kulağında giderek artan işitme kaybı yakınması var. 6 yıl önce yaptığı doğum sonrası başlayan bir işitme kaybı olan hastanız, önceleri işitme kaybının çok belirgin olmadığını ancak yıllar içinde giderek arttığını belirtiyor. Özellikle son 1 yıldır östrojen kullanmaya başladıktan yakınması iyice şiddetlenen hastanız yine sol kulağında -zaman zaman- çınlamadan yakınıyor. Hastanız, konuşurken kendi sesini çok yüksek duyduğunu, arkadaşlarının alçak sesle konuştuğundan şikayet ettiklerini söylüyor. Ayrıca çiğneme seslerinin kulağına şiddetli geldiği ve yutkunduğunda çıkan sesin kulağını rahatsız ettiğini belirtiyor. Hastanız gürültülü yerlerde daha iyi duyduğunu söylüyor. Başka herhangi bir yakınması ve sol kulağına travma öyküsü de bulunmuyor. Anne ve ablasında da benzer yaşlarda işitme azlığı yakınması olduğunu belirtiyor. Hastanız bunlara ek olarak, gelmişken gözlerini de muayene ettirmek istiyor. Bir kaç aydır önce uzaktaki kişileri/yazıları seçmekte/okumakta zorlandığını fark eden hastanız, sonradan yakını da iyi göremediğini fark etmiş. Yakınmaları sürekli olan hastanız, bilgisayardaki yazıları ekrana yaklaşarak okumaya başlamış. Gözlüğünü 1 yıl önce önce değiştirmiş olmasına rağmen yine de iyi göremediğini, bilgisayarda çok çalışınca yakınmasının arttığını belirtiyor. 5 yıldır Tip 2 DM tanısı olan ancak ilaç kullanmayan hastanızın soygeçmişinde başka önemli özellik bulunmuyor. Diğer sistem muayelerinde patoloji saptanmadı. Hastanızı muayene etmek için gereken bilgiler yukarıdaki öyküde verilmiştir. Muayene odasına girdiğinizde bu öykü ışığında sizden beklenen muayeneleri eksiksiz olarak yapınız. Hastanın tüm muayenelerini tamamlamak için toplam süreniz 4 dk. dır. * Kurs sırasında, muayenesi yapılan hastanın gerçek fotoğrafı kullanılmıştır. 5
Hasta Muayene Bulguları Kayıt Formu - KBB - Hastanın Adı, Soyadı: Katılımcı no [ ] Kulağın otoskopik muayene bulguları: İşitmenin değerlendirilmesi bulguları: Weber testi: Rinne testi: Olası tanı ve tıbbi öneriler: 6
Hasta Muayene Bulguları Kayıt Formu - Göz Hast.- Hastanın Adı, Soyadı: Katılımcı no [ ] Görme keskinliği muayenesi bulguları: Uzak görme eşeli: Yakın görme eşeli: İğne deliği muayenesi: Olası tanı ve tıbbi öneriler: 7
KBB OLGU SORULARI KATILIMCI NO [ ] Herhangi bir yakınması olmayan 30 yaşındaki bu olguda en olası tanı nedir? 1 2 Bir gündür şiddetli kulak ağrısı ve hafif işitme azlığı olan, aksiller ateşi 39 C ölçülen 14 yaşında erkek hasta bir hafhafta önce ÜSYE geçirdiğini belirtiyor. Bu olguda en olası tanı nedir? 3 İki haftadır kulağında giderek artan işitme azlığı olan 40 yaşındaki hasta, özellikle yüzme ve banyo sonrası işitme azlığının ve kulak dolgunluğunun arttığını belirtiyor. Bu olguda en olası tanı nedir? Futbol topu çarpması sonrasında kulağında uğultu yakınması olan bu olguda en olası tanı nedir? 4 Dört yıl önce geçirdiği ÜSYE sonrası başlayan işitme azlığı yakınması olan 34 yaşındaki kadın hasta zaman zaman kulağında akıntı da olduğunu belirtiyor. Bu olguda en olası tanı nedir? 5 16. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 20-23 EKİM 2011
KBB OLGU SORULARI KATILIMCI NO [ ] Çocukluğundan beri sık ÜSYE ve otitis media atakları ve giderek artan işitme kaybı tanımlayan 29 yaşındaki kadın hastada en olası tanı nedir? 6 Kulak akıntısı ve kulakta kaşıntı yakınmaları olan 42 yaşındaki hastada işitme kaybı saptanmıyor. Bu olguda en olası tanı nedir? 7 8 Mesleği dalgıçlık olan 49 yaşındaki hasta yavaş ilerleyen işitme kaybı ve kulakta dolgunluk hissi yakınmaları olduğunu belirtiyor. Otoskopik muayenesinde dış kulak yolundaki çıkıntılar nedeniyle timpan zar izlenemiyor. Bu olguda en olası tanı nedir? Kilo kaybı ve kronik öksürük yakınmaları olan ve kulak zar üzerinde multipl perforasyonlar saptanan bu olguda en olası tanı nedir? 9 Kulak zarında görülen yabancı cisim nedir? 10 16. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 20-23 EKİM 2011
Olgu Soruları - Göz Hast.- Katılımcı No [ ] GÖRME KESKİNLİĞİ OLGU SORULARI 1. Göz damlası kullanan glokom (göz tansiyonu) hastası için aşağıdaki testlerde beklenen değişiklikleri işaretleyiniz. Uzak görme keskinliği: normal azalmış Yakın görme keskinliği: normal azalmış Pin hole (iğne deliği) görme keskinliği: artar azalır değişmez Kareli kağıt testi: normal patolojik 2. İnsülin kullanan 1 yıllık Tip 1 diabet hastası için aşağıdaki testlerde beklenen değişiklikleri işaretleyiniz. Uzak görme keskinliği: normal azalmış Yakın görme keskinliği: normal azalmış Pin hole (iğne deliği) görme keskinliği: artar azalır değişmez Kareli kağıt testi: normal patolojik 3. Oral antidiabetik alan 10 yıllık diabet hastası için aşağıdaki testlerde beklenen değişiklikleri işaretleyiniz. Uzak görme keskinliği: normal azalmış Yakın görme keskinliği: normal azalmış Pin hole (iğne deliği) görme keskinliği: artar azalır değişmez Kareli kağıt testi: normal patolojik 4. Sistemik kortizon kullanan romatoid artrit hastası için aşağıdaki testlerde beklenen değişiklikleri işaretleyiniz. Uzak görme keskinliği: normal azalmış Yakın görme keskinliği: normal azalmış Pin hole (iğne deliği) görme keskinliği: artar azalır değişmez Kareli kağıt testi: normal patolojik 5. Elli yaş ve üzeri sağlıklı bireyler için aşağıdaki testlerde beklenen değişiklikleri işaretleyiniz. Uzak görme keskinliği: normal azalmış Yakın görme keskinliği: normal azalmış Pin hole (iğne deliği) görme keskinliği: artar azalır değişmez Kareli kağıt testi: normal patolojik 10
Simüle/Standardize Hasta Hekim Değerlendirme Formu - KBB - Adayın Adı Soyadı (veya Numarası): Açıklama: Bu form, sizinle görüşme yapan hekimin kulak muayenesi ve işitme değerlendirmesi hakkında görüşlerinizi almak üzere düzenlenmiştir. Lütfen görüşme sırasında hekimin muayenesini dikkatle izleyerek aşağıdaki ölçeğe göre ilgili başlıkları puanlayınız. Ölçek (GY) Gözlem yapılmadı (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) yetersiz / zayıf yeterli / orta üst düzey / iyi mükemmel 1. Kulağın otoskopik muayenesi Her iki kulağın otoskop ile uygun biçimde muayene edilmesi. 2. Rinne testi Her iki kulağın Rinne testi ile uygun biçimde muayene edilmesi. 3. Weber testi Weber testinin uygun biçimde yapılması. 4. Muayene sırasında herhangi bir rahtsızlık hissetmedim. 5. Hekimin hastalığımla ilgili açıklamalarını tatmin edici buldum. 6. Hekimin muayene becerisi hakkındaki genel değerlendirmeniz. 11
Simüle/Standardize Hasta Hekim Değerlendirme Formu - Göz Hast.- Adayın Adı Soyadı (veya Numarası): Açıklama: Bu form, sizinle görüşme yapan hekimin görme keskinliği muayenesi hakkında görüşlerinizi almak üzere düzenlenmiştir. Lütfen görüşme sırasında hekimin muayenesini dikkatle izleyerek aşağıdaki ölçeğe göre ilgili başlıkları puanlayınız. Ölçek (GY) Gözlem yapılmadı (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) yetersiz / zayıf yeterli / orta üst düzey / iyi mükemmel 1. Uzak eşel muayenesi Her iki gözün uzak görme eşeli ile uygun biçimde muayene edilmesi. 2. Yakın eşel muayenesi Her iki gözün yakın görme eşeli ile uygun biçimde muayene edilmesi. 3. İğne deliği (pin-point) muayenesi Her iki gözün iğne deliği yöntemi ve yakın görme eşeli ile uygun biçimde muayene edilmesi. 4. Muayene sırasında herhangi bir rahtsızlık hissetmedim. 5. Hekimin hastalığımla ilgili açıklamalarını tatmin edici buldum. 6. Hekimin muayene becerisi hakkındaki genel değerlendirmeniz. 12
KURS DEĞERLENDİRME FORMU Değerli meslektaşımız, bu anket, kursu değerlendirmek/geliştirmek amacıyla hazırlanan biri açık uçlu 13 sorudan oluşmaktadır. İçtenlikle yanıtlamanız bizim için değerlidir. Katılımınız için teşekkür ederiz. Lütfen aşağıda verilen ifadeleri, ölçeğe göre düşüncelerinizi en iyi tanımlayan rakamı ifadenin yanında verilen boşluğa yazarak doldurunuz. ÖLÇEK FY 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Fikrim yok Kesinlikle Katılmıyorum / çok kötü Katılmıyorum / kötü Nötr / ortalama Katılıyorum / iyi Kesinlikle Katılıyorum / çok iyi 1. Eğitici konulara hakimdi. 2. Sunum içeriğini yararlı buldum. 3. Demontrasyon, muayene becerimi geliştirmeme yardımcı oldu. 4. Muayene uygulaması kendimi değerlendirmemde yararlı oldu. 5. Simüle hasta kullanılması öğrenmemi kolaylaştırdı. 6. Simüle hastanın geribildirimi kendimi değerlendirmeme yardımcı oldu. KBB Göz 7. Olgu sorularını beğendim. 8. Olguların tartışılması öğrenmemi pekiştirdi. 9. Kurs kapsamındaki bilgi ve becerileri, mesleki uygulamalarımda kullanacağımı düşünüyorum. 10. Kursun kapsamı beklentilerimi karşıladı. 11. Kursun altyapı ve organizasyonu iyiydi. 12. Kurs için genel değerlendirmem... 13. Anket kapsamında yer almayan ancak belirtmekte yarar gördüğünüz olumlu ve / veya olumsuz noktaları ve önerilerinizi aşağıdaki boşluğu ve sayfanın arkasını kullanarak belirtiniz. 13
N30 0.10 Mutluyken gülen tek canlı insandır 20/200 1.0 LogMAR N24 0.125 Görme en mükemmel duyu hissidir 20/160 0.9 LogMAR N18 0.16 Bababurnu Asya nın en batı ucudur 20/125 0.8 LogMAR N14 0.20 Sadece insan üzülünce gözyaşı döker 20/100 0.7 LogMAR N12 0.25 Yüzbinden çok Türkçe sözcük vardır 20/80 0.6 LogMAR N10 0.32 Yalnızca insan tüm renkleri görür 20/63 0.5 LogMAR N8 0.40 Mahkeme ilamı yazısı bu boydadır 20/50 0.4 LogMAR N6 0.50 Bunu okuyorsanız ne mutlu size 20/40 0.3 LogMAR N5 0.63 Daha küçük kitap yazısı yoktur 20/32 0.2 LogMAR N4 0.80 Son iki satır akademik amaçlıdır 20/25 0.1 LogMAR N3 1.00 Her yazıcı bu harfleri basamaz 20/20 0.0 LogMAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Snellen 20/400 20/320 20/250 20/200 20/160 20/125 20/100 20/80 20/63 20/50 20/40 20/32 20/25 20/20 Ondalık 0.05 0.063 0.08 0.10 0.125 0.16 0.20 0.25 0.32 0.40 0.50 0.63 0.80 1.00 Jaeger J19 J18 J17 J16 J15 J14 J13 J11 J9 J7 J5 J3 J2 J1 Times New Roman Punto 60 48 36 30 24 18 14 12 10 8 6 5 4 3 LogMAR 1.3 1.2 1.1 1.0 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0.0 Bu eşel 35 cm okuma mesafesine göre, akademik çalışmalar için düzenlenmiştir Eğrilmez S, Eğrilmez ED, Akkın C, Kaşkaloğlu M, Yağcı A. Uluslararası standartlara uygun bir Türkçe yakın okuma eşeli. T Oft Gaz 2004;34(6);404-412
N30 0.10 Mutluyken gülen tek canlı insandır 20/200 1.0 LogMAR N24 0.125 Görme en mükemmel duyu hissidir 20/160 0.9 LogMAR N18 0.16 Bababurnu Asya nın en batı ucudur 20/125 0.8 LogMAR N14 0.20 Sadece insan üzülünce gözyaşı döker 20/100 0.7 LogMAR N12 0.25 Yüzbinden çok Türkçe sözcük vardır 20/80 0.6 LogMAR N10 0.32 Yalnızca insan tüm renkleri görür 20/63 0.5 LogMAR N8 0.40 Mahkeme ilamı yazısı bu boydadır 20/50 0.4 LogMAR N6 0.50 Bunu okuyorsanız ne mutlu size 20/40 0.3 LogMAR N5 0.63 Daha küçük kitap yazısı yoktur 20/32 0.2 LogMAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Snellen 20/400 20/320 20/250 20/200 20/160 20/125 20/100 20/80 20/63 20/50 20/40 20/32 20/25 20/20 Ondalık 0.05 0.063 0.08 0.10 0.125 0.16 0.20 0.25 0.32 0.40 0.50 0.63 0.80 1.00 Jaeger J19 J18 J17 J16 J15 J14 J13 J11 J9 J7 J5 J3 J2 J1 Times New Roman Punto 60 48 36 30 24 18 14 12 10 8 6 5 4 3 LogMAR 1.3 1.2 1.1 1.0 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0.0 Bu eşel 35 cm okuma mesafesine göre, rutin göz muayenesi için düzenlenmiştir Eğrilmez S, Eğrilmez ED, Akkın C, Kaşkaloğlu M, Yağcı A. Uluslararası standartlara uygun bir Türkçe yakın okuma eşeli. T Oft Gaz 2004;34(6);404-412