T. C. ADALET BAKANLIĞI Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetlerinden Sorumlu Daire Başkanlığı İNGİLTERE VE GALLER ÇOCUK ADALET SİSTEMİ VE MAĞDURLARLA İLGİLİ ÇALIŞMA ZİYARETİ RAPORU 15 20 MART 2009 1/49
İÇİNDEKİLER I. BÖLÜM İNGİLTERE VE GALLER ÇOCUK ADALET SİSTEMİ ÇALIŞMA ZİYARETİ RAPORU I. Giriş...4 II. İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sistemi...5 A. İngiltere Çocuk Yargılama Sistemi...5 1. İngiltere de Çocukların Cezai Sorumluluğu...5 2. İngiltere Çocuk Ceza Sistemi...5 a. Suç işlenmeden önce gerçekleştirilen önleyici çalışmalar...6 b. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Mahkeme Dışı Uygulanan Tedbirler...6 c. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Yargılama Sırasında Alınan Tedbirler...7 d. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Yargılama Sonunda Verilen Ceza ve Tedbirler...7 aa.genç Suçlu Kurumları...7 bb. Güvenli Eğitim Merkezleri:...8 cc. Güvenli Çocuk Evleri:...8 3. İngiltere Çocuk Yargılama Sisteminde Temel Kurallar...9 4. Çocuk Mahkemelerinin Yapısı...9 a. Çocuk Sulh Mahkemeleri...9 b. Kraliyet Mahkemeleri...9 c. Thames Çocuk Sulh Mahkemesi...10 5. Suça Sürüklenen Çocuklar Hakkında Mahkemelerce Verilen Tedbir Kararlarının Yerine Getirilmesi...11 2/49
a. Genç Suçlu Ekiplerinin Görevleri...11 b. Genç Suçlu Ekiplerinin Bütçesi...11 c. Genç Suçlu Ekiplerinin Çalışmalarından Örnekler...12 aa. Hackney Genç Suçlu Ekibi...12 b.b Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibi...14 6. İngiltere Gençlik Adalet Kurulu...17 7. İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sisteminde Emniyet Teşkilatının Çalışmaları...19 a. Emniyet Müdürlüğü Tarafından Çocukların Suç İşlemelerinin Önlemesi Amacıyla Sürdürülen Projeler...19 8. İngiltere Ceza Adalet Sisteminde Elektronik Takip...21 a. Uydu Takip Sistemi...23 b. Uydu Takip Sistemine Geçilmesinin Sebepleri...23 c. Uydu Takip Sistemi ile Takip Edilen Hükümlülerin Profili...24 d. Uydu Takibi Sisteminin Zayıf Yönleri...24 e. Uydu Takibi Sisteminin Güçlü Yönleri...24 f. Uydu Takibi Sisteminin Faydaları...25 g. İzleme ve Takip Sistemine Yönelik Doğru Beklentilerin Oluşturulması...25 ğ. Başarılı Bir İzleme ve Takip Sisteminin En Önemli Bileşenleri...26 h. İzleme ve Takip Sistemindeki Gelişmeler...26 III. Değerlendirme...27 3/49
II. BÖLÜM İNGİLTERE VE GALLER CEZA ADALET SİSTEMİ MAĞDURLARLA İLGİLİ ÇALIŞMA ZİYARETİ RAPORU 1. OCJR: Mağdurlara Verilen Hizmetlere İlişkin Hükümlerle İlgili Hükümet Stratejileri 29 1.1. Mağdur ve Tanık Bakım Birimi (Victim and Witness Care Unit)...29 1.2. NOMS Kamu Koruma Birimi: Mağdurlarla Denetimli Serbestlik Hizmetleri...33 2. Londra Denetimli Serbestlik Merkezi: Hizmet Verme - Mağdur İrtibat Birimi...36 3. Southwark Kraliyet Mahkemesi ve İstinaf Mahkemesi...38 4. Elephant and Castle Mağdur Bakım Birimi...39 5. Camberwell Green Sulh Ceza Mahkemesi ve Gençlik Mahkemeleri...40 6. Mağdur Destek Politika Oluşturma ve Ulusal Standartlar...41 7. Scotland Yard Aile İrtibat Birimi...42 8. Scotland Yard Tanık Bakım Birimi...45 9. Kadın Sığınma Evi...46 10. Thames Sulh Ceza ve Gençlik Mahkemeleri...48 11. Sonuç...48 4/49
I. BÖLÜM İNGİLTERE VE GALLER ÇOCUK ADALET SİSTEMİ ÇALIŞMA ZİYARETİ RAPORU I. Giriş Türkiye de Çocuk ve Mağdurlar İle İlgili Denetimli Serbestlik Hizmetlerinin Geliştirilmesi Eşleştirme Projesi kapsamında 15 20 Mart 2009 tarihleri arasında İngiltere ye çalışma ziyareti düzenlenmiştir. Çalışma ziyareti, çocuk adalet sistemi ile mağdur koruma sistemi olmak üzere iki bölüm halinde gerçekleşmiştir. Çocuk adalet sistemi kapsamında; Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Nizamettin KALAMAN başkanlığında Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetlerinden Sorumlu Daire Başkanı Vehbi Kadri KAMER, Bursa Cumhuriyet Başsavcısı Ahmet ER, Şube Müdürü Leyla EMANET, Düzce Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürü Ebru YILDIRIM, Karşıyaka Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüğünde görevli Psikolog Çağnur YILDIRIM; İngiltere Adalet Bakanlığı Gençlik Adalet Biriminden Kevin WALSH ı, Hackney Genç Suçlu Birimi ni, Kensington Genç Suçlu Ekibi ni, Genç Suçlu Ekip Başkanı Lorna HADLEY i, Thames Sulh ve Gençlik Mahkemesi ni, Gençlik Adalet Kurulundan Brenden FİNEGAN ı ve John DREW i ziyaret ederek ve uygulamaları yerinde görerek ilgililerden bilgi almışlardır. Mağdur koruma sistemi kapsamında; Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdür Yardımcısı Hüseyin KULAÇ, Tetkik Hâkimi Fahrettin KIRBIYIK, Üsküdar Cumhuriyet Başsavcısı Hadi SALİHOĞLU, Bakırköy Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüğünde görevli Psikolog Esra Nihan DUMAN ve Araştırma ve Geliştirme Merkezinden Psikolog Çiğdem ERKUNT; İngiltere Adalet Bakanlığı Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Catriona LAING i, Adalet Bakanlığı nda mağdurlar ile ilgili bölümde görevli Stephen WATTS ı, Ulusal Hükümlü Yönetimi 5/49
mağdur koruma biriminde görevli Robert LAWMAN ı, Londra Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi mağdur koruma biriminde görevli Katrina GLENNİE ve Georgia JOHNSON u, Southwark Kraliyet Mahkemesi ve İstinaf Mahkemesi ni, Elephant ve Castle Mağdur Bakım Birimi ni, Camberwell Gren Sulh Ceza Mahkemesi ni ve Gençlik Mahkemesi ni, Scotland Yard Emniyet Müdürlüğü nden Andy BECKFORD ve Catherine OWEN ı, Tanık Destek Biriminden Alan CATLİN i, Londra Kadın Sığınma Evinden Susan YAİVHE, Christine NOON, Jill WATERS ı ve Thames Sulh Ceza ve Gençlik Mahkemesi ni ziyaret ederek uygulamaları yerinde görerek ilgililerden bilgi almışlardır. II. İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sistemi Çocuk adalet sistemi kapsamında; çocuk mahkemesi, genç suçlu ekipleri, gençlik adalet kurulu çalışmaları incelenmiş, uygulamalar yerinde görülmüş, ayrıca; hükümlülerin elektronik takip sistemi konusunda uzmanlardan bilgi alınmıştır. B. İngiltere Çocuk Yargılama Sistemi 1. İngiltere de Çocukların Cezai Sorumluluğu İngiltere de Gençlik Adalet sistemi 1998 de kurulmuştur. İngiltere çocuk adalet sisteminde çocukların cezai sorumluluğu iki bölüm halinde düzenlenmiştir. Bu kapsamda 10 yaşından küçük çocukların cezai sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu yaş miktarının düşük olması Birleşmiş Milletler tarafından eleştirilmektedir. 10 18 yaş grubunda suça sürüklenen çocukların cezai sorumluluğu bulunmaktadır. İskoçya da ise cezai sorumluluk 8 yaşında başlamaktadır. Bu çocukların yargılanması Çocuk Sulh Mahkemelerinde veya Kraliyet Mahkemelerinde yapılmaktadır. Ancak bu yaş grubunda 16 yaşından büyük çocuklara yetişkin grubuna yakın olmaları nedeniyle özel bir takım hükümler uygulanmaktadır. 6/49
2. İngiltere Çocuk Ceza Sistemi İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sistemi dört başlık altında incelenebilir. Bunlar; suç işlenmesinden önceki önleyici çalışmalar, suç işlendikten sonra ceza adalet sistemi dışında alternatif tedbirler, mahkeme öncesi uygulanan tedbirler ve mahkemece verilen hapis veya kamusal tedbirlerdir. a. Suç işlenmeden önce gerçekleştirilen önleyici çalışmalar Gençlik adalet sistemi dışında suçu önlemeye yönelik çalışmalardır. Bu çalışmalar üç başlık altında incelenebilir. a. Sosyal Müdahaleler; Suç işleme riski yüksek olan çocuklara yönelik çalışmalardır. Bu çocuklara uygun eğitim ve sosyal imkanlar araştırılmakta ve kendilerine sunulmaktadır. b. Güvenli Okullar Projesi; Okullarda suçun önlemesi için yapılan çalışmalardır. c. Sosyal Aktiviteler; Özellikle tatillerde çocukların boş zamanlarını olumlu faaliyetlerle geçirebilmeleri için yapılan faaliyetlerdir. b. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Mahkeme Dışı Uygulanan Tedbirler Çocukların işledikleri suç ile ilgili olarak ceza adalet sistemi dışında yapılan uygulamalardır. a. Anti Sosyal Davranış Gösteren Çocuklar ile İlgili Tedbirler; bu tür davranış bozukluğu gösteren çocuklar hakkında mahkemece, belirli bir yere gitmekten veya belirli kişiyle görüşmekten yasaklanmasına karar verilmektedir. b. Para Cezası; Polis hafif suçlar için para cezası verebilmektedir. c. Kınama Tedbiri; İlk kez hafif suç işleyen ve suçunu kabul eden çocuklar hakkında polis tarafından verilen tedbirdir. Bu tedbir sadece kayda geçmektedir. d. Uyarı Tedbiri; Kınama tedbiri almış çocuğun ikinci kez hafif suç işlemesi halinde polis tarafından bu tedbire karar verilebilmesidir. Ancak bu tedbir halinde 7/49
çocuk suçlu polis tarafından denetim altına alınmaktadır. Çocuk suçunu kabul etmez ise müdahale programı uygulanmaktadır. Çocuk uyarıdan sonra suç işlerse durum mahkemeye bildirilmektedir. Bu sistemin etkili sonuç verdiği görülmüştür. Suçla ilgili polis tarafından 2, 3 ve 4 şeklinde puanlama yapılmaktadır. Suç türü ile suçtaki ağırlaştırıcı ve hafifletici nedenler dikkate alınarak puanlar artıp eksilebilmekte veya yükseltilmektedir. Eğer kişi daha önce mahkemeye çıkmış ise puanlama yapılmamaktadır. İlk kez suç işleyen çocukların %80 inin uyarı ve kınamadan sonra suç işlemediği görülmektedir. Bu tedbirlerin hangisinin uygulanacağına polis karar vermektedir. c. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Yargılama Sırasında Alınan Tedbirler Çocukların yargılanma sırasında tutuksuz yargılamaya koşullu veya koşulsuz karar verilebilmektedir. Koşullu salıverme halinde, ev hapsine veya belli günlerde belirli yerlere gitmeme veya gelip imza atmaya yükümlülük olarak karar verilebilmektedir. Bunun dışında işlenen suç dikkate alınarak çocuğun yerel yönetimlerin idaresinde bulunan bakım evlerine yerleştirilmesine karar verilebilmektedir. Yine bu kapsamda 12-16 yaş arası çocuk Güvenli Bakım Sisteminde barındırılmaktadır. d. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Yargılama Sonunda Verilen Ceza ve Tedbirler a. Hapis cezası; Sulh ceza mahkemelerince çocuklara işledikleri ağır suçlar nedeniyle hapis cezası verilebilmektedir. Bunun süresi iki yıla kadardır. Bu cezaya diğer tedbirlerin hafif kalacağı hallerde karar verilmektedir. 2003 yılına kadar hapis cezalarında artış yaşanmış bu tarihten sonra düşmüştür. 10-17 yaş arasındaki çocuklar hakkında tutuklama ve eğitim kararı verilmesine 1998 yılında başlanmıştır. İngiltere de çoğunlukla 12 yaş üzeri çocuklara hapis ve eğitim kararı verilmektedir. En az 2 ay hapis ile birlikte 2 ay denetim, en fazla 24 ay hapis cezası verilmektedir. Hapis cezası alanların oranı %3 tür. 8/49
Çocuk ceza adalet sisteminde üç tür ceza infaz kurumu bulunmakta olup, bunlar; aa.genç Suçlu Kurumları: Cezaevi hizmetleri tarafından yönetilmekte olup, 15-17 yaş arası çocukların %80-85 nin kaldığı kurumlardır. Toplam 11 adet kurumda 2.200 çocuk barındırılmaktadır. bb. Güvenli Eğitim Merkezleri: Yaşı küçük olan (14 yaş) ya da yaşı büyük olup savunmasız olan çocukların kaldığı özel sektör tarafından idare edilen merkezlerdir. 1998 yılında açılmış olup, toplam 4 adet kurumda 300 civarında çocuk barındırılmaktadır. cc. Güvenli Çocuk Evleri: Yaşı daha küçük olan (10-13 yaş) çocuklar ile birlikte sadece suç işlemiş değil, aynı zamanda davranışsal ve duygusal sorunları olan çocukların da kalabildiği genelde yerel yönetimler tarafından idare edilen merkezlerdir. Toplam 20 adet bulunmaktadır. Kamusal cezalar; Bu kapsamda; para cezası, zararın giderilmesi ve yönlendirilme kararı verilebilmektedir. Mahkeme kararlarının 1/3 ünü yönlendirme kararları oluşturmaktadır. Çocuk ilk kez suç işlemişse hakkında yönlendirme kararı verilmektedir. Mahkemece yönlendirme kararı verilmesi halinde çocuk heyet adında birime gönderilmekte ve kararda belirtilen süre boyunca çocukla ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar kapsamında, sivil halktan iki kişi, çocuğun yakınları, mağdur heyet çalışmalarına davet edilmekte ve heyet suç işleyen çocukla zararın giderilmesi ve tazminat ödemesi konusunda bir anlaşma yapmaktadır. Ayrıca çocuk hakkında program hazırlanmakta ve heyet tarafından programa uyulup uyulmadığının takibi yapılarak sonucu mahkemeye bildirilmektedir. Eğer çocuk programa uymaz ise mahkeme çocuk hakkında hapis cezasına hükmedebilmektedir. Yönlendirme kararı verilen çocukların yeniden suç işleme riskinin düşük olduğu belirlenmiştir. Oransal olarak bakıldığında yönlendirme kararı verilen çocukların yeniden suç işleme oranı %43 olup bu oran kamusal tedbirlerde %72, hapis cezası alanlarda ise %79 dur. Bu oranlardan da anlaşıldığı gibi 9/49
ilk kez suç işleyen çocukların yeniden suç işleme oranı düşük gerçekleşmekte, fakat daha önce suç işleyerek hapis cezası alan çocukların tekrar suç işleme oranı daha yüksek olduğu görülmektedir. Her yıl 250.000 çocuk sisteme dahil olmaktadır. Suç işleye çocukların %40 ı mahkemeye çıkmakta, bunlardan sadece %3 ü hapis cezası almaktadır. Diğerleri hakkında tedbir kararı uygulanmaktadır. 3. İngiltere Çocuk Yargılama Sisteminde Temel Kurallar İngiltere ve Galler de çocuk yargılama sisteminde üç temel kural bulunmaktadır. Bunlar; a. Fayda ilkesi; yapılan tüm çalışmalarda çocuğun çıkarları dikkate alınmaktadır. b. Orantılılık ilkesi; çocuğa verilen ceza, suçun türü ve ağırlığıyla orantılı olmalıdır. c. Tekrar suç işlenmesinin önlenmesi ilkesi; çocuklar ile ilgili yapılacak tüm çalışmalarda ve yürütülecek olan müdahale programlarında amaç suç işleyen çocukların tekrar suç işlemesinin önlenmesidir. 4. Çocuk Mahkemelerinin Yapısı İngiltere de çocuk mahkemeleri çocuk sulh mahkemeleri ile kraliyet mahkemelerinden oluşmaktadır. a. Çocuk Sulh Mahkemeleri Bu mahkemelerde Sulh hakimleri ve bölge hakimleri görev yapmaktadır. En fazla iki yıl süre ile hapis cezası verme yetkileri bulunmaktadır. Çocuk ceza adalet sistemindeki davaları %95 i bu mahkemelerde görülmektedir. b. Kraliyet Mahkemeleri Bu mahkemeler de, iki yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçların yargılanması yapılmaktadır. Çocuk adalet sistemindeki davaların sadece % 5 i bu 10/49
mahkemelerde görülmektedir. Bu mahkemeler hem hapis cezası hem de gençlik sulh mahkemelerince verilen tedbir kararlarını verebilmektedir. c. Thames Çocuk Sulh Mahkemesi Bu mahkemede, her gün kendisine bağlı 4 ilçenin ve iş merkezleri bulunan bölgenin davasına bakılmaktadır. Thames Çocuk Sulh Mahkemesinde; 5 Bölge Hâkimi ve 34 tane Sulh Hâkimi olmak üzere toplam 39 hâkim görev yapmaktadır. Ayrıca bu hâkimler görevlerini üçerli gruplar halinde yerine getirmektedir. Sulh hâkimleri 2 yıl ve altındaki davalara bakmaktadırlar. Mahkemenin baktığı bölgenin nüfusunun yoğun olması sebebiyle çocukların çeteleşmesini önlemek için polisle işbirliği halinde çalışılmaktadır. Bölgede 20 kişilik bir çocuk grubunun sürekli suç işlediği ve bunların polisle işbirliği yapılarak takip edildiği belirtilmektedir. Bölge hâkimleri, gençlik mahkemelerinde tam zamanlı olarak çalışmaktadırlar. Bölge hâkimleri dışında; halkın içinden gönüllü olanların, hâkimlerin ve yüksek mahkeme görevlilerinin yönettiği bir mülakata tabi tutulmak kaydıyla Sulh Hâkimi olarak seçilebildikleri ve yılda en fazla 20 gün hâkimlik yaptıkları belirtilmiştir. Gençlik Mahkemelerinde yürütülmekte olan duruşmalara çocuk, ailesi ve yasal temsilcisi dışında dışardan kimsenin katılmasının mümkün olmadığı belirtilmiştir. Ayrıca duruşmalarda genç suçlu ekibinden iki temsilcinin, savcının ve bir de hukuk danışmanının görev yaptığı gözlemlenmiştir. Genç suçlu ekibinden temsilcilerin, çocuk veya ailesi ile ilgili verilebilecek yönlendirme kararları veya 11/49
ebeveyn programları hakkında hâkime tavsiyede bulunabildikleri, çocuk ve ailesi ile ilgili olarak mahkemeye rapor sundukları gözlemlenmiştir. Yargılamalar sonucunda mahkeme tarafından çocuklara; yoğun gözetim ve denetim kararı, toplum yararına hizmet ve rehabilitasyon kararları, ebeveyn destek kararları ve çocuğun işlemiş olduğu suç sonucunda vermiş olduğu maddi zararı telafi etmesine yönelik bir takım kararlar verildiği anlaşılmıştır. 5. Suça Sürüklenen Çocuklar Hakkında Mahkemelerce Verilen Tedbir Kararlarının Yerine Getirilmesi Suça sürüklenen çocuklar hakkında mahkemece verilen kararlar genç suçlu ekibi tarafından yerine getirilebilmektedir. Her bir yerel merkezde en az bir tane olmak üzere İngiltere ve Galler de toplam 157 tane genç suçlu ekibi bulunmaktadır. Genç suçlu ekipleri, gençlik adalet sistemi içerisinde yer alan ve 18 yaşına kadar olan çocuk ve gençler üzerinde çalışmaktadır. Genç suçlu ekipleri kanun gereğince çok kurumlu bir yapıya sahiptir. Farklı kurumlardan pek çok görevli genç suçlu ekiplerinde görev almaktadır. Genç suçlu ekiplerinin temel amacı çocuk ve gençlerin suç işlemelerini önlemektir. a. Genç Suçlu Ekiplerinin Görevleri Genç suçlu ekiplerinin beş ayrı görevi bulunmaktadır. Bunlar; aa. Kendi bölgelerindeki gençlik adalet hizmetlerini koordine etmek ve gençlik adalet sisteminin işleyişini sağlamak, bb. Nihai uyarı sonrasında polis tarafından bildirilen gençlerin değerlendirmesini ve denetimini yapmak, cc. Mahkeme öncesinde koşullu veya koşulsuz tutuksuz yargılanmasına karar verilen çocukların denetimini yapmak, dd.çocuklar için mahkemeler için hüküm öncesi rapor yazmak, 12/49
ee. Hürriyeti bağlayıcı cezalar da dahil olmak üzere hakkında mahkeme kararı bulunan tüm gençleri denetim altında tutmak. b. Genç Suçlu Ekiplerinin Bütçesi Genç suçlu ekiplerinin bütçesini ekipte temsilcisi bulunan ilgili kurumlar sağlamaktadır. Bu kapsamda bütçenin; %39,80 i sosyal hizmetler birimi, %20,20 si Gençlik Adalet Kurulu, %10,80 i yerel yönetimler, %9,10 u emniyet teşkilatı, % 8,20 si eğitim birimleri, %7,10 u denetimli serbestlik, % 4,90 ı da sağlık birimleri, tarafından temin edilmiştir. 2006-2007 de tüm genç suçlu ekiplerinin toplam bütçesi 254 milyon Pound dur. c. Genç Suçlu Ekiplerinin Çalışmalarından Örnekler Çalışma ziyareti sırasında; Hackney ile Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibilerin uygulamaları yerinde görülmüştür. aa. Hackney Genç Suçlu Ekibi Hacney Genç suçlu Ekibinin çalışmaları üç başlık altında incelenebilir. aaa. Hackney Genç Suçlu Ekibinin Teşkilat Yapısı Bu genç suçlu ekibinde, üç ayrı birim bulunmaktadır. Önleme Birimi; Bu birim çetelerle çalışma, silah ve şiddet olaylarının azaltılması, gençlik kulüpleri ile ilgili çalışmalar yapmaktadır. 13/49
Mahkeme Birimi; Bu birim yargılaması devam eden suça sürüklenen çocuklar ile ilgili raporlar hazırlamaktadır. Programlar Birimi; Bu birim mağdurlara ile zihin sağlığı ve uyuşturucu sorunu yaşayan çocuklara müdahalede programı uygulamaktadır. bbb. Hackney Genç Suçlu Ekibinin Personel Yapısı Hackney Genç Suçlu Biriminin 80 personeli bulunmaktadır. Bu kapsamda; 6 alt birimlerin çalışmalarından sorumlu müdürlük yardımcısı, 30 mahkeme uzmanı, 20 önleme ekibi personeli, 5 çetelerle ilgili çalışmalar yürüten personel, 4 eğitim uzmanı, 4 zihin sağlığı ve uyuşturucu madde ile ilgili rehabilitasyondan çalışmalarından sorumlu personel, 4 mahkeme kararlarının koordinasyonundan personel, 1 barınma uzmanı, 3 çocukların ceza infaz kurumlarından salıverildikten sonra topluma adaptasyon ve uyum sürecinden sorumlu personel, 3 polis memuru görev yapmaktadır. bbb. Hackney Genç Suçlu Ekibinin Çalışmaları Polis birimleri ile yapılan işbirliği ile, gece geç saatlerde sokakta yalnız başına dolaşan çocuklar, aile içi şiddete maruz kaldığı belirlenen çocuklar ve suç mağduru çocuklar genç suçlu ekibine yönlendirilmektedir. 14/49
Önleme çalışmalar kapsamında temel amaç; suç işleme potansiyeli olabilecek ya da ihmal veya istismara uğrayabilecek çocukları tespit ederek, suç işlemelerini ve zarar görmelerini engellemektir. Okullarla yapılan işbirliği kapsamında ise, riskli davranışlar sergileyen ya da okulla uyum problemi yaşayan çocuklar genç suçlu ekibine bildirilmekte, 18 yaşını dolduranlar ise yetişkin denetimli serbestliğe devredilmektedir. Gerek önleyici çalışmalar, gerekse suç davranışı ortaya çıktıktan sonra yapılacak çalışmalarda hedefler; Yeniden suç işleme durumunun azaltılması, İlk kez ceza adalet sistemine giren çocukların engellenmesi, Uygun barınma yerine sahip olmayan çocukların sayılarının bildirilmesi, Eğitim istihdamının bildirilmesi, Ceza infaz kurumuna yönlendirilen çocukların bilgilerinin raporlanmasıdır. Söz konusu çalışmalar yapılırken başarı ölçütü, her yıl için yeniden suç işleme oranının %2 oranında azaltılması olarak belirlenmiştir. Çalışmalar ile ilgili bütçenin çoğunluğunun yerel yönetimlerce sağlandığı, Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığınca desteklendiği ayrıca bağışlarında kabul edildiği belirtilmiştir. Genç suçlu ekibinin suça sürüklenen çocuklar ile ilgili çalışmalarında bir çok zorluk ile karşılaşmaktadır. Bu kapsamda; İstihdam olanaklarının kısıtlı olması (çocukların eğitimlerini genelde yarıda bırakmış olmaları), Uyuşturucu madde kullanımlarının bulunması, Çocuk çetelerinin bulunması ve söz konusu çetelerden ayrılmak istediklerinde şiddete maruz kalmaları, 15/49
Davranış değişikliğine istekli olmamalarıdır. b.b Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibi Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibinin çalışmaları iki başlık altında incelenebilir. aaa. Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibinin Personel Yapısı Bu genç suçlu ekibinde 90 personelinin görev yapmaktadır. Bu kapsamda; sosyal çalışmacılar, mahkeme raporlarını hazırlayan görevliler, gönüllüler, zihin sağlığı sorunları bulunan çocuklar ile ilgili çalışmalar yapan uzmanlar, aile müdahale programlarını yürüten personel, mağdur destek uzmanları, stajyerler, eğitim danışmanları, yönlendirme kararlarını takip eden uzmanlar, denetimli serbestlik görevlileri, sağlık personeli ve çocuk terapisti çalışmaktadır. Her çocuk için haftada 25 saat denetim programı hazırlanmakta ve çocukların programa uymaları sağlanmaktadır. Bütün suç işleme vakaları polis tarafından bu merkeze bildirildikten sonra çocuklar için uygun program yapılmaktadır. Bu merkezde 9 u vaka yöneticisi, 8 i yardımcısı ve 17 kişi birim temsilcisi bulunmaktadır. bbb. Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibinin Çalışmaları Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibinin çalışmaları birkaç alanda değerlendirilebilir. aa. Onarıcı Adalet Sistemi Kapsamında Yapılan Çalışmalar Mahkemelerce karar verildikten sonra mağdurlar ile birebir irtibata geçilerek, mağdurun ve hükümlünün ihtiyaçlarına yönelik eylem planı oluşturulmaktadır. Mağdurlara beklentileri sorulmakta genç suçlu ve ailesiyle de görüşülmekte ve zararın tazmini aşamasında mağdurun isteği üzerine mahkemece genç suçlunun kamuya faydalı bir işte çalışması istenmektedir. Eğer mahkemece tazminata karar 16/49
verilirse sanıktan veya ailesinden imkanı yoksa devletin oluşturduğu bir fon hesabından (Devlet suç işleyen herkesten 15 paund ücretle fon oluşturmaktadır. Karaparadan elde edilen meblağlarda bu foto aktarılıyor) mağdurun uğradığı zarar karşılanmaktadır. Bu süreç sonucunda mağdurun kendisi ile ilgilenildiği ve bazı sorularının cevaplarını bulabildikleri için rahatlama duygusu yaşadıkları, suçu işleyen çocuk ve ailesi açısından ise kendi düşünceleri, duygularını ve pişmanlıklarını dile getirme fırsatı bulabildikleri sonuçta mağdurla dolayısıyla toplumla kurulan empati neticesinde yeniden suç işleme riskinin azaldığı değerlendirilmiştir. bb. Yönlendirme Kararlarının İnfazı İle İlgili Çalışmalar Mahkemece verilen kararların infazına yönelik, her çocukla ilgili ASED formları kullanılarak yapılan genel değerlendirmeler ve meslek elemanları tarafından yapılan vaka incelemeleri neticesinde, çocuğun ihtiyaçları dikkate alınıp kişiye özel plan oluşturulduğu ve çalışma programları hazırlandığı gözlemlenmiştir. Söz konusu çalışmalar kapsamında, yoğun ve sıkı programların oluşturulduğu, kişinin programların yoğunluğuna devam edememesi durumunda, mahkemelerle tekrar temasa geçilip çocuğa verilen kararın değiştirilmesi ya da ceza infaz kurumunda rehabilite edilmesinin uygun olacağına yönelik raporlar hazırladıkları görülmüş, kişilerin programlarını olumlu olarak tamamlamaları durumunda tekrar mahkemeye çıkmadıkları ve süreci başarılı olarak sona erdirdikleri değerlendirilmiştir. Merkezde yapılan incelemeler sırasında üç ayrı uygulama örneği izlenmiştir. aa. İlk kez suç işlemiş çocuklara yönelik uygulamalar kapsamında; 15 yaşında kötü söz sarf etme ve saldırganlık suçları nedeni ile hakkında 50 saat kamu yararına çalışma cezası verilen vakada çocuğun kamu hizmeti cezasının yanı sıra sosyal hizmet görevlisi tarafından kalacak yerin bulunması, eğitim görevlisi tarafından motosiklet projesine yönelik çalışmalara katılımının sağlanması ve 17/49
eğitimine devamının sağlanması gibi çeşitli rehabilitasyon programları oluşturulmuştur. bb. Daha önce suç işlemiş ve tekrar suç işleyen çocuklar hakkında; 16 yaşında hırsızlık nedeni ile hakkında daha önce verilen cezanın infazı sırasında tekrar çalıntı mallarla ilgili işlem yapılması üzerine Onarıcı Adalet Sistemine dâhil edilen çocuğun, mağdurun zararının nasıl telafi edileceğine yönelik çalışmaların yanı sıra 15 saatlik kamu hizmeti cezasının uygulanması sırasında dikkat edilecek unsurların değerlendirilmesi ve mahkemesine rapor hazırlanması gibi çalışmalar yapılması planlanmaktadır. cc. Halen infazı devam etmekte olan çocuklar hakkında; 14 yaşında hırsızlık nedeni ile hakkında 6 aylık denetim kararı verilen çocuğun süreç içerisinde müzik programına dahil olması, eğitimini tamamlaması için motivasyonunun yükseltilmesi, kalacak yer sorununun çözümlenmesi, uyuşturucu madde kullanımına yönelik rehabilitasyon programına alınması, aile ile ilgili ebeveynlik programı ve çok sistemli terapilere yönlendirilebileceği gibi farklı disiplinlerin karşılıklı fikir alış verişi içerisinde çalışma takvimlerinin oluşturulması ve söz konusu çalışmaları yapacak kişilerin görevlendirilmesi yapılmaktadır. 6. İngiltere Gençlik Adalet Kurulu Gençlik Adalet Kurulu hükümetten bağımsız olan bir kurul olup, çocuk adalet sistemi ile ilgili tavsiyelerde bulunmakta, işleyişi, standartları ve performansı hakkında Adalet Bakanlığı Çocuk Aile ve Okul Dairesine rapor sunmaktadır. Bu kapsamda Kurul; 1. Gençlik adalet sisteminin performansını takip etmekte ve gençlik adalet sistemi ile ilgili danışmanlık yapmakta, 2. Gençlik adalet sisteminin işleyişi ve standartları hakkında hükümete tavsiyeler sunmakta, 3. Araştırmalar yapmakta ve diğer ilgili materyalleri yayımlamakta, 18/49
4. Mahkemeler tarafından tutuklanan veya hürriyeti bağlayıcı ceza alan çocuk ve gençler için güvenli kurumlar satın almakta, 5. Etkili uygulamaları tanıtmakta, 6. Etkili uygulamaları desteklemek amacıyla yerel yetkililere ve diğer kurumlara bağışlarda bulunmaktadır. Kurul üyelerini hükümet belirlemektedir. Kurul için ayrılan bütçenin %70 i çocukların barındırılması için kullanılmaktadır. Barındırma konusunda Ulusal Hükümet ten (cezaevlerinden), özel sektörden, yerel yönetimlerden (güvenli çocuk evleri) faydalanılmaktadır. Bu sistemin kurulması aşamasında yapılan araştırmalarda; aile, okul, toplum ve bireyin kendisi ve akranları ile arkadaşlarının çok önemli olduğunun görüldüğü belirtilmiştir. Genç suçlu ekiplerinin çalışmalarında yerel ilgili kuruluşların çok önemli olduğu belirtilmiştir. Suçlu çocukların %20 si Londra da bulunmakta fakat çocukların barındırılması için kurum bulunmamaktadır. Yeterli barınma imkanı olmaması nedeniyle çocukların ailelerinden 20-30 mil uzakta olması gerekirken çocuklar ailelerinden 200-300 mil uzakta barındırılmaktadır. Çocukların suç işlemesinde dinin ve kadınların çalışmamasının rolüne yönelik açıklamalarda yapılan gözlemlerde 18 yaşın altında suç işleyen Müslüman çocukların ailelerinin sahip çıkması nedeniyle çok daha az suç işlediği belirtilmiştir. 10 yaşın altındaki suç işleyen çocuklar hakkında da programlar geliştirildiği, ancak bu çocuklarla yapılan çalışmalarda toplum tarafından eleştirildikleri fakat çalışmaların faydalı olduğu değerlendirilmiştir. Bu çalışmalarla; tekrar suç işlenmesinin önlenmesinde %17 başarı elde edildiği, çocuklar hakkındaki kararların 60 günde verilmesinin sağlandığı, ilgili kurumlarla ilişkilerde güven oluştuğu, işbirliğinin önemli derecede arttığı, ceza infaz kurumlarındaki koşulların iyileştirildiği, çocuk kurumlarında hükümlü-tutuklu 19/49
artışının 10 yılda %1 e, yetişkinde ise %17 ye ancak ulaştığı ve çocukların eğitiminde başarı sağlandığı belirtilmiştir. Ayrıca çocuklar ile ilgili mevzuatın 10 yıl önce bir çatı altında toplandığı ve 5 yıl önce çocuklara yönelik hizmetlerin bir araya getirildiği belirtilmiştir. 7. İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sisteminde Emniyet Teşkilatının Çalışmaları Emniyet teşkilatına içinde Merkezi Gençlik Ekibi oluşturulmuştur. Bu kapsamda; genel olarak 10-17 yaş arası çocukların işlediği suçlar, bu suçlarla ilgili müdahalelerde bulunulması ve yeniden suç işlemelerinin önlenmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Özellikle Genç Suçlu Ekipleri ile yapılan iş birliği kapsamında; suça sürüklenen çocukların yeniden suç işlemelerinin önlemesi çalışmaları kapsamında projeler üretilmesi ve bütün yerel yönetimlerde farklı kurumlar arasında güçlü işbirliğinin sağlanması hedeflenmiştir. a. Emniyet Müdürlüğü Tarafından Çocukların Suç İşlemelerinin Önlemesi Amacıyla Sürdürülen Projeler Emniyet müdürlüğünce çocukların suç işlemelerinin önlenmesi amacıyla sürdürülen projeler iki başlık altında incelenebilir. aa. Güvenli Okullar Projesi 2002 yılına kadar ilköğretim ve lise kapsamındaki eğitim merkezlerinde; öğrencilere suç ve asayişe yönelik bilgi verilmesi amacıyla polis memurlarının derslere girdiği görülmüş ancak istenilen duyarlılık sağlanamamıştır. 2002 yılında Güvenli Okullar projesi ile polis memurlarının daha görünür olması açısından 235 okuldan 80 okul seçilmiş ve bu okulda 1 er polis görevlendirilmelerine karar verilmiş, böylelikle polis memurlarının üniformalı bir şekilde okullarda dolaşmaları sağlanarak çocuklarla olumlu iletişimin kurmaları, 20/49
güvenlerinin kazanılması, öğrencilerin suçtan korkmalarının önlenmesi ile anti sosyal davranışlar sergilememeleri sağlanmıştır. Söz konusu çalışmaların yapılması sırasında en büyük direncin, kendi okullarında görevli polis memurları bulunmasının çevredeki kişilerce okullarının adının kötüye çıkarılabileceğini düşünmeleri nedeni ile okul müdürlerinden geldiği ifade edilmiş, ancak; sistem ile çocukların suç korkularının yenmesi konusunda ciddi başarılar elde edildiği değerlendirilmiştir. Gençlere yönelik suç işlenmesinin önlenmesi, anti sosyal davranışların azaltılması, mağduriyetin giderilmesi ve güven duygusu aşılanması ile ilgili programlar geliştirilmiştir. Güvenli okullar projesinin yanında emniyet müdürlüğünce; Gençlerin bıçak taşıması ile ilgili takip ve arama, Gençlerle ilgili ekipler oluşturularak sokak köşelerinde bekleyen gençlere yönelik müdahale, Okullarda kullanılabilecek kaynakların oluşturulması, (DVD / broşürler / kitapçıklar vs), Polis memurlarının derslere girmesi, konularında çalışmalar yapılmıştır. Okullarda kullanılabilecek kaynak olması açısından hazırlanan DVD lerde 13-14 yaş arası daha önce okullarında sorun yaşamış ya da polisle temasa geçmiş çocuklara yer verilerek, suçtan nasıl korunabilecekleri anlatılmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda çocuklara model olabilecek ünlü ya da önemli kişilerin desteği ile dans, müzik ve sosyal faaliyetlere katılımın faydaları ve göz teması, kullanılan dil ile olumlu insan iletişiminin önemi üzerinde durularak anti-sosyal davranışlar sergilemelerinin önüne geçilmeye çalışılmıştır. Güvenli Okullar Projesi kapsamında; 21/49