Teknoloji Şirketleri ve Topluma Katkı Programları Sevda Kılıçalp, TÜSEV Sosyal Yatırım Programı Direktörü Şubat 2014 Günümüzde kurumsal sosyal sorumluluk (KSS), sürdürülebilir ve başarılı bir işletme yaratmanın temelini oluşturuyor. Oldukça kapsamlı bir kavram olan ve ekonomik, hukuksal, ahlaki boyutları bulunan KSS nin önemli bir bileşeni de kurumsal bağışçılık (corporate giving) ya da diğer bir deyişle topluma katkı. Şirketler topluma katkı programlarına daha fazla yönelmelerinin ardında tüketici beklentileri de var. 28 Ocak ta TTGV nin meet@ideaport sohbet dizisi kapsamında, Bilkent Teknokent ev sahipliğinde düzenlenen Dijital Teknolojiler ve Topluma Katkı Programları toplantısında teknoloji şirketlerinin en fazla değer katabilecekleri alanlarda, uzmanlıklarını kullanarak, nasıl daha fazla sosyal etki yaratabileceklerini konuştuk. Tüketiciler şirketlerden ne bekliyor? Küresel bir anket çalışması olan 2013 Cone Communications/Echo Global CSR Study sonuçlarına göre KSS artık yapılsa hoş duracak bir şey ya da bir seçenek değil, şirketlerin itibarı için bir zorunluluk. Tüketiciler şirketlerden sosyal ve çevresel sorunların çözümünde aktif rol almalarını bekliyor. Ankete yanıt verenlerin %6 sı şirketlerin tek sorumluluğu paydaşları için kar üretmektir derken, %91 i şirketler kanunların getirdiği asgari standartların ötesine gitmesi gerektiğine inanıyor. Tüketicilerin %93 ü kullandıkları ürün ve yararlandıkları hizmetlerin daha fazlasının KSS yi desteklemesini istiyor. 10 kişiden sekizi nerede çalışacağına (%81), nereden ne alacağını (%87)ve hangi hizmet ve ürünleri başkalarına tavsiye edeceklerine (%85) karar verirken şirketin KSS angajmanını göz önünde bulunduruyor. Tüketicilerin %91 i aynı fiyat ve kalitedeki iki ürün arasında tercih yapmaları gerekirse sosyal bir sorunun çözümü için çalışan şirketin ürününü tercih etme eğilimindeler. Reputation Institute araştırması da yukardaki verileri destekler nitelikte. Tüketicilerin satın alma, çalışma, tavsiye etme ve yatırım yapma kararlarının şekillenmesinde şirket hakkındaki algıları (itibar) %60, ürün veya hizmetler hakkındaki algıları ise %40 oranında etkili. Hangi şirketlerin itibarının en yüksek olduğunu bulma amacıyla yapılan küresel araştırmada kurumsal itibarın bileşenlerini çalışma yeri koşulları, yönetişim, vatandaşlık, mali performans, liderlik, ürün ve hizmetler ile inovasyon oluşturuyor. Bu yedi bileşenden üçü (vatandaşlık, yönetişim ve çalışma yeri) doğrudan KSS ile bağlantılı. 2013 itibar listesinin tepesinde aralarında teknoloji şirketlerinin de bulunduğu şu dörtlü yer alıyor: Microsoft, Walt Disney, Google, BMW.
Küçük-büyük tüm teknoloji şirketlerinin yapabileceği bir şey var! Yenilikçi girişimlerin yükselişi, girişim sermayesi akışı ile atağa kalkan teknoloji endüstrisinin hem çapı hem başarıları devleşirken, büyüklüğüne bakılmaksızın tüm teknoloji şirketlerinin topluma katkı yapma fırsatları ve sorumlulukları da artıyor. Şirketlerin filantropi çalışmalarının topluma olduğu kadar kendilerine de faydasının olduğunu yukarıda sıralanan araştırmalar ve daha birçoğu ortaya koyuyor. Kişisel, profesyonel ve filantropik ideallerin hepsine birlikte hitap eden işlerde çalışmak isteyen kişilerin sayısı arttıkça, teknoloji şirketleri arasındaki yetenek savaşlarında filantropi kültürünün etkili bir silah olabileceği söyleniyor (Chuck Dietrich, Forbes, 3/18/2012). Teknoloji şirketleri arasında diğerlerine ilham olabilecek pek çok filantropik lider bulunuyor. Bunların başında, teknoloji endüstrisinde edindiği başarılar karşılığında 1994 yılından beri 26 milyar dolar hibe etmiş olan Bill ve Melinda Gates geliyor. Michael ve Susan Dell Vakfı nın verdiği hibelerin toplam tutarı 700 milyon doları aşıyor. Elbette tüm teknoloji şirketleri bu kadar büyük katkılarda bulunamayabilir. Netscape kurucusu ve girişim yatırımcısı Marc Andreessen ın eşi Laura Arrillaga- Andreessen, her büyüklükteki teknoloji şirketinin topluma katkı yapmak konusunda öncü olabileceğini SV2 (Silicon Valley Social Venture Fund) isimli sosyal yatırım fonunu kurarak gösterdi. Bu bağış grubu katkılarını bir havuzda birleştiriyor ve ortak fonlarla hibe desteği sağlıyorlar. Geçtiğimiz 13 yıl içinde, 175 bağışçının katıldığı havuzdan 30 dan fazla sivil toplum kuruluşu desteklendi. Topluma katkı programlarının şirketler açısından faydaları neler? Dünyada kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) departmanlarının topluma katkı programları ile iki tür etki yaratmaları bekleniyor: birincisi projelerin doğrudan ortaya çıkardığı sosyal etki, ikincisi projeler sayesinde şirket hedeflerinin yerine getirilmesi sonucu oluşan dolaylı faydalar. KSS departmanları sosyal etki ile şirket faydalarını birbirine ve şirketin genel hedeflerine bağlamak gibi bir gereklilik ile karşı karşıyalar. Topluma katkı programları şirketlere şöyle faydalar sağlıyor: Çalışan bağlılığı şirketin çalışanlarının ilgi ve ihtiyaçlarına karşı duyarlı olduğunu, çalışanların girişimlerine alan tanıdığını gösterir; şirket kültürünü yaygınlaştırmaya yardım eder; şirket içi iletişim ve ortak ideal hissini geliştirir; ekip kurma süreçlerine yardım eder; liderlik ve iletişim becerilerinin geliştirir, yönetim ve delegasyon deneyimi kazandırır; çalışanların yeni fikirler ve sosyal hareketlere açılmasını sağlar; çalışanlara yeni bağlantılar kurma fırsatları yaratır; toplumsal duyarlılığı olan ve işyeri aracılığı ile sosyal çalışmalara katılmak isteyen kişiler için uygun bir çalışma ortamı yaratır. Marka bilinirliği yapılan sosyal katkılar hakkında çıkan olumlu haberler sayesinde şirket itibarını yükseltir; yeni bir piyasaya giren şirketlerin varlığının kabullenilmesini kolaylaştırır; sosyal konuları önemseyen tüketiciler arasında müşteri bağlılığını artırır. Paydaş ilişkileri şirketlerin operasyonlarını yürüttükleri yerlerde yerel halkla ve kamu yöneticileri ile olan ilişkilerini geliştirmelerini sağlar; STK lar ile birebir çalışarak toplumsal soruların çözümü için çalışmalarına ve toplumsal gelişim için yeni fırsatlar yaratmalarına destek olur.
Neler yapılabilir? Teknoloji şirketleri ürün ve hizmet sunarken benimsedikleri yenilikçi yöntem ve yaratıcı düşünceleri filantropi alanına da uygulayarak olumlu sosyal etkilerini arttırmaya çalışıyorlar. Bazı şirketler misyonlarıyla örtüşen alanlarda dezavantajlı gruplara, genç liderlere veya yeni kurulan işletmelere çeşitli eğitim ve kapasite geliştirme olanakları sunarken, bazıları ürün ve hizmetlerinden sivil toplum kuruluşlarının ücretsiz olarak yararlanmasını sağlıyor. Hibe, bağış ve gönüllü gücü ile STK projelerini desteklemenin yanı sıra teknoloji şirketleri oyunlar, akıllı telefon uygulamaları gibi araçlarla da günlük hayatın içerisine girerek sosyal kampanyalara katkıda bulunuyorlar. Uzmanlık aktarımı Teknoloji şirketleri vizyonları ve uzmanlık alanları ile örtüşen, fark yarabileceğiniz alanlarda topluma katkı programları oluşturabilirler. IBM Neyi biliyorsan onu aktar düşüncesiyle uzmanlığı olan konularda projeler üretiyor. Bir yandan ele aldığı toplumsal sorunların giderilmesi için teknoloji çözümleri tasarlarken diğer yandan da işbirliği yaptığı kuruluşların kapasitesini geliştirmek için onlara know-how transferi yapıyor. IBM müşterilerine yeni bir teknoloji sunuyorsa topluma katkı programı ortaklarının da aynı şekilde o teknolojiden yararlanmalarını sağlıyor ve projelerini bu temelde geliştiriyor. İş alanı ağ kurma ve yöneltici cihazları olan CISCO ise okullara bu cihazları bağışlamak ve ağ kurulumuyönetimi konusunda eğitim vermek ile başladığı topluma katkı çalışmalarına kendi geliştirdiği uzaktan öğrenme müfredatını da ekleyerek derinlik kazandırdı. Bu müfredatın içeriği ve kapsam alanı zamanla genişletilerek CISCO Networking Academy ismiyle bir program kuruldu. Öğrenci ve gençlerin ICT becerini geliştirme ve meslek kazandırma amacını taşıyan akademide 1997 den bu yana 4 milyon öğrenci yetiştirildi. Çalışan bağışçılığı Çalışanların yaptıkları bağışlar aynı oranda şirket fonları ile eşleştirilerek seçilen STK lara toplu olarak verilebilir. Microsoft çalışanlarının bağışladığı her 1 dolar karşılığında 3 dolarlık bağış yapıyor. Microsoft ta eşleştirme kapsamına gire en küçük bağış miktarı 25 dolarken en büyüğü 30.000 dolar. RealNetwork ve Oracle ile 1 e 1 oranında çalışanların bağışlarına eşleştirme yapıyor. Her ay bordro üzerinden kesinti yapılarak çalışanların seçtikleri STK lara düzenli olarak bağış yapmalarını teşvik edilebilir. Çalışanların STK lara bağış yapmaya teşvik etmek için şirket içinde ve dışında çeşitli kaynak geliştirme faaliyetleri düzenlenebilir ve STK ların şirket içinde ürün satış standı açmalarına izin verilebilir. Çalışan gönüllüğü Teknoloji şirketleri çalışanların yer aldığı gönüllü girişimleri geliştirebilirler. Bunun için belli günlerle STK lar ile işbirliği halinde gerçekleştirilen sosyal çalışmalara çalışanların katılımını teşvik edebilir veya çalışanların kendi seçtikleri STK larda mesai saatleri içinde gönüllülük yapmalarına imkan tanıyabilirler. Örneğin Western Digital çalışanları öğrencilere STEM mentörlüğü yapıyor. HP ise 10 saati dolduran gönüllülere Global Giving isimli kitlesel destek platformunda (Crowdfunding) 50 dolar bağış yapma imkanı tanıyor gönüllülüğü teşvik ediyor. Kitlesel destek Kitlesel destek anlamına gelen crowdfunding, çevirimiçi veya çevirimdışı faaliyet gösteren platformlar üzerinden çok sayıda bireyin, para ve diğer kaynaklarını bir havuzda birleştirerek ve ağ kurarak başka kişiler ve kuruluşlar tarafından başlatılmış sosyal değişim çalışmalarının veya yaratıcı projelerin hayata geçirilmesine katkıda bulunmalarıdır. Turkcell in TİSVA ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ortaklığı ile yürüttüğü Ekonomiye Kadın Gücü sosyal borçlanma portalında kadın
girişimcilerin projeleri tanıtılıyor; bireylerin bu girişimlere bağış yapmaları veya borç vermelerini n yanı sıra destekledikleri projenin gelişimini site üzerinden izlemelerine de imkan sağlıyor. İntel in, Galata Bussiness Angles, Endeavor ve Ashoka işbirliği ile hayata geçirdiği, sosyal medya kullanımına dayanan bir sosyal inovasyon projesi olan Çözüm Kumbarası ise gençlerin geliştirdiği projelere görünürlük kazandırmak ve bu projelerin ihtiyaçlarını duyurmak amaçlanıyor. Yatırımcılar, mentörler, destekçiler inovatif fikirler üreten gençlerle bu platformda buluşarak projelerin topluma daha fazla değer katmasını sağlayacak çözümler bulmalarına yardımcı oluyorlar. Topluma katkı programlarında başarı için bunlar önemli! Strateji: Topluma katkı programınızı periyodik olarak gözden geçirin, bu değerlendirmenin sonuçlarına göre gerekliyse programınızı yeniden yapılandırın. Stratejinizin bir parçası olarak hedeflerinizi belirleyin ve bunları önceliklendirin. Hedeflere bağlı olarak program yapısını, destek türlerini ve STK larla işbirliğinin çerçevesini oluşturun. Odak alanı: Markanızla eşleşen ve şirket misyonuyla uyumlu alanları destekleyin. Şirket kaynakları ve uzmanlıkları ile örtüşen, ihtiyacın olduğu ve fark yaratabilecekleri alanlara odaklanın. Danışma toplantıları ve araştırmalarla paydaşlarınızın fikrini alın, bunun üzerine toplumsal gelişim vizyonlarını katarak topluma katkı programının yoğunlaşacağı alanları belirleyin. kullanabilirsiniz. Destek mekanizmaları: STK projelerini desteklemeye yönelik, seçim kriterleri, hedefler, öncelik alanları belli olan hibe programları oluşturun. Çalışanların gönüllülük ve bağış yapmaya teşvik etmek için bordro bağışçılığı, bağış eşleştirmesi gibi çeşitli mekanizmalar STK larla işbirliği: Bir defaya mahsus etkinlik sponsorlukları ve kısa süreli projeler yerine sistematik hibe tahsisine geçmeyi düşünün. Hibe desteğinin yanı sıra STK ların kapasitesini gelişimlerine yatırım yapabilir veya uzmanlıklarınızı aktarabilirsiniz. Uzmanlık temelli, eşit temsile dayanan, rol ve sorumlulukların en baştan net şekilde belirlendiği şirket-stk işbirlikleri kurulmasına gayret edin. Farklı STK ları tanımak için fırsatlar yaratın ve var olan fırsatlardan yararlanın. Profesyonel ekipler: Programlar, uzmanlık alanı ve esas işi topluma katkı olan, hem iş dünyası hem sivil toplum bilgisine sahip olan, profesyonel ekipler tarafından yürütülmeli. Topluma katkıya şirket liderliğinin parçası olan, önemli, profesyonel bir alan olarak bakılmalı. Üst yönetimin liderliği: Şirket tepe yöneticileri ve yönetim kurulunun topluma katkının önemini anlamasını ve programa gerekli katılımı göstermesini sağlayın. Üst yönetim KSS kurullarına katılmalı, şirketin topluma katkı stratejisine yön vermeli, gönüllük programlarında yer almalı, programın sözcülüğünü yapmalı ve KSS departmanın girişimlerinin arkasında durmalı. Gönüllülük politikası oluşturarak, uygulamaya geçirin. Bu politika çalışanların gönüllülük saatlerinin, geri bildirim ve katılım mekanizmalarının çerçevesini belirlemeli. Çalışan gönüllülüğünü personel performans değerlendirme sistemine dahil edin. Geleneksel iletişim mekanizmalarının yanı sıra sosyal medya, blog ve yeni teknolojileri kullanarak şirket içi paydaşlarına topluma katkı programı ile ilgili bilgileri aktarın. Tek yönlü iletişimin ötesine geçerek şirket-içi paydaşların geribildirim, beklenti ve taleplerini almak için interaktif sistemler kurun. Ayrıca yüz yüze iletişimi öne plana çıkarın.
Dış iletişim sadece basın ilişkileri ile kısıtlı kalmayıp paydaş ilişkileri temellinde yürütülmeli. Dış iletişim stratejilerini oluşturmak için paydaş analizi ile işe başlayın, farklı hedef grupların herbirine uygun mesaj ve araçları belirleyin. Dış iletişim sadece yapılan çalışmalardan haberdar etmek için değil aynı zamanda paydaşlarla sürekli diyalog kurmak ve katılımcı projeler tasarlamak-uygulamak için paydaşların görüşlerini almak üzere kurgulayınr. İzleme ve değerlendirme sonuçları dış iletişim içeriğine entegre edin. Projelerinizim etkisini ölçün ve topluma katkı programının tamamının bütüncül bir şekilde değerlendirin, sosyal etki raporları yayınlayın. Projelerleilgili kamuoyu ile paylaşılan değerlendirme sonuçlar sayısal verilerin yanı sıra bu müdahaleler sonucunda insanların yaşamlarında ve davranışlarında oluşan değişiklikleri de içermeli. Topluma katkı uygulamalarının yarattığı etkiyi çeşitli vaka çalışmaları ve başarı öyküleri ile anlatın. Topluma katkı programının tasarımı ve uygulamasının yanı sıra sürdürülebilirliğin üç temel sac ayağı olan ekonomik, sosyal ve çevresel sorumlulukların ana iş stratejilerinizin içinde nasıl konumlandıracağı konusunda uzman kuruluşlardan profesyonel destek alın. TÜSEV hakkında Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı (TÜSEV), 1993 yılında aralarında Türkiye nin önde gelen vakıf ve derneklerinin bulunduğu 23 sivil toplum kuruluşu tarafından üçüncü sektörün yasal, mal, ve işlevsel altyapısını geliştirmek amacıyla kurulmuştur. Bugün vakfın 100 ü aşkın mütevellisi, TÜSEV çatısı altında işbirliği yapmaktadır. TÜSEV, Sosyal Yatırım Programı kapsamında sivil toplum kuruluşlarına fon aktarımının, yaratılan sosyal etkinin ve mali sürdürebilirliğin artırılmasını desteklemeye yönelik yenilikçi filantropi ve sosyal girişimcilik modellerini tanıtma, başarılı uygulamaları yaygınlaştırma, tematik işbirlikleri ve ağ oluşturma faaliyetleri yürütmektedir. www.tusev.org.tr www.degisimicinbagis.org. www.sosyalgirisim.org Twitter: @tusev Facebook: https://www.facebook.com/tusevtr