Sağlıkta Kalite Ve Verimlilik Sempozyumu-30.09.2016 Sağlıkta Kalite Çalışmalarının Malpraktis Davalarına Etkisi Av. Mithat KARA İzmir Tabip Odası Hukuk Bürosu
UMUTLUYUM? KAYGILIYIM?
F.Human error:model and management. BMJ 2000;320 (7237) Sağlık Alanında Hizmet Kaynaklı Zarar; Hekimler Ne Diyor TTB yayınları, Haziran 2011, Ankara
Trajik Bir Sonuç kişinin aldığı sağlık hizmetindeki aksaklık veya eksiklik sonucu tekrar sağlık hizmeti almak zorunda kalması veya ölmesi
Tıpta bazı şeyler asla olmamalıdır ama vardır, Hastanın sedyeden düşürülmesi Kadının rahmine başka bir spermle döllenmiş yumurta yerleştirilmesi İlacın yanlış hastaya verilmesi Aletteki kısa devre nedeniyle hastanın elektro şok sonucu ölmesi Ameliyat bölgesinde yabancı cisim bırakılması Hastalıklı böbrek yerine sağlam böbreğin alınması Füsun Sayek TTB Raporları/Kitapları 2010 Hasta Güvenliği Türkiye-Dünya, Ankara 2011
DANIŞTAY 1. DAİRE E. 2011/74 - K. 2011/300, T. 17.2.2011..çocuk hastanın nefes alma zorluğu şikayetiyle Eğitim ve Araştırma Hastanesine getirildiği, burada geniz eti teşhisiyle 28.7.2006 tarihinde ameliyat edildiği, ancak ameliyat esnasında hastaya oksijen sağlayan entübasyon tüpünün yerinden çıktığı, hastanın uzun süre oksijensiz kaldığı ve neticede nefes alma dışındaki tüm yaşamsal fonksiyonlarını yitirdiği..
Tıbbi uygulama hataları, aksayan bir sistemin sonucudur
Tıbbi Uygulama Hatalarına Yaklaşım Birey Odaklı Yaklaşım Sistem Odaklı Yaklaşım Sağlık Alanında Hizmet Kaynaklı Zarar; Hekimler Ne Diyor TTB yayınları, Haziran 2011, Ankara
Birey Odaklı Yaklaşım Sorunun kaynağı bireydedir. Bireyle ilgili sorunlar çözülürse hata olmaz. Birey yaptırımlarla daha özenli davranmaya teşvik edilir. Suçlu bulunan birey cezalandırılır, tazminat öder. Tazminatların ödenirliğini güvence altına almak için sigorta sitemi kurulur. Suçlama kültürü Sağlık Alanında Hizmet Kaynaklı Zarar; Hekimler Ne Diyor TTB yayınları, Haziran 2011, Ankara
Sistem Odaklı Yaklaşım Kim Hata Yaptı yerine Hangi Önlem İşe Yaramadı Hata insan doğasının bir parçasıdır ve tamamen ortadan kaldırılamaz. Hata için tekil sorumlu belirlemek ve cezalandırmak yerine temel sorumlunun bireysel hataların zarara dönüşmesini engellemeyen hizmet sunum sistemi olduğunu kabul eder. Sağlık Alanında Hizmet Kaynaklı Zarar; Hekimler Ne Diyor TTB yayınları, Haziran 2011, Ankara
Sistem Odaklı Yaklaşım Sorunun daha geniş boyutta ele alınmasını önceler. Çalışma koşulları, altyapı sorunları, hizmetin örgütlenme biçimi Çok nedenlilik, Neden sonuç arasındaki etkileşim Hatanın zarara yol açma süreci geriye dönük incelenir. Tekrarlanmaması için ne yapılmalı Sağlık Alanında Hizmet Kaynaklı Zarar; Hekimler Ne Diyor TTB yayınları, Haziran 2011, Ankara
Tıbbi Uygulama Hataları Sebepleri? Tıp Eğitimi Uzmanlık Eğitimi Sürekli Meslek İçi Eğitim Sağlık Personeli Eğitimi Performans Kaygısı Hasta Yoğunluğu Zaman Darlığı Yorgunluk SGK Uygulamaları Fiziki Yetersizlikler Teknik Yetersizlikler Kayıtlar Malzeme Tercihi.
Çözüm Üretebiliyor Muyuz? Sorunun tespiti Gerçekçi tespitler Sistemin gözden geçirilmesi Gerçekçi çözüm önerileri
Hasta Güvenliği Tıpta bazı şeyler asla olmamalıdır ama vardır
Sağlık Hizmeti Sağlık hizmeti bünyesinde risk barındırır. Bu risk, önlemleri zorunlu kılar.
Sağlıkta Kalite Çalışmaları Sağlık hizmetlerinin daha nitelikli yürütülmesi Sistemdeki eksiklik ve aksaklıkların ortadan kaldırılması Sistemde hataya yol açan faktörlerin elimine edilmesi Hastanın güvenli bir ortamda sağlık hizmeti alması Sağlık çalışanlarının güvenli bir ortamda hizmet sunması
Sağlıkta Kalite Çalışmaları Tıbbi standart Teknik standart Fiziki standart Davranış standartı Her standart, sağlık hizmeti sunucusu ve çalışanları için aynı davranış yükümlülüğünü getirir. Her standart, sorumluluk alanını belirler ve sorumluluk alanını genişletir.
Sağlıkta Kalite Çalışmaları Poliklinik hizmetleri Ameliyathane işleyişi Hastanın nakli Yoğun bakım hizmetleri Tıbbi kayıtların düzenlenmesi ve saklanması, Onam formları ve hastaların bilgilendirilme süreçleri, Hasta mahremiyeti ve kişisel sağlık verilerinin korunması Fiziksel ve teknik altyapı
Anayasa-125/son İdare kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür 23
Devletin Sorumluluğu 1- Kusursuz Sorumluluk tehlike/risk ilkesi Fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi 2- Kusurlu Sorumluluk Hizmetin kuruluşunda, düzenlenmesinde, işleyişinde ortaya çıkan bozukluk, aksaklık veya boşluk Hizmetin kötü işlemesi Hizmetin geç işlemesi Hizmetin hiç işlememesi 24
İdarenin Sorumluluğu - Kusur Ayrımı I. Tıbbi uygulama nedeniyle idarenin sorumluluğuna gidilebilmesi için idarenin/personelin ağır kusuru gerekir. II. Sağlık hizmetinin kuruluşu ve işleyişindeki bir aksaklık nedeniyle idarenin sorumluluğuna gidilebilmesi için hafif kusur yeterlidir. 25
Özel Sağlık Kuruluşları - Kusur Ayrımı I. Hasta ile vekalet ilişkisi olduğu kabul edilmektedir. II. Hem hekim hem de özel sağlık kuruluşu, en hafif kusurundan dahi sorumlu tutulmaktadır. 26
Her Kalite Standardı Sağlık hizmeti sunucusu için bir yükümlülük getirir. Kurala uyumu zorunlu kılar. Malpraktis davalarında sorumluluk gerekçesi yapılabilir. Malpraktis davalarını önlemek için bir araçtır. 27
DANIŞTAY 1. DAİRE, E. 2010/546 - K. 2010/656, T. 21.4.2010.doku örneğinin kaybolmasının şikayetçide hayati tehlike yaratmayacağının belirtildiği, olayın asistanlar ile yardımcı personel arasındaki yanlış anlaşılmadan kaynaklandığı, doku örneğinin kimin tarafından kaybedildiğini ispatlar yeterli delile rastlanılmadığı, bu nedenle şüphelilerin ihmalinden söz edilemeyeceğinden bahisle men-i muhakemelerine karar verilmişse de, hastadan alınan doku örneğinin Patoloji bölümüne gönderilmesi gerekirken, yeterli dikkat ve özenin gösterilmemesi suretiyle kaybedilmesinde şüphelilerin ihmali olduğu sonucuna varılmıştır.
Danıştay 15.D 2013-3865 / 2014-1691, 12.03.2014..Bu durumda, Sağlık Bakanlığına bağlı tam teşekküllü hastanelerde EKO olmaması, teşhis koymaya yetecek imkanların bulunmaması yanında, üniversite hastanesinin yenidoğan servisinde yeterli yatak bulundurulmaması, gibi hususlar değerlendirildiğinde olayda doktor kusuru bulunmasa bile, ertelenemez mahiyette olan sağlık hizmetinin kuruluşunda ve işleyişindeki eksiklik ve aksaklıklar nedeniyle hizmetin gereği gibi yürütülmediği ve bu durumun da hizmet kusuru oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır.
DANIŞTAY 1. DAİRE E. 2008/617 - K. 2008/878, T. 16.9.2008.erken doğan bebeklerin retinopati riskine karşı periyodik olarak göz muayenelerinin yapılması gerekirken yapılmadığı ve böylece zamanında retinopati teşhisinin konulamaması nedeniyle tedavilerinin de gerçekleştirilmediği, bu nedenle, şüphelilerin üstlerine atılı suçu işlediklerini doğrulayacak ve haklarında kamu davasının açılmasını gerektirecek yeterli kanıtın dosyada mevcut olduğu anlaşıldığından,
D A N I Ş T A Y 10. D. E:2008/2688 K:2012/1006, 20.03.2012. idarenin bir ameliyat sırasında doğabilecek kan ihtiyacının önceden öngörülerek bu konuda hastanede gerekli tedbirlerin alınmaması, ameliyat sırasında kan takılmasında gecikmeye neden olunması, yine ameliyat sonrasında hastanın yoğun bakıma alınmasında da gecikme yaşanmasından kaynaklanan hizmet kusuru nedeniyle meydana gelen manevi zararın idarece tazmini yolunda karar verilmesi gerekirken; davanın, manevi tazminat istemine ilişkin kısmının da reddine karar verilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.
D A N I Ş T A Y 10. D. E:2009/5857 - K:2009/9027,20.10.2009.Devlet Hastanesinde ameliyat olan Semra Hatipoğlu'nun rahim ve yumurtalığının alınması ve bu ameliyatta batında gazlı bez unutulması nedeniyle açılan dava sonucunda, Kayseri 1. İdare Mahkemesince; Adli Tıp Kurumuna yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, ameliyatı yapan doktorların 4/8 oranında kusurlu olduğunun belirlenmesi karşısında olayda idarenin hizmet kusuru bulunduğu sonucuna varılarak.
DANIŞTAY 10. D. E. 2008/11112 K. 2009/2529, T. 31.3.2009 Karaciğer rahatsızlığı nedeniyle Üniversite Hastanesinde tedavisi yürütülen şahıstan, karaciğerinden parça alınması gerekirken, yanlışlıkla böbrekten parça alınması beklenen bir durum olarak nitelendirilemez. Böyle bir durumda hizmet kusurunun varlığı kabul edilir. Hizmet kusurunun bulunduğu durumlarda, ( kişinin maddi ve manevi tazminat isteme hakkı şartlar sağlandığı ve mevcut durumu ispatlandığı takdirde ) mümkündür.
DANIŞTAY 1. DAİRE E. 2011/74 - K. 2011/300, T. 17.2.2011 Dosyanın incelenmesinden, 2003 doğumlu 'ın nefes alma zorluğu şikayetiyle Eğitim ve Araştırma Hastanesine getirildiği, burada geniz eti teşhisiyle 28.7.2006 tarihinde ameliyat edildiği, ancak ameliyat esnasında hastaya oksijen sağlayan entübasyon tüpünün yerinden çıktığı, hastanın uzun süre oksijensiz kaldığı ve neticede nefes alma dışındaki tüm yaşamsal fonksiyonlarını yitirdiği,
28.5.2010 tarih ve 5145 sayılı Adli Tıp Kurumu raporunda da, yasal bir zorunluluk olmamakla birlikte pulse oksimetre ve kaprograf cihazlarının standart bir anestezi donanımı için gerekli olduğu, bu tip ameliyatlarda tüpün hava yolundan çıkma ihtimaline karşı erken uyarı sağlayan donanımın ( pulse oksimetre, kaprograf ) ameliyathanede bulunması gerektiği, olayda ise söz konusu cihazın kullanılmadığı ve hasta takibinde monitorizasyon eksikliğinin bulunduğu, anestezi uzmanının birden fazla ameliyat masasında görevli olduğu, bu durumun da hastada gelişen komplikasyonun zamanında tanınmamasına neden olduğunun belirtildiği anlaşılmıştır.
Hastanede gerekli teknik ve elektrik donanımı kurmayan başhekim ve başhekim yardımcısı sorumludur. Bu nedenlerle ve 'a isnat edilen eylemin haklarında soruşturma yapılmasını gerektirecek nitelikte bulunduğu anlaşıldığından, itirazın kabulüyle, yetkili merci kararının ve için soruşturma izni verilmemesine ilişkin kısmının kaldırılması gerekir.
..Hastanesinde tedavi gören, hatalı teşhis ve tedavi nedeniyle sol ayağının diz kapağının üzerinden kesilmesine sebep olunduğu iddiası ile ilgili davada Davacıya 3 kez tıbbi müdahale uygulanmasına karşın, hastaya ait grafilerin gerekli şekilde muhafaza edilmemesi ve hastaya ait dosyanın kaybedilmesinin sağlık hizmetinin işletilmesine ilişkin ağır hizmet kusuru teşkil ettiği; diğer taraftan, idarece tıbbi kayıt ve belgelerin ibraz edilememesinin meydana gelen zarar nedeniyle idarenin sorumlu bulunup bulunmadığının yargısal denetimini de engellediği açıktır. DANIŞTAY10. DAİRE E. 2007/3301 - K. 2008/2939 37
Tıbbi uygulama hataları, aksayan bir sistemin sonucudur.
Soruna Bütüncül Yaklaşım Sağlıkta kalite çalışmaları, sistemdeki aksaklıkları ve eksiklikleri gidermek açısından önemli bir görevi getirdi. Sağlıkta kalite standartlarına başka bazı kriterler de eklenmelidir. Sistemde hataya yol açan temel etkenler gözden kaçırılmamalıdır.
Sisteme Zarar Verme Potansiyeli Olan Sorunların Çözülmesi Gerekir F.Human error:model and management. BMJ 2000;320 (7237) Sağlık Alanında Hizmet Kaynaklı Zarar; Hekimler Ne Diyor TTB yayınları, Haziran 2011, Ankara
41