İSTANBUL DA TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI TAŞINMASI Orhan YILMAZ Tıbbi Atık Toplama Şefi E-posta: oyilmaz@istac.com.tr İstanbul Aralık, 2016
TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI TAŞINMASI İSTANBUL İLİ ÖRNEĞİ
TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI -TAŞINMASI 2016 yılı itibariyle İstanbul genelindeki 20 yatak altı ve üstü olmak üzere tıbbi atık üreten tüm kurumların tıbbi atıkları 164 personel ve 43 adet özel donanımlı Yönetmelikte belirtilen kriterlere uygun lisanslı araç ile toplanmakta ve bertaraf tesislerine götürülmektedir. Anadolu Yakası Avrupa Yakası Birimler Hekimbaşı Küçükbakkalkö y Eyüp Kıraç 20 Yatak ve Üzeri Kurumlara Hizmet Veren Araç Sayısı 20 Yatak Altı Kurumlara Hizmet Veren Araç Sayısı 20 Yatak ve Üzeri Kurum Sayısı 20 Yatak Altı Kurum Sayısı Personel Sayısı 3 5 45 1502 28 3 5 62 1265 32 12 11 188 3398 88 0 4 3 1544 13
İSTANBUL DA TIBBİ ATIK ÜRETİMİ YILLARA SAĞLIK KURUŞLARI SAYISI HASTANE SAYISI 300 250 200 150 100 172 176 178 183 200 211 224 229 245 254 254 254 256 264 275 287 291 50 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 YILLAR 2016 yılı itibariyle 20 yatak üstünde 291 toplamda yaklaşık 8000 noktaya hizmet vermekteyiz.
İSTANBUL DA TIBBİ ATIK ÜRETİMİ YILLARA GÖRE TIBBİ ATIK MİKTARI TIBBİ ATIK MİKTARI (TON) 25000 20000 15000 10000 5000 0 21725 22760 21781 17306 18557 19894 20245 15500 12701 13290 11045 10125 7814 8329 8156 8892 7225 6488 6624 4442 2503 265 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 YILLAR İstanbul da günde yaklaşık 65-70 ton/gün tıbbi atık üretilmektedir. Not: 21781(ton) 2016 yılı 11 aylık verisidir.
2016 YILI MEVCUT DURUM 2016 yılında sağlık kuruluşlarından Kasım ayı itibariyle 21.781 ton tıbbi atık toplanmıştır. İstanbul da 20 yatak ve üstü Sağlık Kuruluşlarından çıkan, yatak başına günlük ortalama tıbbi atık miktarı 1,5-2 kg. civarındadır (2016 verilerine göre). İstanbul da 1 yılda toplanan tıbbi atık torba sayısı 6.000.000 adettir (2016 yılı verileri) İstanbul daki 1 tıbbi atık torba ağırlığı yaklaşık 3 4 kg. civarındadır..
2016 YILI MEVCUT DURUM İstanbul da Devlet ve Özel hastaneler olmak üzere yaklaşık olarak 40.000 yatak kapasitesine hizmet veriyoruz. İstatistiklere göre; İSTAÇ A.Ş. hastane sayısı olarak Türkiye genelinin 1/5 ine hizmet vermektedir. Hastane yatak sayısı olarak da Türkiye genelinin 1/4 üne üne hizmet vermektedir.
TIBBİ ATIK TOPLAMA ROTA OPTİMİZASYONU Rota Optimizasyon çalışması tıbbı atıkların sağlık kuruluşlarından toplanması ve bertaraf tesislerine taşınması işlemleri ile ilgili bütün parametreleri dikkate alarak en optimum şekilde iş emirlerinin oluşturulması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Avrupa ve Asya yakasında toplamda ortalama 65 adet rota oluşturulmuştur. Rota dışında gelen acil telefon ve mailler olduğunda müdahale edilerek atıklar alınmaktadır. Rotalar Günlük Atık Alım Programı (İş Emri)
ROTA OPTİMİZASYONU PROJESİ Oluşturulan rota
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR Kullanılan kişisel koruyucu malzemeler; Eldiven Maske Bone İş elbisesi Kompozit burunlu iş ayakkabısı, çizme Gözlük
ARAÇ ÇEŞİTLERİ MERCEDES KAPASİTE ( m 3 ) 23 SAYISI (adet) 26 ISUZU KAPASİTE ( m 3 ) 18 SAYISI (adet) 7 FORD TRANSİT KAPASİTE ( m 3 ) 12 SAYISI (adet) 10 Tıbbi atık toplama araçları çeşitlendirilmesinde sağlık kuruluşlarının atık alım noktalarının fiziki koşulları Sağlık kuruluşlarından çıkan atık miktarı 20 yatak altı bölgelerde sağlık kuruluşlarının bulunduğu konum gibi koşullar göz önünde bulundurulmuştur.
ARAÇLARIN TEKNİK ÖZELİKLERİ Tıbbi Atık araçlarımız 20 Mart 2015 tarih ve 29301 sayılı Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğe göre dizayn edilmiştir. Araçların dış yüzeyleri turuncu renge boyanmış, üzerlerinde kolayca algılanabilecek şekilde TIBBİ ATIK TAŞIMA ARACI olduğunu gösteren yazı ve amblemler bulunan araçlardır.
Tamamen kapalı, içi paslanmaz malzemelerle kaplı, kolaylıkla temizlenebilir, düzgün yüzeyli, sızdırmazlık özelliğine sahip, bu görev için hazırlanmış araçlardır.
TIBBİ ATIK MİKTARININ KAYIT ALTINA ALINMASI (UATF) Formun Kullanımı: Ulusal Atık Taşıma Formları (UATF) 6 nüshadır Yeşil(1) Mavi(2) Pembe(1) Beyaz(2)
TIBBİ ATIKLARIN BERTARAF EDİLMESİ Tıbbi atık bertaraf ve ön işlem tesisleri Odayeri Düzenli Depolama Alanı yanında bulunmakta ve bu bölgede entegre bir atık yönetimi gerçekleştirilmektedir. 20 yatak altı ve yataksız kurumlardan enfekte ve patolojik atıkları toplayan araçlar 20 yatak ve üzeri hastanelerden patolojik atıkları alarak yakma tesisine götürmektedirler. 20 yatak ve üzeri hastanelerden toplanan enfekte atıklar sterilizasyon tesisinde ön işlem gördükten sonra düzenli depolama alanında nihai olarak bertaraf edilmektedir.
TIBBİ ATIK ARAÇLARININ DEZENFEKSİYONU Tıbbi atık toplama araçları her atık boşaltımından sonra yıkanıp dezenfekte edildikten sonra sahaya gönderilmektedir.
TIBBİ ATIK YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN PROBLEMLER
1.UYGUN OLMAYAN ATIKLAR Evsel atıklar ve ambalaj atıklarının tıbbi atıklar ile karıştırılması.
2.KESİCİ-DELİCİ ATIKLAR Kesici-delici atıkların sert plastik veya lamine kartona koyulmadan direk tıbbi atık torbasına atılması Şırınga ve iğneler
3. TEHLİKELİ ATIKLAR Tıbbi atıklara tehlikeli atıkların karıştırılması Tehlikeli Atıklar
4. PATOLOJİK ATIKLAR Sterilizasyon işlemine tabi tutulacak atıklar içinde patolojik atıkların karıştırılması Tavşan ölüsü
5. RADYOAKTİF ATIKLAR Radyoaktif atıkların tıbbi atıkların içerisine karıştırılması. Not: Sağlık kuruluşlarında atık alınmadan önce el tipi radyasyon cihazları ile ölçüm yapılmaktadır.
6.UYGUN OLMAYAN SARF MALZEMESİ KULLANIMI Ünitelerde kullanılan tıbbi atık torbalarının yönetmelikte belirtilen şartlara haiz olmadığı durumlarda torbaların bütünlüğü çok çabuk bozulmakta ve içerisindeki enfekte atıklar ve kan ve diğer vücut sıvıları alıcı ortamlara ulaşabilmektedir. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır.
7.DEPOLARIN DİZAYN ŞEKLİ Geçici atık depolarının geri dönüşümlü atıkları da depolayacak şekilde üç gözlü olarak yapılması uygun olacaktır. Yeni yapılacak hastane projelerinde Sağlık Bakanlığı tarafından tıbbi atık depolarının yerinin çizimi ve uygunluğu Çevre ve Şehircilik Bakanlığından olur alınarak inşa ettirilmelidir.
8.UYGUNSUZ PARKLANMA Tıbbi atık depo önlerine parklanma olması tıbbi atık araçlarının depoya tam yanaşamamasına sebep olmaktadır. Bu tip durumlarda tıbbi atık torbaları taşınırken sızıntı yapan torbalardan çevreye kan ve diğer vücut sıvılarının saçılması sorunu önlenememektedir. Uygunsuz araç parkı sebebiyle çoğu zaman kurumun atığı alınamamakta, verilen hizmetin kalitesi düşmektedir.
9.TIBBİ ATIK TORBALARININ ÇOK DOLDURULMASI Tıbbi atık torbalarının çok doldurulması taşıma sırasında ergonomik olmayan şartların doğmasına sebep olmaktadır. Taşıyıcı personellerde zamanla kas yırtılması, bel-eklem ağrısı gibi sağlık problemleri oluşmaktadır. Mukavemeti düşük olan torbaların bütünlüğünün bozulmasına ve enfekte atıkların çevreye saçılmasına sebep olmaktadır. Tıbbi atık torbalarının ve enfekte atık kutularının en fazla ¾ nün doldurulması gerekmektedir.
2016 YILI EĞİTİM FAALİYETLERİ İstanbul genelinde bulunan 140 adet sağlık kuruluşunun katılımıyla farklı dönemlerde gerçekleşen Tıbbi Atık Yönetimi Eğitimi programlarında 1500 kişiye eğitim verilmiş ve katılım belgesi düzenlenmiştir. 2016 yılı itibariyle 400 e yakın sağlık kuruluşuna bilgilendirme ziyaretleri yapılmış uygulamalardaki hatalar yerinde çözülmeye çalışılmıştır. Her yıl düzenli olarak sağlık kurumlarında atık yönetimi bilincini pekiştirmek için Tıbbi Atık Sempozyumları gerçekleştirilmektedir.
HİDROLİK YÜKLEMEYLE TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI El değmeden tıbbi atıkların yüklenmesi amacıyla hastanelerin bir kısmında çalıştırılmak üzere hidrolik yüklemeli tıbbi atık kasası dizayn edilmiştir.
TEŞEKKÜRLER