BÜGEM 2015 1
TÜRKİYE EKONOMİSİNDE TARIM MAKRO GÖSTERGELER Türkiye 2002 2014 TARIM Tarımın Payı (%) Türkiye TARIM Tarımın Payı (%) Nüfus (Milyon) 66,3 22,4 33,8 77,7 - - İstihdam (Milyon) 21,3 7,6 34,9 25,9 5,5 21,1 Milli Gelir (Milyar $) 230,5 23,7 10,3 799,0 57,0 7,1 Çalışan Başına Düşen GSYH ($) 10.794 3.179-30.810 10.415 - TARIMDA ÇALIŞAN BAŞINA DÜŞEN GSYH; 2002 3.179 Dolar 2014 10.415 Dolar Tarımda Çalışan Başına Düşen GSYH % 228 ARTTI 2002-2014 döneminde Tarımda GSYH Cari Fiyatlarla: TL olarak % 247 Dolar olarak % 140 Sabit Fiyatlarla: TL olarak % 25,1 ARTTI BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015 2
TÜRK TARIMI ARTIK KÜRESEL BİR AKTÖR TÜRKİYE DÜNYADA; 16. Büyük Ekonomi 7. Büyük Tarımsal Ekonomi TARIMSAL ÜRETİMİNDE Fındık, Kayısı, kiraz ve Vişne de EN BÜYÜK ÜRETİCİ BUGÜN TÜRKİYE TARIM ÜRÜNLERİ İHRACATINDA Fındık, Kuru Kayısı ve Üzüm, İncir ve Ayva da 1. SIRADA Kavun, Karpuz, Çilek, İncir, Nohut, Mercimek, Zeytin, Elma, Domates, Çay, Antep Fıstığı, Ceviz, Patlıcan, Koyun sütü,şekerpancarı ve Bal da 2-5. EN BÜYÜK Buğday, Arpa, Üzüm, Şeftali, Mandarin, Limon, Badem, Zeytinyağı ve Koyun Eti nde 6-10. EN BÜYÜK Buğday unu, Kiraz, Yoğurt, Makarna, Mercimek, limon, Mandarin, Nohut, Portakal, Konserve Zeytin ve Domates de 2-5. SIRADA Üzüm, Tütün, Kestane, Çilek, Zeytinyağı, Yumurta, Patlıcan ve Şeftali de 6-10. SIRADA BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015 3
DÜNYA TOHUMCULUK PİYASASI United Kingdom; 450 Other; ; 6.203 ; 14% 1% Russian Federation; 500 ; 1% Netherlands; 590 ; 1% Spain; 660 ; 1% USA; 12.000 ; 27% Turkey; 750 ; 2% Italy; 767 ; 2% Argentina; 990 ; 2% Germany; 1.170 ; 3% Japan; 1.350 ; 3% India; 2.000 ; 4% Canada; 2.120 ; 5% Brazil; 2.625 ; 6% Değer (USD million) France; 2.800 ; 6% Chine; 9.950 ; 22% Dünya tohum piyasası değeri 45 milyar dolar. (Haziran 2013 ISF) 2011 yılı tohum raporuna göre; Dünya tohum ihracatı 9,9 Milyar $ ve Tohum İthalatı da 9,1 Milyar $ dır. Dünya toplam tohumluk ihracat miktarı ise 2,7 Milyon ton ithalat miktarı ise 2 Milyon tondur. 2014 yılı verilerine göre Ülkemizde üretilen tohumların ticari değeri 1,3 milyar doları aşmıştır. BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-4
TÜRKİYE TOHUMCULUK SİSTEMİNİN ULUSAL VE ULUSLARARASI TOHUMLUK TİCARETİNE ETKİSİ Tohumculuk mevzuatı AB mevzuatı ile uyumludur. Mevcut mevzuat kaliteli tohum üretiminin garantisini verir. Üretilen kaliteli tohumun sistem içerisinde sürdürülebilir iç ve dış ticareti mümkündür. Ticari kurallar ülke içi ve dışı için aynı şekilde işlemektedir. Kayıt ve tescil sistemi uluslararası alanda ticareti kolaylaştırıcı etkiye sahiptir. BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-5
TOHUMCULUK ÜRETİMİNDE GÜÇLÜ YÖNLERİMİZ İklim Özellikleri; Aynı yıl içerisinde 4 mevsimin aynı anda yaşanmasının sağladığı avantaj. (Üretimde Süreklilik) Üretim alanı ; Kamuya ait izolasyon sorunu olmayan geniş tarım işletmeleri özel şirketlere tohumluk üretimi için kiralanabilmesi, Jeopolitik Önem; Coğrafi konumu itibarıyla uluslararası ticari geçiş yolları üzerinde, Avrupa, Avrasya ve Ortadoğu daki pazarlara yakınlık, Lojistik Altyapı; Gelişmiş bir ulaşım ağı ile Avrupa nın en büyük lojistik altyapısına sahiptir, Uluslararası standartlara uyum; OECD, ISTA, UPOV üyesi Türkiye Üst düzeyde bilgi birikimi ve tecrübe;(knowhow) Tohumculuk sektöründe de örgütlü, deneyimli, gelişmiş dünya ile yakın ilişkili dinamik bir özel sektör ve nitelikli işgücü bulunmaktadır, göre çok daha dinamik davranabilmektedir. BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-6
TOHUMCULUK SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER YILLAR ÜRETİM Miktarı (ton) İTHALAT Değeri (Bin $) Miktarı (ton) İHRACAT Değeri (Bin $) 2002 145.227 19.227 55.292 8.112 17.320 2012 646.905 33.160 197.649 37.439 120.796 2013 743.193 36.056 194.286 33.320 126.073 2014 775.909 33.548 188.431 42.135 148.375 Değişim (%) 2002-2014 434 74 241 419 757 *Kaynak: TÜİK 2002-2014 dönemimde tohum üretimimiz % 434 Artış ile 776 Bin ton olarak Gerçekleşmiş olup 2015 yılında 800 bin ton civarında bir üretim beklenmektedir. 2002-2014 döneminde Miktar olarak İthalat % 74 artarken, İhracat % 419 artmıştır. 2002 2014 döneminde parasal değer olarak ithalat % 241, ihracat ise % 757 artmıştır. 2014 yılında 69 ülkeye 148,4 Milyon Dolar tohumluk ihracatı yapılmıştır. BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-7
ÖNEMLİ TÜRLERDE TOHUMLUK ÜRETİMİ VE 2015 TAHMİNİ TÜR ADI 2002 2013 2014 2015 Tahmin Değişim 2002-2014% BUĞDAY 80.107 421.588 403.769 440.000 404 ARPA 4.376 79.189 82.216 100.000 1.779 PATATES 21.375 150.908 163.269 165.000 664 PAMUK 11.585 10.260 11.621 11.500 0,3 AYÇİÇEĞİ 4.575 18.756 23.769 16.500 420 MISIR 15.896 38.576 66.578 40.000 319 DİĞERLERİ 7.313 23.916 24.687 25.000 238 TOPLAM 145.227 743.193 775.909 798.000 434 BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-8
YILLARA GÖRE ÖZEL TOHUMCULUK ŞİRKETLERİNİN SAYISI 800 700 600 500 400 (169 AR-GE Birimine sahip) 573 687 623 300 200 100 99 145 0 5 10 1963 1973 1983 1993 2003 2013 BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-9
2014 YILINDA ÖNEMLİ TÜRLERDE ÖZEL SEKTÖR PAYI ÜRETİCİ KAMU ÖZEL TOPLAM Ö.S. %Sİ BUĞDAY 145.439 257.809 403.769 64 ARPA 10.771 71.444 82.216 87 SOYA 153 3.255 3.408 96 MISIR 584 65.993 66.578 99 AYÇİÇEĞİ 0,3 23.769 23.769 100 PATATES 10,5 163.259 163.269 100 PAMUK 47 11.574 11.621 100 SEBZE 3 1.653 1.656 100 YEM BİTKİLERİ 711 1.422 2.133 67 BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-10
ÖNEMLİ BAZI TÜRLERDE TOHUM İHTİYACI Türü Üretim İhtiyacı Mahsul Ekiliş Alanı Tohumluk Durumu (Ton) Karşılama (da)* İhtiyacı **(Ton) 2013 2014 (2014) (%) Buğday 79.192.084 527.947 421.588 403.769 76,5 Triticale 348.947 2.326 3.000 2.860 122,9 Arpa 27.872.973 185.820 79.189 82.216 44,2 Hibrit Mısır 6.586.450 13.173 38.576 66.578 505,4 Çeltik 1.108.844 11.088 7.629 9.334 84,2 Nohut 3.885.175 12.951 1.603 1.726 13,3 Kuru Fasulye 911.103 3.037 54 44 1,4 Hibrit Ayçiçeği 6.574.576 2.630 18.756 23.769 903,8 Patates 1.297.032 194.555 150.908 163.269 83,9 Soya 343.178 3.089 3.699 3.408 110,4 Kolza(Kanola) 321.330 321 91 28 8,8 Yerfıstığı 333.289 1.666 171 151 9,0 Pamuk 4.681.429 9.363 10.260 11.621 124,1 Aspir 443.050 1329 750 807 60,7 Sebze 8.464.462 0 1.576 1.656 Yonca 6.923.055 3.462 610 560 16,2 Korunga 1.949.088 5.198 12 46 0,9 Fiğ 4.269.348 7.685 385 686 8,9 Sorghum 17.839 27 24 80 299,0 Yemlik Pancar 27.224 41 8 5 12,6 Çim ve Çayırotu 3.060.753 3.571 106 87 Şeker Pancarı 2.887.851 1.155 896 1.163 100,7 Mercimek 2.494.937 8.316 2.078 305 3,7 Diğerleri 1.224 1.740 TOPLAM 164.089.415 998.749 743.193 775.909 *2014 yılı ekiliş alanları ** Yenileme Süresi dikkate alınarak hesaplanmıştır. BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-2015 11
DESTEKLEMELER Sertifikalı Tohumluk Kullanım Desteği; 2005-2015 döneminde 1,1 milyon çiftçiye toplam 641 milyon TL destekleme ödemesi yapılmıştır. Sertifikalı Fidan Kullanım Desteği; 2005-2015 döneminde 70 bin çiftçiye, toplam 297 milyon TL destekleme ödemesi yapılarak 1,9 Milyon da yeni bahçe tesis edilmiştir. Sertifikalı Tohumluk Üretimi Desteği; 1,1 MİLYAR DESTEK 2008-2014 döneminde özel sektör tohumculuk kuruluşlarına 185 Milyon TL destekleme ödemesi yapılmıştır. BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-12
TİGEM ARAZİLERİ SEKTÖRE AÇILMIŞTIR. Ülkemiz tohumluk üretiminde önemli bir aktör olan TİGEM in, geniş ve izolasyon sorunu olmayan arazileri kiralama/ortak üretim yoluyla sektöre açılmıştır. Yoğun ithalat yapılan tohumlukların üretiminde yaşanan arazi sorunlarına çözüm ortağı olacağız. Özellikle yem bitkileri, patates, baklagil ve diğer tohumlukların üretimindeki sıkıntıları gidereceğiz. BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-13
KAMU- ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ GTHB (BÜGEM, TAGEM, GKGM) TOHUMCULUK SEKTÖRÜ Teknik Komiteler Sertifikasyon Kayıt Araştırma ÜNİVERSİTELER ÖZEL SEKTÖR BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-14
TEKNİK KOMİTE VE GÖREVLERİ Üniversiteler, Tagem, Bügem (TTSM, TSTM), Özel sektör konu uzmanlarından oluşması, Uluslararası gelişmelerin takibi ve sektörün bilgilendirilmesi, Sorunların ve çözüm önerilerinin paydaşlar arasında tartışılması, Kararların ortak alınmasının temini, Sektörün teknik kapasitesinin güçlendirilmesi, Kamu, Özel Sektör, Üniversite koordinasyonunun sağlanması BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-15
TEKNİK KOMİTE VE GÖREVLERİ Sertifikasyon Teknik Komitesi; Tahıllar, Yem Bitkileri, Sebze, Yağlı Tohumlu Bitkiler, Meyve ana başlıklarında olmak üzere, Kayıt Teknik Komitesi; Tarla Bitkileri, Meyve, Sebze, Süs ve diğerleri, Araştırma Teknik Komitesi; Bitki gruplarına göre oluşturulması ve yılda en az 1 defa toplanılması BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-16
PROJE ÖNERİLERİ Kamu Kurumları ve Üniversitelerin Laboratuvar Altyapısının Özel Sektöre Açılmasının Desteklenmesi Kamu kurumlarına ödenekler tahsil edilerek moleküler markerlerle yapılan testlerin ücretsiz veya yurtdışından daha avantajlı ücretlere yapılması. Ülkemizin konu ile ilgili teknik kapasitesinin güçlendirilmesi Özel sektörün en önemli araştırma maliyetlerinden birinin desteklenmesi Kamu kuruluşlarının altyapılarının güçlendirilmesi Temel araştırmalar ve laboratuvar çalışmalarının kamu tarafından yürütülmesi BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-17
PROJE ÖNERİLERİ Ülkemizin ıslahçı yetiştirmekte sorun yaşadığı türlerde ıslahçı yetiştirilmesinin desteklenmesi Kamu ve özel sektörde ıspanak, bezelye, lahanagiller, havuç türlerinde ıslahçıların yetiştirilmesi için proje yapılması, alıcı kuruluş olarak Genel Müdürlüğümüzün projeyi desteklemesi a. Eksikliğimiz olan türlerde çalışmaların koordinasyonu b. Bu türlerin ikinci plana atılmaktan kurtarılması c. Hibrit sebze projesinin bu türlerle devamının sağlanması d. Bu türlerde kamu ve özel sektörde ıslahçılar yetiştirilmesi BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-18
PROJE ÖNERİLERİ Ülkemizde kayıt altına alınmış çeşitlerin moleküler karakterizasyonunun yapılması TTSM koordinatörlüğünde ülkemizde kayıt altına alınmış olan çeşitlerin moleküler olarak tanımlanması için ortak proje geliştirilmesi, yapılmış olan karakterizasyon çalışmalarının tek bir veri tabanında toplanması Kamu kuruluşlarının moleküler altyapılarının özel sektör kullanımına açılması TTSM nin moleküler olarak çeşit ayrımı kapasitesinin güçlendirilmesi Özel sektörün anlaşmazlık ve hukuki sorunlarında hızlı yol alınması Mahkemeler için referans markerlerin oluşturulması Moleküler tekniklerle çeşit kaydı konusundaki potansiyel gelişmelere hazırlıklı olunması BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-2015-19
TEŞEKKÜRLER. 20