TEST 10 Tamamlama Afla daki noktal yerlere uygun sözcükleri bularak cümleyi tamamlay n z. 1. Dünya n n flekli... 2.... Dünya ya s ve fl k verir. 3. Uzayda insan n yaflad bilinen tek gök cismi... d r. 4. Dünya hem kendi etraf nda hem de... etraf nda döner. 5. Dünya n n kendi etraf nda dönmesinden... ile... meydana gelir. Do ru - Yanl fl Afla da verilen ifadelerin do ru olan na (D), yanl fl olan na (Y) harfi koyunuz. ( ) 1. Gece, Günefl Dünya n n di er taraf ndad r. ( ) 2. Dünya, Günefl in etraf nda dönüflünü 365 günde tamamlar. ( ) 3. Dünya n n Günefl in etraf nda dönmesinden mevsimler meydana gelir. ( ) 4. A açlar yaz mevsiminde çiçek açar. ( ) 5. Okullar ara tatiline ilkbahar mevsiminde girer. 264
Çoktan Seçmeli Afla daki seçeneklerden do ru olan n iflaretleyiniz. 1. Dünya n n flekline hangisi daha çok benzemektedir? 2. Hangi görsel bize sonbahar hat rlat yor? 3. Hangi grup, yaz aylar n oluflturur? A. may s B. temmuz C. haziran haziran a ustos temmuz temmuz eylül a ustos 4. Hangisi bir gök cismi de ildir? 5. Bulutsuz bir havada gece gökyüzüne bakt n zda hangisini göremezsiniz? A. Ay B. Günefl i C. y ld zlar 265
HAVALARDA DE fi M Mevsimlere ba l olarak havalar da de iflir. Televizyon, radyo, internet ve gazetelerde uzmanlar hava durumunu bildirir. Hava durumunu gösteren iflaretler vard r. Bunlar ayn zamanda birer sözsüz mesajd r. Bu sözsüz mesajlar okuyabilmeliyiz. Hava ya fll Hava Güneflli Hava bulutlu Hava kar ya fll Hava rüzgârl Hava sisli Deniz, kara ve hava tafl tlar n kullananlar hava durumunu önceden bilmelidir. Çiftçilerin de önceden hava durumunu bilmeleri gerekir. nsanlar, hava durumunu ö renerek giyinmelidirler. 266
GÖK KUfiA I Günefl fl klar, ya mur damlac klar na çarpar. Gökyüzünde yedi renkli bir görüntü oluflur. Kufla a benzeyen bu görüntüye gök kufla (ebem kufla ) denir. Hava ile ilgili olarak bazen gökyüzünde flimflek ve gök gürültüsüne tan k oluruz. fiimflek, iki bulut veya bulut ile yer aras nda oluflan geçici fl kt r. fiimflek çakt ktan sonra bir gürültü oluflur. Buna da gök gürültüsü denir. 267
TAKV M B LG S Takvim Takvim bize, bir y l n aylar n, günlerini gösterir. Belirli günler hakk nda bize bilgi verir. Bayram ve tatil günlerini yazar. Y l Ocak ay n n birinci günü bafllar. Aral k ay n n otuz birinci günü sona erer. Ay Y l n on iki bölümünden her biridir: Ocak, flubat, mart, nisan, may s, haziran, temmuz, a ustos, eylül, ekim, kas m, aral k. Gün Yirmi dört saatlik zaman, bir gündür. Bir gün gece ve gündüz diye ikiye ayr l r. Hafta Birbiri ard na gelen yedi günlük zaman, bir haftad r. Pazartesi, sal, çarflamba, perflembe, cuma, cumartesi, pazar. Bir y l 365 gün, 12 ay, 52 haftad r. 268
TEST 11 Çoktan Seçmeli Afla daki seçeneklerden do ru olan n iflaretleyiniz. 1. Hangisi, havan n kar ya fll olaca anlam ndad r? 2. Hangi televizyonda hava durumu sunulmaktad r? 3. Gök kufla nda kaç renk bulunur? A. 5 B. 7 C. 6 4. Y l n 6. ay hangisidir? A. temmuz B. may s C. haziran 5. Hangi bilgiyi s n f m zdaki duvar takviminde bulamay z? A. stanbul un kurtulufl gününü B. Günefl in do ufl saatini C. Ö retmeninizin do um tarihini 6. Hangisinde haftan n günleri s ras yla yaz lm flt r? A. pazar, pazartesi, sal, perflembe, çarflamba, cumartesi, cuma B. sal, çarflamba, perflembe, cuma, cumartesi, pazar, pazartesi C. pazartesi, sal, çarflamba, perflembe, cuma, cumartesi, pazar 269
NSAN VE ÇEVRE Çevre Çevremizdeki Canl lar Do ada; do an, yaflayan ve ölen her fley canl d r. Çevremizdeki hayvanlar ve bitkiler canl varl klard r. Do arak veya yumurtlayarak üreyen canl lar n genel ad hayvand r. Do adaki yosun, ot, a aç gibi canl lar n ortak ad bitkidir. 270
Canl lardan Nas l Yararlan r z? nsanlar, hayatlar n devam ettirmek için çevrelerindeki canl lara muhtaçt r. Hayvanlardan Yararlanma Afla daki tabloda hayvanlardan nas l yararland m z (+) iflareti koyarak belirleyiniz. Nas l yararlan r z? Yararland m z baz hayvanlar Etinden Sütünden Yumurtas ndan Derisinden Yününden Dostlu undan Bitkilerden Yararlanma Meyve, sebze, tah l (bu day, m s r), baklagil (nohut, fasulye) gibi bitkilerden besin alarak yararlan r z. Ayçiçe i, susam, soya fasulyesinden ya üretiriz. Nane, hlamur gibi bitkileri ilâç olarak da kullan r z. 271
Canl lar n Ortak Özellikleri Hayvan olsun, bitki olsun tüm canl lar n ortak özellikleri vard r. Do mak (Ço almak) Hareket etmek Beslenmek Büyümek Hayvanlar n Ço almas Tabloda resmi verilen hayvanlar n nas l ço ald klar n (X) ile iflaretleyiniz. Do arak Yumurtadan Do arak Yumurtadan 272
Hayvanlar n Hareketleri Yürüyerek Sürünerek Uçarak Yüzerek Bitkilerin Hareketleri Bitkiler, kökleri ile topra a ba lan rlar. Yer de ifltiremezler. Ancak, ayçiçe i gibi baz bitkiler yönünü günefle do ru çevirir. Baz çiçekler de yapraklar n açar ve kapar. Gövde ve dallar ile büyürler. Hava ve su tüm canl lar için gereklidir. Hiçbir canl havas z ve susuz yaflayamaz. 273
ÇEVREM ZDE CANLILARDAN BAfiKA VARLIKLAR DA VAR Çevremizde yaln z canl varl klar yoktur. Yaflad m z köy, sokak, flehir, Gördü ümüz, da lar, dereler, göller, denizler, Soludu umuz hava da çevremizdeki di er varl klard r. nsanlar, çevrede çeflitli flekilde kirlili e neden olurlar. Hava ve su kirlenir. Çevrenin kirlenmesi sonucu, baz hayvan ve bitkiler kendilerine yaflam alanlar bulamaz. Tek çare: Çevreni temiz tut. Do ay koru. 274
TEST 12 1. Hangisi canl varl k de ildir? A. ar B. a aç C. su 2. Hangi varl k do urarak ço al r? 3. Hangi varl n de iflimini izleyemeyiz? 4. Hangisi çevre kirlili ine neden olur? 5. Hangi varl n suya ihtiyac yoktur? 6. Hangi bitkiden ilâç olarak yararlan r z? A. hlamur B. m s r C.çilek 275
7. Hangisi sürünerek hareket eder? 8. Hangisi do al çevre de ildir? 9. Hangisi tüm canl lar n ortak özelli idir? A. Do arak ço alma B. Yumurtayla ço alma C. Hareket etme 10. Hangi hayvan yumurtlayarak ço almaz? 11. nsanlar, hangi hayvan n dostlu undan yararlan r? 12. Hangisi meyve de ildir? A. kiraz B. kestane C. m s r 276
YAZALIM Afla da verilen trafik levhalar ndaki iflaretlerin ne anlama geldi ini altlar ndaki sat rlara yaz n z. 277