Tek Düzen Muhasebe Sisteminde Özellikli lemler Ömer DA Devlet Muhasebe Uzman
Tek Düzen Muhasebe Sisteminde Özellikli lemler VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü Varl klarda meydana gelen de er dü üklü ü, ihtiyatl k kavram n bir gere i olarak muhasebe kay tlar na yans lmaktad r. htiyatl k Kavram : Bu kavram, muhasebe olaylar nda temkinli davran lmas ve i letmenin kar la abilece i risklerin göz önüne al nmas gere ini ifade eder. Bu kavram n sonucu olarak, letmeler, muhtemel giderleri ve zararlar için kar k ay rlar, muhtemel gelir ve kârlar için ise gerçekle me dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe i lemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gere inden fazla kar klar ayr lmas na gerekçe olu turamaz.
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü De er dü üklü ü ayr lacak hesap gruplar : - Menkul Varl klar - Ticari Alacaklar - Di er Alacaklar - Stoklar - Di er Dönen/Duran Varl klar - Mali Duran Varl klar
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü Örnek: X. Ticaret letmesinin elinde bulunan 10.000 TL lik hisse senedinin dönem sonu (31.12.2009) borsa rayicinin 9.000 TL oldu u saptanm r. X. Ticaret letmesi, 1.000 TL kar k ay rm oldu u hisse senetlerini 10.01 2010 tarihinde a) 8.000 TL ye satm r. b) 9.000 TL ye satm r. c) 10.000 TL ye satm r. d) 12.000 TL ye satm r.
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü a) 8.000 TL ye sat lmas b) 9.000 TL ye sat lmas
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü c) 10.000 TL ye sat lmas d) 12.000 TL ye sat lmas
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
SATI MAL YET YÖNTEMLER A) SÜREKL ENVANTER YÖNTEM Bu yöntemde Ticari Mallar Hesab,sat n al nan mallar n maliyet bedeli üzerinden borçlan r, sat lan mallar n maliyet bedeli üzerinden alacaklan r. Ayn de erle borçland p alacakland ld için de Ticari Mallar Hesab n kalan mevcut mal n de erini gösterir. Sat lan mallar n sat bedeli ile maliyet bedeli dönem içinde de sürekli olarak kar la labilece inden sat kâr n dönem içi gelir tablosunda yer almas sa land gibi, dönem içi bilançodaki stok kalemi de bilançonun düzenlendi i tarih itibariyle stoklarda bulunmas gereken ticari mal miktar gösterir.
SATI MAL YET YÖNTEMLER Örnek: letme 9.000 TL lik ticari mal sat n alm r. Ayr ca sat n al nan mal n i letmeye ta nmas için de 1.000 TL ta ma gideri ödenmi tir. (KDV %10) Mevcut mal n yar, 8.000 TL ye sat lm r. Sat n kayd Al n kayd
SATI MAL YET YÖNTEMLER 8.000 TL ye sat lan 5.000 TL lik mal n %10 u kalite ko ullar na uymad gerekçesiyle al taraf ndan i letmeye iade edilmi tir. (Sat için sat tan iade = Al için Al tan iade) Sat tan iade (sat kayd ) Al tan iade (al kayd )
SATI MAL YET YÖNTEMLER A) ARALIKLI ENVANTER YÖNTEM Bu yöntemde sat lan mallar n maliyeti, fiili say l sonuçlar na dayan larak belirlenir. Dolay yla bu maliyet (sürekli envanter yönteminde oldu unun aksine), ancak envanter s ras nda ve toplu sat has lat ile kar la labilir. Ayr ca dönem içinde, bulunmas gereken sto u gösteren bir hesap bulunmaz.
SATI MAL YET YÖNTEMLER Örnek: X Ticaret letmesinin dönem stok hareketleri daki gibi olup dönem içinde toplam 35.000 TL +KDV lik sat yapm r. Dönem Ba Mevcut : 10.000 Dönem çi Al : 25.000 Al Giderleri : 2.000 Al tan ade : 5.000 Dönem Sonu Mevcut : 8.000
SATI MAL YET YÖNTEMLER Sat kayd Sat lar n dönem sonu maliyet kayd Sat lar n toplam maliyetinin bulunmas içi dönem sonunda 153-Ticari Mallar Hesab n borç kalan ndan, dönem sonu fiili mevcudu ç kar r. (32.000-8.000=24.000)
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
AMORT SMAN 213 say Vergi Usul Kanununu 313. maddesine göre i letmede bir y ldan fazla kullan lan ve y pranmaya, a nmaya veya k ymetten dü meye maruz bulunan gayrimenkullerle gayrimenkul gibi de erlenen iktisadi k ymetlerin alet, edavat, mefru at, demirba ve sinema filimlerinin de erleme esaslar na göre tesbit edilen de erlerinin, bunlar n kullan labildikleri süre içinde yok edilme (itfa) paylar amortisman olarak tan mlanm r. - Maddi Duran Varl klar için Amortisman - Maddi Olmayan Duran Varl klar için tfa - Özel Tükenmeye Tabi Varl klar için Tükenme Pay deyimi kullan r.
AMORT SMAN AMORT SMAN KAYIT YÖNTEMLER Duran Varl klar için hesaplanan amortisman iki yöntemde kaydedilir. Her iki yöntemde de borçlanacak hesap bir gider hesab r. Buna kar k alacakl hesap farkl r. Hesaplanan amortisman n do rudan do ruya ilgili duran varl k hesab na alacak yaz lmas yolu ile duran varl n de erini o güne indiren yönteme direkt kay t yöntemi denir. Hesaplanan amortisman n ayr bir hesapta tutulmas yoluyla hem duran varl n maliyet bedelini sürekli olarak gösteren hem de biriken amortisman miktar görme olana veren yönteme de endirekt kay t yöntemi denir.
AMORT SMAN Duran varl n maliyet bedelinin sürekli olarak görülebilmesine olanak verdi inden maddi duran varl klarda amortisman endirekt yönteme göre ayr r. Hesaplanan amortismanlar n, hesaplarda ayr ca gösterilmek artiyle ilgili bulunduklar de erlerden do rudan do ruya indirilmesi veya pasifte ayr bir kar k hesab nda toplanmas caizdir. (V.U.K. Md.321)
AMORT SMAN Direkt Yöntem Endirekt Yöntem
AMORT SMAN 1- ARAZ DE AMORT SMAN: Bo arazi ve arsalar gibi a nma, y pranma ve de er kayb na maruz kalmayan sabit varl klar da amortismana tabi de ildir. Ancak: 1. Tar m i letmelerinde vücuda getirilen meyval k, dutluk, nd kl k, zeytinlik ve güllüklerle incir bahçeleri ve ba lar gibi tar m tesisleri; 2. letmede in a edilmi olan her nevi yollar ve harklar; Amortismana tabi tutulur.
AMORT SMAN 2- NORMAL AMORT SMAN: Mükellefler amortismana tabi iktisadi k ymetlerini Maliye Bakanl n tespit ve ilan edece i oranlar üzerinden itfa ederler. lan edilecek oranlar n tespitinde iktisadi k ymetlerin faydal ömürleri dikkate al r.
AMORT SMAN 3- AZALAN BAK YELER USULÜYLE AMORT SMAN: Bilanço esas na göre defter tutan mükelleflerden dileyenler, amortismana tabi iktisadi de erlerini, azalan bakiyeler üzerinden amortisman usulü ile yok edebilirler. Bu usulün tatbikinde; Her y l, üzerinden amortisman hesaplanacak de er, evvelce ayr lm olan amortismanlar toplam n tenzili suretiyle tesbit olunur. Bu usulde uygulanacak amortisman oran % 50'yi geçmemek üzere normal amortisman oran n iki kat r. Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplan r. Bu sürenin son y na devreden bakiye de er, o y l tamamen yok edilir.
AMORT SMAN 4- MADENLERDE AMORT SMAN: letme sebebiyle içindeki cevherin azalmas ndan dolay maddi de erini kaybeden madenlerin ve ta ocaklar n imtiyaz veya maliyet bedelleri, ilgililerin, müracaatlar üzerine bunlar n büyüklük ve mahiyetleri göz önünde tutulmak ve her maden veya ta oca için ayr ayr olmak üzere Maliye Bakanl nca belli edilecek nispetler üzerinden yok edilir.
AMORT SMAN 5-FEVKALADE AMORT SMAN: Amortismana tabi olup: - Yang n, deprem, su basmas gibi afetler neticesinde de erini tamamen veya k smen kaybeden; - Yeni icatlar dolay siyle teknik verim ve k ymetleri dü erek tamamen veya k smen kullan lmaz bir hale gelen; - Cebri çal maya tabi tutulduklar için normalden fazla a nma ve pranmaya maruz kalan; menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatlar üzerine ve ilgili Bakanl klar n mütalaas al nmak suretiyle, Maliye Bakanl nca her i letme için i in mahiyetine göre ayr ayr belli edilen "Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri" uygulan r.
AMORT SMAN Amortisman süresi, k ymetlerin aktife girdi i y ldan ba lar. Bu sürenin y l olarak hesaplanmas için rakam mükellefçe uygulanan nispete bölünür. Faaliyetleri k smen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanmas veya çe itli ekillerde i letilmesi olanlar n bu amaçla kulland klar binek otomobilleri hariç olmak üzere, i letmelere ait binek otomobillerinin aktife girdi i hesap dönemi için ay kesri tam ay say lmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayr r. (K st Amortisman) Amortisman ayr lmayan süreye isabet eden bakiye de er, itfa süresinin son y nda tamamen yok edilir.
AMORT SMAN Her y n amortisman ancak o y la ait de erlemede nazara al nabilir. Amortisman n her hangi bir y l yap lmamas ndan veya ilk uygulanan nispetten dü ük bir hadle yap lmas ndan dolay amortisman süresi uzat lamaz.
AMORT SMAN ktisadi ve teknik bak mdan bir bütün te kil eden de erler için normal veya azalan bakiyeler usulü ile amortisman usullerinden yaln z birisi uygulanabilir. Bir iktisadi de er üzerinden normal amortisman usulüne göre amortisman ayr lmas na ba land ktan sonra bu usulden dönülemez. Bir iktisadi de er üzerinden azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayr lmaya ba land ktan sonra normal amortisman usulüne geçilebilir.
AMORT SMAN Örnek: 100.000 TL kay tl bedeli bulunan bir cihaz için için a) Normal amortisman yöntemine göre b) Azalan Bakiyeler Yöntemine göre (H zland lm Amortisman) amortisman ayr lm r. Varl n faydal ömrü 5 y l d r.
AMORT SMAN a) Normal Amortisman Yöntemine göre 1, 2, 3, 4 ve 5 inci y l ya lacak kay t:
AMORT SMAN a) H zland lm Amortisman Yöntemine göre
AMORT SMAN
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR DERLERLE LG L DÖNEM AYIRICI HESAPLAR 180-GELECEK AYLARA A T G DERLER HESABI: Pe in ödenen ve cari hesap dönemi içinde ilgili gider hesaplar na kaydedilmemesi gereken, gelecek aylara ait giderlerin izlendi i hesapt r. leyi i : Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplar na borç kaydedilecek olan bu giderler 180 no.lu hesab n borcuna kaydedilir. Gelecek aylarda bu hesap alacakland larak ilgili gider hesab na aktar r.
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR 280-GELECEK YILLARA A T G DERLER: Pe in ödenen ve cari hesap dönemi içinde ilgili gider hesaplar na kaydedilmemesi gereken, gelecek y llara ait giderlerin izlendi i hesapt r. leyi i : Gelecek y llarla ilgili gider ve maliyet hesaplar na borç kaydedilecek olan bu giderler 280 no.lu hesab n borcuna kaydedilir. lgili hesap dönemlerinde bu hesab n alaca kar nda dönen varl klardaki 180 no.lu Gelecek Aylara Ait Giderler hesab na gerekli aktarmalar yap r.
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR 381-G DER TAHAKKUKLARI: Gelecek aylarda ödemesi yap lacak ve kesinlikle belgeye dayal gider tahakkuklar n izlendi i hesapt r. leyi i: Yap lan tahakkuklar ilgili gider ve stok hesaplar na borç, bu hesaba alacak yaz r.
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR 481-G DER TAHAKKUKLARI (Uzun Vadeli): Gelecek y llarda ödenmesi yap lacak ve kesinlikle belgeye dayal gider tahakkuklar n izlendi i hesapt r. leyi i : Yap lan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesaplar mukabili bu hesaba alacak yaz r. Vadesi bir y n alt na dü enler (K sa Vadeli) 381 no.lu Gider Tahakkuklar hesab na aktar r.
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR GEL RLERLE LG L DÖNEM AYIRICI HESAPLAR 380-GELECEK AYLARA A T GEL RLER: Pe in tahsil edilen ve cari dönem içinde ilgili gelir hesaplar na kaydedilmemesi gereken gelecek döneme ait gelirlerin izlendi i hesapt r. leyi i : Gelecek aylarda ilgili gelir hesaplar na alacak kaydedilecek pe in tahsil edilen gelirler bu hesab n alaca na kaydedilir. Gelecek aylarda bu hesap borçland larak ilgili gelir hesab na aktar r.
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR 480-GELECEK YILLARA A T GEL RLER: Gelecek bilanço dönemlerine ait pe in tahsil edilen gelirlerin bir ldan uzun süreye ait k mlar n izlendi i hesapt r. leyi i: Pe in tahsil edilen gelirler bu hesab n alaca na kaydedilir. Vadesi bir y n alt na dü enler 380 no.lu Gelecek Aylara Ait Gelirler hesab na aktar r. Oradan da sonuç hesaplar na intikal ettirilir.
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR 281-GEL R TAHAKKUKLARI: Üçüncü ki ilerden tahsili ya da bunlar hesab na kesin borç kayd bir y l veya daha sonraki y llarda yap lacak gelirlerin, içinde bulunulan döneme ait olan k mlar n takibinin yap ld hesapt r. leyi i : Dönem sonlar nda, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili has lat ve gelir hesaplar kar nda bu hesaba borç kaydedilir. Sonraki y llarda, alacaklar n kesinle mesiyle hesaptaki tutarlar bu hesab n alaca na kar k, ilgili üçüncü ki i hesaplar n borcuna geçirilerek kapat r.
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR 181-GEL R TAHAKKUKLARI Üçüncü ki ilerden tahsili ya da bunlar hesab na kesin borç kayd hesap döneminden sonra yap lacak gelirlerin, içinde bulunulan döneme ait olan k mlar n takibinin yap ld hesapt r. leyi i : Dönem sonlar nda, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili has lat ve gelir hesaplar kar nda bu hesaba borç kaydedilir. Sonraki dönemde, alacaklar n kesinle mesiyle hesaptaki tutarlar bu hesab n alaca na kar k ilgili hesaplar n borcuna geçirilerek kapat r.
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR 281 GEL R TAHAKKUKLARI: Üçüncü ki ilerden tahsili ya da bunlar hesab na kesin borç kayd bir y l veya daha sonraki y llarda yap lacak gelirlerin, içinde bulunulan döneme ait olan k mlar n takibinin yap ld hesapt r. leyi i : Dönem sonlar nda, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili has lat ve gelir hesaplar kar nda bu hesaba borç kaydedilir. Sonraki y llarda, alacaklar n kesinle mesiyle hesaptaki tutarlar bu hesab n alaca na kar k, ilgili üçüncü ki i hesaplar n borcuna geçirilerek kapat r.
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR Örnek-1: X A, Y A ye, y ll k kiras 1.000 TL olan binas 01.11.2009 tarihinde 4 ayl na kiraya veriyor. Kira tutar 28.02.2010 tarihinde tahsil edilecektir. Kiraya veren X A.kay tlar Kiralayan Y A.kay tlar
DÖNEM AYIRICI HESAPLAR Örnek-2: X A, Y A ye, y ll k kiras 1.000 TL olan binas 01.11.2009 tarihinde 4 ayl na kiraya veriyor. Kira tutar 01.11.2009 tarihinde PE N tahsil edilmi tir. Kiraya veren X A.kay tlar Kiralayan Y A.kay tlar
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I 128- ÜPHEL CAR ALACAKLAR 129- ÜPHEL CAR ALACAKLAR KAR ILI I (-) 138- ÜPHEL ER ALACAKLAR 139- ÜPHEL ER ALACAKLAR KAR ILI I (-)
SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I 128 ÜPHEL CAR ALACAKLAR: Vergi Usul Kanununun 323. maddesinde yaz esaslar dairesinde, l içerisinde dava veya icra safhas na intikal etmi senetli ve senetsiz alacaklar yaz ile bir defadan fazla istenilmesine ra men ile yap lan protestoya veya dava ve icra takibine de meyecek borçlu taraf ndan ödenmemi bulunan, dava ve icra takibine de meyecek derecede küçük alacaklar bu hesapta izlenir. leyi i : Alacaklar üpheli hale geldiklerinde as l hesaplar ndan ç kar p bu hesaba al narak takip olunur. Hesab n borcuna ilgili alacak hesab ndan devredilen borç tutar kaydedilir. Söz konusu alacaklardan tahsil edilen veya edilemeyenin kesinle mesi durumunda hesab n alaca na yaz r. 129 ÜPHEL CAR ALACAKLAR KAR ILI I (-) Tahsili üpheli hale gelmi olan alacaklar için ayr lan kar klar bu hesapta izlenir
SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I VUK / Madde 323 - ÜPHEL ALACAKLAR: Ticari ve zirai kazanc n elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak art yla; 1. Dava veya icra safhas nda bulunan alacaklar; 2. Yap lan protestoya veya yaz ile bir defadan fazla istenilmesine ra men borçlu taraf ndan ödenmemi bulunan dava ve icra takibine de meyecek derecede küçük alacaklar; üpheli alacak say r. Yukar da yaz üpheli alacaklar için de erleme gününün tasarruf de erine göre pasifte kar k ayr labilir. Bu kar n hangi alacaklara ait oldu u kar k hesab nda gösterilir. Teminatl alacaklarda bu kar k teminattan geri kalan miktara inhisar eder. üpheli alacaklar n sonradan tahsil edilen miktarlar tahsil edildikleri dönemde kar-zarar hesab na intikal ettirilir.
SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I Örnek: letme, al lardan olan 100.000 TL alaca n üpheli hale geldi ini saptam ve bununla ilgili olarak %60 kar k ay rm r. a) Kar k ayr lan tutar n tahsil edilemeyece i anla lm r.
SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I b) Kar k ayr lan tutardan sadece 30.000 TL tahsil edilmi tir. c) Kar k ayr lan tutardan sadece 40.000 TL tahsil edilmi tir.
SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I d) Kar k ayr lan tutardan sadece 60.000 TL tahsil edilmi tir. e) Kar k ayr lan tutardan sadece 70.000 TL tahsil edilmi tir.
SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I f) Kar k ayr lan tutar n tamam tahsil edilmi tir.
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
REESKONT UYGULAMASI 121-ALACAK SENETLER 122-ALACAK SENETLER REESKONTU (-) 136-D ER ÇE TL ALACAKLAR 137-D ER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) 321-BORÇ SENETLER 322-BORÇ SENETLER REESKONTU (-) 336-D ER ÇE TL BORÇLAR 337-D ER BORÇ SENETLER REESKONTU (-)
REESKONT UYGULAMASI 121 ALACAK SENETLER : Bu hesapta, i letmenin faaliyet konusunu olu turan mal ve hizmet sat ndan kaynaklanan; senede ba lanm alacaklar izlenir. Hat r senetleri, bu hesapta yer almaz. 122 ALACAK SENETLER REESKONTU (-): Bilanço gününde vadesi gelmemi alacak senetlerinin de erleme günü k ymetine irca edilmesi maksad ile ayr lan kar klar bu hesapta izlenir. Alacak senetlerini reeskonta tabi tutan i letmeler, borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak mecburiyetindedirler. Alacak senetlerinin bankalara teminat olarak verilmi olmas reeskont uygulamas na mani de ildir.
REESKONT UYGULAMASI 321-BORÇ SENETLER : letmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet al mlar ndan kaynaklanan senede ba lanm ticari borçlar n izlendi i hesapt r. 322-BORÇ SENETLER REESKONTU (-): Bilanço gününde, senetli borçlar n tasarruf de eri ile de erlemesini sa lamak üzere borç senetleri için ayr lan reeskont tutarlar n izlenmesinde kullan r. Alacak senetlerini reeskonta tabi tutan mükellefler, borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorundad rlar. (VUK md. 285)
REESKONT UYGULAMASI Örnek: 31.12.2008 tarihinde i letmede, Mevcut borç senetlerinin nominal de erlerinin 15.000 TL, tasarruf (bilanço tarihindeki) de erlerinin 14.000 TL oldu u, Mevcut alacak senetlerin ise nominal de erinin 20.000 TL, tasarruf (bilanço tarihindeki) de erlerinin 18.000 TL oldu u saptanm r. a) Alacak senetleri ile ilgili olarak 31.12.2008 tarihindeki kay t? b) Alacak senetleri ile ilgili olarak 01.01.2009 tarihindeki kay t? c) Borç senetleri ile ilgili olarak 31.12.2008 tarihindeki kay t? d) Borç senetleri ile ilgili olarak 01.01.2009 tarihindeki kay t?
REESKONT UYGULAMASI a) Alacak senetleri ile ilgili olarak 31.12.2008 tarihindeki kay t? b) Alacak senetleri ile ilgili olarak 01.01.2009 tarihindeki kay t? c) Borç senetleri ile ilgili olarak 31.12.2008 tarihindeki kay t? d) Borç senetleri ile ilgili olarak 01.01.2009 tarihindeki kay t?
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
KDV HESAPLARI 190-DEVREDEN KATMA DE ER VERG : Bir dönemde indirilemeyen ve izleyen döneme devreden katma de er vergisinin kaydedildi i ve izlendi i hesapt r. leyi i: "191- ND LECEK KDV" hesab n "391- HESAPLANAN KDV" hesab ile kar la lmas ndan sonraki bakiyesi dönem sonlar nda söz konusu hesaba kar k bu hesaba borç, izleyen dönem veya dönemlerde yap lacak indirimler alacak kaydedilir. "291- GELECEK YILLARDA ND LECEK KDV" hesab ndan, "191- ND LECEK KDV" hesab na aktar lan tutarlar indirilme dönemlerinden önce bu hesaba intikal ettirilmez.
KDV HESAPLARI 191- ND LECEK KDV: Her türlü mal ve hizmetin sat n al nmas ras nda sat lara ödenen katma de er vergisinin kaydedildi i ve izlendi i hesapt r. leyi i : Mal ve hizmet al mlar nda indirilecek katma de er vergisi bu hesaba borç, mevzuat gere i yap labilecek indirimler ve hesaba yap lan düzeltmeler alacak kaydedilir.
KDV HESAPLARI 391-HESAPLANAN KDV: Bu hesap; teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan Katma De er Vergisi ile i lemi gerçekle meyen ya da lemden vazgeçilen mal ve hizmetlere ili kin katma de er vergisinin izlendi i hesapt r. leyi i : Hesaplanan Katma De er Vergisi bu hesaba alacak kaydedilir. Düzeltmeler bu hesaba borç kaydedilir. Vergilendirme dönemi itibariyle bu hesab n bakiyesi "191. ndirilecek Katma De er Vergisi Hesab " ile kar la r. Yap lan kar la rmada bu hesab n bakiyesi 191. No.lu hesab n bakiyesinden fazla oldu u takdirde vadesinde ödenmek üzere "360. Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesab na" aktar larak kapat r.
KDV HESAPLARI Örnek: pek Hal letmesi, Merinos Hal letmesinden kredili olarak 100.000 TL + %18 KDV oran nda hal sat n alm r. Ancak sat n al nan hal lardan 10.000 TL + %18 KDV lik k sm, kalite ko ullar na uymad gerekçesiyle Merinos Hal letmesine iade etmi tir. Merinos Hal letmesinin satt hal lar n maliyeti 50.000 TL olup sürekli envanter yöntemini uygulamaktad r. a) pek Hal letmesinin sat n alma kayd? b) pek Hal letmesinin iade kayd? c) Merinos Hal letmesinin sat kayd? d) Merinos Hal letmesinin iade kayd?
KDV HESAPLARI a) pek Hal letmesinin sat n alma kayd = (ALI ) b) pek Hal letmesinin iade kayd = (ALI TAN ADE) c) Merinos Hal letmesinin sat kayd = (SATI ) d) Merinos Hal letmesinin iade kayd = (SATI TAN ADE)
KDV HESAPLARI Örnek: X Ticaret letmesinin KDV hesaplar n ay sonu görünümü a daki gibi olup KDV hesaplar n ay sonu kay tlar yap lm r.
KDV HESAPLARI Örnek: X Ticaret letmesinin KDV hesaplar n ay sonu görünümü a daki gibi olup KDV hesaplar n ay sonu kay tlar yap lm r.
KDV HESAPLARI Örnek: X Ticaret letmesinin KDV hesaplar n ay sonu görünümü a daki gibi olup KDV hesaplar n ay sonu kay tlar yap lm r.
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE 242- RAKLER 243- RAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLER (-) 245-BA LI ORTAKLIKLAR 246-BA LI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLER (-)
SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE 242 RAKLER: letmenin, do rudan veya dolayl olarak di er irketlerin yönetimine ve ortakl k politikalar n belirlenmesine kat lmak üzere edindi i hisse senetleri veya ortakl k paylar bu hesapta izlenir. Tebli e göre i tirakler kavram, bir ortakl kta % 10 - % 50 oranlar aras nda sermaye pay na veya oy hakk na sahip olmay ifade eder. leyi i : tirak için sermaye taahhüdünde bulunuldu unda veya hisse senedi edinildi inde hesaba borç, elden ç kar lmalar nda ise alacak kaydedilir. Hisse senetleri al bedeli üzerinden kayda al rlar.
SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE 243 RAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLER (-): tiraklerle ilgili sermaye taahhütlerinin izlendi i hesapt r. Bu hesap pasif karakterli, hareketine alacaklanarak ba layan, alacak bakiyesi veren veya bakiyesi s r olan hesap olup, aktifte "242- RAKLER" hesab nete indirgeyen düzenleyici hesapt r. Bu hesab n alacak bakiyesi i letmenin i tiraki bulundu u irkete olan, sermaye koyma borcunu gösterir. Hesab n alacak bakiyesi, bilançodaki i tirakler tutar ndan indirilerek, böylece i tirakler için yap lan yat n fiili gerçek de erine ula lm olur. leyi i: tirak için sermaye taahhüdünde bulunuldu unda "242- RAKLER HESABI" kar nda bu hesaba alacak, taahhüt yerine getirildikçe de hesaba borç kaydedilir.
SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE 500-SERMAYE: letmeye tahsis edilen veya i letmelerin ana sözle melerinde yer alan ve Ticaret Siciline tescil edilmi bulunan esas sermaye tutar bu hesapta yer al r leyi i: Taahhüt edilen sermaye tutar bu hesaba alacak, 501 no.lu Ödenmemi Sermaye hesab na borç kaydedilir. 501-ÖDENMEM SERMAYE (-) letmeye tahsis edilen veya ortaklarca yüklenilen sermayenin henüz ödenmemi sm r. leyi i: Taahhüt edilen sermaye tutar 500 no.lu Sermaye hesab alaca ile bu hesaba borç kaydedilir. Bu hesab n bakiyesi taahhüt edilen sermayenin hissedarlar taraf ndan henüz ödenmemi sm gösterir.
SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE Örnek: X A., 1.000.000 sermayeli yeni kurulan Y A nin sermayesine %25 i tirak etmeyi taahhüt etmi tir. Söz konusu taahhüt 1 ay sonra banka hesab ndan ödeme yapmak suretiyle yerine getirilmi tir. Sermaye taahhüdü Sermaye taahhüdünün yerine getirilmesi
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 370-DÖNEM KARI VERG VE D ER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KAR ILIKLARI: Bu hesapta dönem kar üzerinde hesaplanan kurumlar vergisi, di er vergi ve kesintiler, fonlar ve benzeri di er yükümlülükler için ayr lan kar klar izlenir. leyi i : Dönem kar üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi ve yasal yükümlülükler, 691 no.lu Dönem Kar Vergi ve Di er Yükümlülük Kar hesab n borcu ile bu hesaba alacak kaydedilir. Vergi tahakkukunun kesinle mesi durumunda borç kayd suretiyle hesap kapat r ve ilgili tutar 371-Dönem Kar n Pe in Ödenen Vergi ve Di er Yükümlülükleri hesab ile mahsupla larak kalan tutar 360 no.lu Ödenecek Vergi ve Fonlar hesab na aktar r.
BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 371-DÖNEM KARININ PE N ÖDENEN VERG VE D ER YÜKÜMLÜLÜKLER (-): Bu hesap, mevzuat gere i pe in ödenen gelir, kurumlar vergisi, fonlar ile di er yükümlülüklerin izlendi i hesapt r. leyi i : 370 no.lu Dönem Kar Vergi ve Di er Yasal Yükümlülük Kar klar hesab ndan indirilmek üzere, 193 no.lu Pe in Ödenen Vergiler ve Fonlar hesab ndan aktarmalar bu hesab n borcuna, 193 no.lu hesab n alaca na kaydedilir. Vergi tahakkukunun kesinle mesi durumunda alacak kayd suretiyle hesap kapat r ve ilgili tutar 370 no.lu Dönem Kar Vergi ve Di er Yasal Yükümlülük Kar klar hesab ile mahsupla larak kalan tutar 360 no.lu Ödenecek Vergi ve Fonlar hesab na aktar r.
BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI Örnek: X Limited irketinin 2008 y brüt kar 100.000 TL olup y l içinde Kurumlar Vergisi Geçici vergisi olarak 10.000 TL ödemi tir. (Kurumlar Vergisi Oran %30) Hesaplanan Vergi: 100.000 X % 30 = 30.000 TL
BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI
BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 372-KIDEM TAZM NATI KAR ILI I: Belirlenecek esaslar çerçevesinde ayr lan ve bir y l içinde ödenece i öngörülen k dem tazminatlar kar klar n izlendi i hesapt r. dem tazminat kar gelece e yönelik bir risk projeksiyonudur. Bu özelli i nedeniyle, bu konudaki aç klamalar za 472 no.lu (Uzun Vadeli) K dem Tazminat Kar hesab nda yer verilmi tir. leyi i : 472 no.lu hesapta k dem tazminat kar teessüs ettirildikten sonra, i letmenin içinde bulundu u durum ve genel ekonomik ko ullar çerçevesinde dönem içerisinde gerçekle mesi beklenen veya tahmin edilen i ten ç karmalara tekabül eden k dem tazminat yükü 472 no.lu hesaptan 372 no.lu bu hesaba aktar r.
BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 372 no.lu hesap ile 472 no.lu hesap, bilanço a amas nda birbirleriyle irtibatland larak de erlendirilir. ayet dönem sonunda, izleyen y l için muhtemel bir k dem tazminat riski sözkonusu de ilse, 372 no.lu hesap bakiyesi bu defa 472 no.lu hesaba aktar r. Fiilen Ödenen K dem Tazminatlar : Dönem içerisinde i ten ayr lanlara fiilen ödenen yasal k dem tazminatlar, do rudan gider hesaplar na intikal ettirilir. Bunlar, kanunen kabul edilen giderlerdendir.
BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI
VARLIKLARDA DE ER DÜ ÜKLÜ Ü SATI MAL YET YÖNTEMLER AMORT SMAN DÖNEM AYIRICI HESAPLAR SÜPHEL ALACAKLAR KAR ILI I REESKONT UYGULAMASI KDV HESAPLARI SERMAYE TAAHHÜTLER / ÖDENMEM SERMAYE BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI 7/A HESAPLARININ LEY 7/B HESAPLARININ LEY
7/A HESAPLARININ LEY Bu uygulamada yer alan maliyet hesap gruplar n her biri defteri kebir hesab düzeyinde DER, YANSITMA ve FARK hesaplar olarak bölümlendirilmi tir.
7/A HESAPLARININ LEY Büyük ve orta büyüklükteki üretim ve hizmet i letmeleri için özellikle zorunlu olarak önerilen 7/A seçene inde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esas na göre belirlenmi tir. zamanl kay t yönteminin kullan lmas önerilen bu uygulamada, giderler yap ld klar anda ilgili defter-i kebir hesaplar na "Fonksiyon Esas na" göre kaydedilirken, söz konusu giderler ayn zamanda yard mc defterlerde hem çe it esas na hem de ilgili gider yerlerine göre izlenir.
7/A HESAPLARININ LEY Gider çe itlerinin izlenece i yard mc defter kay tlar n, giderlerin ait olduklar gider yerlerini de gösterecek ekilde tutulmas durumunda, yöntem amac na uygun biçimde yürütülmü olacakt r. Bu kay t yönteminde; giderler e zamanl olarak ayn anda hem fonksiyonlar na, hem çe itlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendi inden; muhasebe kay tlar n azalt lmas na ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde olu turulmas na olanak sa lamaktad r.
7/A HESAPLARININ LEY Bu uygulamada, maliyet hesap gruplar daki gibi bölümlenmi tir. 70 Maliyet Muhasebesi Ba lant Hesaplar (*) 71 Direkt lk madde Ve Malzeme Giderleri 72 Direkt çilik Giderleri 73 Genel Üretim Giderleri 74 Hizmet Üretim Maliyeti 75 Ara rma Geli tirme Giderleri 76 Pazarlama Sat ve Da m Giderleri 77 Genel Yönetim Giderleri 78 Finansman Giderleri (*)Maliyet muhasebesinin genel muhasebeden ba ms z çal mas durumunda bu grup çal r.
7/A HESAPLARI
7/A HESAPLARININ LEY DER HESAPLARI Dönem içinde yap lan ve tahakkuk ettirilen giderlerin izlendi i ve borcuna kaydedildi i hesaplard r. Gider hesaplar ile ilgili muhasebe fi lerine gider yerleri ve gider çe itlerine ait numaralar n da yaz lmas gerekmektedir. DER YANSITMA HESAPLARI Fiili maliyetlerin uyguland durumda, gider hesaplar nda toplanan giderlerin tümünün, önceden saptanm maliyet yöntemlerinin kullan lmas durumunda ise, bunlara göre saptanan giderlerin ilgili hesaplara yans lmas nda kullan lan hesaplard r.