STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Adres : Örnek Mahallesi Oruç Reis Caddesi No:13 Altındağ / ANKARA Telefon : + 90 312 596 60 00 Faks : + 90 312 596 60 10 www.gsb.gov.tr Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde bandrol taşıması zorunlu değildir. STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI ANKARA / 2016

Şubat 2016, Ankara

STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR 1.1 İHALE KAVRAMI... 8 1.1.1 Kamuda İhtiyacın Karşılanma Yolları... 10 1.2 TANIMLAR... 10 1.3. TEMEL İLKELER VE KURALLAR... 14 1.4. EŞİK DEĞERLER... 17 BÖLÜM 2: UYGULAMA ESASLARI 2.1. İHALE SÜRECİ... 20 2.1.1. İhtiyaç Tespiti... 20 2.1.2. Teknik Şartnamenin Hazırlanması... 21 2.1.2.1.Mal Alımlarında Teknik Şartname... 22 2.1.2.2.Hizmet Alımlarında Teknik Şartname... 23 2.1.2.3.Yapım İşlerinde Teknik Şartname... 24 2.1.3. Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması... 24 2.1.3.1.Mal Alımlarında Yaklaşık Maliyet... 25 2.1.3.2.Hizmet Alımlarında Yaklaşık Maliyet... 26 2.1.3.2.1. Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması... 27 2.1.3.2.2. Hesaplama Yöntemi... 28 2.1.3.2.3. Yaklaşık Maliyetin Güncellenmesi... 28 2.1.3.3. Yapım İşleri İhalelerinde Yaklaşık Maliyet... 29 2.1.3.3.1. Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması... 30 2.1.3.3.2. Yaklaşık Maliyetin Güncellenmesi... 30 2.1.4. İhale Usulünün Belirlenmesi... 32 2.2. İHALE USULLERİ... 32 2.2.1. Açık İhale Usulü... 32 2.2.2. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü... 33 2.2.2.1.Mal ve Hizmet Alımlarında... 34 2.2.2.2.Yapım İşlerinde... 34 2.2.3. Pazarlık Usulü... 35 2.2.4. Doğrudan Temin... 36 2.3. İHALE ve/veya ÖN YETERLİK DOKÜMANININ HAZIRLANMASI... 39 2.3.1. İstenecek Bilgi ve Belgeler İle Yeterlik Kriterlerinin Belirlenmesi... 40 2.3.1.1.Ekonomik ve Mali Yeterliğe İlişkin Belgeler... 41 2.3.1.2.Mesleki ve Teknik Yeterliğe İlişkin Bilgi ve Belgeler... 41 2.4. İHALE ONAYININ ALINMASI... 45 2.5. İHALE KOMİSYONUNUN KURULMASI... 46 2.6. İHALE İLANI, ÖN YETERLİK İLANI, ÖN İLAN... 48 2.6.1. Ön İlan... 50 2.6.2. İhale İlanlarında Bulunması Zorunlu Hususlar... 51 2.6.3. Ön Yeterlik İlanlarında Bulunması Zorunlu Hususlar... 51 2.6.4. İlanın Uygun Olmaması... 52 2.7. İHALE ve/veya ÖN YETERLİK DOKÜMANININ GÖRÜLMESİ / SATIN ALINMASI / DEĞİŞİKLİK ve AÇIKLAMA YAPILMASI... 52 2.7.1. Ön Yeterlik ve/veya İhale Dokümanının Görülmesi Ve Satın Alınması... 52 2.7.2. İhale ve Ön Yeterlik Dokümanında Değişiklik Yapılması... 53 2.7.3. İhale Dokümanında Açıklama Yapılması... 54 2.8. İHALE veya SON BAŞVURU SAATİNDEN ÖNCE İHALENİN İPTAL EDİLMESİ... 55 2.9. ÖN YETERLİK VE YETERLİK BAŞVURULARI İLE TEKLİFLERİN ALINMASI, AÇILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ... 55 2.9.1. Ön Yeterlik ve Yeterlik Başvuruları İle Tekliflerin Alınması... 55 2.9.2. Ön Yeterlik ve Yeterlik Başvuruları ile Tekliflerin Açılması... 57 2.9.3. Ön Yeterlik ve Yeterlik Başvuruları ile Tekliflerin Değerlendirilmesi... 59 2.9.4. Bütün Tekliflerin Reddedilmesi ve İhalenin İptali... 62 3

2.9.5. Kamu İhalelerinde Yasak Fiil veya Davranışlar... 63 2.9.6. İhaleye Katılamayacak Olanlar... 64 2.9.7. İhale Dışı Bırakılacak Olanlar... 65 2.10. TEKLİFLERİN EŞİT OLMASI... 65 2.10.1. Hizmet Alımı İhalelerinde... 65 2.10.2 Mal Alımı İhalelerinde... 67 2.10.3. Yapım İşlerinde... 68 2.11. İHALENİN KARARA BAĞLANMASI... 69 2.12. İHALEDEN YASAKLAMA KARARI... 69 2.12.1 Yasaklama Kararlarının Kapsam ve İçeriği... 70 2.12.2 Yasaklama Kararının Verilmesi Gereken Sürenin Başlangıcı... 70 2.12.3 Yasaklı Firmanın Ürününün Yetkili Bayi Ya Da Başka Bir Satıcı Tarafından Teklif Edilmesi;...71 2.12.4.Ortak Girişimi Oluşturan Ortaklardan Birinin Yasak Fiil ve Davranışlarda 2.12.5 Teminatların Gelir Kaydedilmesi... 72 2.12.6 Doğrudan Temin Usulünde Yasaklama Kararı... 72 2.13. İHALENİN ONAYLANMASI... 73 2.14. KESİNLEŞEN İHALE KARARININ BİLDİRİLMESİ... 73 2.15. ÖN MALİ KONTROL... 74 2.16. SÖZLEŞMEYE DAVET ve KESİN TEMİNAT... 75 2.16.1. Sözleşmeye Davet... 75 2.16.2. Kesin Teminat Alınması... 76 2.17. SÖZLEŞMENİN İMZALANMASI VE KARŞILIKLI YÜKÜMLÜLÜKLER... 77 2.17.1. Sözleşme Yapılmasında İsteklinin Görev ve Sorumluluğu... 77 2.17.2. Sözleşme Yapılmasında İdarenin Görev ve Sorumluluğu... 77 2.17.3. İhalenin Sözleşmeye Bağlanması... 77 2.18. İHALE SONUCUNUN İLANI... 78 2.19. İHALELERE YÖNELİK BAŞVURULAR... 78 2.19.1. İdareye Şikayet Başvurusu... 79 2.19.2. Kamu İhale Kurumuna İtirazen Şikayet Başvurusu... 80 2.19.3. Yargısal İnceleme... 81 BÖLÜM 3: EKLER EK 1: AÇIK İHALE USULÜNDE İŞLEM AKIŞI... 84 EK 2: BELLİ İSTEKLİLER ARASINDA İHALE USULÜNDE İŞLEM AKIŞI... 88 EK 3: PAZARLIK USULÜNDE İŞLEM AKIŞI... 94 EK 4: DOĞRUDAN TEMİNDE İŞLEM AKIŞI... 100 BÖLÜM 4: BAŞKANLIĞIMIZ TARAFINDAN 2015 YILINDA YAZILAN GÖRÜŞ YAZILARI Doğrudan Temine İlişkin Genel Yazı... 104 Hizmet Alımlarında Hakediş Ödemelerine İlişkin Genel Yazı... 107 İhalelerden Yasaklamaya İlişkin Genel Yazı... 111 İş Deneyim Belgelerine İlişkin Genel Yazı... 114 Kıdem Tazminatına İlişkin Genel Yazı... 117 Şirket Bölünmelerine İlişkin Genel Yazı... 120 KAYNAKLAR... 123 4

SUNUŞ Kamu ihalelerini düzenleyen mevzuat hükümleri, kamu kesimi harcama prensiplerini oluşturmakla birlikte bütçe kanunları ile birlikte en önemli belgeler arasında yer almaktadırlar. Bütçe Kanunu ve diğer ilgili mali mevzuat gelirlerin toplanması ve harcamaların yapılması ile ilgili temel ilkeleri ve bunların ayrıntılarını belirlemekte iken ihale mevzuatı kamu hizmetinin görülmesinde ihtiyaç duyulan mal ve hizmetlerin satın alınmasında ve yapım işlerinin yerine getirilmesinde uygulanacak kuralları belirlemektedir. Ülkemizde kamu alımları Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren yasal düzenlemelerle bir sistematik yapıya kavuşturulmak istenmiş ve bu kapsamda Müzayede, Münakaşa ve İthalat Kanunu 1925 yılında yürürlüğe konmuştur. Daha sonra, 1934 yılından itibaren yürürlükte bulunan 2490 sayılı Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu yerini 1983 yılında 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa bırakmıştır. Ancak, Devlet İhale Kanunu nun günümüzün değişen ve gelişen koşullara uyum sağlayamaması ve uygulamada çıkan aksaklıkları gidermede yetersiz kalması nedeniyle yeni bir mevzuat değişikliği gündeme gelmiştir. Bu değişikliğin en önemli nedenlerinden biri de Devlet İhale Kanunun Avrupa Birliği Müktesebatına ve uluslararası kamu alımları yasal düzenlemelerine paralellik göstermemesidir. 2000 li yılların başlarında yürürlüğe giren 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile kamu alımlarında kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi ile birlikte, 5018 sayı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile daha da önem kazanacak olan şeffaflık ve hesap verilebilir bir yapının kurulması hedeflenmiştir. Ayrıca, kamu alımlarının yapılması esnasında gerekli olan rekabet şartlarının sağlanması da 4734 sayılı Kanunun temel hedeflerindendir. Bu kapsamda gerekli düzenlemeler yapılmış ve ikincil mevzuat ile desteklenmiştir. Hazırlanan bu çalışmada, Bakanlığımızın da kapsamında bulunduğu 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu başta olmak üzere Uygulama Yönetmelikleri ile diğer ihale mevzuatının temel hükümleri hakkında bilgiler verilmekte olup, söz konusu çalışmanın bütçe ile ödenek tahsis edilen her bir harcama birimine ve bu birimlerin harcama yetkililerine fayda sağlaması hedeflenmiştir. Bu vesile ile bir yol gösterici rehber olarak özverili çalışmalar neticesinde oluşturulan bu eserin her adımında emeği geçen çalışma arkadaşlarıma teşekkür eder; söz konusu çalışmanın Bakanlığımız çalışanlarına fayda sağlamasını temenni ederim. Erdinç KARAGÖZ Strateji Geliştirme Dairesi Başkanı

TEMEL KAVRAMLAR

1.1 İHALE KAVRAMI Bir işi veya bir malı birçok istekli arasından en uygun koşullarda kabul edene bırakma, eksiltme veya artırma işlemi olarak tanımlanan ihale, sahip olunan varlıkların el değiştirme yollarından birisidir. Devletin mal ve hizmet alımı veya yapım işi ihtiyaçlarının karşılanması açısından bakıldığında ve bu ihtiyaçları karşılamak için ödenecek parasal değerlerin vatandaştan toplanan ve kamu hizmeti görülmesi için yetkililere emanet edilen değerler olduğu dikkate alındığında, Kamu İhalesi bir kamu parası harcama aracıdır. denilebilir. Kamu ihalelerini düzenleyen kanunlar kamu kesimi harcama hukukunun bütçe kanunları ile birlikte en önemli belgeleri arasında yer almaktadırlar Bütçe Kanunu ve diğer ilgili mali mevzuat (vergi kanunları, bütçe uygulama talimatları vb ) gelirlerin toplanması ve harcamaların yapılması ile ilgili temel ilkeleri ve bunların ayrıntılarını belirlerken, ihale kanunları kamu hizmetinin görülmesinde ihtiyaç duyulan mal ve hizmetlerin satın alınmasında ve gerek duyulan yapım işlerinin yerine getirilmesinde dayanak olan ilkeleri ve bunlara ilişkin olarak uygulanacak kuralları belirler. Kamu alımları, kamu ve özel kesimlerin ilişkide bulunduğu en önemli alandır. OECD tahminlerine göre, kamu alımlarına konu olan piyasa hacmi ülkelerin GSMH lerinin ortalama % 15 ine tekabül etmektedir. Bu bakımdan kamu alımları için önemli miktarda kamu kaynağı tahsis edilmekte aynı zamanda dünyadaki mal ve hizmet ticareti açısından küresel bir önem taşımaktadır. Yukarıdaki oran global ölçekte yaklaşık 7 trilyon ABD Doları gibi bir rakamsal büyüklüğü temsil etmektedir. Önümüzdeki yıllarda bu oranın % 30 un üzerine çıkabileceği tahminleri de dikkate alındığında kamu alımları piyasası, ülke ekonomileri ve uluslararası ticaret için önemi giderek artan bir alan olmaya devam etmektedir. Kamu İdareleri tarafından gerçekleştirilen kamu alımlarına ilişkin, ihale kayıt numarası (İKN) istatistikleri, teyit istatistikleri, ilan istatistikleri, sözleşme istatistikleri, şikayet ve kurul karar istatistiklerini kapsayan özet sonuçları her altı ayda bir Kamu İhale Kurumunun yayınladığı Kamu Alımları İzleme Raporunda verilmektedir. TOKİ Kanun kapsamında yer almakla beraber, 4734 sayılı Kanun un 68/c maddesine göre toplu konut projeleri bazı durumlarda İhale Kanunu uygulamalarından istisna edilmiştir. Ülke ekonomisi içerisinde önemli bir miktarı oluşturan kamu alımları her şeyden önce rekabet ve bunu sağlayacak açıklığı (saydamlık) içermelidir. Bunun anlamı, ihaleye katılanların hepsini kapsayacak şekilde açık ve net kurallar konulmasıdır. Zorunlu hallerde istisna getirilmesi gerekiyorsa, istisna kuralları ve uygulamaları da açık olmalıdır. Kamu alımları için rekabeti sağlayacak saydamlık gerekli şart olmakla beraber yeter- 8

li değildir. Bu konuda yapılan çalışmalar, kamu alımları için harcanan kaynakların iyi yönetilmesi gerektiğini, dolayısı ile bu işle uğraşan kurumsal yapıların ve kamu görevlilerinin mesleki yeterliliklerinin tam olması gerektiğine işaret etmektedir. Bu açıdan kamu alımları işi basit bir idari işlev olarak değil, kurumun stratejik bir fonksiyonu olarak görülmelidir. Cumhuriyet döneminde kamu kurum ve kuruluşların ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olarak çıkarılan ilk kanun, 22.04.1925 gün ve 661 sayılı Müzayede, Münakaşa ve İthalat Kanunu olmuştur. Daha sonra 02.06.1934 gün ve 2490 sayılı Arttırma, Eksiltme ve İhale Kanunu çıkarılmış ve bu Kanun 1983 yılına kadar yaklaşık 50 yıl yürürlükte kalmıştır. Kanun katı kuralları nedeni ile zaman içinde istisna taleplerinin artmasına yol açmış; bunun sonucu 01.01.1984 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 08.09.1983 gün ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu çıkarılmıştır. 1984 yılından beri ülkemizde yürürlükte kalan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, ilgili yönetmelikler ve diğer mevzuat ile yapılan kamu alımları uygulamaları, uluslararası standartlara uyumlu olmamaları, gelişmelere paralellik sağlayamamaları, kamunun hem harcamalarını hem de gelir arttırıcı işlemlerini bir arada düzenlemeleri ve ihale usulleri açısından yetersiz kalmaları nedeniyle artık ihtiyaçlara cevap veremez hale geldiğinden, devletin uluslararası taahhütlerine özellikle Avrupa Birliği uygulamalarına paralellik gösterecek bir ihale mevzuatı zorunlu hale gelmişti. Kamu harcaması gerektiren işlere özgü ihalelerde yeni uygulamaların hayata geçirilebilmesi ve harcama yapılması ile gelir elde edilmesine yönelik ihalelerin ayrı kanunlarla düzenlenmesi gerekliliği ve Avrupa Birliği ve Dünya Ticaret Örgütü gibi uluslar arası kuruluşların ihale mevzuatlarına paralellik sağlanması açısından; kamu hukukuna tâbi olan veya kamunun denetimi altında bulunan veyahut kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihaleleri 01/01/2003 tarihinden itibaren, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ve bu Kanunların ikincil mevzuatına göre yapılmaya başlanmıştır. Ancak Devlet İhale Kanunu tamamen yürürlükten kalkmamış, Kamu Kurum ve Kuruluşlarının gelir sağlayıcı işleri 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre yapılmaya devam edilirken; harcama yapılmasını yani gider gerektiren işleri ise Kamu İhale Kanunu hükümlerine göre yürütülmektedir. Kamu İhale Kanununun etkin bir şekilde işleyebilmesi için kamu ihale sürecinde yer alanların yeterli bilgiye sahip olmaları gerekmektedir. İhale sürecinde yer alanların bilgi eksikliği nedeniyle ihale süreci uzamakta; sürecin uzaması maliyetlerin artmasına ve kamu kaynağının yersiz harcanmasına neden olmaktadır. Hatta ihale sürecinde yapılan hatalar ihalelerin iptaline sebep olabilmektedir. 9

4734 sayılı Kanun kapsamında (doğrudan temin yoluyla yapılan alımlar dahil) gerçekleştirilen ihale işlemlerinin mevzuata uygun şekilde gerçekleştirilebilmesine yardımcı olmak amacıyla bu çalışmanın hazırlanmasına karar verilmiştir. 1.1.1 Kamuda İhtiyacın Karşılanma Yolları Kamu alımlarında temel yöntem 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında gerçekleştirilen ihaleler ve bir ihale yöntemi olmamakla beraber esasları 4734 sayılı Kanunda belirtilen Doğrudan Temin Usulüdür. Bunun dışında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu nun 3 üncü maddesinde sayılan istisnalar kapsamında ihale yapılmadan (Örneğin: Devlet Malzeme Ofisi) alım yapılabileceği gibi istisna kapsamındaki kurumların kendi özel mevzuatları uyarınca farklı ihale yöntemleri de kullanılabilmektedir. (Gençlik ve Spor Bakanlığının uluslararası gençlik faaliyetleri ile Spor Genel Müdürlüğü ve bağımsız spor federasyonlarının ulusal ve uluslararası sportif faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları da 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun İstisnalar başlıklı 3 üncü maddesinin (p) bendine göre ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç Kamu İhale Kanununa tabi değildir.) Bu çalışmamızda amacımız ihale sürecini genel hatlarıyla anlatmak olduğundan Kamu İhale Kanununun başlangıcında yer alan; amaç, kapsam ve istisnalar bölümlerine değinmeden tanımlara bakmakta fayda vardır. 1.2 TANIMLAR Kamu İhale Kanunun 4 üncü maddesinde geçen tanımlar: Kamu İhale Kanunun uygulanmasında; Mal: Satın alınan her türlü ihtiyaç maddeleri ile taşınır ve taşınmaz mal ve hakları, Hizmet: Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, meslekî eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetleri, Yapım: Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerini, 10

Tedarikçi: Mal alımı ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları ortak girişimleri, Hizmet sunucusu: Hizmet alımı ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları ortak girişimleri, Danışman: Danışmanlık yapan, bilgi ve deneyimini idarenin yararı için kullanan, danışmanlığını yaptığı işin yüklenicileri ile hiçbir organik bağ içinde bulunmayan, idareden danışmanlık hizmeti karşılığı dışında hiçbir kazanç sağlamayan ve danışmanlık hizmetlerini veren hizmet sunucularını, Yapım müteahhidi: Yapım işi ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları ortak girişimleri, Aday: Ön yeterlik için başvuran gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları ortak girişimleri, Ortak Girişim: İhaleye katılmak üzere birden fazla gerçek veya tüzel kişinin aralarında yaptıkları anlaşma ile oluşturulan iş ortaklığı veya konsorsiyumları, İstekli: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi, hizmet sunucusu veya yapım müteahhidini, İstekli olabilecek: İhale konusu alanda faaliyet gösteren ve ihale veya ön yeterlik dokümanı satın almış gerçek veya tüzel kişiyi ya da bunların oluşturdukları ortak girişimi, Yerli istekli: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişiler ile Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilikleri, Yüklenici: Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan istekliyi, İdare: İhaleyi yapan bu Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşları, İhale yetkilisi: İdarenin, ihale ve harcama yapma yetki ve sorumluluğuna sahip kişi veya kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış görevlilerini, Başvuru belgesi: Belli istekliler arasında ihale usulünde ön yeterliğe katılan aday tarafından yeterliğinin tespitinde kullanılmak üzere sunulan belgeleri, İhale dokümanı: İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde; isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgileri, Ön proje: Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projeyi, 11

Kesin proje: Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projeyi, Uygulama projesi: Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi, İhale: Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri, Teklif: Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyat teklifi ile değerlendirmeye esas belge ve/veya bilgileri, Açık ihale usulü: Bütün isteklilerin teklif verebildiği usulü, Belli istekliler arasında ihale usulü: Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda idare tarafından davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usulü, Pazarlık usulü: Bu Kanunda belirtilen hallerde kullanılabilen, ihale sürecinin iki aşamalı olarak gerçekleştirildiği ve idarenin ihale konusu işin teknik detayları ile gerçekleştirme yöntemlerini ve belli hallerde fiyatı isteklilerle görüştüğü usulü, Doğrudan temin: Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usulü, Sözleşme: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde idare ile yüklenici arasında yapılan yazılı anlaşmayı, Kurum: Kamu İhale Kurumunu, Kurul: Kamu İhale Kurulunu, Ön ilan: Yıl içerisinde ihale edilmesi planlanmış işlere ilişkin olarak, mali yılın başlangıcını izleyen mümkün olan en kısa sürede yapılan duyuruyu, Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) : İdareler ile kamu alımları sürecine taraf olanların bu sürece ilişkin işlemleri internet üzerinden gerçekleştirebilecekleri ve Kurum tarafından yönetilen elektronik ortamı, Dinamik alım sistemi: İhale dokümanına uygun ön teklif veren ve sistemin geçerlik süresi içerisinde yeterlik kriterlerini sağlayan bütün isteklilerin sisteme kabul edildiği, piyasada mamul olarak bulunan malların tedarikine yönelik tamamen elektronik ortamda gerçekleştirilen alım sürecini, 12

Elektronik eksiltme: Tekliflerin değerlendirilmesinin ardından elektronik ortamda eksiltme şeklinde sunulan yeni fiyatların veya belirli teklif unsurlarına ilişkin yeni değerlerin bir elektronik araç marifetiyle otomatik değerlendirme metotları kullanılarak yeniden değerlendirilmesi ve sıralandırılması şeklinde tekrar eden işlemleri, Çerçeve anlaşma: Bir veya birden fazla idare ile bir veya birden fazla istekli arasında, belirli bir zaman aralığında gerçekleştirilecek alımların özellikle fiyat ve mümkün olan hallerde öngörülen miktarlarının tespitine ilişkin şartları belirleyen anlaşmayı, ifade eder. Kamu İhale Kanununun 4 üncü maddesinde tanımı yapılmayan fakat kanun metni içerisinde ya da Kamu İhale Genel Tebliği veya uygulama yönetmeliklerinde geçen bazı tanımlar ile 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda geçen bazı tanımlar da şunlardır: Yaklaşık maliyet: Bir nevi tahmin edilen bedeldir yani ihtiyaç belirlenip teknik şartnamenin hazırlanmasını müteakip, ihale onay belgesi hazırlanmadan önce idare tarafından her türlü fiyat araştırması yapılarak (KDV hariç), hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale konusu işin önceden hesaplanan bedelidir. Eşik değer: Kamu İhale Kanununun 8 inci maddesiyle belirlenen ve her yıl bir önceki yılın Yİ-ÜFE esas alınarak Kamu İhale Kurumu tarafından güncellenen ve her yıl 1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere aynı tarihe kadar Resmî Gazetede ilan edilen; Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinin uygulanmasında yaklaşık maliyet dikkate alınarak kullanılan, parasal limitlerdir. Piyasa fiyat araştırması tutanağı: Kamu İhale Kanununun 22 inci maddesi olan doğrudan temin usulüyle ihale komisyonu kurulmadan ve yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın yapılacak alımlarda; ihale yetkilisince alımı yapmakla görevlendirilen kişilerce yapılan piyasa fiyat araştırması sonucunda alınan teklifleri gösteren ve görevli kişilerce imzalanan tutanaktır. Harcama birimi: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre, kamu idare bütçesinde kendisine ödenek tahsis edilen ve bu ödeneği harcama yetkisi bulunan birimdir. Harcama yetkilisi: Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. Harcama yetkisine sahip olan yetkili ihale yetkisine de sahip olması gerektiğinden harcama yetkilisi aynı zamanda ihale yetkilisidir. Benzer iş: Hizmet Alım Uygulama Yönetmeliğinin 3/a maddesine göre; ihale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellik taşıyan işler olarak tanımlanmıştır. 13

İş deneyim belgesi: Hizmet Alım Uygulama Yönetmeliğinin 3/ç maddesine göre adayın veya isteklinin ihale konusu hizmet veya benzer hizmetlerdeki mesleki deneyimini gösteren, hizmet alımlarında iş bitirme belgesi, yapımla ilgili hizmet işlerinde ise iş bitirme belgesi, iş durum belgesi, iş denetleme belgesi ve iş yönetme belgesi olarak tanımlanmıştır. Alternatif teklif: İhale dokümanında hüküm bulunması halinde, bir ihalede aynı aday veya istekli tarafından ihale konusu malın teknik şartnamesinde belirlenen asgari özellik ve şartları sağlamakla birlikte birbirinden farklı teknik özelliklere sahip ürünlerin, asıl teklifin yanı sıra alternatif olarak sunulduğu tekliftir. Kısmi teklif: Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde; alımın birden fazla kalemden oluşması halinde, alımın niteliğine uygun olarak belirlenen bir veya birden fazla kısmına; ihale konusu alımın tek bir mala ilişkin olması durumunda ise aynı malın miktarlar itibarıyla belirlenen bir veya birden fazla kısmına verilen tekliftir. Elektronik Kamu İhale Bülteni (EKİB): 4734 sayılı Kanunun 53 ve Ek 1 inci maddesi uyarınca ihalelere ilişkin ilanların yayımlandığı Kamu İhale Kurumu tarafından çıkarılan bülten. e-teklif: Elektronik ortamda EKAP üzerinden hazırlanarak istekli veya istekli adına yetkili kişi veya kişilerce e-imza ile imzalanmış teklif. Uygulama Yönetmeliği: 04.03.2009 tarihli ve 27159 sayılı mükerrer Resmî Gazete de yayımlanan Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ve Çerçeve Anlaşma İhaleleri Uygulama Yönetmeliği. e-anahtar: Şifreleme ve/veya şifre açma verisidir. 1.3. TEMEL İLKELER VE KURALLAR Kamu İhale Kanununun 5 inci maddesinin 1 inci fıkrasında temel ilkeler sayılmaktadır: İdareler yapacakları ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerini şu şekilde açıklayabiliriz: Saydamlık: İhalenin, isteklilerin yanı sıra hazır bulunan herkes önünde açık olarak yapılması ve ihale dışı kalan veya teklifi uygun görülmeyen her istekliye yazılı talebi halinde yine yazılı olarak ihale dışı kalma veya teklifinin uygun görülmeme sebep ve gerekçelerinin bildirilmesidir. Rekabet: İktisadi faaliyetlerin etkin bir şekilde sürdürülebilmesi için gerekli stratejik bir unsur olan rekabetin kamu ihalelerinde de sürdürülebilmesi için kamu idarelerinin, gerekli şartları ve ortamı oluşturmaları zorunludur. Özetle kamu idarelerinin re- 14

kabeti engelleyici davranışlardan ve düzenlemelerden kaçınmaları ve fiyatların oluşmasında hiçbir müdahale olmaksızın serbestçe belirlenebilmesi olarak tanımlanabilir. Eşit Muamele: Kamu idareleri adaylara, istekli olabileceklere veya katılan bütün isteklilere ihalenin her aşamasında eşit davranmalıdırlar. Güvenirlik: İdareler ihalelerde rekabet ortamını ortadan kaldıran durumları engellemek zorundadır. İhale idarenin güvenilirliğine halel getirmeden adil ve dürüst bir şekilde gerçekleştirilmeli ve böylelikle kamuya olan güven de korunmalıdır. İdareler tarafından, ilan yapıldıktan sonra, ihaleye katılım kuralları, ihale usulü, tekliflerin türü, tekliflerin değerlendirilmesi gibi hususlarda değişiklik yapılamaması, aynı şekilde isteklilerin de sundukları teklifleri geri alamamaları yani sonradan değişiklik yapamamaları ve hatalı teklif verenlerin tekliflerinin geçersiz sayılması güvenirlik ilkesi olarak açıklanabilir. Gizlilik: İdarede çalışan görevliler, ihale süreci ile ilişkisi olan kişiler hakkında edindikleri bilgi ve belgeleri başkalarına açıklayamazlar. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilemez, isteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanamaz amir hükümleri gizlilik ilkesi gereğidir. Kamuoyu denetimi: Kamu kaynaklarının kullanımı konusunda kamuoyunun bilgilendirilmesi sadece ihale öncesi değil, ihale sırasında ve ihale sonrasında şeffaflığın ve saydamlığın sağlanması amacıyla, yapılan ihalelere ilişkin işlemlerin açık olması, sonuçların ilanı ve böylece kamuoyu önünde hesap verilebilmesidir. İhtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması: İşin özelliği ve niteliği dikkate alınarak, en uygun fiyatla, en uygun zamanda ve en kalitelisini temin edebilmek amacıyla, arz ve talep şartları göz önünde bulundurularak, ihalesinin gerçekleştirilmesidir. Kaynakların verimli kullanılması: Kamu kaynaklarının verimli kullanılması maksadıyla ihtiyaç tespitinin doğru yapılması ve ekonomik açıdan en avantajlı fiyattan alım yapılmasıdır. Ayrıca; Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez. Örneğin; okul binası inşaat işine ilişkin bir yapım ihalesinin kapsamında mal alımı niteliğinde olan sıra, masa, sandalye vb alınması mevzuata uygun değildir. Zira aralarında doğal bir bağlantı mevcut değildir. Eşik değerlerin veya parasal limitlerin altında kalmak ya da uygulama yönetmeliklerinde yer alan diğer hükümlerin uygulanmasından kaçınmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez. İdarelerce bütçesinin programlanmasında, ihalede ise isteklilerce verilen tekliflerin karşılaştırılmasında kullanılmak üzere tespit edilen yaklaşık maliyet isteklilere duyurulmaz. 15

İhalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. Pazarlık usulü ile ihale yapılması ve doğrudan temin yoluyla ihtiyaçların karşılanması ancak Kamu İhale Kanununda belirtilen özel hallerde mümkündür. Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz. Ancak ertesi malî yılda gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki malî yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilir. İlgili mevzuatı gereğince Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu belgesinin alınmış olması zorunludur. Ancak, doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz. Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamaz. Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya kesin proje ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerektirmesi nedeniyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin proje ile ihaleye çıkılabilir. Bu işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımlar için anahtar teslimi götürü bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir. Arsa temini, mülkiyet ve kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması şartı baraj ve büyük sulama, petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmaz. İdarelerce kanun, tüzük ve yönetmeliklere göre istihdam edilen personelin yeterli nitelik veya sayıda olmaması halinde, Kamu İhale Kanununda belirtilen hizmetler için ihaleye çıkılabilir. Ancak danışmanlık hizmet alım ihalelerinde, istihdam edilen personelin yeterli nitelik veya sayıda olmaması şartı aranmaz. Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak, idarelerce ihalelerin zamanında yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk 9 ayında ihalenin sonuçlandırılması esastır. Ancak ertesi mali yılda gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki mali yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilir. Aynı yıl içinde başlayıp bitecek işlerde ödeneğin tamamının kullanılmasına imkan verecek bir ihale takviminin gözetilmesi, yıllara sari işlerde ise yılın ilk 9 ayında ihalenin sonuçlandırılması gerekir. Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 21 inci maddesinin (f) bendi ve 22 nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10 unu aşamaz. 16

1.4. EŞİK DEĞERLER Bilindiği üzere, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun uygulamasında dikkate alınan ve temel olarak kabul edilen bazı düzenlemeler eşik değerler baz alınarak gerçekleştirilmektedir. 4734 sayılı Kanunun Eşik Değerler başlıklı 8 inci maddesinde, Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinde yer alan hükümlerin uygulanmasına esas olmak üzere, yaklaşık maliyet dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler belirtilmiştir. Kanunun 13 üncü maddesine göre eşik değerler baz alınarak yapılan ihale ilan süreleri ileriki bölümlerde ayrıntılı açıklanacağından şimdi değinilmeyecektir. 4734 sayılı Kanunun Yerli İstekliler İle İlgili Düzenlemeler başlıklı 63 üncü maddesi hükmü uyarınca, idarelere, a) Yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan ihalelerde sadece yerli isteklilerin katılabileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir. b) Hizmet alımı ve yapım işi ihalelerinde yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir. c) Mal alımı ihalelerinde yerli malı teklif eden istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir. Ancak, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak orta ve yüksek teknolojili sanayi ürünleri arasından belirlenen ve her yıl ocak ayında Kurum tarafından ilan edilen listede yer alan malların ihalelerinde yerli malı teklif eden istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanması zorunludur. d) Yerli malı belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir. İsteklilerce teklif edilen malın yerli malı olduğu, bu usul ve esaslara uygun olarak düzenlenen yerli malı belgesi ile belgelendirilir. e) Ortak girişimlerin yerli istekli sayılabilmesi için bütün ortaklarının yerli istekli olması gereklidir. hükümleri yer almaktadır. Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde, yerli istekliler lehine öngörülecek fiyat avantajı uygulamasının ne şekilde yapılacağı ise, ilgili Uygulama Yönetmeliklerinin eki olan ve ihale usullerine göre hazırlanan Tip İdari Şartnamelerde düzenlenmiştir. EŞİK DEĞERLER (01.02.2016 31.01.20176 DÖNEMİ) MADDE NO KAPSAMI MİKTARI 4734-8/a Genel bütçeye dahil daireler ve özel bütçeli idarelerin mal ve hizmet alımları 976.465,00 TL (*) 4734-8/b Kanun kapsamındaki diğer idarelerin mal ve hizmet alımları 1.627.445,00 TL (*) 4734-8/c Kanun kapsamındaki tüm idarelerin yapım işleri 35.804.003,00 TL (*) (*) Her yıl bir önceki yılın Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) esas alınarak Kamu İhale Kurumu tarafından güncellenir ve her yıl 1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere aynı tarihe kadar Resmî Gazetede ilan edilir. (2016/1 sayılı Tebliğ) 17

UYGULAMA ESASLARI

2.1. İHALE SÜRECİ İhale yetkilisince ihale onayı verildiği tarihten itibaren başlayan sözleşmenin ihale yetkilisi ve yüklenici taraflarca imzalanıp notere onaylattırılması ve tesciliyle, notere onay ve tescil öngörülmeyen ihalelerde ise taraflarca sözleşmenin imzalanmasıyla tamamlanan süreçtir. İhale sürecini ana hatlarıyla şu şekilde sıralayabiliriz: 1) İhtiyaç tespiti, 2) Teknik şartnamenin hazırlanması, 3) Yaklaşık maliyetin hesaplanması, 4) İhale usulünün belirlenmesi, 5) İhale veya ön yeterlik dokümanının hazırlanması, 6) İhale onayının alınması, 7) İhale komisyonunun kurulması, 8) İhale ilanı, ön yeterlik ilanı, ön ilan, 9) İhale veya ön yeterlik dokümanının görülmesi, satın alınması, değişiklik ve açıklama yapılması, 10) Gerekiyorsa ihale veya son başvuru saatinden önce ihalenin iptali, 11) Ön yeterlik ve yeterlik başvuruları ile tekliflerin alınması, açılması ve değerlendirilmesi, 12) İhalenin karara bağlanması, 13) İhalenin onaylanması, 14) Kesinleşen ihale kararının bildirilmesi, 15) Limit dahilinde ise ihalenin ön mali kontrol işlemine tabi tutulması, 16) Sözleşmeye davet ve kesin teminat alınması, 17) Sözleşmenin imzalanması, 18) İhale sonucunun ilanı, 19) İhale sürecinin tanımında geçmese de ihale ile alakalı başvuru ve şikayet yolları. İhale sürecini başlıklar halinde verdikten sonra bu başlıkları açıklamaya çalışalım: 2.1.1. İhtiyaç Tespiti Kamu hizmeti üreten kurumların yerine getirmekle yükümlü oldukları hizmetler ilgili mevzuatında sayılmaktadır. Sayılan hizmetleri sunabilmek için gerekli olacak mal veya hizmet alımlarına ilişkin ihtiyaç talepleri kamu kurumlarının her bir harcama biriminin satın alma birimi tarafından toplanır. Ancak bu ihtiyaçlar bütçe ile önceden planlanmış olmalıdır. Özellikle her yıl olağan olarak gerçekleştirilecek alımların ihtiyacının harcama biriminin satın alma birimine zamanında ulaştırılmasının sağlanması önemli bir husustur. 20

Gerekirse satın alma birimi tarafından ilgili diğer birimlerle iletişime geçilmesi ve diğer birimlerden gelen ihtiyaç talepleri de toplanarak; birleştirilebilmesi mümkün olanların birleştirilerek, ihtiyaçların en uygun şartlarda temini sağlanmalıdır. Birimlerce tespit edilen ihtiyacın karşılanması, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin bütçesinde yeterli ödeneğe sahip olunması ile mümkündür. İstisnaları hariç yılı bütçesinde ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz. Harcama birimleri bütçelerini hazırlanırken, yıl içerisinde ihtiyaçların giderilmesine yönelik yapılacak alımlar/ihaleler için gerekli ödenek planlamasının yapılması ve yapılacak planlama çerçevesinde bütçenin gider kalemlerine yeteri kadar ödenek konulması gerekmektedir. İdare tarafından, ihale sürecindeki diğer işlemler gerçekleştirilmeden önce ihale konusu mal veya hizmet alımı ya da yapım işinin niteliğinin, türünün ve miktarının, ihalede kısmi teklife izin verilmesi halinde kısımlarının, gerekli hallerde iş kalemlerinin tanımlandığı ihtiyaç raporu EKAP üzerinden hazırlanır. 2.1.2. Teknik Şartnamenin Hazırlanması Teknik şartname; ihtiyacı karşılayan mal veya hizmetin verimlilik ve fonksiyonelliğini sağlayacak şekilde taktik, teknik ve her türlü diğer özelliklerini tereddüde yer bırakmayacak, açık ve anlaşılır şekilde kesin hükümler ile tarif eden, numune alma, denetim ve muayene yöntemlerini, red ve kabul kriterlerini ve varsa ürüne ait kalite güvencesi ile ilgili hususları, kullanım şartlarını, işletme ve bakım özelliklerini, ambalajlama, etiketleme, taşıma ve depolama gereksinimlerini, garanti ile ilgili hususları içeren, tedarikte serbest rekabeti engellemeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacak biçimde hazırlanan, tedarik işlemlerine esas ve temel teşkil eden bir teknik dokümandır. Yapım işleri ile mal ve hizmet alım ihalelerinde teknik şartname hazırlanması zorunludur. Teknik şartnameler, Kamu İhale Kanunu ve ilgili uygulama yönetmeliklerinde düzenlenen esaslara göre idareler tarafından hazırlanarak Kamu İhale Kurumunun belirlediği elektronik formatta EKAP a yüklenir. İdari şartname ile teknik şartname arasında uyuşmazlık bulunması, ihalenin iptalini gerektirdiğinden teknik şartname hazırlanırken çok dikkatli olunmalıdır. Teknik şartname düzenlenmeyen durumlarda komisyonun ihale sürecinde teknik değerlendirme yapması mümkün değildir. Hazırlanacak teknik şartnamelerin dünyadaki teknolojik gelişmeleri, mevcut yerli ve yabancı sanayi ve teknik imkânlarını, mevcut ulusal ve uluslararası standartlar veya gerektiğinde idarece uygun görülen diğer standartların sürekli göz önünde tutularak dikkatlice hazırlanması, yapılacak alımda kamu yararı için en önemli şartlardan biridir. 21

Teknik şartnamelerde, yeterlik kriterleri kapsamında istenecek bilgi ve belgeler ile teklif fiyata dahil unsurlara yer verilmemelidir. Teknik şartnameye tercih nedenidir beğenilir olmalıdır gibi sübjektif ve soyut nitelikli hükümler konulmamalıdır. Teknik şartnamede referans belgesi sunulması veya referans gösterilmesi gibi düzenlemeler yapılmamalıdır. 2.1.2.1. Mal Alımlarında Teknik Şartname Alınacak malın teknik kriterleri ve özellikleri, ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamede düzenlenir. Teknik kriterlerin ve özelliklerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve fırsat eşitliğini sağlaması zorunludur. Teknik şartnamede, varsa ulusal standart ve dengi uluslararası standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenleme yapılabilir. Ancak ulusal standardın bulunmaması durumunda sadece uluslararası standart esas alınarak düzenleme yapılabilir. Teknik şartnamede, belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemez. Ancak, ulusal ve/ veya uluslararası teknik standartların bulunmadığı veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmadığı hallerde veya dengi ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir. Teknik şartnamede, alım konusu malın ambalajlanması ve etiketlenmesi ile kullanım kılavuzuna yönelik düzenleme yapılabilir. Teknik şartnamede, alım konusu malın montajı ve satış sonrası servisi ile yedek parçasının sağlanmasına yönelik düzenleme yapılabilir. Teknik şartnamenin hazırlanmasında, ürünlere ilişkin teknik mevzuatın hazırlanması ve uygulanmasına dair mevzuat göz önünde bulundurulmalıdır. Teknik şartnamede yapılacak düzenlemelerin, ön yeterlik şartnamesinde veya idari şartnamede ihaleye katılımda yeterlik kriteri olarak öngörülen mesleki ve teknik yeterlik kriterleri ve belgeleriyle uyumlu olması gerekir. Teknik şartnamedeki düzenlemelerin; ihale komisyonu ile muayene ve kabul komisyonunca yapılacak inceleme ve değerlendirmelerde tereddüt oluşturmayacak şekilde açık olması gerekir. Özel imalat süreci gerektiren mal alımlarında, yüklenici tarafından öncelikle malın prototipinin idareye sunulmasına ve bu prototipin kabulünden sonra üretiminin yapılmasına yönelik teknik şartnamede düzenleme yapılabilir. 22

Alım konusu malın niteliği ve Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği nde öngörülen düzenlemeler esas alınarak yüklenicinin personel çalıştırmasının öngörülmesi halinde, bu personelin sayısı ve niteliği teknik şartnamede veya sözleşme tasarısında belirtilir. Özel imalat süreci gerektiren mal alımlarında, malın ilgili mevzuat uyarınca teknik düzenleme kapsamında bulunması ve piyasaya arz edilmesinin belirli kurallara tabi olması durumunda; idare ve yüklenicinin malın uygunluk değerlendirilmesine yönelik yükümlülükleri, teknik şartnamede ve/veya sözleşme tasarısında belirtilir. Teknik şartnamenin idare tarafından hazırlanması esastır. Ancak, alınacak malın özelliğinin gerektirdiği hallerde ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla, teknik şartname, 4734 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak danışmanlık hizmet sunucularına hazırlattırılabilir. Yedek parça alımlarında, alım konusu malın tanımının yapılabilmesi için, yedek parçasına ihtiyaç duyulan ana malın marka ve modelinin teknik şartnamede belirtilmesi mümkündür. İdare, isteklilerden teklif edecekleri ürünün marka veya modelini belirtmelerini isteyebilir. Teklif edilecek malzemelerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygunluğunu teyit etmek amacıyla numune istenilen ihalelerde, numunenin uygunluk incelemesi teknik şartname hükümleriyle karşılaştırılarak yapılır. 2.1.2.2. Hizmet Alımlarında Teknik Şartname İşin teknik ayrıntılarını ve şartlarını gösteren bir teknik şartname hazırlanarak ihale dokümanına dahil edilir. Teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlaması zorunludur. Teknik şartnamede, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamede teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemez. Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde veya dengi ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir. Teknik şartnamenin idare tarafından hazırlanması esastır. Ancak, işin özelliğinin gerektirdiği hallerde ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla teknik şartname, Kanun hükümlerine uygun olarak danışmanlık hizmet sunucularına hazırlattırılabilir. Teknik şartnamede ihale konusu işte kullanılacak makine, malzeme ve ekipmanın kullanım kılavuzlarına yönelik düzenleme yapılabilir. 23

2.1.2.3. Yapım İşlerinde Teknik Şartname İşin teknik ayrıntıları ve şartları ile projesini de kapsayan teknik şartnameler hazırlanarak ihale dokümanına dahil edilir. Teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlaması zorunludur. Teknik şartnamede, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamede teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemez. Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde veya dengi ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir. Teknik şartnamenin idare tarafından hazırlanması esastır. Ancak, işin özelliğinin gerektirdiği hallerde ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla, teknik şartname Kanun hükümlerine uygun olarak danışmanlık hizmet sunucularına hazırlattırılabilir. 2.1.3. Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması Yaklaşık maliyet; ihale yapılmadan önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak Katma Değer Vergisi hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmeyen, isteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmayan, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin öngörülen bedelini ifade eder. Yaklaşık maliyet; bütçenin programlanmasında, alım için ayrılacak ödenek miktarının tespitinde, ihalenin eşik değerin altında kalması veya üzerine çıkmasında, ihale ilan şeklinin ve sürelerinin, ihaleye katılımda yeterlilik kurallarının, ihalenin yabancı isteklilere açık olup olmadığının belirlenmesinde ve verilen tekliflerin değerlendirilmesinde belirleyici olan bir unsurdur. Özet olarak; ihale konusu işin en uygun fiyatla temin edilebilmesinde ve ihalenin sağlıklı olarak sonuçlandırılabilmesinde özellikle tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında gerçekçi olarak tespit edilen yaklaşık maliyet önemli bir kıyaslama unsurudur. İdareler, yaklaşık maliyeti dikkate alarak ihalenin Kamu İhale Kanununun 8 inci maddesinde hükme bağlanan ve her yıl 1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere yenilenen eşik değerlerin altında kalıp kalmadığını belirler. Yaklaşık Maliyet, Katma Değer Vergisi hariç olarak belirlenir. Ama ödenek miktarı belirlenirken yaklaşık maliyet tutarına ilgili mevzuatına göre Katma Değer Vergisi de dahil edilir. 24

Yaklaşık maliyetin açıklanması gereken zamana kadar (Pazarlık usulünde son yazılı fiyat teklifleriyle birlikte diğer ihalelerde ise teklif fiyatlarıyla birlikte açıklanır.) gizliliğinin korunması zorunludur. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz, ilan edilmez ve onay belgesi ve eki hesap cetveli dışında hiçbir belgede yer verilmez. İhale onay belgesi düzenlenirken ekinde yaklaşık maliyet hesap cetveli de yer alır. Yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, bu kapsamda yaklaşık maliyet de aynı danışmanlık hizmet sunucusuna hesaplatılabilir. Danışmanlık hizmet sunucuları da yaklaşık maliyetin gizliliğini korumak zorundadır. Yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetler idarelerce, Türkiye İstatistik Kurumu aylık Yİ-ÜFE Genel Endeksi (2003=100 Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi G satırındaki endeks) üzerinden güncellenir. EKAP üzerinden yapılan ihalelerde idarece hazırlanan yaklaşık maliyet EKAP a kaydedilir ve yaklaşık maliyetin açıklanması aşamasına kadar şifreli olarak tutulur. 2.1.3.1. Mal Alımlarında Yaklaşık Maliyet İdare yaklaşık maliyetin hesaplanmasında; alım konusu malın niteliğini, miktarını, teslim süresini, nakliyesini, sigortasını ve diğer özel şartlarını belirterek KDV hariç fiyat bildirilmesini ister. Ancak, idare, gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan ve yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olabilecek fiyat bildirimlerini ve proforma faturaları değerlendirmeye almaz. Yaklaşık maliyetin hesaplanmasında kullanılan her tür bilgi ve belgeye hesap cetveli ekinde yer verilir. Değerlendirmeye alınmayan fiyat bildirimleri ile proforma faturaların değerlendirmeye alınmama gerekçeleri de hesap cetvelinde belirtilir. İdare, alımın niteliğini ve piyasa koşullarını göz önünde bulundurmak suretiyle, aşağıdaki (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentleri çerçevesinde elde ettiği fiyatların birini, birkaçını veya tamamını kullanmak suretiyle yaklaşık maliyeti hesaplar: a) İdare, alım konusu malın özelliğine göre kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından fiyat isteyerek yaklaşık maliyeti hesaplayabilir. b) İdare, piyasada alım konusu malı üreten veya pazarlayan gerçek veya tüzel kişilerden de fiyat bildirimi veya proforma fatura isteyerek yaklaşık maliyeti hesaplayabilir. 25

c) İdare, alım konusu mala ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğlerinde yer alan fiyatları kullanarak yaklaşık maliyeti hesaplayabilir. Bu fiyatlarda KDV veya farklı nitelikte giderler bulunması durumunda bu giderler fiyatlardan indirilerek yaklaşık maliyet hesaplanır. ç) İdare, alım konusu mal ile ilgili daha önceki dönemlerde alım yapmış ise bu alımlarda ortaya çıkan sözleşme bedelleri, endeks veya Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan ilgili endekslerden uygun olanı kullanmak suretiyle güncelleyerek yaklaşık maliyeti hesaplayabilir. Döviz ile yapılmış olan alımlarda ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru veya çapraz kur üzerinden fiyatlar güncellenerek yaklaşık maliyet hesaplanabilir. d) İdare, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfalarında yayımlanan fiyatları kullanarak yaklaşık maliyeti hesaplayabilir. 2.1.3.2. Hizmet Alımlarında Yaklaşık Maliyet İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir. Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde; a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar, b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar, c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar, ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar, d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar, esas alınır. İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler. 26