Araştırmalar / Original Articles

ISSN 1300-2961 Tüm hakları saklıdır, tamamen ve kısmen tıpkıbasımı yasaktır Araştırmalar / Original Articles Obstrüktif Uyku Apne Sendromunda Oksijen Flüktüasyon İndeksinin (OFİ) Tanı Değeri The Diagnostic Value of Oxygen Fluctuation Index (OFI) in Obstructive Sleep Apnea Syndrome (OSAS) Selma Fırat Güven 1, Ezgi Hacıkamiloğlu 2, Bülent Çiftçi 1, Tansu Ulukavak Çiftçi 3, Yurdanur Erdoğan 2 1 Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Uyku Bozuklukları Merkezi, Ankara 2 Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği, Ankara 3 Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara Geliş Tarihi: 27 Haziran 2011 Kabul Tarihi: 18 Kasım 2011 Özet Amaç: Obstrüktif uyku apne sendromu (OSAS), uyku sırasında sık tekrarlayan apne ve hipopnelerle birlikte kan oksijen satürasyonunda düşme ile karakterize sık görülen bir hastalıktır. Çalışmamızda, OSAS tanısında altın standart yöntem olmakla birlikte uygulanma kısıtlılıkları olan polisomnografiye (PSG), alternatif olabilecek, oksijen dalgalanma indeksinin (oksijen flüktüasyon indeksi=ofi), tanı değerini araştırmayı amaçladık. Gereç ve Yöntem: OSAS şüphesi ile Uyku Bozuklukları Merkezimize refere edilen, ilave herhangi bir hastalığı olmayan, tüm gece PSG yapılmış, toplam 162 hastanın kayıtları retrospektif olarak incelendi. Apne-hipopne indeksi (AHİ) 5 olan olgulara OSAS tanısı konuldu. Kayıt saati başına düşen, oksijen satürasyonunda (SpO 2 ) %3 ve üzerindeki azalmaların sayısı, OFİ olarak alındı. Bulgular: Çalışmaya alınan olguların yaş ortalaması 46,5±9,64 olup 54 ü (%33,3) kadın, 108 i (%66,7) erkekti. AHİ 5 olan 120 olguya OSAS tanısı konuldu ve AHİ<5 olan 42 olgu ise kontrol grubu olarak alındı. OSAS tanısı için OFİ cut-off değeri ROC analizine göre 7 olarak saptandı. OFİ 7 cut-off değerinin OSAS tanısında duyarlılığı %90 ve özgüllüğü %100 bulundu. Bu durumda pozitif prediktif değerinin (PPD) %100, negatif prediktif değerinin (NPD) %78, yalancı pozitiflik değerinin %0 ve yalancı negatiflik değerinin ise %10 olduğu saptandı. Sonuç: Çalışmamızda, seçilmiş olgularda OFİ nin OSAS tanısında tarama testi olarak kullanılmasının, tüm gece PSG yapılması gerekliliğini belirgin olarak Abstract Aim: Polysomnography (PSG) is the gold standard technique for the diagnosis of obstructive sleep apnea syndrome (OSAS), due to its high cost, methods like pulse oximetry and portable systems have been investigated as alternative to it. In this study we aimed to investigate the diagnostic value of oxygen fluctuation index (OFI). Material and Methods: The recordings of 162 patients who underwent overnight PSG with clinical suspicion of OSA without concomitant disease, were studied retrospectively. Patients with an apnea-hypopnea index (AHI) 5 were considered to have OSA, and patients with an AHI<5 were accepted as the control group. The number of 3% or more desaturations per recording hour was defined as OFI. Results: The mean age of the study population was 46,5±9,64 years. Patients with OSAS were 120 and the control group were 42. According to ROC curve analyzis the cut-off value of OFI was found 7 for the diagnosis of OSAS. The calculated sensivity and specifity values according to the OFI cut-off value 7 were 90% and 100%, accordingly. In these circumstances, the positive predictive value was 100%, and negative predictive value was 78%, false positivite value was 0 and false negativite value was 10%. Conclusion: In selected patients usage of OFI as a screening method for OSAS diagnosis, will significantly reduce the need of overnight PSG, which may enable to start the treatment sooner and diminish the waiting period in sleep İletişim adresi: Selma Fırat Güven Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Uyku Bozuklukları Merkezi, Ankara Tel.:+90 312 355 21 10; Faks:+90 312 355 21 35; selmafiratguven@gmail.com 88 2011 Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi www.solunumhastaliklari.org

azaltacağı, böylelikle hem hastanın tedavisine daha erken başlanabileceği hem de uyku laboratuvarlarındaki bekleme süresini azaltılacağı sonucuna vardık. Ancak, nabız oksimetrisi sonucu negatif çıkan olgularda tanı için mutlaka tüm gece PSG yapılması gerekmektedir. Anahtar sözcükler: obstrüktif uyku apne sendromu, polisomnografi, nabız oksimetrisi, apne-hipopne indeksi, oksijen flüktüasyon indeksi laboratories. Patients who have negative pulse oxymetry value, overnight PSG must to be performed for the diagnosis. Keywords: obstructive sleep apnea syndrome, polysomnography, pulse oximetry, oxygen fluctuation index Giriş Obstrüktif uyku apne sendromu (OSAS), uyku sırasında tekrarlayan üst solunum yolu obstrüksiyonu epizodları ile karakterize sık görülen bir uyku bozukluğudur. [1,2] OSAS prevalansı erkeklerde %4, kadınlarda %2 oranında olup ülkemizde ise %0,9-1,9 olarak tahmin edilmektedir. [3,4] OSAS ın kesin tanısı için altın standart polisomnografidir (PSG). [5] PSG; özel mekan, cihaz ve deneyimli personel gerektirmektedir. Diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de uygun standartlarda uyku çalışması yapılabilecek laboratuvarların sayısı azdır ve bu haliyle toplumda uyku apne hastalarını tespit ve tedavi konusunda oldukça yetersizdir. [6] Bu nedenle, OSAS tanısında pulse oksimetriden, taşınabilir sistemlere kadar altın standart yöntem olan PSG ye alternatif olabilecek pek çok yöntem araştırılmıştır. Bu kapsamda uykuda solunum bozukluklarının (USB) tanısında nabız oksimetrisinin bir tarama aracı olarak kullanımındaki etkinliğine dair araştırmalar yoğunlaşmıştır. Gelişen teknolojiye paralel olarak günümüzdeki yüksek kaliteli ve taşınabilir nabız oksimetrileri cihazlarının oksijen satürasyon ölçümlerinde hata payı önemli oranda düşmüştür. Çalışmamızda, tüm gece PSG yapılan hastaların kayıtlarından sadece nabız oksimetrisi parametresinde, %3 ve üzerinde olan oksijen desatürasyonu değerlendirerek elde edilen oksijen dalgalanma indeksini (oksijen flüktüasyon indeksi = OFİ), hastanın apne-hipopne indeksi ile karşılaştırmayı ve OFİ nin OSAS tanısı koymadaki yeterliliğini değerlendirmeyi amaçladık. Gereç ve Yöntem Çalışmaya 2005-2007 yılları arasında Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Uyku Bozuklukları Merkezi nde tüm gece PSG yapılmış hastaların dosyaları incelenerek, horlama, tanıklı apne ve gündüz aşırı uykululuk hali yakınmalarından en az ikisi ile başvuran hastalar alındı. On sekiz yaşından küçük olan, uyku ilişkili hipoksemi/hipoventilasyon sendromu olan kronik obstrüktif akciğer veya restrüktif akciğer hastalığı olan, her ne sebebe bağlı olursa olsun hiperkapnik solunum yetmezliği olan, kalp veya dolaşım yetmezliği olan, nöromusküler hastalıkları olan, psikiyatrik hastalıkları olan, son on iki saat içinde alkol kullanma öyküsü olan, akut üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren, yüksek ateşi olan, antihistaminik kullanan, gebelik ve lohusalık döneminde olan hastalar çalışmaya dahil edilmemiştir. Çalışmaya alınan tüm olguların yaş, boy, beden kitle indeksi (BKİ), AHİ, uyanıklık oksijen satürasyonu (SpO 2 ), gece ortalama SpO 2 değeri, minimum SpO 2 değeri ve gündüz aşırı uyku halinin subjektif değerlendirmesi amacıyla Epworth uykululuk skalası (ESS) değerleri retrospektif olarak incelendi. Çalışma, hastanemiz etik kurulu onayı alınarak gerçekleştirilmiştir. Polisomnografi Hastalar uyku polikliniğinde değerlendirildikten sonra randevu verilerek bir gece uyku laboratuvarına polisomnografi testi yapılmak üzere çağrılmakta, gece saat 20:30 da laboratuvara gelen hastalar hazırlanarak ortalama saat 23:00 te kayıta başlanmaktadır. Kayıt sabah hastaların uyandığı saatte sonlandırılmaktadır. Tüm olgulara, 44 kanallı bilgisayarlı PSG sistemi (Compumedics Voyager Digital Imaging System E series) ile tüm gece PSG yapılmaktadır. PSG de 4 kanal elektroensefalogram (EEG), 2 kanal elektrookülogram (EOG), 1 kanal submental kas elektromiyogramı (EMG) ve 2 kanal her iki bacak anterior tibial kas EMG leri kaydedilmektedir. Hava akımı nazal basınç ölçer ile, solunum eforu torakoabdominal piezoelektrik kemerlerle, vücut pozisyonu toraks kemerine eklenen vücut pozisyonu sensörü ile ve arterial oksihemoglobin satürasyonu, parmak probu ile kaydedilmektedir. Uyku evreleri ve uykuda solunumsal olaylar AASM 2007 skorlama kriterlerine göre manuel skorlanmaktadır. Buna göre; hava akımının en az 10 saniye süre ile kesintiye uğraması, obstrüktif apne, en az 10 saniye süre ile nazal kanül akımında %50 ya da daha fazla azalma olması ve beraberinde SpO2 de en az %3 lük düşüş olması ya da arousal ile sonlanması ise hipopne olarak alınmaktadır. [7] Araştırma amacıyla kullanılan PSG cihazı yazılımsal olarak, hasta kaydı sırasında SpO 2 de her bir %3 ve daha fazla düşüş ve tekrar yükselişi bir dalgalanma sayacak şekilde değerlendirme olanağı sunmaktadır. Çalışmamızda, kayıt saati başına düşen oksijen satürasyonundaki bu dalgalanma, OFİ olarak alındı. Her bir hasta kaydı için OFİ değeri hesaplandı. İstatistiksel Analiz Tüm olgu verileri SPSS, version 11.0 for Windows; SPSS, Chicago, III, USA programı aracılığı ile bilgisayara kaydedildi. İkili oluşturulan grupların ölçümle belirlenmiş karakterlerinin ortalamaları açısından aralarında fark olup olmadığı The diagnostıc value of oxygen fluctuation index (OFI) in obstructive sleep apnea syndrome (OSAS) S. F. Güven et al. 89

Student t testi ile ölçümle belirlenmemiş olanlar ki-kare (χ²) ve Fisher kesin ki-kare test ile karşılaştırıldı. Çapraz tablolarda 2x2 düzeninde beklenen frekans 5 ten küçük olduğu durumlarda Fischer kesin ki-kare testi kullanıldı. Aritmetik ortalamalar ve standart sapma (x ± SS) ki-kare testi ile saptandı. Yaş, boy, BKİ, uyku etkinliği, OFİ, AHİ, uyanıklık SpO 2, ortalama SpO 2, minimum SpO, ESS şeklindeki parametrelerin her biri Pearson korelasyon testi ile karşılaştırıldı. 2 Cut-off değerinin hesaplanmasında ROC (receiving operating characteristic) analizi kullanıldı. Bütün testlerde p<0,05 olması istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Bulgular Çalışmamızda Ankara Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Uyku Bozuklukları Merkezi nde tüm gece PSG yapılmış 306 hastanın dosyaları retrospektif olarak incelendi. Çalışmaya horlama, tanıklı apne ve gündüz aşırı uykululuk hali yakınmalarından ikiden azı ile başvuran veya diğer çalışmaya alınmama kriterlerini taşıyan 144 hasta çalışma dışı bırakılarak toplam 162 hasta alındı. Çalışmaya alınan olguların 54 ü (%33,3) kadın, 108 i (%66,7) erkek olup yaş ortalamaları 46,5±9,64 idi. Yüzaltmışiki olgunun 120 sinde AHİ 5 saptanarak OSAS tanısı konulurken 42 olguda ise AHİ<5 bulunarak kontrol grubu olarak kabul edildi. Çalışmaya alınan olguların demografik özellikleri Tablo 1 de gösterilmiştir. OSAS lı hasta grubunda 81 erkek ve 39 kadın, kontrol grubunda ise 27 erkek 15 kadın mevcuttu. OSAS lı hasta grubu daha ileri yaşta (p<0,001) ve daha obezdi (p=0,005). Gündüz aşırı uyku halinin subjektif belirteci olan ESS skoru OSAS lı hasta grubunda anlamlı olarak yüksek bulundu (p=0,012). OSAS lı grubun ve kontrol grubunun uyku parametreleri Tablo 2 de yer almaktadır. OSAS lı grupta ortalama uyanıklık SpO 2 değeri ile gece ortalama ve minimum SpO 2 değerleri anlamlı olarak daha düşüktü (p<0.001). OSAS lı hasta grubundaki ortalama OFİ 29,70±19,91 iken kontrol grubunun ortalama OFİ değeri 2,76±1,97 idi ve iki grup arası fark istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0,001) (Şekil 1). OSAS lı hasta grubunda, OFİ ile yaş (r=0,304, p<0,001), AHİ (r=0,977, p<0,001) ve ESS (r=0,3, p<0,001) arasında anlamlı pozitif korelasyon izlenirken, OFİ ile gece ortalama SpO 2 (r=-0,413, p<0,001) ve gece minimum SpO 2 (r=- 0,595, p<0,001) değerleri arasında ise anlamlı negatif korelasyon izlendi. ROC analizine göre OSAS grubunda OFİ için cut-off değeri 7 olarak bulundu. Kikare testi yapıldığında AHİ 5 saptanarak OSAS tanısı konan; 120 hastanın 108 inde OFİ>7, 12 sinde ise OFİ<7 olarak bulundu; ayrıca AHİ<5 olan 42 hastanın hepsinde OFİ<7 olarak bulundu. Duyarlılık ve özgüllük tayini için yapılan ROC eğrisi analizi ile OSAS tanısı için AHİ 5 değeri alındığında oksijen desatürasyon indeksi OFİ>7 nin duyarlılığı %90, özgüllüğü %100 bulunurken, pozitif prediktif değer (PPV) %100, negatif prediktif değer (NPV) %78 ve yalancı pozitiflik %0, yalancı negatiflik %10 olarak saptandı. Tablo 1 OSAS lı hasta grubu ile kontrol grubunun demografik verileri Cinsiyet (Erkek/Kadın) Klinik Özellikler OSAS lı hasta grubu (n=120) Kontrol grubu (n=42) p değeri 81/39 27/15 1 Yaş (yıl)* 48,63±9,44 40,43±9,84 <0,001 BKİ (kg/m 2 )* 29,82±5,09 27,32 ±4,46 0,005 ESS skoru* 7,73±4,19 5,76±4,74 0,012 BKİ; beden kitle indeksi, ESS; Epworth uykululuk skalası. *Değerler ortalama ± standart sapma olarak verilmiştir. Tablo 2 OSAS lı hasta grubu ve kontrol grubunun polisomnografik parametreleri OSAS lı hasta grubu (n=120) Kontrol grubu (n=42) p değeri OFİ* 29,70 ±19,91 2,76±1,97 <0,001 AHİ* 34,71±22,79 2,71±1,11 <0,001 Uyanıklık SpO 2 * 93,96±1,74 95,14±1,69 <0,001 Gece ortalama SpO 2 * 91±4,16 93,67±2 <0,001 Gece minimum SpO 2 * 82,08±9,53 90,23±2,77 <0,001 OFİ; oksijen flüktüasyon indeksi, AHİ; apne-hipopne indeksi, SpO2; oksijen satürasyonu *Değerler ortalama ± standart sapma olarak verilmiştir. 90 Obstrüktif uyku apne sendromunda oksijen flüktüasyon indeksinin (OFİ) tanı değeri S. F. Güven ve ark.

Şekil 1: OSAS ve kontrol grubunun oksijen flüktüasyon indekslerinin (OFİ) karşılaştırılması (Student t Test, p<0.001) Tartışma OSAS; en belirgin olarak horlama, tanıklı apne ve gündüz aşırı uykululuk hali ile kendini gösteren bir hastalık olup 30-60 yaş arası kadınların %2 sinde, erkeklerin ise %4 ünde görülmektedir. [3,8,9] OSAS ın tanısında tüm gece PSG altın standart yöntemdir ancak zaman alıcı, özel ekip ve cihaz gerektirmesi gibi uygulamayı kısıtlayıcı olumsuzluklar içerir. Tüm dünyada olduğu gibi her yıl sayısı artsa da ülkemizde de uyku laboratuvarı sayısı yeterli olmaktan çok uzaktır. Bu nedenlerle toplumda tanı konulmamış hasta oranı çok yüksektir. [10] Gerek uyku laboratuvarlarının sayısının yetersizliği gerekse de PSG için bekleme süresinin uzunluğu nedeniyle, OSAS tanısında, PSG ye alternatif farklı yöntemler gündeme gelmiştir. Çalışmamızda, bu alternatif yöntemlerden biri olan, nabız oksimetrisi aracılığı ile saptanan OFİ nin tanı değeri araştırıldı. ROC eğrisi ile AHİ için cut-off değer 5 alındığında tanısal duyarlılık ve özgüllüğü en yüksek olan OFİ cut-off değeri 7 olarak saptandı ve OFİ>7 nin OSAS tanısı koymada duyarlılığı %90, özgüllüğü %100 bulunurken, PPV %100, NPV %78 ve yalancı pozitiflik %0, yalancı negatiflik %10 olarak saptandı. OSAS da, tarama aracı olarak nabız oksimetrisi kullanımı için yapılan diğer çalışmalarda, duyarlılık değerleri %31-98 arasında değişirken, özgüllük değerleri %41-100 arasında bildirilmiştir. [11-16] Tablo 3 te nabız oksimetrisi ile yapılan bazı çalışmaların sonuçları yer almaktadır. OSAS tanısında nabız oksimetrisinin etkinliğinin değerlendirildiği çalışmalarda elde edilen duyarlılık ve özgüllük değerlerinin farklı olmasının nedeni çalışmalarda alınan desatürasyon değerlerinin farklı olmasıdır. Bizim çalışmamıza benzer şekilde ODİ %3 ün değerlendirildiği çalışmaların bir kısmında duyarlılık düşük, özgüllük yüksek bulunurken (sırasıyla %51 ve %90), [12] Stoohs ve ark.nın çalışmasında özgüllük ve duyarlılık yüksek bulunmuştur (sırasıyla %97 ve %92). [15] Bizim çalışmamızda hem duyarlılık hem özgüllük değerleri yüksek bulundu (sırasıyla %90 ve %100). Aynı paramet- Tablo 3 OSAS lı hastalarda, farklı nabız oksimetrisi çalışmalarında saptanan duyarlılık ve özgüllük değerleri Cooper ve ark. (11) Gyulay ve ark. (12) Çalışma Hasta Sayısı OSA için nabız oksimetrisi kriteri 46 %5 desatürasyon 98 Douglas ve ark. (13) 200 Ryan ve ark. (14) Stoohs ve ark. (15) Yamashiro ve ark. (16) 69 PSG de OSA kriteri Duyarlılık (%) Özgüllük (%) AHİ > 5 60 95 AHİ > 15 75 86 AHİ > 25 100 80 15/saat %2 desatürasyon 65 74 %3 desatürasyon AHİ > 15 51 90 %4 desatürasyon 40 98 %4 desatürasyon > 5/saat 67 92 > 10/saat AHİ > 15 53 97 > 15/saat 41 97 > 20/saat 36 99 >15/saat %4 desatürasyon AHİ > 15 32 100 56 >%3 desatürasyon AHİ > 10 97 92 300 > %3 desatürasyon AHİ > 5 90 75 Güven ve ark. 162 %3 desatürasyon AHİ > 5 90 100 The diagnostıc value of oxygen fluctuation index (OFI) in obstructive sleep apnea syndrome (OSAS) S. F. Güven et al. 91

renin değerlendirildiği benzer çalışmalardan daha yüksek duyarlılık ve özgüllük elde etmemizin en önemli sebebi çalışmaya alınan hastaların dikkatle seçilmiş olmasıdır. Çalışmaya KOAH, obezite-hipoventilasyon sendromu gibi apne ya da hipopne olmaksızın oluşan desatürasyonlarla karakterize uyku ilişkili hipoksemi-hipoventilasyon sendromları, konjessif kalp yetmezliği, serebrovasküler hastalık varlığında oluşan santral kaynaklı solunum olayları olan Cheyne-Stokes solunumu ya da periyodik solunum gibi obstrüktif solunumsal olay dışında noktürnal hipoksemiye neden olabilecek hastalar alınmamıştır. Ayrıca çalışmada laboratuvar ortamında, PSG esnasında ve teknisyen gözetiminde gerçekleşen oksimetri kayıtları kullanıldığından, teknisyenin zayıf sinyalleri engelleyici müdahalelerinin de bu sonuca katkısı olduğunu düşünmekteyiz. Ev monitörizasyonunda yetersiz sonuç alınması riski daha yüksektir ve bu çalışmaların tekrarlanması gerekebilir. Ev ve laboratuvarda uygulama arasında sonuçlarda farklılıklar çıkabileceğini gösteren çalışmalar vardır. Yapılan bir çalışmada, ev ile laboratuvarda uygulanan PSG karşılaştırılmış ve evde başarısızlığın daha yüksek olduğu (evde %20 laboratuvarda %5) ve evde teknik olarak doğru kayıtları elde etmenin daha zor olduğu belirtilerek ev ve laboratuvar arasındaki çalışmalar arası fark üç sebebe dayandırılmıştır. Bunlardan birincisi; iki cihazın arasındaki farktır. İkincisi ve en önemlisi ise ortam farkıdır; laboratuvar ortamı gözlem altındadır, oysaki ev koşulları standardize edilemez, kontrol edilemez ve evde davranışsal farklar da olabilir (televizyon ile uyuma, alkol alma, uyku hapı gibi). Üçüncü ve son fark ise geceden geceye değişkenlik olarak açıklanmıştır. [17-20] Geceden geceye değişkenliği etkileyen faktörler; postür ve vücut pozisyon farklılığı, alkol veya ilaç alımı, nazal konjesyon ve uyku evre dağılımı olarak belirtilmiştir. Benzer farklılık şüphesiz ki nabız oksimetrisinin evde uygulanmasıyla laboratuvar ortamında gözlem altında uygulanması arasında da olacaktır. Williams ve ark. ev oksimetrisi ile laboratuvarda yapılan PSG verilerini kıyasladıkları çalışmada, laboratuvar ortamında kablolar ve diğer nedenlerle daha fazla supin pozisyonda yatış olabileceğini bu yüzden daha fazla uyku apnesi görülebileceğini ve bu nedenle de apne indeksinin normalden fazla çıkabileceğini yani oksimetri ile bulunan yalancı negatiflerin belki gerçek negatif olabileceğini belirtmişlerdir. [21] Yapılan başka bir çalışmada da, laboratuvar ortamında uygulanan oksimetri ile özgüllüğün ev oksimetrisinden daha yüksek olduğu, duyarlılığın benzer olduğu izlenmiştir ve laboratuvar ortamında özgüllüğün artmasının olası nedenleri olarak; hastanın evde daha fazla uyku solunumsal bozukluğu olması veya evde oksimetri öncesinde alkol almış olması veya laboratuvar ortamında uyku kalitesi ve REM in artmasının olabileceği belirtilmiştir. [22] Çalışmalar arasındaki sonuç farklılığını yaratan bir diğer faktör de farklı probların ve farklı oksimetrilerin kullanılmasıdır, ancak çoğu rapora göre tüm oksimetrilerin eşit güvenilirlikte olduğu varsayılmaktadır. Oksimetrilerin dinamik yanıtı kullanılan proba ve makinaya göre değişkenlik göstermektedir. [23,24] Kulak probları ile parmak probları arasındaki ölçümde anlamlı fark tespit edilmemektedir. Parmak ve kulak probunun oksijen solunumunun başlamasına yanıtı 9-25 sn iken ayak parmak probunda bu süre 60 sn.ye yaklaşmaktadır. [24,25] Ayrıca uyku bozukluklarının saptanmasında oksimetrinin en kısa zaman aralığına ayarlanması çok önemlidir. Tipik oksijen satürasyon düşüşü OSAS da 45-60 sn. içinde olduğundan, ayarlanan ölçüm hızıyla bu düşüş doğru tespit edilmelidir. Bizim çalışmamızda da, yanıtı daha hızlı olan parmak probu kullanılmıştır. [24-26] Çalışmalar arası farkta önemli bir diğer faktör de, alınan hasta popülasyonunun özellikleridir; eşlik eden hastalıklar ve akciğer fonksiyonları, hafif hastalığın alınan hasta popülasyonundaki oranlarının farklı olması, hasta popülasyonundaki desatürasyonlarla seyreden hipopnelerin farklı olması, yaş ve obezitedir. [12,14,16,27] Bizim çalışmamızda %3 lük OFİ nin diğer çalışmalardan farklı olarak OSAS tanısında daha yüksek duyarlılık ve özgüllük göstermesinin ve düşük yalancı pozitiflik değerine sahip olmasının (OFİ>7 için %0) olası nedenleri ise; KOAH ı, obezite-hipoventilasyonu, kalp-dolaşım yetmezliği, Cheyne-Stokes solunumu ve nöromusküler hastalığı olanların, hiperkapnik solunum yetmezliği olanların ve belirgin gündüz hipoksemisi olan hastaların çalışmaya alınmaması, uyku laboratuvarına horlama, tanıklı apne ve gündüz aşırı uykululuk hali yakınmalarından en az ikisi ile başvurmuş yani OSAS olasılığı yüksek olanların çalışmaya alınmış olması ve çalışmanın laboratuvar ortamında teknisyen gözetiminde gerçekleştirilmiş olmasıdır. Çalışmamızda AHİ 5 için OFİ 7 cut-off değerinin yalancı negatifliği %8 olarak saptandı. Oksijen desatürasyonunun olmadığı, yalnızca arousalla sonlanan hipopnelerin nabız oksimetrisi ile tespit edilememesi yalancı negatifliğin bir sebebi olabilir. Yalancı negatifliğin nedeni, hastaların BKİ lerinin daha düşük olması sebebiyle daha iyi fonksiyonel rezidüel kapasitelerinin olması ve dolayısıyla nispeten düşük oksijen desatürasyonlarının ortaya çıkması olabilir. [14,28-30] Uyanıklık oksijen satürasyonunun yüksek olduğu olgular ve solunumsal olayların kısa sürdüğü olgularda solunumsal olay sırasında oksijen desatürasyonu daha az olup, yalancı negatifliğe neden olabilir. [31] Baltzan ve ark. çalışmalarındaki yalancı negatiflerin daha düşük BKİ li ve daha yüksek uyanıklık oksijen satürasyonlu olduklarını bildirmişlerdir. Bununla birlikte bu hastaların, akciğer hacimlerinin de normal olma ihtimalinin yüksek olduğu eklenirse apneler esnasında desatürasyon olma olasılığında azalmaya neden olmuş olabileceğini belirtmişlerdir. [32] Bizim çalışmamızda da yalancı negatif bulunan 12 olgunun 2 sinde BKİ<27 idi. Düşük AHİ değeri olan olgularda yalancı negatifliğin daha fazla olduğu, OSAS için AHİ cut-off değeri olarak 15 ve üzeri alınırsa yalancı negatifliğin azaldığı bildirilmiştir. [33] Bu görüşü destekler şekilde bizim çalışmamızda da OFİ 7 ile yalancı negatif bulunan tüm olgular hafif OSAS lı idi. Sonuç olarak; nabız oksimetrisinden elde edilen OFİ nin seçilmiş olgularda, OSAS tanısında yüksek duyarlılık ve özgüllüğe sahip olduğu, bu nedenle OSAS tanısında yüksek klinik olasılığı olan olgularda PSG ye alternatif olarak kullanılabileceği bulunmuştur. OFİ>7 olan, yüksek klinik şüphesi 92 Obstrüktif uyku apne sendromunda oksijen flüktüasyon indeksinin (OFİ) tanı değeri S. F. Güven ve ark.

olup, eşlik eden hastalığı olmayan olgulara OSAS tanısı konularak tedavi başlanabileceği düşüncesindeyiz. Ancak OFİ<7 bulunan olgulara tanı için mutlaka tüm gece PSG yapılması gerekmektedir. Çalışmamızda, seçilmiş olgularda OFİ nin OSAS tanısında tarama testi olarak kullanılmasının, tüm gece PSG yapılması gerekliliğini belirgin olarak azaltacağı, böylelikle hem hastanın tedavisine hızla başlanabileceği hem de uyku laboratuvarlarındaki bekleme süresinin azaltılacağı sonucuna vardık. Kaynaklar 1. Köktürk O. Obstrüktif uyku apne sendromu epidemiyolojisi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 1998;46:193-201. 2. Remmers JE, degroot WJ, Sauerland EK, et al. Pathogenesis of upper airway occlusion during sleep. J Appl Physiol 1978;44:931-8. 3. Young T, Palta M, Dempsey J, et al. The occurrence of sleep-disordered breathing among middle-aged adults. N Engl J Med 1993;328:1230-5. 4. Köktürk O, Tatlıcıoğlu T, Kemaloğlu Y ve ark. Habitüel horlaması olan olgularda obstrüktif sleep apne sendromu prevelansı. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 1997;45:7-11. 5. Kushida CA, Littner MR, Morgenthaler T, et al. Practice parameters for the indications for polysomnography and related procedures: an update for 2005. Sleep 2005;28:499-521. 6. Köktürk O. Obstrüktif uyku apne sendromu klinik özellikler. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 1999;47:117-26. 7. Iber C, Ancoli-Israel S, Chesson AL, Quan SF. For the American Academy of Sleep Medicine. The AASM manual for the scoring of sleep and associated events: rules, terminology and technical specifications. Westchester, IL: American Academy of Sleep Medicine; 2007. 8. American Academy of Sleep Medicine. Obstructive sleep apnea syndromes. In: Sateia MJ, ed. The international classification of sleep disorders: diagnostic and coding manual. 2nd ed. Westchester, IL: American Academy of Sleep Medicine 2005;51-9. 9. Bassiri AG, Guilleminault C. Clinical features and evaluation of obstructive sleep apnea-hypopnea syndrome. In: Kryger MH, Roth T, Dement WC, Eds. Principles and practice of sleep medicine. 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders Company, 2000:869-78. 10. Young T, Evans L, Finn L, Palta M. Estimation of the clinically diagnosed proportion of sleep apnea syndrome in middle-aged men and women. Sleep 1997;20:705-6. 11. Cooper BG, Veale D, Griffiths CJ, et al. Value of nocturnal oxygen saturation as a screening test for sleep apnea. Thorax 1991;46:586-8. 12. Gyulay S, Olson LG, Hensley MJ, King MJ. A comparison of clinical assessment and home oximetry in the diagnosis of bbstructive sleep apnea. Am Rev Respir Dis 1993;147:50-3. 13. Douglas NJ, Thomas S, Jan MH. Clinical value of polysomnography. Lancet 1992;339:347-50. 14. Ryan F, Hilton MF, Boldy DAR, et al. Validation of British Thoracic Society Guidelines for the diagnosis of the sleep apnea/hypopnea syndrome: can polysomnography be avoided? Thorax 1995;50:972-5. 15. Stoohs R, Guilleminault C. MESAM 4: An ambulatory device for the detection of patients at risk for obstructive sleep apnea syndrome (OSAS). Chest 1992;101:1221-7. 16. Yamashiro Y, Kryger MH. Nocturnal oximetry: is it a screening tool for sleep disorders. Sleep 1995;18:167-71. 17. Redline S, Tosteson T, Pegram V, et al. Measurement of sleep related breathing disturbances in epidemiologic studies: assessment of the validity and reproducibility of a portable monitoring device. Chest 1991;100:1281-6. 18. Bliwise D, Benkert E, Ingham H. Factors associated with nightly variabilty in sleep disordered breathing in the elderly. Chest 1991;100:973-6. 19. Wittig R, Romaker A, Zorick F, et al. Night to night consistency of apnea during sleep. Am Rev Respir Dis 1984;129:244-6. 20. Meyer T, Eveloff S, Kline R, Millman P. One negative polysomnogram does not exclude obstructive sleep apnea. Chest 1993;103:756-60. 21. Williams AJ, Yu G, Santiago S, Stein M. Screening for sleep apnea using pulse oximetry and a clinical score. Chest 1991;100:631-5. 22. Olson LG, Ambrogetti A, Gyulay G. Prediction of sleep-disordered breathing by unattended overnight oximetry. J Sleep Res 1999;40:51-5. 23. West P, George CF, Kryger MH. Dynamic in vivo response characteristics of three oximeters: Hewlett-Packard 47201A, BioxIII, and Nellcor N-100. Sleep 1986;10:263-71. 24. Warley ARH, Mitchell JH, Stradling JR. Evaluation of the Ohmeda 3700 pulse oximeter. Thorax 1987;42:892-6. 25. Farre R, Montserrat JM, Ballester E, et al. Importance of the pulse oximeter averaging time when measuring oxygen desaturation in sleep apnea. Sleep 1998;21:386-90. 26. Rebuck AS, Chapman KR, D'Urzo A. The accuracy and response characteristics of a simplified ear oximeter. Chest 1983;83:860-4. 27. Lévy P, Pépin JL, Arnaud C, et al. Intermittent hypoxia and sleep-disordered breathing: current concepts and perspectives. Eur Respir J 2008;32:1082-95. 28. Sano K, Nakano H, Ohnishi Y, et al. Screening of sleep apnea-hypopnea syndrome by home pulse oximetry. Nihon Kokyuki Gakkai Zasshi 1998;36: 948-52. 29. Levy P, Pepin JL, Deschaux-Blanc C, et al. Accuracy of oximetry for detection of respiratory disturbences in sleep apnea syndrome. Chest 1996;109:395-9. 30. Nakano H, Ikeda T, Hayashi M, et al. Effect of body mass index on overnight oximetry for the diagnosis of sleap apnea. Respir Med 2004;98:421-7. 31. Farney RJ, Walker LE, Jensen RL, Walker JM. Ear oximetry to detect apnea and differentiate rapid eye movement (REM) and non-rem (NREM) sleep. Chest 1989;89:533-9. 32. Baltzan MA, Verschelden P, Al-Jahdali H, et al. Accuracy of oximetry with thermistor (OxiFlow) for diagnosis of obstructive sleep apnea and hypopnea. Sleep 2000;23:61-9. 33. Alvarez D, Hornero R, Abasolo D, et al. Nonlinear characteristics of blood oxygen saturation from nocturnal oximetry for obstructive sleep apnea detection. Physiol Meas 2006;27:399-412. The diagnostıc value of oxygen fluctuation index (OFI) in obstructive sleep apnea syndrome (OSAS) S. F. Güven et al. 93