Yeni Y lda Birlikte Umut ve Mutluluk çinde

BAfiKENT ÜN VERS TES KÜLTÜR YAYINI 1 OCAK 2014 192297 SAYI: 2014 / 01 F YATI: 4 TL Türkiye, lk karaci er naklinin 25 inci y l n dünyan n ünlü uzmanlar ile kutlad Sh:5 Cengiz Özak nc : 380 dilin konufluldu u Amerika da ortak ve resmi tek dil var Sh:13 Ali Serdar Bolat: "Atatürkçe Alfabe"nin Bilimsel Üstünlü ü Sh:34 S tk Ayd nel: Kuvayi Milliye nin Sessiz Kahramanlar Sh:19 Yeni Y lda Birlikte Umut ve Mutluluk çinde

Bir zamanlar n stanbul u ve az nl klar, Ermeni meselesi ve K pçak kültürü, Puflkin ve ünlü Rus flairlerden, Naz m Hikmet ile Necip Faz l a uzanan, hareketli, ak c bir dönem roman... Haydarpafla dan kalkan Do u Ekspresi nin iki yolcusu Hayat n sillesini yemifl ve engebeli yokufllarda yürümek zorunda kalm fl, y llar sonra Erzurum daki köyüne dönen Recep Anna Karenina tutkunu, genç ve gizemli Kara K z Geriye dönüfllerle ilerleyen roman, Recep in yan ndan hiç ay rmad, ana yadigâr bir semaverin y llar içindeki öyküsü etraf nda flekilleniyor. BÜTÜN K TAPÇILARDA

BAfiKENT ÜN VERS TES KÜLTÜR YAYINI Bütün Dünya 1 OCAK 2014 2000 Baflkent Üniversitesi Ad na Sahibi: Prof. Dr. Mehmet Haberal Yay n Genel Yönetmeni Mete Akyol Görsel Yönetmen ve Yay n Genel Yönetmeni Yard mc s : Turgut Keskin Sorumlu Yaz flleri Müdürü: Gülçin Orkut Akyol Teknik Yap m Yönetmeni: Faruk Güney Yay n Dan flman : Yaflar Öztürk Türk Dili Dan flman : Haydar Göfer Sanat Dan flman : Süheyla Dinç Redaksiyon: Fatma Ataman Düzeltme Sorumlusu: Nükhet Aliciko lu Baflkent Üniversitesi nin bir kültür hizmeti olan Bütün Dünya 2000, Baflkent Üniversitesi kurulufllar ndan 1. Cadde, No: 77, Bahçelievler, Ankara adresindeki Aküm Reklamc l k, Dan flmanl k ve Yay nc l k Ajans Sanayi ve Ticaret A. fi. nin 3. Cadde, No: 2, Yenimahalle, Ankara adresindeki tesislerinde bas lm flt r. Seçiciler Kurulu: Prof. Dr. Nevzat Bilgin (An sal Baflkan) Prof. Dr. Ahmet Mumcu Prof. Dr. Solmaz Do anca Prof. Dr. Sevil Öksüz Prof. Dr. Ender Varinlio lu, Prof. Dr. Okay Eroskay Prof. Dr. Fuat Çelebio lu, Prof. Dr. Sedefhan O uz, Prof. Dr. Levent Peflkircio lu, Gürbüz Atabek, Necmi Tanyolaç, Mete Tizer, Kaya Karan, Alaettin Giray, Ayhan Erten, lhan Banguo lu, Ahmet Aydede, Manuel Bilos, Cengiz Dolunay Sürekli Yazarlar: Yücel Aksoy, Pelin Hazar Aliabbasi, Sabriye Afl r, Dr. Sıtkı Aydınel, Nuray Bartoschek, Sadi Bülbül, Haluk Cans n, Y lmaz Da deviren, Haluk Erdemol, Sema Erdo an, Konur Ertop, Gürbüz Evren, Metin Gören, lyas Halil, Mümtaz dil, Muzaffer zgü, Sinan Meydan, Mehmet Muhsino lu, Filiz Lelo lu Oskay, Cengiz Önal, Sebahat Önen, Cengiz Özak nc, Saniye Özden, Tekin Özertem, Bekir Özgen, Nergis Öztürk, Yaflar Öztürk, Sezin San, R fat Serdaro lu, Mete Tizer, zlen fien Toker, zmir Tolga, Suat Türker, Engin Ünsal, Mehmet Ünver, Dr. Mehmet Uhri, Orhan Velidedeo lu, Mustafa Y ld z Yönetim Merkezi: 10. Sokak No: 45, Bahçelievler, Ankara Tel: (0312) 215 51 27-313 Faks: (0312) 222 90 07 letiflim Adresi: Sedef Cad. 2446 Ada, 1. Parsel, A Blok, Kat: 3, Da: 16, Ataflehir, 34750 stanbul Tel: (0216) 456 27 27 (pbx) Faks: (0216) 456 27 29 Da t m: Yaysat Bas m Tarihi: 24 / 12 / 2013 www.butundunya.com.tr butundunya@butundunya.com.tr 1

BAfiKENT ÜN VERS TES KÜLTÜR YAYINI Bütün Dünya 2000 YIL:17 SAYI: 187 3 Bir Mesle in lk Ö retisi Mete Akyol 5Türkiye de Karaci er Naklinin 25. Y ldönümü Kongresi B.D. Yaz flleri 9 Nar-Tugan fienli i Arif Vidinli 13 Amerika Birleflik Devletleri nde Tek Ortak Dil ngilizce Cengiz Özak nc 19 Kuvâ-yi Milliye Döneminde Unutulan Kahramanlar Dr. S tk Ayd nel 23 Hakimiyeti Milliye Yaz lar 25 Atatürk ün Kiflili i Cengiz Önal 30 Nelson Mandela, Fani Madida ve Yüce Atatürk Metin Gören 34 Qwx Harfleri ve Atatürk Alfabesinin Eflsizli i Ali Serdar Bolat 39 Atatürk ün Fabrikalar Sinan Meydan 45 Ahmet Vefik Pafla Konur Ertop 51 stanbul fiehir Tiyatrosu 100 Yafl nda Tekin Özertem 56 Annesi, Sokullu nun Sadrazam Olaca n Rüyas nda Görmüfltü Gürbüz Evren 61 Bir Mandalina Hikayesi Can Pulak Ç NDEK LER 63 Odysseus un Truva dan Dönüflü ve Odysseia Haluk Erdemol 67 Giuseppe Verdi Mete Tizer 69 Yaln z Adam Yahya Aksoy 73 Viola Organista Sabriye Afl r 77 Yaprak Dökümü Orhan Velidedeo lu 81 Kral Ç plak Nuray Bartoschek 85 Seyirci Koltu u Meral A abey Ak nc 88 Direnmenin Gücü Nergis Öztürk 91 Te men G yas ve Sahra Pilleri Musafa Tokyay 95 Simon Bolivar Mümtaz dil 101 stanbul un Trafik Sorunu Suat Ayt n 106 Kim Kimdi? Sabriye Afl r 111 Neler Olmuyor ki Dünyada Sezin San 118 Pompei zlen fien Toker 123 Guguk Kuflu Muzaffer zgü 127 Rekabetin En Güzeli Yücel Aksoy 129 Hay rs z Bekir Özgen 135 Bir Kar Masal Mehmet Ünver 140 Ömür Diye Giydi imiz Mehmet Uhri 145 Hababam S n f n n Ö rencileri Sema Erdogan 50 F rçalayarak 72 lk Dersimiz Türkçe 76 Bilginizi Denetleyin 116 Ufak Tefek Bilgiler 151 Çözümler 152 Yar n n Büyükleri 154 Bulmaca 156 Satranç 158 Ay n Kitaplar 160 Bir Fotograf Bin Sözcük 2

Bir Mesle in lk Ö retisi Türkiye, Orta Do u ve Kuzey Afrika y kapsayan önemli büyüklükteki bir co rafyada ilk karaci er naklini, 8 Aral k 1988 tarihinde Prof. Dr. Mehmet Haberal gerçeklefltirmifltir. Kendinden baflar lar beklenen bir t p insan aç s ndan s radan bir görev alçakgönüllü- üyle tan mlanabilecek bu olay, hasta aç s ndan yaflamsal de erde bir cankurtaran, t p bilimi aç s ndan önemli bir aflamayd. Türkiye Organ Nakli Derne i, bu önemli olay n 25 inci y ldönümü nedeniyle geçen ay Ankara da uluslararas düzeyde bilimsel bir kongre düzenledi. Dünya Organ Nakli Derne i nin flimdiki baflkan ve önceki baflkanlar yan s ra, dünyaca ünlü organ nakli cerrahlar n n kat ld klar Geçmifli, Bugünü ve Gelece iyle Karaci er Nakli konulu uluslararas bu kongreye 21 ülkeden 62 uzman ayr ca, bildirileriyle bilimsel katk da bulundular. Her biri dünyan n çeflitli köflelerinden gelen uzmanlar, kürsüde bildirilerini aç klamadan önce, dörtbuçuk y l hiç haketmedikleri bir a rl kla çektikleri Özgür Mehmet özlemlerinin s n rs zl yla kollar n açt lar, dostlar ve meslektafllar Prof. Dr. Mehmet Haberal n boynuna sar larak hem özlemlerini giderdiler, hem sevgileriyle ve dostluklar yla, eskimeyen bir eski dosta yeniden kavuflmalar n n sevincini paylaflt lar, sonra da ona takdir ve hayranl klar n dillendirdiler. Bu sevgi seli karfl s nda Dost Mehmet in eli kolu dondu, bo az dü ümlendi, gözleri nemlendi. Binlerce sözcü e bedel bir teflekkür duygusunu, zorlukla da olsa, en az üç kez yineleyerek ve hecelerini tüm yüre iyle vurgulayarak Hepinize çok teflekkür ederim diyebildi, fakat yine de, dörtbuçuk y l n her dakikas nda onlar n herbiri için yüre inde biriktirdi i minnet ve flükran duygular n gönlünce boflaltamad. Yapabilece ime sizin inanama- 3

BD OCAK 2014 yaca n z, yapabildi ime benim inanamad m birfley yapt m kongrenin sonunda. Ben de söz ald m ve dünyan n en ünlü organ nakli cerrahlar na hitaben ben de bir konuflma yapt m: Yakamdaki kimlik kart mda Türkiye yazmas na karfl n içinizde en yabanc kifli benim diye bafllad m konuflmaya ve kendimi en k sa yoldan flöyle tan tt m: Ben bir t p adam de ilim dedim. Ve gerisi, çorap sökü ü gibi geldi: Bir t p adam, bir doktor de ilim ama sizin sat r sat r bildi iniz Hipokrat Yemini nin flu maddesini ben de biliyorum: Doktorluk mesle inizin tüm inceliklerini, t p ö rencilerine ve genç meslektafllar n za ö retmek, hepinizin baflta gelen görevleriniz aras ndad r. Yemininizin bu maddesini, son dörtbuçuk y l içinde büyük bir yetkinlikle uygulad n za gözlerimle ve yüre- imle tan k oldum. Yaln zca t p ö rencilerine ve yaln zca genç meslektafllar n za de il, ö rencilik y llar n da, genç doktor kimliklerini de uzun y llar n ötesinde b rakm fl meslektafllar - n za da ö rettiniz, mesle inizin inceliklerini. Sizin, Prof. Jeremy Chapman, Dünya Organ Nakli Derne i Baflkan oldu unuz y llarda tan d n z meslektafl n z ve dostunuz Prof. Mehmet Haberal a destek vermek için dünyan n öteki ucundaki Sydney den kalk p, Silivri ye gelmenizi unutam yorum 4 Sizin, Prof. Francis Delmonico, Dünya Organ Nakli Derne i Baflkan olman z n sorumlulu undan da önce, Mehmet benim dostumdur yürek ac n zla Amerika dan geldi iniz Silivri den, Üzüntü sözcü ü yetersiz kal r, yas tutuyorum diyerek ayr l - fl n z, gözlerimin önünden hiçbir zaman gitmeyecek Sizin, Prof. Nadey Hakim, sabah uça yla geldi iniz Londra ya kalkacak akflam uça na son dakikada yetiflmeden önce çerde Mehmet e aynen flöyle söyledim: D flarda senin yapaca n çok ifller var. Senin yerine burada ben yatsam, seni d flar ç karmazlar m? derken sesinizin titremesini hâlâ koruyorum kulaklar mda Bu davran fllar n zla siz, hepiniz, Türkiye deki üstelik kimbilir ne deneyimler sahibi meslektafllar n za, bir doktorun t p bilgisinden önce insanl k bilgisi ö renmesi gerekti ini, uygulamal olarak göstermifl oldunuz. Prof. Haberal dan dörtbuçuk y l boyunca esirgemedi iniz deste iniz nedeniyle oldu u kadar, mesle inizin bu çok önemli inceli ini bizim doktorlar m zdan esirgemedi iniz için de size çok teflekkür ederiz. Onlar beni alk fllarken, ben de içimden kendi kendime m r ldan yordum: Umar m ve dilerim onlar bu ö retinizden yararlanm fllard r, mesleklerinin bu çok önemli inceli ini geç de olsa, ö renebilmifllerdir meteakyol@butundunya.com.tr

BD OCAK 2014 Türkiye'de Karaci er Naklinin 25'inci Y ldönümü Kongresi Ad Bilimseldi ama Özünde vefa dostluk, flükran bütünleflmesiydi. Prof. Dr. Mehmet Haberal, kongreye kat lan ABD li biliminsanlar ile ABD nin Ankara Büyükelçisi Francis J. Ricciardone yi tan flt rd ve birlikte fotograf çektirdiler Türkiye de ilk karaci er nakli yap l fl n n 25 inci y ldönümü nedeniyle geçen ay Ankara da düzenlenen Geçmifli, bugünü ve gelece iyle karaci er nakli konulu kongre, t pta ulafl lan en yeni bulgular n aç kland bir bilimsel kongre özelli inin ötesinde, dünyan n en üst düzeydeki biliminsanlar n n önce insanl k ilkelerini bir kez daha an msatt klar ve kan tlad klar bir ortam kimli iyle de Türk ve dünya t p tarihine geçti. Kongreye 21 ülkeden kat lan ve bireysel baflar lar yla, t p dünyas n n göklerinde 'yüksekten uçan birer kartal' konumundaki 62 biliminsan nın tek tek tümü bilimsel bildirisini aç klamak 5

BD OCAK 2014 Prof. Dr. Mehmet Haberal, Kongrenin açılıfl na kat lan ABD nin Ankara Büyükelçisi Francis J. Ricciardone yi karfl l yor için kürsüye ç kt nda önce, insanl k sorumlulu u nu yerine getirdi, Seni yeniden aram zda ve mesle inin bafl nda görmek ne büyük bir mutluluktur, Mehmet diyerek hem kendi, hem meslektafllar n n duygular n aç klad. Yak n dostlar n n kendisine Mehmet diye hitap ettikleri evsahibi Prof. Dr. Mehmet Haberal ise üç gün süren kongrede bambaflka bir mutluluk yafl yor, Türkiye de ilk karaci er naklini yapt 8 Aral k 1988 tarihinin 25 inci y ldö- 6

nümünü kutlad bu uluslararas kongreyi dünyada ilk karaci er naklini yapan hocas Prof. Dr. Thomas E. Starzl n onuruna düzenleyerek, ad yla bütünleflen kendine özgü vefa duygusu nun yeni bir örne ini veriyordu. Prof. Haberal kongre salonunu dolduran meslektafllar na üstüste Hepinize çok teflekkür ederim, çok teflekkür ederim, çok teflekkür ederim derken onlara bu duygusunu gerçekte Kongreye kat ld klar için de il, dört buçuk y ll k zorunlu yaln zl nda kendisine, asla yaln z olmad - n duyumsatt klar için minnet ve flükran duygular n yüre iyle yineleyerek ve ses tonuyla vurgulayarak aç kl - yordu. Kimi Avustralya dan, kimi Güney kimi Kuzey Amerika dan, kimi Asya dan, Afrika dan, Avrupa dan kalk p, Silivri ye gelerek, kimi mektuplar, yeni y l mesajlar göndererek, kimi ülkesindeki üst düzey yöneticilerle Prof. Dr. Haberal kongrenin aç l fl konuflmas n yaparken görüflerek dostlar ve meslektafllar Prof. Haberal, dört buçuk y l yaln z b rakmayan dünyan n ünlü biliminsanlar, 25 inci Y ldönümü Kongresi ne kat l mlar yla yaln zca bilimsel üstünlüklerini sergilemekle kalmad lar, dört buçuk y l sonra özgürlü üne kavuflan bir meslektafllar n n mesle ine dönmesi mutlulu unu paylaflarak, insansal üstünlüklerini de bir kez daha kan tlad lar. Sa l k sorunu nedeniyle kongreye gelemeyen hocalar n hocas Prof. Dr. Thomas E. Starzl n, salonun iki Prof. Haberal meslektafllar na üst üste Hepinize çok teflekkür ederim derken onlara gerçekte Kongreye kat ld klar için de il, dört buçuk y ll k zorunlu yaln zl nda kendisine, asla yaln z olmad n duyumsatt klar için minnet ve flükran duygular n yüre iyle yineleyerek ve ses tonuyla vurgulayarak aç kl yordu. 7

BD OCAK 2014 yan ndaki dev ekrandan görüntülü yay nlanan ve eski ö rencisi Prof. Haberal a verdi i Aferin de erindeki bir diploma özellikli aç fl konuflmas, kendisini dinleyen öteki eski ö rencileri taraf ndan da içtenlikle alk flland. Özellikle Orta Do u ve Afrika dan gelen biliminsanlar, Prof. Thomas E. Starzl n konuflmas nda yer alan Türkiye ve bölge, Profesör Haberal n tarihi rolü sayesinde, organ naklinde baflar y erken yakalad için flansl - d r sözünü onaylarcas na, ülkelerinin Organ Nakli Derne i ad na Prof. Haberal a çeflitli ödüller verdiler. Prof. Haberal, ABD nin Ankara Büyükelçisi Francis Ricciardone yi kongreye kat lan Amerikal biliminsanlar yla tan flt rd. Geçmifli, Bugünü ve Gelece iyle Karaci er Nakli konulu kongrenin aç l fl na kat lan ABD nin Ankara Büyükelçisi Francis Ricciardone yi Prof. Haberal, kongreye kat lan Amerikal biliminsanlar yla tan flt rd. Büyükelçi Ricciardone nin, Gördü üm kadar yla siz biliminsanlar, birbirinizle politikac ve diplomatlardan daha iyi anlafl yorsunuz ve ayr ca birbirinizle çok yak n dostsunuz sözü Amerikal biliminsanlar aras nda kahkahalara neden oldu. 8 Organ nakli cerrah Roma Belediye Baflkan Prof. Dr. gnazio Marino kongrede konuflmas n yapmak üzere geldi i Türkiye de ancak ikibuçuk saat kalabildi. Eski bir organ nakli cerrah olan Roma Belediye Baflkan gnazio Marino nun ö le yeme i için Roma ya dönmek zorunda olmas nedeniyle, kongrede konuflmas n yapt ktan sonra sabah geldi i Ankara dan iki saat sonra ayr lmas da, kongrenin ilginç bir an s yd. Türkiye'de ve bölgede organ naklinin 25'inci y ldönümünü nedeniyle geçen ay Ankara'da düzenlenen uluslararas bilimsel kongre, d fl görünümü aç s ndan bir bilimsel kongre olmas na karfl n, özünde bir vefa, dayan flma, destek ve flükran, k saca, insansal bir "bütünleflme" idi. Bütün Dünya YAZI filer

BD OCAK 2014 Bir Türk Gelene i Nar-Tugan fienli i Türklerin tek tanr l dinlere girmesinden önceki inançlar na göre, yerin göbe i say lan yeryüzünün tam ortas nda bir akçam a ac bulunuyor. Bu a ac n tepesi de gökyüzünde oturan tanr Ülgen in saray na kadar uzuyor ve buna hayat a ac diyorlar. Bu a ac, motif olarak bugün bizim bütün hal, kilim ve ifllemelerimizde görebiliyoruz. Ülgen, Yazan: AR F V D NL insanlar n koruyucusu; sakall ve kaftan giymifl olarak saray nda oturuyor ve geceyi, gündüzü, günefli yönetiyor. Türklerde günefl çok önemli. nançlar - na göre, gecelerin k sal p gündüzlerin uzamaya bafllad 22 Aral k ta gece, gündüzle savafl yor. 9

BD OCAK 2014 Uzun ve çekiflmeli bir savafltan sonra da gün, geceyi yenerek zafer kazan - yor. Ve günefl eskisinden daha fazla yeryüzünü ayd nlatmaya bafll yor. Bu, güneflin yeniden do uflu; bir yeni do um olarak alg lan yor Türklerde. Bayram n ad Nardugan. Nar=günefl, tugan/dugan da do an anlam na geliyor. Astronomik olarak o günden itibaren geceler k salmaya, günler uzamaya bafll yor. flte bu güneflin zaferini ve yeniden do uflunu Türkler, büyük flenliklerle akçam a ac alt nda kutluyorlar. Günefli geri verdi diye iyilik tanr s Ülgen e dualar ediyorlar. Dualar tanr ya gitsin, diye a ac n alt na hediyeler koyuyorlar; dallar na bezler ve kurdeleler ba layarak o y l için dilekler diliyorlar. nanca göre, bu dileklerin mutlaka yerine gelece i söyleniyor. Bu bayram için evler temizleniyor ve güzel giysiler giyiliyor; a ac n etraf nda flark lar söylenip oyunlar oynan yor. Yafll lar ziyaret ediliyor, aileler bir araya gelerek birlikte yiyip içiyorlar. (Yedikleri, yafl ve kuru meyveler yan nda, özel bir yemek ve bir tür de flekerleme.) Bayram, aile ve dostlar bir araya gelerek kutlan rsa ömrün ço alaca na, u ur gelece ine inan - yorlar... Anlat lanlara göre, akçam a ac sadece Orta Asya da yetifliyor ve örne- in, Filistin de bu a aç bilinmiyor. O nedenle, bu olay n Türklerden Hristiyanlara geçti i; Hristiyanlar n, Hunlar n Avrupa ya gelifllerinden sonra Hayat a ac temal çini panolar 10

Hayat a ac desenli kilim onlardan görerek bu töreni ald klar belirtiliyor. Türkler Gök Tanr inanc n kabul ettikten sonra dahi, Nar-Tugan y l n en büyük bayram olarak kutlam fllard. Türklerin bu milli bayram, daha sonra Bat kültürüne geçti ve daha sonra da Hristiyanlaflt. Çünkü bu kutlaman n sa n n do umuyla ise hiçbir ilgisi yok. Do um, güneflin yeniden do uflunu temsil ediyor; ve Hz. sa n n do um tarihinin 6 Ocak oldu u sa evrenin nuru, günefli olarak alg lan yor ve bu kutlama pagan halklardan al n p sa n n do umu olarak 24 Aral k a al n yor ve buna da Noel Bayram deniyor BD OCAK 2014 iddia ediliyor. Kaynaklara göre, sa evrenin nuru, günefli olarak alg lan yor ve bu kutlama pagan halklardan al n p sa ya yak flt r l yor. mparator Konstantin (324-337) znik te toplanan konsülde, 22 Aral k ta güneflin do umu için yap lan bu pagan bayram, sa n n do umu olarak 24 Aral k a al n yor ve buna da Noel Bayram deniyor. (Bat kilisesi yani Katolikler ise, bunu 25 Aral k ta kutluyorlar.) Çam süsleme ise yine, ilk olarak 1605 te Almanya da görülüyor ve oradan Fransa ya ve di er Hristiyan ülkelere geçiyor. Di er yandan, Nar-Tugan bayram nda Türklerin Ülgen i bekledikleri ve geyi e binmifl Ülgen in evin bacas ndan içeri girerek çam a ac na hediyeler b rakaca na inand klar da günümüze ulaflan bilgiler aras nda yer al - yor. Bu yönüyle asl nda Avrupa n n Noel Baba s, Ülgen in de iflik bir versiyonu olarak görülüyor. Bu figürün, uzun kaftan, aya ndaki çizmeleri, bafl ndaki börkü ve k yafetleri de, bu kan y güçlendiriyor. Çünkü o y llarda etekli elbise ve sandalet giyen Avrupal lar n, bu giysilerle ilgisini bulabilmek mümkün de il. Ayr ca, at ehlilefltirip en uygun binici k yafet olarak pantolonu Bat ya arma an ettiklerini an msamak gerekir. Denilebilir ki, Bat Nar-Tugan bayram n sa yla, Ülgen i de Noel Baba ile özdefllefltirerek kendine bir Noel Bayram ç kar yor. Yani Bat, en büyük bayram n Türklerden ediniyor. Kaynaklar: *Muazzez lmiye Ç * Prof. Dr. Erhan Ar kl 11

Ey Türk gençli i! Birinci görevin, Türk ba ms zl n, Türk Cumhuriyetini sonsuza kadar korumak ve savunmakt r.(...) Zorla ve aldatmacayla sevgili vatan n bütün kaleleri zaptedilmifl, bütün tersanelerine girilmifl, bütün ordular da t lm fl ve ülkenin her köflesi fiili olarak ele geçirilmifl olabilir. Bütün bu koflullardan daha ac kl ve daha korkunç olmak üzere, ülkenin içinde iktidara sahip olanlar aymazl k ve sapk nl k ve hatta hainlik içinde bulunabilirler. (...) Ey Türk gelece inin evlad! flte, bu durum ve koflullar içinde bile görevin, Türk ba ms zl k ve cumhuriyetini kurtarmakt r! Muhtaç oldu un güç, damarlar ndaki soylu kanda mevcuttur! BÜTÜN K TAPÇILARDA

Otopsi Cengiz Özak nc 380 Ayr Anadilin Konufluldu u Amerika Birleflik Devletleri nde Tek Ortak ve Resmi Dil: NG L ZCE 1990 y l nüfus say m nda ABD yurttafllar na soruldu: Etnik rk, soy kökeniniz nedir? V erilen yan tlar ABD yurttafllar n n 500 dolay nda de iflik soy ve rklardan geldiklerini ortaya ç kard. (Belgelerini geçen ayki yaz mda yay mlad m.) Ayn say mda ABD yurttafllar na flu da sorulmufltu: Evinizde hangi dili konufluyorsunuz? Verilen yan tlar, ABD yurttafllar - n n, evlerinde ngilizce d fl nda 380 dolay nda ayr anadil konuflmakta olduklar n ortaya ç kard. ABD resmi raporlar nda hangi eyalette kaç de iflik anadil konufluldu- u da saptan yor. 2010 nüfus say m na göre: 4,779,736 nüfuslu Alabama da 114 ayr dil; 710,231 nüfuslu Alaska da 109 ayr dil; 6,392,017 nüfuslu Arizona da 152 ayr dil; 2,915,918 nüfuslu Arkansas da 89 ayr dil; 37,253,956 nüfuslu California da 13

BD OCAK 2014 1990 ABD nüfus say m nda evde konuflulan anadil sorusuna verilen yan tlar. (Sayfa1) 213 ayr dil; 5,029,196 nüfuslu Colorado da 128 ayr dil; 3,574,097 nüfuslu Connecticut da 107 ayr dil; 897,934 nüfuslu Delaware de 81 ayr 14 dil; 18,801,310 nüfuslu Florida da 162 ayr dil; 9,687,653 nüfuslu Georgia da 141 ayr dil; 1,360,301 nüfuslu Hawaii de 104 ayr dil; 1,567,582

nüfuslu Idaho da 107 ayr dil; 12,830,632 nüfuslu Illinois da 140 ayr dil; 6,483,802 nüfuslu Indiana da 114 ayr dil; 3,046,355 nüfuslu Iowa da 113 ayr dil; 2,853,118 nüfuslu Kansas da 111 ayr dil; 4,339,367 nüfuslu Kentucky de 109 ayr dil; 4,533,372 nüfuslu Louisiana da 99 ayr dil; 1,328,361 nüfuslu Maine da 86 ayr dil; 5,773,552 nüfuslu Maryland da 145 ayr dil; 6,547,629 nüfuslu Massachusetts de 142 ayr dil; 9,883,640 nüfuslu Michigan da 141 ayr dil; 5,303,925 nüfuslu Minnesota da 123 ayr dil; 2,967,297 nüfuslu Mississippi de 85 ayr dil; 5,988,927 BD OCAK 2014 nüfuslu Missouri de 133 ayr dil; 989,415 nüfuslu Montana da 80 ayr dil; 1,826,341 nüfuslu Nebraska da 106 ayr dil ayr dil; 2,700,551 nüfuslu Nevada da 114 ayr dil; 1,316,470 nüfuslu New Hampshire da 83 ayr dil; 8,791,894 nüfuslu New Jersey de 136 ayr dil; 2,059,179 nüfuslu New Mexico da 114 ayr dil; 19,378,102 nüfuslu New York ta 173 ayr dil; 9,535,483 nüfuslu North Carolina da 136 ayr dil; 672,591 nüfuslu North Dakota da 77 ayr dil; 11,536,504 nüfuslu Ohio da 128 ; 3,751,351 nüfuslu Oklahoma da 131 ayr dil; 3,831,074 nüfuslu Oregon da 136 1990 ve 2000 y llar nda ABD nüfus say m nda evde konuflulan anadil sorusuna verilen yan tlar n karfl laflt rmas. 15

BD OCAK 2014 ayr dil; 12,702,379 nüfuslu Pennsylvania da152 ayr dil; 1,052,567 nüfuslu Rhode Island ta 81 ayrı dil; 4,625,364 nüfuslu South Carolina da 105 ayr dil; 814,180 nüfuslu South Dakota da 79 ayr dil; 6,346,105 nüfuslu Tennessee de 117 ayr dil; 25,145,561 nüfuslu Texas da 170 ayr dil; 2,763,885 nüfuslu Utah da 123 ayr dil; 625,741 nüfuslu Vermont da 78 ayr dil; 8,001,024 nüfuslu Virginia da 135 ayr dil; 6,724,540 nüfuslu Washington da 166 ayr dil; 1,852,994 ABD de U.S.English vakf n n yay mlad 2006-2008 Census American Community Survey raporu. 16 nüfuslu West Virginia da 84 ayr dil; 5,686,986 nüfuslu Wisconsin de 124 ayr dil; 563,626 nüfuslu Wyoming de 61 ayr dil ve 601,723 nüfuslu District of Columbia da 94 ayr dil konuflulmakta oldu u; yap lan say m sonucu resmen belirlenmifl bulunuyor. 2010 y l say m nda, ABD nüfusunun yüzde 16,3 ünü oluflturan 50,500,000 (elli milyon beflyüz bin) kiflinin evlerinde anadil olarak Hispanic ( spanyolca) konufltuklar ; bunlar n ço unun 1960 lardan bafllayarak ve say s her y l katlanarak büyüyen göç dalgalar yla Meksika dan, Küba dan, vs. AB- D ye göçmen olarak geldikleri; k rk y l sonra 2050 y l na do ru ABD nüfusunun yüzde 30 unu oluflturacaklar ; bunlar n Amerikan yurttafll na girmifl olmalar na karfl n, ezici ço unlu unun Amerikan ulusuyla kaynaflmad klar ve ülkenin ortak dili ngilizce yi ö renmedikleri, konuflmad klar resmen saptanm fl durumda 2008 de ölen ABD li akademisyen Samuel P. Huntington, Foreign Policy dergisinin 2004 Mart say s nda yay mlanan Hispanic Challenge bafll kl yaz s ve ayn y l yay mlanan Biz Kimiz? (Who Are We?) adl kitab nda, Ame-

rikan ulusuyla kaynaflmayan yüzde 16,3 lük Hispanic nüfusun, bu ço alma h z yla 2050 y l na do ru ABD yi etnik bölünmeye sürükleyebilece ini; bunu önlemenin biricik yolunun ise, onlar n rüyalar n bile ngilizce görecekleri düzeyde ngilizce konuflmalar n sa lamak oldu unu savunuyordu. Bundan sonra Amerika - da pek çok köfle yazar 2050 öngörülerini yazmaya bafllad. Türk Huntington u diyebilece imiz kimi yerli Bat papa anlar da Huntington a ait olan ABD nin 2050 y l nda Hispanic ler taraf ndan parçalanaca kehaneti ni sanki kendi bulufllar ym fl gibi sunan yay nlar yapt lar. Çeflitli etnik kökenlerden gelen anadilleri farkl topluluklar n bir ulus oluflturabilmesinin, ortak bir dil kullanmalar na ba l oldu u, ABD nin yaflayarak ö rendi i bir gerçeklik. Huntington un de inmedi i bir gerçek de flu: ABD nin geçmiflinde, bugünün yüzde 16 l k Hispanic lerinden çok daha a r, 1890 larda ABD nüfusunun yüzde 53 ünü oluflturan Alman kökenli yurttafllar sorunu vard. O y llarda, sokaktaki her iki ABD yurttafl ndan biri Alman kökenliydi. Bunlar, ABD de bütün derslerin Almanca okutuldu u okullar aç yor, Almanca gazeteler, dergiler, kitaplar yay ml yor; Alman tiyatrolar, Alman kabareleri, Alman birahaneleri, Alman flirketleri BD OCAK 2014 ABD nin anadili spanyolca olan Hispanic nüfusunun artmas sonucu 2050 ye do ru parçalanabilece i öngörüsünde bulunan Samuel P. Huntington, 2004 y l nda Dünya Ekonomik Forumu nda. aç yor; ve caddeleri, sokaklar Almanca iflyeri tabelalar yla donat lan Amerika, h zla Almanlafl yordu. Dahas, 1890 larda ABD nüfusunun ço unlu- unu oluflturan bu Alman kökenliler d fl politikay bile etkiliyor, ABD ye Almanya n n düflman na düflman, dostuna dost bir politika izlemesini dayat yorlard. Ancak, bu durum 1890 lar n ikinci yar s nda de iflecek ve ABD nüfusunun ço unlu unu oluflturan Alman kökenliler, 1896 da ABD deki Alman kanaat önderlerinin önerisiyle, ABD nin ortak dili olan ngilizce yi ö renip günlük yaflamlar nda kullanarak Amerikan ulusunun ayr cal ks z yurttafllar olmaya yöneleceklerdi. Bu yöneliflten yüz y l sonra yap lan 1990 2000 ABD nüfus say mlar nda, etnik kökenini Alman olarak tan mlayan ABD yurttafllar n n say s tüm nüfusa oranla yüzde 25 lere 17

BD OCAK 2014 ABD Senatosu na sunulan ngilizce Dil Birli i Yasa Tasar s. 18 gerilemifl, ngilizce bilmeyen Alman kökenli Amerikal say s ise yok denecek ölçüde azalm flt. 1890 larda ABD nüfusunun ço unlu unu oluflturan Alman kökenlileri ortak dil ngilizce ile Amerikanlaflt ran ABD nin, bugünün %16 l k Hispanic lerini ayn yöntemlerle Amerikan ulus potas nda kaynaflt rmas olanaks z de il Nitekim, Tek Dil ngilizce Ak m (English-Only Movement) ngilizce nin ABD de hem tek ortak dil ve hem de tek resmi dil olarak benimsenmesi için çal flmakta. 1930 lar Türkiyesi nde Vatandafl Türkçe Konufl kampanyalar na benzer kampanyalar; bugün ABD de ulusal dil ngilizce için yürütülüyor. 2005 y l nda Kongre ye sunulan ngilizce Dil Birli i Yasa Tasar s (English Language Unity Act) yasalaflma yolunda çeflitli aflamalardan geçerek, 5 Mart 2013 günü ABD Senatosu na, 6 Mart 2013 günü Temsilciler Meclisi ne sunuldu. Yasa tasar - s, ABD de resmi dil ngilizce dir maddesiyle bafll - yor. Tasar ya göre, tüm AB- D yurttafllar Ba ms zl k Bildirgesi nin özgün ngilizce metnini, ABD Anayasas n ve yasalar n okuyup anlayacak ölçüde ngilizce bilecekler; bu düzeyde ngilizce bilmeyen göçmenler, ABD yurttafll na al nmayacak; devlet dairelerindeki bütün ifllemler ngilizce olacak; yurttafllar özel yaflamlar nda ise diledikleri dili kullanabilecekler Evet, ABD de Mart 2013 itibariyle son durum bu. Peki, Türkiye de son durum ne? ABD de Tek Resmi Dil: ngilizcedir, Vatandafl ngilizce Konufl! demek, Demokratik Cumhuriyetçiliktir; buna karfl l k Türkiye de Tek Resmi Dil Türkçedir, Vatandafl Türkçe Konufl! derseniz, birileri sizi an nda Irkç Faflist olarak damgalayacakt r. ABD ve di er Bat ülkelerinde Demokratik say lan n, Türkiye de Irkç Faflizm say lmas ; Bat da Anarfli olarak tan mlanacak türden görüfl ve uygulamalar n, Türkiye de Demokrasi olarak yutturulmas ; bence, ülkemizin tüm sorunlar ndan çok daha önemli bir sorundur. cengizozakinci@butundunya.com.tr

Y lmadan Yorulmadan Dr. S tk Ayd nel KUVÂ-Y M LL YE DÖNEM NDE UNUTULAN KAHRAMANLAR Cumhurbaflkanl Arflivinden buldu umuz on bir belgede flunlar yaz lmaktad r: Mütareke mevad n n (Mondros) düflmanlar taraf ndan tatbikine baflland ilk günden I. nönü Muharebesine tekaddüm eden zamana kadar, Rumeli ve Anadolu da muhtelif cephelerde vücud bulan -merkez m nt kas ndaki Merkez ordusu teflkilat hariç- Kuvâ-yi Milliye teflkilat ile bu meyanda k taat- askeriye taraf ndan al nan tertibat ve teflkilat sureti umumiyede bundan ibarettir. Vesaik olmad ndan bu cephelerin o zamanki kuvvetleri tespit edilememifltir. Bu ifadeden sonra bu belgelerde Güney de, Bat da, Trakya da kurulan bütün cepheler, bunlara komuta edenler, bafllang ç ve bitifl 19

BD OCAK 2014 20 tarihleri ve kuvvetleri ile karfl lar ndaki Yunan kuvvetlerinin miktarlar belirtilmifltir. Önce bu belgelerin teyide ihtiyaç duyulmayacak kadar sa lam oldu unu ifade etmeliyiz. Sonra da bu belgelerin yorumuna geçebiliriz: Bu belgeler Kurtulufl Savafl - m z n iki safhaya ayr ld n aç kça göstermektedir. Gotik harfleriyle ifade edilen belgelerde Kuvâ-yi Milliye Teflkilat terimi geçmekte ve ad geçen savafl n birinci dönemi olan Kuvâ-yi Milliye dönemini ifade etmektedir. Bu döneme ait belgeler olmad için kurulan cephelerin mevcutlar tespit edilememifltir denmektedir. Gerçekten de bu oluflumlara kat lan milis kuvvetleri gönüllülerden oluflmakta ve her gün yeni katk larla mevcutlar de iflmektedir. Düflmanlar taraf ndan iflgal edilen bölgelerde, Türklerin tarih sahnesine ç k fllar ndan beri geleneksel olarak yurtlar n n iflgaller karfl s nda gösterdikleri direnifl ruhu ve gösterdikleri kahramanl k bu durumda da flahlanm flt r ve Kurtulufl Savafl m z n kazan lmas na öncülük etmifllerdir. Bu güne kadar Kuvâ-yi Milliye ruhu sözü s k s k gündeme gelmifl ancak yavafl yavafl bu ruhun kaybolmakta oldu u gözlenmifltir. Oysa bu ruh Türk ün öz varl na ve geleneklerine uydu u için devam ettirilmesi gerekmektedir. Bu belgelerden sonraki belgelerde bütün cephelerde düzenli ordu ile yap lan muharebelere ait detaylar belirtilmifltir. Bu safhaya da düzenli ordu safhas diyebiliriz. fiimdi de as l konumuza Kuvâyi Milliye Döneminde Unutulan Kahramanlar a dönebiliriz. Hiç flüphe yok ki bu kahramanlar birkaç kifliden ibaret de ildir. simleri bilinenler d fl nda da simsiz Kahramanlar daha da çoktur. simleri bilinenleri de bu yaz - da saymak ve her birinin özgeçmifllerini ve yapt klar n da belirtmek kitaplar doldurur. Nitekim yaz lm flt r da. zmir Tepeköylü Esad Hoca-1921 (Mehmet Esad leri)

Buna bir örnek: Ayd n n Yunanlar taraf ndan 2000 kifliye yak n bir kuvvetle iflgalinden sonra Ayd n n güneyindeki Balta köylülerin tümüyle Yunanlara karfl muharebe etmeye kalk flmalar ve bu muharebe devam ederken köyün kad nlar n n da erkeklere su ve ayran tafl malar tarihimizin alt n sayfalar ndan birini teflkil etmektedir. Bu ismi bilinmeyen kahramanlara bir örnektir. Mehmet Esad Bey Kurtulufl Savafl nda Ayd n Cephesinde önemli yararlar göstermifl, I ve II. Dönem TBMM de milletvekilli i yapm fl bir din ve siyaset adam d r. MEHMET ESAD BEY smi bilinenlerden biri de Mehmed Esad leri dir. Mehmet Esad Bey 1882 de Gümülcine de do mufltur. Babas Müderris Mehmet Hilmi Efendidir. lk, orta ve yüksek ö renimini do um yerinde yapm flt r. Medresede müderrislik ve dadi Mektebinde ö retmenlik görevlerinde bulunmufltur. Mehmet Esad Bey Kurtulufl Savafl nda Ayd n Cephesinde önemli yararlar göstermifl, I ve II. Dönem TBM- M de milletvekilli i yapm fl bir din ve siyaset adam d r. Balkan Savafl nda BD OCAK 2014 Gümülcine nin iflgali üzerine stanbul a göç etmifl burada Bat Trakya Derne i ni kurmufltur. 1913 te kurulan Bat Trakya Türk Cumhuriyeti için baflar l çal flmalar yapm fl; ancak Bat Trakya Osmanl Devleti taraf ndan feda edilince memleketine dönmeyerek bir müderrisli e tayinini istemifltir. Mehmet Esad Bey in talebi uygun görülerek Ayd n Sultaniyesi ne atanm flt r. Müderrislik görevini I. Dünya Savafl süresince devam ettirmifltir. zmir de Yunan iflgalinin bafllamas üzerine (15 May s 1919) gençlerden toplad gönüllüler ve zeybekler ile Ayd n-köflk cephesinde Kuvâ-yi Milliye ye kat lm flt r. 16 Nisan 1920 tarihli Ankara Fetvas n Çine de Milli Ordu Müftüsü Esad ismiyle imzalam flt r. TBMM I. Dönemi için 10 Ekim 1920 de yap lan seçimlerde Ayd n milletvekili olarak meclise girmifltir. Mecliste fieriye Evkaf, rflad ve Milli E itim Komisyonlar nda çal flm flt r. 26 Ocak 1922 de ordu geri hizmetlerine yard m için yurdun çeflitli yerlerine gönderilen milletvekilleri aras nda Ayd n bölgesinde görev yapm fl, ordunun çeflitli ihtiyaçlar n n giderilmesinde yararl olmufltur. TBMM nin II. Döneminde Mu la milletvekili seçilmifltir. Lozan Antlaflmas n n TBMM de görüflülmesi s ras nda en çarp c elefltirileri yapm fl, anlaflman n oylanmas s ras nda 13 milletvekiliyle birlikte k rm z oy kullanm flt r. II. Dönem milletvekilli i sona erince zmir in Torbal ilçesine yerleflmifltir. 21