BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE Prof.Dr. Yahya AYAŞLIGİL Yrd.Doç.Dr. Doğanay YENER İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Bitki Materyali ve Yetiştirme Tekniği Anabilim Dalı 09.05.2016

Quercus frainetto Macar Meşesi Familyası: Fagaceae Anavatanı: Ülkemizde (Trakya,Güney Batı Anadolu ve Marmara bölgesi ormanları) yetişir Habitusu: 15-20 (25-30)m boy, kalın dallanma ve geniş bir tepe (1Om) yapar. Yaprak Özellikleri: Yaprakları ters-oval, 18-20 cm uzun, 13 cm geniş, sürgünlerin ucunda toplanmıştır. 6-9 derin loblu (her lob ayrıca, 1-3 küçük loblu)'dur; Üstü koyu yeşil, altı gri-yeşil, sapları yok gibi: yaprak dibi iki kulakçıklıdır. Çiçek Özellikleri: - Meyve Özellikleri: Meyveleri (palamutları) sürgünlerin ucunda, birkaçı bir aradadır. Kedicikleri 15 mm çapında ve sapsızdır. Palamut 25 mm uzun, 2-5'i bir aradadır ve az tanenlidir.

Quercus frainetto

Quercus robur Saplı meşe Familyası: Fagaceae Anavatanı: Habitusu: 25-30 m. boy, 2 m. gövde çapı ve geniş bir tepe (çapı 15-20 m.) yapar. Gövde kabuklan, yaşlı gövdelerde muntazam, dar şeritler halinde, boyuna derin çatlaklı ve gri-esmerdir. Yaprak Özellikleri: Yaz yeşili yapraklan genellikle ters-oval mızrağımsı biçimli, 9-20 cm (ya da 5-10 cm) büyük sapsız ya da kısa (2 cm) saplı, dip tarafı dar ve dipte iki kulakçıklı 5-8 loblu, lob uçları küttür; üst yüzü koyu/canlı-yeşil, alt yüzü soluk mavimsi- ya da sarımsı-yeşildir; çok küçük tüylerle kaplıdır. Sonbahar renklenmesi kahvemsi-esmerdir. Meyve Özellikleri: Meyvesi 4-12 cm uzun bir sapa bağlıdır, çoğunlukla ikisi bir aradadır; kadehi yarımküre biçimli, 15-20 mm. çaplı, palamutu uzun-oval formlu ve 2-3 cm. uzundur

Quercus robur

Quercus petraea Sapsız meşe Familyası: Fagaceae Anavatanı: Tüm Avrupa'da ve Ülkemizde (Trakya ve Batı Karadenizde); Q. p. iberica Balkanlarda, Anadoluda, Kafkaslar ve Iranda (Marmara) Ülkemizde Doğu ve Güney Doğu bölgelerde (Amanos ve AntiToroslarda 200-1200 m 'lerde) yetişir. Habitusu: 25-30 m boy ve darca bir tepe ( 1O-2Om) yapar. Yaprak Özellikleri: Yaz yeşili yaprakları eliptik ters - oval biçimli; 3-9 cm geniş ve 5-17 cm uzundur, dibe doğru dar ve çarpıktır: 5-9 sığ yada derin loblu; üst yüzü parlak koyu yeşil alt yüzü solukyeşildir, sonbahar renklenmesi kahve ve uzun süre dallarda kalır, Yaprak sapı 1-3,5 cm uzundur Çiçek Özellikleri: Meyve Özellikleri: Meyve kadehi 1-2 cm çapında. yarım küre biçimli yada armudumsudur. Palamudu 3-4 cm uzun, sivri uçlu ve silindiriktir; bir çoğu bir arada bulunur.

Quercus petraea Sapsız meşe

Quercus petraea

Quercus ilex Pırnal Meşesi Familyası: Fagaceae Anavatanı: Batı Akdeniz kıyılarında yetişir; bu arada ülkemizde Kuşadası, Çanakkale. İstanbul, Zonguldak, Sinop ve Samsun yörelerinde Habitusu: 12-15 m boy, yuvarlakça bir tepe (çapı 4-6 m.) yapar, hep yeşildir. Yaprak Özellikleri: Yaprakları sürgünler üzerinde eşit dizilmiştir; 3-7,5 cm. uzun ve 1,5-4 cm. geniş, çoğunlukla eliptik-mızrak biçimli, uçlan sivri, dipleri yuvarlak, tam kenarlı (bazen sivri keskin dişli), üst yüzü koyu-yeşil ve tüysüz, alt yüzü sarımsı-kirli beyaz renkli ve keçemsi tüylüdür; yaprak sapı 3-10 mm gelir. Çiçek Özellikleri: Meyve Özellikleri: Meyvelerinin 2-3'ü bir aradadır. Meyveleri dar biçimli, uçlan sivri, 2-2,5 cm. uzun; kadehler çan biçimli, 1,5cm. çaplı palamutun 1/3'ünü sarmış durumdadır.

Quercus ilex

Quercus palustris Bataklık Meşesi Familyası: Fagaceae Anavatanı: Amerika nın doğusunda, akarsu kıyılarında, fazla ıslak yerlerde yetişir Habitusu: 25-30 m. boy düz bir gövde ve konik-geniş konik bir tepe (çapı 15-20 m.) yapar. Dalları, hemen hemen yatay durumludur; kabuklarının uzun ve parlak görünümü karakteristiktir. Yaprak Özellikleri: Yaz yeşili yaprakları geniş-mızrağımsı, iki yüzü de göz alıcı parlak-yeşil renklidir; Q.coccinea'yı andırır, ama daha dardır ve ancak 10-15 cm gelir; sonbaharda güzel bir renklenme (sarı-koyu kırmızı) gösterir. Çiçek Özellikleri: Meyve Özellikleri: Meyveleri 1,5 cm. çaplı, yarı küremsi biçimlidir.

Quercus palustris

Quercus rubra Kırmızı Amerikan Meşesi, Kızılmeşe Familyası: Fagaceae Anavatanı: Kuzey Amerika 'nen doğusunda yetişir, ülkemizde de yetiştirilir Habitusu: 20-30 m boy ve yuvarlak bir tepe (çapı 15-20 m.) yapar. Yaprak Özellikleri: Yaz yeşili yaprakları 3-5 adet üçgenimsi derin loblu, 23 cm uzun 15 cm. geniş, üstü parlak koyu-yeşil, altı açıkyeşil, lob uçları sivridir. Sonbahar renklenmesi turuncu-kırmızı, koyu kırmızı ya da kırmızı-kahve tonlardadır. Çiçek Özellikleri: Meyve Özellikleri: Meyveleri 3 cm uzun-oval, kısa saplı, dip tarafı yassı; kadehi az derindir.

Quercus rubra

Carpinus betulus- Adi Gürgen Familyası: Betulaceae Habitusu: Orta boylu bir ağaç. Yaprak Özellikleri: Yaprakları almaçlı dizilişli, basit, oval, ovaldikdörtgenimsi, 6,25-12,5 cm uzunluğunda, 2,5-5 cm genişliğinde, kısa uçlu, yaprak kenarları belirgin çift dişli, 10-13 damar çiftleri var, üst yüzdeki damarlar daha belirgin, yaprak sapı 0,6-1,25 cm uzunluğunda. Yazın yapraklar koyu yeşil, sonbaharda sarı veya sarımsı yeşil. Tomurcuk Özellikleri: Tomurcuklar kiremitvari, açısal konik, genellikle basık, kahverengimsi-kırmızımsı, pullarda yumuşak tüyler var. Sürgün Özellikleri: Sürgünler tüysüz, zeytin kahverengisi, belirgin bir şekilde lentiselli. Çiçek Özellikleri: Erkek çiçekler (kedicik), 3,75 cm uzunluğunda, dişi çiçekler 3,75-7,5 cm uzunluğunda, büyük, belirgin 3 loblu brahtelerle bezenmiştir. Orta lob 1-1,5 (2,5-3,75 cm) uzunluğunda yaklaşık 5 cm büyüklüğünde, genellikle dişli, Nisanda ortaya çıkar. Meyve Özellikleri: Meyvesi fındıkçık, damarlı, 0,6 cm uzunluğunda, brahtenin tabanından çıkar, eylül-ekimde olgunlaşır.

Carpinus betulus

Carpinus orientalis- Doğu Gürgeni Familyası: Betulaceae Habitusu: Geniş bir çalı ya da küçük ağaç formundadır. Yaprak Özellikleri: Küçük, parlak koyu yeşil yaprakları 2,5-5 cm uzunluğunda, 1,25-2,5 cm genişliğinde, üzerinde 11-15 damar çiftleri var. Sonbaharda değişik bir yaprak renklenmesi görülmez. Sürgün Özellikleri: Ana dallar ve sürgünler bükülüdür. U şeklinde dallanma yapar. Çiçek Özellikleri: Bu türün brahteleri loblu değildir, bu özelliği ile Carpinus betulus tan ayrılır.

Carpinus orientalis

Tilia platyphyllos- Büyük Yapraklı Ihlamur, Yaz Ihlamuru Familyası: Tiliaceae Yaprak Özellikleri: Yaprakları almaçlı dizilişli, basit, yuvarlağımsı oval, 5-12,5 cm uzunluğunda, yaklaşık o genişlikte, aniden sivrilmiş uçlu, keskin ve düzenli dişli, koyu yeşil renkte, kısa tüylü veya çıplak, arka yüzü açık yeşil ve tüylü, özellikle damarların üzeri, nadiren çıplak, yaprak sapı 1,25-5 cm uzunluğunda ve tüylü. Yaprak damarları üzerinde kahverengi tüyler var. Tomurcuk Özellikleri: Terminal tomurcuk tok, lateraller 0,6 cm uzunluğunda, kırmızımsı yeşil-kahverengi, kapaklı gibi. Sürgün Özellikleri: Sürgünler tüylü. Çiçek Özellikleri: Genellikle en erken çiçek veren Tilia türlerindendir. Bunu takiben Tilia tomentosa çiçeklenir. Sarımsı yeşil çiçekleri 3 bazen de 6 çiçekli, sarkık, 1,9 cm uzunluğundaki salkımlarda yer alır. Çiçek brahteleri 5-12,5 cm uzunluğunda ve 1,25-3 cm genişliğindedir. Meyve Özellikleri: Meyvesi 5 damarlı, sert kabuklu, yarı küremsi armut şeklinde, 0,8-1,25 cm uzunluğunda.

Tilia platyphyllos

Tilia tomentosa- Gümişi Ihlamur Familyası: Tiliaceae Yaprak Özellikleri: Yaprakları almaçlı, basit, yarı küremsi, 5-12,5 (15) cm uzunluğunda, yaklaşık aynı genişlikte, aniden sivrilmiş uçlu, keskin dişli bazen de çift dişli veya kısmen loblu, üst yüzü koyu yeşil ve kısmen tüylü, alt yüzü yoğun tüylü, yaprak sapı 1-1,25 cm uzunluğunda ve yoğun tüylü. Yaprak damarlarının sayısı fazla. Tomurcuk Özellikleri: Tomurcuklar genellikle yumuşak kısa tüylerle örtülü, yeşil-kırmızı-kahverengi, 0,6 cm uzunluğunda. Sürgün Özellikleri: Sürgünler yumuşak kısa tüylerle kaplı (diğer Tilia türlerinden farkı). Sürgünlerin bittiği yerlerde çin bıyığı gibi oluşumlar var. Gövdeden dallar dar açı ile çıkar. Dallar bir yüzeyde yelpaze gibi. Çiçek Özellikleri: Çiçekleri sarımsı beyaz, kokulu, Haziran sonu Temmuz başında açar, 7-10 çiçek bir arada sarkık salkımlarda, genellikle en geç çiçeklenen Tilia dır. Brahte 1,25-6,25 cm uzunluğunda. Meyve Özellikleri: Meyvesi yumurta şeklinde, sivri, 0,8-0,9 cm uzunluğunda, beyazımsı tüylü, çok az siğilli, 5 açılı.

Tilia tomentosa

Platanus x acerifolia (P. orientalis x P. occidentalis)- Londra Çınarı Familyası: Platanaceae Yaprak Özellikleri: Yaprakları almaçlı dizilişli, basit, 15-17,5 cm uzunluğunda, 12,5(20)-25 cm genişliğinde, 3-5 loblu, üçgenimsi oval veya geniş üçgen şeklinde, dişli loblar, sivri ya da yuvarlak sinüslere sahip, yaprağın 0,8 i büyüklüğünde, orta-koyu yeşil renkte; yaprak sapı 5-10 cm uzunluğunda (Lobun genişliği boyundan daha fazla). Tomurcuk Özellikleri: Yaprak izleri tamamen tomurcuğu çevreler, tomurcuklar konik yapılı. Meyve Özellikleri: Meyvesi yuvarlak, bileşik meyve akenler, kıllı, 2,5 cm büyüklüğünde, her bir sapta 2 tane nadiren 1 ve 3 tane de olabilir. Tohumları sivri ve beyaz renkli. Gövde Özellikleri: Gövde kabuğu zeytin yeşilinden krem rengine, kabuğun iç kısmı kremsi sarı renkte, pul pul dökülen yapıda ve oldukça gösterişlidir.

Platanus x acerifolia

Platanus orientalis- Doğu Çınarı Familyası: Platanaceae Yaprak Özellikleri: 5-7 loblu, yaprakları 10-20 cm genişliğinde ve daha derin oyuntulu. Sinüsler neredeyse yaprağın ortasına kadar gelir (Lobun uzunluğu genişliğinden daha fazla). Meyve Özellikleri: Meyveleri 3-6 lı nadiren de 2 lidir. Gövde Özellikleri: Gövde kabuğu önceleri kahverengi parçalı, ileriki yaşlarda krem renkli.

Platanus orientalis

Albizia julibrissin- Gülibrişim Familyası: Fabaceae Habitusu: 6-9 m boylarında ve bir o kadar genişlikte yaprak döken ağaçtır. Yaprak Özellikleri: Yaprakları almaçlı dizilişli, yaklaşık 50 cm uzunluğa kadar ulaşır, çift katlı tüysü ve yaprak boyutu 10-25 olup, yaprak ve her birinde de 40-60 yaprakçık bulunur. Yaprakçıklar orak gibi, dikdörtgensi, fazla meyilli, 0,5-1,5 cm uzunluğunda, koyu yeşil renklidir. Yapraklar Mayıs ya da Haziran başında çıkmaya başlar. Sonbahar renklenmesi görülmez. Tomurcuk Özellikleri: Terminal tomurcuk yok. Lateral tomurcuklar da 2-3 pullu, küçük, yuvarlak ve kahverengimsi. Sürgün Özellikleri: Sürgünler ince, yeşilimsi, olgunlaştığında gri kahverengi, yoğun lentiselli ve çıplaktır. Çiçek Özellikleri: Çiçekleri açık veya koyu pembe renkli, kokulu, sayısız ipliksi, 2,5 cm veya daha uzun pembe stamenleri bulunur ve bu stamenler fırça gibi etki bırakır. Çiçekler ince-saplı kafalarda, Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında kendini gösterir. Meyve Özellikleri: Meyvesi legümen, 12-17,5 cm uzunluğunda, 2,5 cm genişliğinde, Eylül-Ekim de belirir ve kış boyunca üzerinde kalır.

Albizia julibrissin

Alnus glutinosa- Kızılağaç Familyası: Betulaceae Habitusu: 12-18 m boylarında, 6-12 m genişliğinde ağaçtır. Yaprak Özellikleri: Yapraklar almaçlı dizilişli, basit, 5-10 cm uzunluğunda, 7,5-10 cm genişliğinde, oval veya dairemsi-yarı dairemsi, uç kısmı yuvarlak veya girintili, genellikle taban kısmı genişçe kamamsı, gençken çok yapışkanlı, yaprak kenarları kabaca ve çift dişli, üst yüzü koyu yeşil ve çıplak, alt yüzünde eksensel küme var, 6-8 çift damar var. Yaprak sapı 1,5-2,5 cm uzunluğundadır. Tomurcuk Özellikleri: Tomurcuklar saplı, kırmızımsı veya kırmızımsı mor renkte. Sürgün Özellikleri: Sürgünler çıplak, yeşil-kahverengi, son olarak kahverengidir. Çiçek Özellikleri: Çiçekleri monoik (tek evcikli)tir. Erkek çiçekler 5-10 cm uzunluğunda kedicik şeklinde olup, kırmızımsı kahverengidir ve 3-5 tanesi bir arada bulunur; dişi çiçekler ise morumsu olup, Mart ayında kozalaklarda oluşur. Meyve Özellikleri: Meyvesi küçük, kanatlı fındıkçıktır ve 1-1,5 cm büyüklüğündeki, uzun yumurta şeklindeki odunsu kozalaklarda oluşur. 1,5-2,5 cm uzunluğundaki çiçek saplarında yer alır. Ekim-Kasım aylarında olgunlaşır. Kozalaklar kış boyunca kahverengi kalır.

Alnus glutinosa

Pterocarya fraxinifolia- Dişbudak Yapraklı Kanatlı Ceviz, Yalankoz Familyası: Juglandaceae Habitusu: 15-20 m boylarında ve aynı genişlikte, yuvarlak ve geniş yayılışlı, taban kısmında çok sayıda dallara sahip, yaprak döken bir ağaçtır. Yaprak Özellikleri: Yaprakları almaçlı dizilişli, 20-45 cm uzunluğunda bileşik pinnat yapraktır. 7-27 adet yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar oval-dikdörtgensi, dikdörtgensi, mızrağımsı şeklindedir, uçları aniden sivrilmiş, kenarları keskin dişli, her biri 7,5-12,5 cm uzunluğunda, sadece eksenler boyunca yıldız tüylü ve alt yüzündeki orta damar tüylüdür. Parlak koyu yeşil bir renge sahiptir. Tomurcuk Özellikleri: Tomurcukları kırmızı-kahverengi, kısmen büyük ve üst üste binmiş. Sürgün Özellikleri: Sürgünleri kırmızımsı-kahverengi, kısmen sert, yuvarlak ve çıplaktır. Çiçek Özellikleri: Çiçekleri tek evcikli; erkek çiçekler yeşil kedicik şeklinde ve 12,5 cm uzunluğunda; dişi çiçekler 50 cm uzunluğunda ve kediciğe benzer, Mayıs-Haziran aylarında görülür. Meyve Özellikleri: Kanatlı fındık (fındıkçık), kanatları 2 cm çapında, yuvarlak, baş kısmı boynuzlu, önceleri yeşil daha sonra kahverengi ve Eylül-Ekim aylarında olgunlaşır.

Pterocarya fraxinifolia

Parthenocissus quinquefolia- Amerikan Sarmaşığı Familyası: Vitaceae Yaprak Özellikleri: Yaprakları almaçlı, bileşik palmat yaprak, 3(5) yaprakçıklı, her biri 0,8 cm uzunluğunda saplara sahip, eliptik, ters yumurta-dikdörtgen şeklinde, 4-10 cm uzunluğunda, 1-6 cm genişliğinde, sivri uçlu, genellikle kama şeklinde, kabaca ve genellikle dişli, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü yeşilimsi mavi, yeni gelişenler parlak mumsu bronz renkte; yaprak sapı 2,5-10 cm uzunluğunda. Yeni gelişen yapraklar bronz renkten kırmızıya değişir. Yazın parlak koyu yeşil, sonbaharda mor-kırmızı, kırmızı renkte. Sürgün Özellikleri: Sürgünleri yuvarlak, açık kahverengi, lentiselli, öz beyaz renkte, 5-8 dallı sarmaşık filizi, yapışkanlı uç ile son bulur, bu filizler Parthenocissus tricuspidata dan daha uzundur. Çiçek Özellikleri: Çiçekleri yeşilimsi beyaz (sarımsı yeşil), Haziran- Temmuz, yaprağın altından çıktığı için etkisizdirler. Meyve Özellikleri: Üzümsü meyve 0,6 cm çapında, mavimsi siyah, 2-3 tohumlu, Eylül-Ekimde olgunlaşır, yapraklar döküldükten sonra etkilidir. Meyvesini kuşlar yer. Meyve Özellikleri: Meyve kapsül, 0,6-0,8 cm uzunluğunda, gösterişsiz.

Parthenocissus quinquefolia

Parthenocissus tricuspidata- Üç Yapraklı Amerikan Sarmaşığı, Japon Sarmaşığı Familyası: Vitaceae Yaprak Özellikleri: Yaprakları almaçlı, basit, narin saplı, genişoval, 10-20 cm genişliğinde, 3 loblu, loblar sivri uçlu ve kabaca dişli, parlak koyu yeşil renkte ve çıplak, alt yüzündeki damarlar tüylü (P.quinquefolia ya çok benzer. Sadece yaprakları daha parlak, yaprak basit, 3 loblu ve onun kadar sert değildir). Sürgün Özellikleri: Sürgünler karemsi, sarmaşık filizler 5-12 adet, P.quinquefolia dan kısa, etkili, dikey konumlu lentiseller genellikle çıplak. Çiçek Özellikleri: Sarı-yeşil renkte, 0,3 cm çapındaki, aşağı doğru eğilmiş taç yapraklı çiçekleri, terminal birleşik salkımlarda yer alır. Meyve Özellikleri: Meyvesi basık küremsi, 0,6-0,8 cm uzunluğunda, mat koyu mavi renkli ve 1-2 tohumludur.

Parthenocissus tricuspidata